هر کارمند بر اساس مدت زمان معین شده در قرارداد کار، برای کارفرمای خود کار می‌کند. زمانی که قرارداد کار بین کارفرما و کارگر تمام شود، زمان تسویه حساب می‌رسد. متاسفانه بسیاری از افراد حتی با وجود چند سال کار کردن مسالمت آمیز در کنار هم، زمان تسویه به مشکلات مختلفی برخورد می‌کنند که حتی ممکن است این موضوع به دادگاه و شکایت هم برسد.
این در حالی است که در قانون کار، توضیح جامعی درباره نحوه تسویه کارفرما با کارگر داده شده است که اگر هر دو طرف به آن قوانین عمل کنند، قطعا بدون هیچ مشکلی روند تسویه حساب را طی می‌کنند.
بنابراین اگر شما نمی‌خواهید مانند افراد دیگر، با کارفرما یا کارگر خود به مشکل برخورد کنید، پیشنهاد می‌کنیم که در ادامه این مطلب از وبسایت کارمنتو همراه ما باشید و از نکات مهم نحوه تسویه حساب با کارگر آگاه شوید.
تسویه حساب با کارگر چیست؟
یکی از موارد مهم در هر کارگاه و شرکتی، تسویه حساب با کارگر است. شما به عنوان کارفرما وظیفه دارید که در پایان قرارداد کار بین دو طرف، برای تسویه حقوق طرفین اقدام کنید. فرایند تسویه حساب با کارگر، در واقع خلاصه تمامی کاری است که کارگر و کارفرما در زمان همکاری انجام داده‌اند.
تسویه حساب در پایان کار، به دو شکل محضری یا عادی انجام می‌شود و هدف اصلی آن مشخص شدن پرداختی نهایی به کارگر است. از طرفی با داشتن سند مربوط به تسویه حساب، اختلاف کارگر و کارفرما از بین می‌رود.
از طرفی پروسه تسویه حساب اصولا بر اساس موارد خاصی از جمله زمان اشتغال کارگر، مرخصی‌های گرفته شده آن در طول مدت کاری، بدهکاری‌ها و بستانکاری‌های کارگر و موارد مربوط به آن طی می‌شود و در نهایت، مبلغ نهایی آن به دست طرفین در سند تسویه حساب امضا می‌شود.
نحوه تسویه حساب با کارگر
به منظور تسویه حساب تمام با کارگران و پرداخت تمامی حقوق و مزایای آن‌ها در بازه‌های زمانی مختلف، یک سند تسویه حساب به صورت مقطعی تنظیم می‌شود. برای مثال ممکن است این سند به صورت تسویه حساب ماهانه کارگر یا تسویه حساب سالانه کارگر نوشته شود. معمولا مبلغ توافق‌شده در قرارداد کار به همراه مزایای گوناگون، به حساب بانکی کارگران واریز شده و کارگران سند نوشته‌شده و مضموم تسویه حساب با کارگر را تایید و امضا می‌کنند. البته برخی از کارفرمایان پروژه‌ها و کسب‌وکارهای بزرگ هنگام واریز حقوق به بانک، یک سند بانکی به کارگران ارائه می‌کنند که معادل با امضای کارگران خواهد بود.
قانون وزارت کار برای تسویه حساب با کارگر چه می گوید؟
دقت کنید که در قانون کار ایران، ماده قانونی خاصی به منظور تسویه حساب با کارگر وجود ندارد. بنابراین روند تسویه حساب تنها به توافق بین کارگران و کارفرمایان بستگی دارد. در صورتیکه تسویه حساب با کارگر در مدت معلومی انجام نشود، کارگران می‌توانند اقدام به شکایت از کارفرما کنند.
کارفرمایان باید این نکته را در نظر بگیرند که به منظور اجرای قانون کار، بعد از اینکه مهلت قرارداد پیمانکاری به اتمام رسیده و یا فسخ شده باشد، لازم است تا علاوه بر پرداخت حق‌الزحمه کارگران به همراه مزایا، مبلغی هم تحت عنوان حق سنوات به آن‌ها پرداخت کنند.
البته بیشتر از مبلغ تسویه حساب با کارگر، نحوه پرداخت حقوق کارگران و مراحل قانونی آن است که هر دو طرف باید از آن‌ها اطلاع داشته باشند. حتی در قراردادهای موقت هم بعد از اتمام آن‌ها، کارفرمایان باید نسبت به تسویه حساب با کارگران اقدام کنند.
حتما می‌دانید که بر اساس قانون وزارت کار، یک مزد روزانه برای کارگران تعریف می‌شود که حاصل ضرب این مبلغ در عدد 30 یا 31 مبلغ ماهیانه را مشخص می‌کند. میزان مزایا و پاداش و عیدی کارگران هم توسط قانون کار هر ساله تعیین می‌شود.
توجه داشته باشید که مطالبات کارکنان در زمان تسویه حساب، در قانون کار شامل موارد مختلفی از جمله موارد بعد از پایان قرارداد، پاداش‌ها و مزایای مختلف می‌شود که باید به آن‌ها توجه کنید.
چه مواردی باید در تسویه حساب لحاظ شود؟
با توجه به این که در قانون کار، حقوق مختلفی برای کارگر در نظر گرفته شده است، در پایان همکاری باید تکلیف پرداخت همه آن‌ها کاملا روشن شود. بنابراین موارد مهمی که در تسویه حساب قرار می‌گیرد را در ادامه ذکر می‌کنیم:
- اولین چیزی که تمامی کارگران با قراردادهای دائمی و موقت انتظار دارند، دریافت حقوق و دستمزد پایان قرار داد است. هر کارگر به ازای هر روز کار، مبلغی را تحت عنوان دستمزد در پایان ماه دریافت می‌کند. این حقوق باید بدون کم و کاستی به فرد کارگر پرداخت شود.
- جدای از حقوق، مزایای پایان کار هم باید به کارگران تعلق بگیرد. بر طبق قانون، کارگران باید از مزایای مختلفی از جمله حق مسکن، بن کارگری، حق اولاد و حق خواروبار هم استفاده کنند.
- مورد دیگر، درباره پاداش و عیدی سالانه کارگران است. در قانون کار، هر سال برای نیروی کار، پاداش و عیدی هم در نظر گرفته می‌شود که بر اساس میزان کارگر کارگران، باید پرداخت شود.
- استفاده از حق مرخصی هم جزو موارد دیگر در قانون تسویه حساب کارفرما با کارگر است. اگر کارگر در پایان سال، از مرخصی‌های استحقاقی خود استفاده نکند، کارفرما باید آن را بخرد. البته توجه کنید که برای هر کارگر، تنها 9 روز برای ذخیره مرخصی‌های سالانه وجود دارد.
توجه کنید که تمامی موارد در حق السعی باید در تسویه حساب کارگران طبق قانون کار ذکر شوند؛ در غیر این صورت اگر مشکلی بین طرفین ایجاد شد، برای کارگر و کارفرما مشکل ساز می‌شود.
مراحل تسویه حساب کارفرما با کارگر
همانطور که اشاره کردیم، برای تسویه حساب با کارگران، در ابتدا یک سند جامع تنظیم می‌شود که مبلغ حقوق، مزایا و دیگر اطلاعات مهم روی آن درج می‌شود و مبلغ توافق‌شده پس از تنظیم سند به حساب بانکی کارگران واریز شده و به امضای کارگران می‌رسد. در ادامه تمامی مراحل قانونی برای تسویه حساب با پرسنل را خدمتتان معرفی می‌کنیم:
-
تسویه حساب اداری
تسویه اداری نخستین مرحله به منظور تسویه با کارگر است. در بسیاری از پروژه‌های مختلف، ممکن است اشیاء و تجهیزات باارزشی از قبیل وسایل حفاظتی و کالای مختلف در اختیار کارگران قرار داده شود. همچنین کارگران می‌توانند از صندوق امانت در برخی مشاغل بهره ببرند. در تمامی این موارد، لازم است تا ابتدا کارفرمایان نسبت به تسویه اداری با کارگر اقدام کنند.
به این صورت که ابزار کاملا سالم و به شکل اولیه خود تحویل داده شود و اگر فرد بدهکاری به صندوق امانات دارد، باید بدهکاری در تمامی بخش‌ها پرداخت شود. البته در حال حاضر برخی از شرکت‌ها لیستی از بخش‌های مختلف را تهیه می‌کنند و کارگر با تمام شدن دوره کاری خود، باید از آن‌ها امضای تسویه حساب را بگیرد.
-
تسویه حساب مالی
بعد از اینکه فرایند تسویه اداری و تحویل تجهیزات و ابزارهای مختلف توسط کارگران به اتمام رسید، کارگران باید به مرکز اداری مجموعه‌ای که در آن فعالیت‌کرده‌اند مراجعه کرده و موارد مهمی که در میزان حقوق آن‌ها تاثیر می‌گذارد مانند میزان ساعات کاری، میزان حضور و استفاده از مرخصی‌ها و غیره را به طور کامل و شفاف مشخص کنند.
سپس کارگران می‌توانند با مراجعه به بخش مالی، درخواست اخذ دستمز خودشان را داشته باشند. کارفرمایان بعد از بررسی سند، با بررسی جوانب مختلف و محاسبه حقوق کارگران، نسبت به پرداخت حق‌الزحمه آن‌ها به حساب بانکی آن‌ها اقدام کنند. در پایان کار، مزایای کارگران هم بر اساس مواد قانون کار اقدام کنند. البته مواردی که در نحوه تسویه حساب با کارگر تاثیر گذار است را در قسمت‌های بعدی کامل توضیح می‌دهیم.
-
حق سنوات
حق سنوات جزو موارد مهم برای تسویه مالی است. بر طبق قانون هر کارگری که مشغول به کار می‌شود، به ازای مدت فعالیت خود باید حق سنوات دریافت کند. بر طبق ماده 24 قانون کار، کارگر باید به ازای هر سال خدمت خود در شرکت یا مجموعه خاصی، معادل 1 ماه دستمزد دریافت کند. همچنین اگر فرد کمتر از یک سال سابقه کار داشته باشد، به ازای هر ماه کار کردن برای شرکت یا مجموعه، معادل 2 و نیم روز ثابت دستمزد می‌گیرد.
-
دستمزد مبنا یا ثابت عیدی
ثابت عیدی یا دستمزد مبنا هم یکی از موارد مهم برای تسویه حساب با کارمند و کارگر است. بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی، کارگر در پایان قرارداد خود باید عیدی یا مبنای دستمزد را هم دریافت کند.
ثابت عیدی برای یک سال آخر مانده به قرارداد یا پایان سال، معادل 2 ماه دستمزد است. همچنین این میزان برای خدمت کمتر از یک سال، به ازای هر ماه خدمت فرد، معادل 5 روز دستمزد مبنا یا ثابت عیدی و پاداش برای کارگر در نظر گرفته می‌شود.
-
مرخصی
تمامی کارگران در قانون کار، می‌توانند از مرخصی‌های مختلفی استفاده کنند که مهمترین آن‌ها، مرخصی استحقاقی است. این مرخصی جزو حقوق اصلی فرد است و در صورت استفاده نکردن، برای آن ذخیره می‌شود. در قانون تسویه حساب کارفرما با کارگر، به ازای هر ماه، دو روز و نیم برای مرخصی استحقاقی کارگران در نظر گرفته می‌شود.
اما هر فرد تنها می‌تواند 9 روز از آن را برای سال بعد ذخیره کند یا معادل آن را از کارفرما دریافت کند. از طرفی به غیر از مرخصی استحقاقی، تمامی مرخصی‌های دیگر هم در پایان قرارداد از بین می‌رود. البته اگر با کارفرما توافق کرده باشید که هزینه روزهای مرخصی استفاده نشده را دریافت کنید، این موضوع تفاوت پیدا می‌کند.
-
محاسبه میزان مرخصی
در برخی از کارگاه‌ها و شرکت‌ها، تمامی روزهای مرخصی استفاده نشده در زمان تسویه محاسبه می‌شود و کارفرما باید معادل آن را پرداخت کند. اما نحوه تسویه حساب کارگر با کارفرما در این شرایط، معادل یک سی ام مزایای دریافتی ماه کارگر است.
-
الصاق سند پرداخت مطالبات به برگه تسویه حساب پرسنل
زمانی که تمامی مطالبات کارگر پرداخت شد، باید سند آن را به برگه تسویه ضمیمه کنند. با این کار، دیگر امکان سوء استفاده کارگر وجود ندارد و در صورت نیاز، مراجع قضایی هم تصمیم‌گیری بهتری در این باره انجام می‌دهند. این موضوع به قدری اهمیت دارد که هیئت عمومی دیوان عدالت اداری، برگه تسویه حساب کارگر بدون ضمیمه سند پرداخت مطالبات را بدون اعتبار می‌دانند.
در سند الصاق شده به برگه تسویه، باید به موارد مختلفی از جمله موضوع پرداختی‌ها، میزان مبلغ پرداختی‌ها، مدت زمان معین شده برای استفاده از مزایای موجود و اقرارنامه کارکنان برای دریافت تمامی مطالبات پرداخته شود.
-
تعیین تکلیف بیمه بیکاری
بعد از انجام روند تسویه حساب با کارگر، آن‌ها باید از وضعیت بیمه بیکاری خود اقدام کنند. چنانچه کارگر پس از اتمام همکاری به وضعیت بیکاری در بیاید، اما بیکاری او از نوع غیرارادی بوده و بدون عقد قرارداد باشد، طبق قانون بیمه بیکاری، اگر دارای شش ماه خدمت در یک کار دائمی باشد، می‌تواند مقداری معینی از مستمری بیمه را اخذ کند.
همچنین برای قراردادهای یکساله هم مستمری بیمه بیکاری تعیین شده است. برای قراردادهای دائمی، اگر بیکاری غیر ارادی تشخیص داده شود، فرد باید یک نسخه از قرارداد و برگه تسویه حساب را به اداره کار ارائه دهد و از کارفرما شکایت کند. در این صورت، می‌تواند از مزایای بیمه بیکاری هم بهره‌مند شود. برای اطلاع از شرایط دریافت بیمه بیکاری می‌توانید به صفحه مربوطه در سایت مراجعه کنید.
-
اخذ رضایت نامه از کارفرما
حتما می‌دانید که میزان رضایت کارفرمایان از کارگرانشان در یافتن شغل و همکاری در پروژه‌های مناسب در آینده آن‌ها بسیار موثر است. در اکثر مواقع دریافت رضایت‌نامه مرحله آخر تسویه حساب با کارگر محسوب می‌شود. طبق ماده 187 قانون کار، كارفرمايان وظیفه دارند بعد از پايان قرارداد كار بنا به‌درخواست كارگر، گواهی انجام كار با ذکر مدت، نوع كار انجام شده و زمان شروع و پايان را به کارگران اعطا کنند.
درمورد نحوه تسویه حساب با کارگر سوالات بیشتری دارید؟ دریافت مشاوره بیمه و قانون کار آنلاین و تلفنی کارمنتو که در لحظه انجام می‌شود، می‌تواند بسیار کمک کننده باشد.
نکات مهم در رابطه با نوشتن برگه تسویه حساب کارگر
زمانی که شما نامه تسویه حساب با کارگر را تنظیم می‌کنید، باید به موارد مختلفی در نوشتن آن‌ها توجه داشته باشید؛ چرا که تمامی محتوای موجود در نامه تسویه، در تعیین و تکلیف حقوق مربوط به کارگر و کارفرما تاثیر می‌گذارد. بنابراین در نحوه تسویه حساب کارگر با کارفرما، به موارد زیر حتما توجه کنید:
- توجه کنید که به هیچ عنوان سند یکسانی را برای همه کارگران تنظیم نکنید؛ چون که هر کدام از کارگران شرایط خاصی دارند که باید بر اساس آن تسویه حساب انجام شود. بنابراین اصلا به فکر کپی‌برداری نباشید.
- از طرفی نکته مهم دیگر، سند پرداخت تسویه ماهانه و سالانه است. قطعا زمانی که فرد سند تسویه مالی حقوق خود را در دست داشته باشد، به فکر ایجاد مشکلات قانونی برای کارفرما نمی‌شود. اما نبود سند پرداختی با نامه تسویه، در قانون به معنای عدم پرداخت حقوق کارگر است.
زمان تسویه حساب با کارکنان
شاید برای شما هم این سوال پیش بیاد که در چه زمانی و چگونه با کارگر تسویه حساب کنیم؟ درحالت کلی، تسویه حساب با کارگر باید در پایان هر قرارداد کار انجام شود. بدون آن که حتی کارگر قصد ادامه دادن همکاری با مجموعه باشد یا دیگر با آن‌ها فعالیت نکند. بر همین اساس، پرداخت مطالبات کارگران، هیچ ارتباطی به قطع همکاری کامل آن‌ها ندارد. در هر حال باید تمامی حقوق فرد به طور کامل پرداخت شود.
مهلت تسویه حساب با کارگر
در قسمت‌های قبلی اشاره کردیم که هر موقع که قراردادکاری اعم از قرارداد موقت یا دائم به پایان برسد و یا توسط طرفین فسخ شود، ابتدا باید به تسویه حساب با کارگر در زمینه‌های مختلف اداری و مالی پرداخته شود و سپس قرارداد قبلی تمدید شده یا قرارداد جدیدی بعد از توافق طرفین عقد گردد.
دقت کنید که در واقعیت هیچ مهلت خاصی در قانون کار ایران به منظور تسویه حساب با کارگر مشخص نشده است. اما روال کار عموما بدین صورت است که کارفرمایان تا چند روز بعد از اتمام قرارداد یا فسخ آن اقدام به تسویه حساب با پرسنل می‌کنند. چنانچه به هر دلیلی کارگر استعفا داده و یا از کار اخراج شود هم همین مهلت تسویه حساب کارفرما با کارگر در مدت چند روز برای تسویه حساب در نظر گرفته می‌شود.
متاسفانه امروزه با تغییر این عرف، برخی از اوقات یک الی دو ماه تاخیر در روند پرداخت حق کارگران سپری می‌شود که این امر زیاد شایسته به نظر نمی‌رسد. بدیهی است که در صورت تاخیر زیاد نسبت به تسویه حساب با کارگر توسط کارفرمایان، کارگران می‌توانند با مراجعه به وزارت کار و انجام پیگیری‌های لازم، شکایت خود را ثبت کنند.
در مورد پرداخت بیمه بیکاری کارگران هم یک مهلت 30 روزه از اخراج کارگر و قطع همکاری در نظر گرفته می‌شود. کارگران پس از پایان این مهلت، می‌توانند با تهیه فرم عدم تمدید قرارداد خود با کارفرما، اقدامات مربوط را نسبت به پیگیری و شکایت خود از طریق مراجعه به اداره کار انجام دهند.
فرم تسویه حساب با کارگر
نحوه تنظیم فرم تسویه حساب و متن تسویه حساب با کارگران، از اهمیت زیادی برخوردار است. حتما تا به حال فرم‌های تسویه حساب‌های مختلفی را دیده‌اید که در قراردادهای مختلف تنظیم شده‌اند. مهمترین نکته علاوه بر ذکر اطلاعات جزئی مانند پارامترهای محاسباتی حقوق، این است که حتما باید یک سند پرداخت هم در کنار فرم تسویه حساب ضمیمه شود. در غیر این صورت طبق نظر شورای دیوان عدالت اداری، ارائه تنها فرم تسویه حساب کافی نیست و اعتبار کامل ندارد.
سخن پایانی
یکی از موارد مهم برای هر کارفرما، نحوه تسویه حساب با کارگر است. زمانی که فرد در مجموعه مشغول به کار است، حق و حقوق مخصوص به خود را دارد که در نهایت باید تمامی آن‌ها را دریافت کند. برخی از این حقوق در طول قرارداد کار پرداخت می‌شود و برخی دیگر، مربوط به پایان قرارداد است.
با وجود این که تمامی موارد در تسویه حساب کارگر با کارفرما کاملا مشخص است؛ اما باز هم برخی از افراد در تسویه حساب دچار مشکل می‌شوند. بنابراین اگر شما هم می‌خواهید وقت خود را صرف درگیری با کارگر یا کارفرمای خود نکنید، حتما قبل از تسویه حساب با مشاوران آنلاین و تلفنی در کارمنتو مشورت بگیرید و از قوانین مربوط به تسویه حساب مطلع شوید.
کارمنتو با بیش از 350 مشاور برتر در کشور همکاری می‌کند که قطعا مشکل شما را برطرف می‌کنند. همچنین ارتباط با این مشاوران، بدون محدودیت زمانی و مکانی است و در تمامی ساعت‌های شبانه روز انجام می‌شود.
از طرفی با وجود تعرفه معقول دریافت مشاوره در این وبسایت، شما می‌توانید از تکنولوژی برتر روز دنیا برای ارتباط با مشاور استفاده کنید. توجه کنید که به غیر از این موضوع، کارمنتو در 11 حوزه و 31 زیر حوزه مختلف دیگر هم به شما در رفع مشکلات حقوقی و مربوط به بیمه کمک می‌کند.
از طریق مشاوره کسب و کار تلفنی آنلاین در حوزه مد نظر خود بدون پرداخت هزینه تلفن و اینترنت و از طریق تماس امن، پاسخ سوالات خود را دریافت نمایید.
با کلیک روی لینک زیر و از طریق (منو خدمات مشاوره) حوزه مد نظر خود را انتخاب نمایید.
