در دوران پاندمی کرونا، به دلیل نوسانات شرایط اقتصادی، بسیاری از کسب و کارها به تعدیل نیرو روی آوردند. گاها این خبر را در مورد کسب و کارهای مختلف میشنویم که بسیار ناراحت کننده است. طبق قانون اساسی، دولت موظف است سازوکارهایی را برای کمک به کارگران بیکار شده به کار گیرد. به این دلیل که آنها بتوانند در طول مدتی که مشغول به فعالیت نیستند، مزایا دریافت کنند و در تامین نیازهای خود به مشکل برنخورند. تامین حقوق و مزایای کارگران و برقراری عدالت اجتماعی در حق این قشر گسترده، امری مهم است. در همین راستا، در سال 1369، مجلس شورای اسلامی قانونی را تحت عنوان قانون بیمه بیکاری تصویب کرد. این قانون شامل 14 ماده و 21 تبصره است که بر اساس آن و طبق دستوراتی مشخص، افراد میتوانند از مزایای این بیمه استفاده کنند. دانستن این دستورالعمل ها و قوانین میتواند برای اکثر ما یا همکارانی که تعدیل شدهاند، مناسب باشد. در این مقاله قصد داریم به بررسی قوانین بیمه بیکاری تامین اجتماعی و نکات مهم مربوط به آن بپردازیم.
جهت کسب اطلاعات در خصوص دریافت بیمه بیکاری، با نصب اپلیکیشن کارمنتو و مراجعه به بخش خدمات مشاوره قانون کار، از کارشناسان این حوزه مشاوره دریافت کنید.
از نظر بیمه، بیکار به چه کسی گفته میشود؟
قبل از بررسی قوانین بیمه بیکاری، لازم است بدانیم طبق قانون تامین اجتماعی بیکار به چه کسی گفته میشود؟ بر اساس ماده 2 این قانون، بیکار به شخص بیمه شدهای اطلاق میشود که بدون میل و اراده خود بیکار شده اما آماده فعالیت در محیط کاری است. بر اساس 2 تبصرهای که برای این قانون نوشته شده است، افراد ذیل مشمول استفاده از این بیمه هستند:
- افراد بیمه شدهای که به علت تغییر در ساختار اقتصادی محل کار خود، بنا بر تشخیص وزارتخانه مربوطه و تایید شورای عالی کار، شغل خود را ازدست دادهاند. (بیکار موقت)
- بیمه شدگانی که به دلیل حوادث غیر مترقبه مانند سیل، جنگ، زلزله، آتش سوزی و بیماریهای پاندمی چون کرونا شغل خود را از دست میدهند.
نکتهای که باید به آن توجه کنیم، این است که کمیتهای شامل نمایندگان سازمان تامین اجتماعی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، تشخیص ارادی یا غیر ارادی بودن بیکاری بیمه شدگان را بر عهده دارند.
بیشتر بخوانیم: بازنشستگی تامین اجتماعی برای زنان و مردان در ایران
برای اعلام بیکاری به سازمان تامین اجتماعی چقدر فرصت هست؟
بر اساس بند ب ماده 6 این قانون، بیمه شدگان برای دریافت مقرری بیمه بیکاری باید تا حداکثر 30 روز از تاریخ بیکاری خود، موضوع را به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اطلاع دهند و آمادگی خود را برای اشتغال مجدد به کار تخصصی خود یا مشابه آن اعلام کنند.
شرایط دریافت بیمه بیکاری در سال 1401 چیست؟
بر اساس ماده 6 قانون بیمه اگر شرایط زیر را دارید، میتوانید مقرری آنرا دریافت کنید:
- به صورت غیر ارادی، شغل خود را از دست دادهاید. (طبق ماده 2 قانون بیمه)
- مستمری بگیر، بازنشسته و از کار افتاده نباشید.
- پیش از بیکار شدن حداقل به مدت 1 سال سابقه پرداخت حق بیمه را داشته باشید. (افراد مشمول در ماده 2 و تبصره 2 قانون بیمه از این بند مستثنی هستند.)
- ایرانی الاصل باشید.
- دارای سابقه یکساله قرارداد کار با پرداخت حق بیمه باشید.
- کارفرما (صاحب حرفه)، بیمه شده اختیاری و دارای شغل آزاد نباشید.
- حداکثر تا 30 روز بعد از اخراج، بیکاری خود را به اداره کار اعلام کنید. (در مواردی خاص، بیش از 30 روز نیز امکانپذیر است.)
- کارگران فصلی، اگر قبل از یکسال و میانه فصل کاری از کار اخراج شوند و تشخیص داده شود بیکاری آنها غیر ارادی است، مشمول دریافت بیمه بیکاری خواهند شد.
- اگر شخص بیمه شده ظرف مدت 2 ماه از گذشت دوران سربازی به محل کار خود بازگردد اما کارفرما به او اجازه فعالیت مجدد ندهد، میتواند با اثبات شرایط، بیمه بیکاری را دریافت کند.
توجه داشته باشید، اگر تا 3 درصد حق بیمه بیکاری را پرداخت نکرده باشید شرایط دریافت آنرا ندارید.
همچنین در مدتی که مقرری بیمه بیکاری را دریافت میکنید، این مدت جزو سوابق بیمهای شما به حساب میآید و اصطلاحا برای شما بیمه رد میشود.
مدت زمان پرداخت بیمه بیکاری به چه صورت است؟
بر اساس ماده 7 این قانون، مدت زمان دریافت بیمه بیکاری به سابقه پرداخت حق بیمه توسط شما در زمان اشتغال بستگی دارد. مدت آن برای بیمه شدگان متاهل یا متکفل حداکثر 50 ماه و برای مجردین حداکثر 36 ماه است. در جدول زیر جزئیات بیشتری را در این خصوص ذکر کردیم:
جدول دریافت بیمه بیکاری
سابقه پرداخت بیمه |
مدت زمان دریافت مقرری برای متاهلین |
مدت زمان دریافت مقرری برای مجردین |
۶ تا ۲۴ ماه کامل |
12 ماه |
6 ماه |
۲۵ تا ۱۲۰ ماه |
18 ماه |
12 ماه |
۱۲۱ تا ۱۸۰ ماه |
26 ماه |
18 ماه |
۱۸۱ تا ۲۴۰ ماه |
36 ماه |
26 ماه |
از 2۴۱ ماه به بالا |
50 ماه |
36 ماه |
بر اساس تبصره این قانون، افراد مسن مشمول که در زمان بیکار شدن 55 سال سن یا بیشتر و 10 سال سابقه پرداخت حق بیمه را دارند؛ تا زمانی که مشغول به کار نشدهاند، میتوانند تا رسیدن به سن بازنشستگی تحت پوشش بیمه بیکاری بمانند و مقرری دریافت کنند.
مراحل تشکیل پرونده برای دریافت بیمه بیکاری
برای تشکیل پرونده، لازم است ظرف گذشت 30 روز از تاریخ بیکاری خود، با در دست داشتن مدارک لازم برای دریافت مقرری بیمه بیکاری به اداره کار مراجعه کنید و فرم تقاضای مستمری بیکاری را تکمیل نمایید تا پرونده شما به جریان بیافتد. در صورتی که در طول این 30 روز مدارک خود را ارائه ندهید، تنها در صورت داشتن مدرکی معتبر دال بر این که تاخیرتان موجه است، تا 3 ماه بعد میتوانید به اداره کار مراجعه کنید و برای تکمیل پرونده اقدام نمایید. برای اشخاص واجد شرایط، مبلغ بیمه بیکاری از اولین روز شروع بیکاری آنها محاسبه و پرداخت میشود.
مدارک لازم برای دریافت بیمه بیکاری چیست؟
1)کپی و اصل قرارداد کار یکسال آخر یا رأی صادر شده
2) چهار قطعه عکس 4 × 3 جدید
3) اصل و کپی مدرک تحصیلی یا مدرک فنی
4) اصل و کپی تمام صفحات شناسنامه و کارت ملی
5) کپی صفحه اول دفترچه بیمه
6) اصل و کپی گواهی کارت شرکت
7) تحویل اصل و کپی کارت پایان خدمت (برای آقایان)
8) پوشه روغنی (یک جلد)
9) نامه عدم نیاز کارفرما (در این نامه که توسط کارفرما به اداره کار مرکزی استان ارائه میشود، باید دلیل بیکار شدن ناخواسته فرد به صورت مکتوب اعلام شود. تاریخی که در این نامه درج میشود باید یک روز بعد از تاریخ پایان قرارداد و آخرین روز ذکر شده در لیست بیمه باشد. به عنوان مثال اگر تا تاریخ 31/04/1401 با کارفرما قرارداد دارید، باید در نامه قید شود از تاریخ 1/05/1401 در آن مجموعه یا کارگاه نیازی به حضور شما نیست.)
مراحل ثبت و دریافت بیمه بیکاری در سامانه وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی
اگر قصد دارید از تسهیلات مربوط به بیمه بیکاری استفاده کنید، میتوانید به صورت حضوری با مراجعه به دفاتر پیشخوان دولت، احراز هویت انجام دهید و حساب کاربری ایجاد کنید. برای ثبت نام به صورت غیر حضوری میتوانید مراحل زیر را انجام دهید:
1. ابتدا در یکی از مرورگرهای گوشی یا لپ تاپ خود عبارت سامانه جامع روابط کار را جستجو کنید یا بر روی این لینک prkar.mcls.gov.ir کلیک کنید تا به صورت مستقیم وارد سایت شوید.
2. پس از ورود پیام زیر را دریافت میکنید، در صورتی که از قبل حساب کاربری دارید، بر روی گزینه متوجه شدم بزنید. در غیر این صورت بر روی احراز هویت کیلک کرده و مراحل را تکمیل کنید.
3. اکنون گزینه مربوط به احراز هویت الکترونیکی را انتخاب کنید.
4. در این مرحله کافی است اطلاعات درخواستی مانند کد ملی، تاریخ تولد و دیگر موارد را در قسمت مشخص شده وارد کنید و بر روی گزینه ارسال بزنید. سپس مراحل را تکمیل و نام کاربری و رمز عبور خود را دریافت کنید.
5. همچنین اگر از قبل حساب کاربری دارید ولی اکنون رمز عبور خود را فراموش کردهاید، میتوانید به روش زیر برای بازیابی رمز عبور خود اقدام کنید.
6. برای بازیابی رمز عبور لازم است که حتما نام کاربری خود را به یاد داشته باشید. اکنون با وارد کردن اطلاعات درخواستی، میتوانید رمز عبور خود را تغییر دهید.
توجه داشته باشید که نام کاربری برای اشخاص حقیقی کد ملی آنها و برای اشخاص حقوقی شناسه ملی آنها است.
7. پس از ورود به سامانه، از طریق پنجره خدمات به بخش درخواست بیمه بیکاری وارد شوید.
8. اکنون لازم است تا اطلاعات درخواستی در فرم مربوط به ثبت نام بیمه بیکاری را تکمیل نمایید و درخواست خود را ثبت کنید.
9. در این مرحله وارد صفحه ثبت درخواست میشوید. لازم است در قسمت اطلاعات تکمیلی علت بیکاری را از بین موارد مشخص شده، انتخاب نمایید.
اتمام قراداد: اگر شخص در پایان مدت قرارداد بیکار شود، میتواند با داشتن آخرین قرارداد و نامه عدم نیاز کارفرما درخواست بیمه بیکاری کند.
اخراج در اثنای قرارداد: در این مورد فرد، لازم است ابتدا به مراجع حل اختلاف کار طرح دعوی کند و پس از آن با داشتن اولین دادخواست و دادنامه قطعی از سوی مراجع مذکور درخواست خود را برای بیمه بیکاری ثبت کند.
پس از تکمیل اطلاعات درخواستی، میتوانید مدارک خود را بارگذاری کنید.
10. در قسمت اطلاعات کارگاه، موارد خواسته شده را تکمیل کنید.
(توجه داشته باشید براساس اطلاعاتی که در این قسمت وارد میکنید، درخواست شما به اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی ارجاع میشود. بنابراین لازم است در تکمیل این اطلاعات دقت نمایید.)
11. در این مرحله اطلاعات بیمه و میزان مهارت شغلی را وارد نمایید.
12. سپس اطلاعات مربوط به شرایط بیکاری را تکمیل نمایید. در نهایت شرایط احراز بیمه بیکاری را تایید و ارسال کنید.
مبلغ بیمه بیکاری را چگونه محاسبه میکنند؟
طبق قانون، مقرری بیمه بیکاری، ۵۵% متوسط دستمزد و حقوق فرد بیمه شده است. این مبلغ برای افراد متاهل و متکفل، که حداکثر تا 4 نفر را تحت تکفل دارند، به ازای هر فرد به میزان ۱۰% قابل افزایش است. منوط بر این که از حداقل دستمزدی که همان سال توسط شورای عالی کار تعیین میشود، کمتر و از 80% حقوق بیمه شده بیشتر نباشد. ضمنا واریز حقوق بیمه بیکاری به طور معمول بین دهم الی پانزدهم هرماه است. اگر در این مدت واریزی انجام نشد، میتوانید به شعب تامین اجتماعی مراجعه کنید و علت را جویا شوید. این مقرری که توسط سازمان تأمین اجتماعی پرداخت میشود، مانند سایر مستمریها معاف از مالیات است.
بانکهای مورد تایید برای دریافت مقرری بیمه بیکاری
برای اینکه بتوانید مقرری خود را دریافت کنید، لازم است در یکی از بانکهای ملی، ملت، صادرات، تجارت، رفاه و سپه حساب داشته باشید.
در چه صورت بیمه بیکاری قطع میشود؟
بر اساس ماده 8 این قانون، بیمه بیکاری تنها در صورتی قطع میشود که فرد بیمه شده:
1. مجددا مشغول به کار شود.
2. در صورتی که آن فرد (بیمه شده) فوت کند.
3. اگر از قبول شغل تخصصی خود یا شغلی مشابه آن که به او پیشنهاد شده، خودداری کند.
4. بدون عذر موجه، از شرکت در دورههای سواد آموزی و کارآموزی اجتناب کند.
5. افرادی که دچار از کار افتادگی کامل هستند یا مستمری بازنشستگی دریافت میکنند.
6. مدت زمان دریافت قانونی مستمری بیمه بیکاری به پایان برسد.
در شرایط زیر، فرد باید تمام مبالغی که به عنوان مقرری بیمه بیکاری دریافت کرده است را به حساب سازمان تامین اجتماعی بازگرداند:
1.پس از پرداخت بیمه مشخص شود که بیکاری فرد بیمه شده، ارادی بوده است.
2. فرد بیمه شده، دوباره مشغول به کار شود اما اشتغال خود را اعلام نکند و همچنان به دریافت مقرری ادامه دهد.
(در این مورد فرد، تنها مبلغ دریافتی بعد از اشتغال مجدد را باید پرداخت کند.)
3. اگر زمانی که دستمزدی را برای روزهای بلاتکلیفی خود دریافت میکند، به کار قبلی خود بازگردد.
آیا عیدی به بیمه بیکاری تعلق میگیرد؟
بیمه بیکاری مقرری است که توسط سازمان تامین اجتماعی به منظور حمایت از کارگران و کارمندانی که به صورت غیر ارادی از کار خود برکنار شدند، در نظر گرفته شده است. در صورتی که عیدی از طرف کارفرما برای افراد مشغول به کار در حوزه فعالیتاش داده میشود. بنابراین به اشخاصی که بیمه بیکاری دریافت میکنند، در طول این مدت عیدی تعلق نمیگیرد.
مشاوره دریافت بیمه بیکاری در کارمنتو
در این مقاله شرایط استفاده از بیمه بیکاری و هر نکتهای که در مورد آن لازم است بدانید را بررسی کردیم. همانطور که میدانید، درک درست از کلمات به کار رفته در قوانین، از لحاظ حقوقی بسیار مهم است. بنابراین استفاده از مشاوره بیمه تامین اجتماعی، قطعا میتواند برای کارفرمایان و کارگران بسیارکمک کننده باشد تا مانع از مسائلی شود که ممکن است در آینده با آنها روبرو شوند. پیشنهاد ما به شما استفاده از پلتفرمی است که این امر را آسان کرده است. کارمنتو اولین اپلیکیشن تخصصی مشاوره در حوزههای مختلف کسب و کار است که خدمات خود را به صورت مشاوره آنلاین رایگان و مشاوره تلفنی به مشتریان خود ارائه میدهد. بنابراین شما میتوانید با آسودگی خاطر از با تجربهترین مشاورین در زمینه کاری خود کمک بگیرید و پرونده خود را به کارمنتو بسپارید.