صورتهای مالی یکی از اجزای مهم و اساسی در فرایند حسابداری است. این صورت‌ها در واقع وضعیت شرکت را به لحاظ مالی نشان می‌دهند و نشان می‌دهند پول در شرکت از کجا بدست آمده و در کجا خرج شده و چه میزانی از آن برای سرمایه‌گذاری‌ها و مصارف آینده باقی مانده است. مبنای بررسی ممیزین مالیاتی و اداره دارایی و سایر ارگان‌های مربوطه همین صورتهای مالی بوده و البته تخلف یا اشتباه در تهیه آنها می تواند عواقب مالی سنگینی برای شرکتها داشته باشد.
برای همین شرکتها و بنگاههای اقتصادی برای پیشگیری از این امر سالانه به صورت قانونی موظف به حسابرسی مالی و البته صورتهای مالی خود هستند در واقع تهیه صورتهای مالی وابسته به ثبت و نگهداری بسیاری از اسناد مالی و حسابداری بوده و بر اساس این اسناد صورت ها تهیه می‌شود اگر این اسناد به صورت سهوا یا عمدا به درستی و صادقانه تهیه نشوند صورتهای مالی بدست آمده هم قابل اعتماد نبوده و می‌تواند توسط ممیزین حسابرسی رد شود و البته مشکلات قانونی و مالی زیادی برای صاحبان مشاغل ایجاد کند. در ادامه توضیحات مفصل تری در مورد حسابرسی صورت های مالی به شما خواهیم داد، پس با کارمنتو همراه باشید.
حسابرسی چیست؟
حسابرسی در مفهوم لغوی یعنی رسیدگی به حساب‌ها، اما در حرفه حسابداری و حسابرسی این شغل یعنی بررسی و ممیزی اسناد مالی و حسابداری و کشف اشتباهات عمدی یا سهوی و یا تقلب در صورت وجود. بعد از بررسی های انجام شده حسابرسان موظف هستند نتایج کار خود را به مدیران ارشد، سهامداران، ارگان های نظارتی مالی و مالیاتی، بانک‌ها و در صورت نیاز سایر ارگان های مربوطه ارائه دهند.
انواع صورتهای مالی
صورتهای مالی مهم و اساسی که در حسابداری تهیه می‌شود به طور کلی بر چهار نوع تقسیم میشوند. ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت سود و زیان جامع یا سرمایه و صورت وجوه نقد چهار گروه از صورتهای مالی مهم می‌باشند که در ذیل هر کدام را به اختصار شرح خواهیم داد.
گزارش سود و زیان
نوع دیگر صورت مالی که در بازه های زمانی مشخصی تهیه می‌شود صورت سود و زیان است این صورت عملکرد مالی شرکت را نشان می‌دهد و اجزای آن شامل : دارایی های عملیاتی، هزینه‌های عملیاتی، سود یا زیان عملیاتی، هزینه‌های مالی، سایر درآمدها و هزینه‌های غیر عملیاتی، مالیات بر درآمد، سود یا زیان فعالیت‌های عادی، اقلام غیر مترقبه، سهم اقلیت، سود یا زیان خالص می‌باشد. که توضیح هر یک از آنها و نحوه ثبتشان مفصل است و در این مقاله نمی‌گنجد.
گزارش سود و زیان جامع
صورت حساب سرمایه در بین صورت‌های‌مالی از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است. این صورت‌مالی باید از کسر کل درآمد از هزینه‌ها بدست آمده و میزان حقوق صاحبان سرمایه را نشان می‌دهد. صورت حساب سرمایه سرمایه در گردش بنگاه اقتصادی را نشان داده و می‌تواند مبنای تصمیم گیری‌های مالی کلان و مهم باشد. بنابراین باید در تهیه آن دقت و توجه کافی به عمل آید.
گزارش صورت جریان وجوه نقد
نوع دیگری از صورت‌های‌مالی صورت جریان نقد است. این صورت مالی ورودی‌ها و خروجی های جریان وجوه نقد را نشان می‌دهد و جزییات آن را بیان می کند. یعنی نشان می‌دهد پول از کجاها وارد و در کجاها خرج می‌شود.
ترازنامه
ترازنامه در یک شرکت یا بنگاه اقتصادی بیان کننده وضعیت مالی و اقتصادی شرکت، میزان نقدینگی موجود در آن میزان بدهی ها و توان شرکت برای پرداخت آنها می‌باشد. این نوع صورت مالی بیان کننده حقوق صاحبان سرمایه هم بوده و در این زمینه اطلاعات لازم را ارائه می دهد.
حتما بخوانید: مشمولان حسابرسی طبق ماده 272 قانون مالیات مستقیم
اجزای اساسی یک ترازنامه شامل چه مواردی می باشد؟
دارایی‌های ثابت مشهود
این دارایی‌ها وجود خارجی داشته و ممکن است استهلاک پذیر یا استهلاک ناپذیر یا نقصان پذیر باشند. دارایی های ثابت مشهود استهلاک ناپذیر عمر نامحدود داشته و مانند زمین هستند، دارایی های ثابت مشهود استهلاک پذیر آنهایی هستند که عمر محدودی داشته و در اثر استفاده مستهلک میشوند مانند ماشین آلات و تجهیزات و لوازمی که در تولید کالا و خدمات مورد استفاده قرار می گیرند و دارایی های ثابت مشهود نقصان پذیر دارایی هایی هستند که در اثر مصرف کم شده یا تمام میشوند مانند ذخایر معادن، جنگل ها.
دارایی‌های ثابت نامشهود
این نوع دارایی ها وجود عینی و خارجی ندارند و نوعی حق معنوی و مالکیت معنوی می‌باشند مانند حق اختراع، حق اکتشاف، امتیار انتشار و برخی دیگر. این دارایی ها برای تولید کالا و خدمات نگهداری شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند. بیش از یک دوره مالی یا اصطلاحا چندین دوره مالی قابل استفاده هستند و البته تعیین عمر آنها و میزان استفاده ای که می‌شود از آنها کرد، دشوار است. در حسابداری دارایی های نامشهود رعایت اصل تعیین بهای تمام شده، تعیین سود و زیان ناشی از فروش آنها که از تفریق مبلغ دریافتی با ارزش دفتری بدست می آید و رعایت تطابق هزینه با درآمد ناشی از آن الزامی می‌باشد و درستی محاسبات را تضمین می‌کند.
سرمایه‌گذاری‌ها
هر گونه سرمایه گذاری های بلند مدت و یا کوتاه مدت که در آینده باعث افزایش دارایی های شرکت و یا بنگاه اقتصادی میشوند را گویند. این سرمایه گذاری های می تواند در بورس، خرید ملک یا زمین، توسعه شرکت و افزایش تولید و بسیاری دیگر باشد.
موجودی کالا و مواد
جزء دیگری از ترازنامه که بیان کننده میزان موجودی کالا و مواد اعم از مواد اولیه و غیره در سازمان می باشد. این جز بیان کننده توان شرکت برای تولید و مراوده مالی یا خدماتی بوده و توان عملیاتی شرکت را پیش بینی می‌کند.
حساب‌ها و سایر اسناد دریافتنی
حساب های دریافتنی مطالبات و طلب های شرکت از اشخاص و سایر شرکت ها و بنگاههای اقتصادی می باشد. این حساب‌ها ممکن است از فروش کالا ها و خدمات، پرداخت مساعده و وام به کارکنان و غیره ایجاد شده باشند. این حساب‌ها اساسا ماهیت بدهکار داشته و در ستون بدهکاران ثبت خواهند خورد. خود این حساب ها انواع مختلفی هم دارند.
موجودی نقد
موجودی نقد در واقع وجوهی هستند که در بانک ها و موسسات یا صندوق ها سپرده گذاری شده اند و البته باید قابل دسترسی و برداشت برای مالک باشند. این موجودی به مدیران دید روشنی در خصوص فعالیت های مالی آینده خواهد داد.
حساب‌ها و اسناد پرداختنی
اسناد پرداختنی تعهداتی است که شرکت در قبال دریافت کالا ، مواد اولیه یا خدمات به سایر شرکتها یا موسسات می دهد. اسناد پرداختنی می تواند انواع مختلفی داشته باشد.
ذخیره مالیات
شرکتها در پایان سال مالی بعد از انجام محاسبات و بدست اوردن سود و زیان خود باید ذخیره مالیات خود را بدست اورند و برای آن باید اصول خاصی را در نظر بگیرند.
ذخیره مزایای پایان خدمت پرسنل
این آیتم همان حق سنوات کارکنان بوده که در پایان هر سال با توجه به قانون باید محاسبه و در حساب بدهی ها ثبت شود البته این ذخیره می تواند پرداخت شده یا اینکه تا زمان تسفیه اشخاص در حساب بدهی های شرکت بماند.
بدهی‌های بلند مدت
بدهی‌های بلند مدت می‌تواند شامل وام های طولانی مدت، اسناد پرداختنی طولانی مدت و غیره باشد که سررسید آن بیش از یک سال مالی است.
سهم اقلیت
خالص دارایی‌های قابل انتساب به اقليت در تاريخ ترازنامه بايد به عنوان سهم اقليت در ترازنامه تلفيقی، در بخش حقوق صاحبان سرمايه ارائه شود.
سرمایه و اندوخته‌ها
سرمایه و اندوخته ها هم همه ان سرمایه گذاری های بلند مدت و کوتاه مدتی است که به دارایی های شرکت می افزاید و می تواند در زمینه‌های مختلف صورت گرفته باشد.
حتما بخوانید: فرآیند حسابرسی تامین اجتماعی
حسابرسی صورتهای مالی با چه هدفی انجام می‌شود؟
-
هدف اصلی اعتباردهی به صورتهای مالی است.
-
مطابقت صورتهای مالی با استانداردها و قوانین و مقررات حسابرسی تعیین شده.
-
کشف و بررسی اشتباهات سهوی یا عمدی در محاسبات و تهیه صورتهای مالی.
-
برآورده کردن نیازهای اطلاعاتی برای سهامدارن، مدیران ارشد، دولت و ارگان‌های مربوطه.
مزایای حسابرسی صورتهای مالی چیست؟
استفاده‌کنندگان صورتهای مالی هنگامی می‌توانند به صورتهای مالی اتکا کنند که شخصی مستقل، ذیصلاح و بی‌طرف نسبت به میزان اعتبار این اطلاعات، نظر حرفه‌ای ارائه کرده باشد. در سیستم‌های اجتماعی-اقتصادی کنونی، وظیفه اظهارنظر نسبت به صورتهای مالی به حسابرسان مستقل، واگذارشده است.
حسابرسان مستقل با ایفای نقش اعتبار دهی به اطلاعات مالی، دارای موقعیتی منحصر به فرد و بسیار اساسی در جامعه هستند. امروزه، صورتهای مالی حسابرسی شده، روش پذیرفته‌شده‌ای است که واحدهای اقتصادی نتایج عملیات و وضعیت مالی خود را بوسیله آن گزارش می‌کنند و احتمال وجود اشتباهات تصادفی، تخطی از اصول حسابداری، تعصب ناآگاهانه و تحریف عمدی در صورتهای مالی حسابرسی نشده، موجب شده است که این صورت‌ها فاقد قابلیت اتکای لازم باشند.
حسابرسی صورتهای مالی توسط حسابرس منتخب هیات امنا
این نوع حسابرسی با هدف بررسی صورتهای مالی و تایید یا رد آن انجام می‌شود. در این حسابرسی افراد ذیصلاح، متخصص و کارشناس در مورد ادعاهای مطرح شده در صورتهای مالی نظر خواهند داد و مطابقت آنها را با استانداردها و قوانین مالی و مالیاتی بررسی خواهند کرد. در واقع این فرایند باید به نوعی اعتبار دهی به اسناد و مدارک مالی شرکت منجر شود تا قابل استناد در امور مالیاتی و مالی باشد.
دستورالعمل نحوه انجام حسابرسی توسط حسابرس منتخب هيات امنا
ماده 1: تعاريف مورد استفاده در اين دستور العمل عبارتند از:
-
الف) اصول و ضوابط حسابرسی: اصول متعارف در حرفه حسابرسی، استانداردها و آئين رفتار حرفه‌اي جامعه حسابداران رسمی ايران می‌باشد.
-
ب) مؤسسه: به كليه دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری اطلاق می‌گردد.
-
ج) حسابرس: حسابرس يا مؤسسه حسابرسی می‌باشد كه از ميان اشخاص حقيقی يا مؤسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ايران انتخاب میشوند.
-
د) صورتهای مالی: تراز و اسناد تنظيمی بر اساس دفاتر و مدارک حسابدارای مطابق آیين‌نامه مالی و معاملاتی می‌باشد.
-
هـ) ياداشت‌های همراه صورتهای مالی: شامل كليه توضيحات، اسناد، مدارک و مستندات همراه اسناد و صورتهای مالی می‌باشد.
ماده 2: هيات امنای مؤسسه به منظور اعمال نظارت صحيح بر صورتهای مالی، حساب اموال و حصول اطمينان از قابل اعتماد بودن آنها در جهت حفظ منافع عمومی دولت به ترتيبی كه در اين دستورالعمل معين می‌شود از خدمات حسابرسی استفاده خواهد نمود.
ماده3: مؤسسه مكلف است در اجرای بند«ز»ماد«7»قانون تشكيل هيات امنای دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی با رعايت مقررات مربوطه حسابرس خود را با تاييد و تصويب هيات امنا انتخاب نمايد.
تبصره: اشخاص حقيقی و حقوقی كه به هر نحوي از انحاء از محل ارائه مشاوره يا خدمات مالي و يا مشابه آن به مؤسسه قبلاً منتفع شده باشند، نمی توانند به عنوان حسابرس انتخاب شوند.
ماده 4: حسابرس مكلف است در گزارش حسابرسی خود كه با رعايت مصوبات هيات امنای مربوطه و در چهار چوب آیين‌نامه مالی و معاملاتی مؤسسه و طبق اصول و ضوابط حسابرسی تهيه می‌شود، نسبت به بررسی حساب‌ها و صورتهای مالی اقدام نموده و در گزارش خود نسبت به موارد ذيل صراحتاً اظهار نطر نمايد:
-
الف‌ـ رعايت قوانين و مقررات مالی مصوب هيات امنای مؤسسه، مقررات مالياتی و ساير قوانين و مقررات ناظر بر فعاليت مالی مؤسسه مورد رسيدگی.
-
ب‌ـ تطبيق عمليات مالی با بودجه تفصيلي و اصلاحيه‌هاي آن، مصوب هيات امنای مؤسسه با استفاده از كليه فرم های بودجه تفصيلی ابلاغی از سوی وزارت علوم، تحقيقات و فناوری.
-
ج‌ـ نحوه ارايه وضعيت مالی و نتايج عمليات مؤسسه مورد رسيدگی در صورتهای مالی و اظهار نظر نهايی مطابق با طبقه‌بندی چهارگانه حسابرسی(شامل: به نحو مطلوب، مشروط، محدود، مردود)مطابق با دستورالعمل جامعه حسابداران رسمی ايران.
-
دـ رعايت اصول و ضوابط حسابداری در تهيه و ارايه صورتهای مالی و يادداشت‌های همراه صورتهای مزبور.
اگر در زمینه اصول و ضوابط حسابداری سوالی دارید و یا در حوزه حسابداری نیاز به مشاوره دارید می‌توانید از طریق ثبت درخواست در قسمت مشاوره حسابداری با متخصصان کارمنتو ارتباط برقرار کنید.
تبصره: هرگاه حسابرس در جريان رسيدگی، به هرگونه تخلف از مقررات موضوع اين ماده از ناحيه مؤسسه برخورد نمايد، مكلف به انعكاس موارد در گزارش خود خواهد بود.
ماده 5: حسابرس در صورت درخواست موسسه مزبور مكلف است علاوه بر گزارش موضع ماده«4»اين دستورالعمل، گزارش حسابرسی مالياتی جداگانه‌ای را مشابه نمونه ارائه شده از طرف وزارت امور اقتصادی و دارايی تنظيم نموده و جهت تسليم به حوزه مالياتی مربوطه در اختيار مودی قرار دهد. گزارش اخير الذكر بايد متضمن«اظهار نظر نسبت به دفاتر قانونی يا سيستم رايانه‌ای طبق قوانين مالياتی باشد».
ماده 6: كليه صفحات گزارش حسابرس میبايست متضمن نام و نام خانوادگی و شماره عضويت حسابرس بوده و با مهر و امضای وی به تاييد برسد. رعايت اين موضوع در مورد مؤسسات حسابرسی به گونه‌ای است كه حداقل امضای يكی از شركا به همراه مهر مؤسسه در ذيل نام و نام خانوادگی و شماره عضويت وی در تمای صفحات موجود باشد.
ماده 7: مؤسسه مكلف است در ازای استفاده از خدمات حسابرسی موضوع اين دستور العمل، با حسابرس قرارداد منعقد نموده و حق الزحمه ناشی از آن را از محل اعتبارات مؤسسه برابر ضوابط مربوطه با تاييد هيات امنا پرداخت نمايد.
ماده 8: حسابرس میبايست با هماهنگی قبلی رئيس مؤسسه، به امور مالی واحدهای مؤسسه مربوطه مراجعه و نسبت به انجام حسابرسی اقدام نمايد. بديهی است اين حسابرسی می‌تواند در طول دوره مالی نيز انجام شود.
تبصره: حسابرسی بايد به گونه‌ای انجام شود كه خلل يا توقفی در انجام امور مالی مؤسسه ايجاد نكند.
ماده 9: مطابق آیين‌نامه مالی و معاملاتی مصوب هيات امنا، صورت حساب‌های نهایی و تفصيلی سالانه، حاوی كليه ضمايم و مدارک، طی مهلت مقرر در آیين‌نامه مالی و معاملاتی مؤسسه برای رسيدگی و تهيه گزارش به حسابرس تسليم شود و تسهيلات لازم نيز برای انجام وظايف حسابرسی فراهم آيد.
ماده 10: حسابرس مكلف است گزارش حسابرسی را با رعايت استانداردهای حسابرسی و اظهار نظر نسبت به عملكرد مالی مؤسسه، حداكثر تا پايان مرداد سال بعد، از طريق رئيس مؤسسه به هيات امنا تسليم نمايد.
اين دستور العمل در 10 ماده و 3 تبصره تنظيم و در تاريخ 11/1/86 به تصويب هيات امنای دانشگاه‌های منطقه شمال شرق كشور رسيده كه پس از تاييد و ابلاغ وزير علوم، تحقيقات و فناوری لازم‌الاجراست و از اين تاريخ كليه مقررات مغاير با آن ملغی‌الاثر می‌باشد.
با توجه به مطالب گفته شده، تهیه صورت های مالی امری تخصصی می باشد که بدون کمک متخصصان باتجربه در حوزه حسابرسی و حسابداری، قادر به انجام آن نخواهیم بود و باتوجه به حسابرسی حسابرسان مستقل، در صورت بروز کوچکترین اشتباه که ممکن است در اثر ناآگاهی اتفاق بیفتد، عواقب سنگین و جرائم مالی در پی خواهد داشت، بنابراین بهتر این است که برای کسب اطلاعات کافی و یا حتی تعریف پروژه حسابرسی از مشاورین کاربلد راهنمایی های لازم را دریافت نمایید. برای دریافت مشاوره حسابرسی تلفنی و آنلاین می توانید از طریق سایت یا اپلیکیشن کارمنتو اقدام کنید.
