اجرا گذاشتن چک برگشتی چه مراحلی دارد؟

در بازار معاملات، چک دادن و دریافت کردن آن یکی از بخش‌های پر ریسک معاملات است. مسأله متداولی که درباره چک‌ها وجود دارد، مربوط به بلامحل بودن آن‌ها است. وقتی وجه یا اعتبار چک که باید توسط بانک پرداخت شود، وجود نداشته‌باشد؛ آن چک به عنوان چک بلامحل شناخته می‌شود. پس از دوره‌ای که با افزایش میزان چک‌های برگشتی رو به رو بودیم، میزان اعتماد دریافت کننده‌های چک نیز نسبت به وصول به موقع مبلغ چک و صادر کننده آن کاهش یافت.

هرچند پس از آن قانون جدید چک به ثبت رسید و سامانه‌هایی مانند “سامانه صیاد” برای استعلام چک برگشتی تاسیس شدند، اما ثبت چک در این سامانه نیز به عنوان یکی از راه‌حل‌ها به منظور افزایش قابلیت اطمینان هنوز در حال بررسی است. با وجود تمام این اقدامات، چک برگشتی هنوز هم یکی از مسائلی است که افراد زیادی با آن مواجه هستند. روش‌ها و مراحل اجرای چک برگشتی یکی از سوالات رایج برای بسیاری از افراد است و قبل از اقدام به درخواست اجرای چک برگشتی، شناخت مراحل و روش‌های مربوط به آن ضروری است.

برای فهمیدن اینکه چک برگشتی را چکار کنیم شناخت قوانین آن بسیار کار گشا است. در ادامه با مهمترین قوانین برای اجرا گذاشتن چک‌های برگشتی آشنا خواهیم شد. البته لازم به ذکر است که مشاوره حقوقی قبل از اجرا گذاشتن چک بسیار می‌تواند به نفع شما باشد و از متضرر شدن شما جلوگیری کند. به این منظور می‌توانید از خدمات مشاوره حقوقی کارمنتو نیز استفاده کنید.

نحوه به اجرا گذاشتن چک برگشتی

قبل از آشنایی با نحوه اجرا گذاشتن چک برگشتی، بهتر است مفهوم و شرایط لازم برای برگشت زدن چک را بشناسیم. برای برگشت خوردن چک، وجود یکی از چند شرط زیر لازم است. در صورت بودن این شرایط، فرد مجاز است تا ۱۵ روز اقدام به برگشت زدن چک کند. البته اگر چک از یک شهر در یک کشور به شهر دیگری از همان کشور صادر شده باشد، این مهلت به ۴۵ روز افزایش پیدا می‌کند.

اگر حساب فرد صادر کننده چک، موجودی کافی برای پرداخت چک را نداشته باشد، دستور عدم پرداخت وجه چک توسط صادرکننده به بانک اعلام شده باشد، حساب او در بانک مسدود شده باشد یا چک به نحوی غلط و نادرست پر شده باشد؛ می‌توان توجیه‌هایی برای برگشت زدن چک پیدا کرد.

نحوه اجرا گذاشتن چک برگشتی امر ساده‌ای نیست و نیاز به طی کردن مراحل و فرآیندهای اداری مشخصی دارد و ممکن است برای برخی از اشخاص سخت و زمان‌بر باشد. به منظور تسریع در فرآیند اجرا گذاشتن چک می‌توانید از خدمات مشاوره امور حقوقی کارمنتو استفاده کنید. لازم به ذکر است که تمامی اطلاعات شما در کارمنتو به صورت محرمانه حفظ خواهد شد و جای هیچ نگرانی‌ای وجود نخواهد داشت.

چک به عنوان یک سند قانونی در نظر گرفته می‌شود، بنابراین روش‌های مختلفی برای نحوه اجراییه چک برگشتی وجود دارد که به سه دسته روش ثبتی، روش کیفری و روش حقوقی تقسیم می‌شوند.

برای اجرای چک برگشتی با مبلغ کمتر از 20 میلیون تومان، لازم است که فرد به شورای حل اختلاف مراجعه کند و از روش حقوقی استفاده نماید. اما اگر مبلغ چک برگشتی بیشتر از 20 میلیون تومان باشد، فرد باید به دادگستری مراجعه کرده و از روش کیفری استفاده کند. در صورتی که دارنده چک برگشتی اطمینان داشته باشد که صادرکننده دارایی‌های ثبتی مانند ملک، خانه و … دارد، می‌تواند با داشتن گواهی عدم پرداخت چک، به اداره ثبت مراجعه کرده و درخواست مصادره اموال او را ثبت کند.

• به اجرا گذاشتن چک برگشتی به شیوه کیفری

قبل از هر چیز، باید توجه داشته باشید که روش کیفری تنها به مجازات و محرومیت از دسته چک منجر می‌شود و امکان دریافت مستقیم مبلغ داخل چک را فراهم نمی‌کند. در صورتی که قصد مطالبه مستقیم مبلغ مورد نظر را دارید، باید از یکی از روش‌های حقوقی و ثبتی استفاده کنید.

برای استفاده از روش کیفری، قانون چهار شرط را تعیین کرده است که اگر حداقل یکی از این چهار شرط برای فرد صادرکننده چک برقرار باشد، فرد دریافت‌کننده چک می‌تواند به صورت کیفری از شخص صادر کننده چک شکایت نماید، و حبس و محرومیت از دسته چک به عنوان جزءی از مجازات برای فرد صادرکننده مطرح خواهد شد.

این شروط عبارتند از:

• مبلغ چک در حساب فرد صادر کننده چک وجود نداشته باشد.
• اگر صادر کننده چک از مسدودی حساب خود مطلع باشد، ولی باز هم اقدام به چک کشیدن کند.
• اگر مبلغ مورد نظر چک در حساب فرد صادر کننده چک وجود داشته باشد، ولی قبل از تاریخ پاس شدن چک آن را خارج کند.
• اگر صادر کننده چک به بانک دستور عدم پرداخت چک را بدهد و بانک نتواند چک را پاس کند.

لازم به ذکر است که مهلت اجرا گذاشتن چک برگشتی به شیوه کیفری، به مدت ۶ ماه از تاریخ صدور چک است. یعنی دارنده چک باید در طول مدت ۶ ماه از تاریخ صدور چک، آن را برگشت زده و گواهی عدم پرداخت از بانک دریافت کند. در صورتی که دارنده چک در این مدت گواهی عدم پرداخت را دریافت نکند، امکان اجرا گذاشتن چک از طریق راه کیفری برای وی از بین می‌رود. با این حال، باید توجه داشت که این روش صرفاً منجر به مجازات فرد صادرکننده چک برگشتی می‌شود و به وصول مبلغ چک ارتباطی ندارد؛ البته در این روش معمولاً صادرکننده چک برای جلوگیری از مجازات کیفری مبلغ را پرداخت می‌کند.

مهم‌ترین نکته در زمینه مراحل اجرا گذاشتن چک برگشتی به روش کیفری این است که شکایت کیفری از چک برگشتی باید در دادسرای مرتبط با بانک صادرکننده گواهی عدم پرداخت ثبت گردد. هنگامی که در دادسراها از صادرکننده چک برگشتی شکایت می‌شود، دادسرا فقط به جرم صدور چک بلامحل رسیدگی می‌کند و برای رسیدگی به مبلغ پرداخت نشده نیاز به ارائه دادخواست جداگانه دارد.

برای اینکه علاوه بر مجازات صادر کننده چک بلامحل ، بتوان مبلغ و وجه چک را هم دریافت کرد، ارسال یک فرم دادخواست مطالبه طلب به دادگاه ضروری است. این فرم را باید پر کرده و به دفتر دادگاه حقوقی تحویل داد. سپس دادگاه در مهلت معین به بررسی ادعاها پرداخته و در صورت تایید، حکمی برای پرداخت مبلغ چک صادر خواهد کرد.

• به اجرا گذاشتن چک برگشتی به شیوه حقوقی

وصول چک برگشتی حقوقی، یک روش است که دارنده چک می‌تواند در هر شرایطی به آن اعتماد کند. برای این منظور، دارنده باید به دادگاه حقوقی صالح مراجعه کرده و با ارائه دادخواست، تقاضای رسیدگی به موضوع را ارائه دهد.

در این روش اجرا گذاشتن چک، ابتدا فرد باید به بانکی که چک از آن صادر شده مراجعه کند و گواهی عدم پرداخت چک را دریافت نماید. پس از آن، باید یک دادخواست حقوقی جهت برگشت زدن چک تهیه و تنظیم کند، به این دادخواست باید فرم گواهی عدم پرداخت و یک نسخه از چک برگشتی به عنوان ضمیمه افزوده شود.

در این روش، فرد می‌تواند مبلغ کل چک و هزینه‌های تنظیم دادخواست حقوقی را مطالبه کند و هیچ محدودیتی در این زمینه وجود ندارد. با این حال، این روش زمان‌بر است و معمولا زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که فرد از روش‌های ثبتی و کیفری نمی‌تواند شکایت لازم و مناسب را انجام دهد. از مزیت‌های این روش می‌توان به این که فرد می‌تواند در هر زمانی از این روش استفاده کند و محدودیت زمانی در این باره وجود ندارد؛ اشاره کرد.

• به اجرا گذاشتن چک برگشتی به شیوه ثبتی

باتوجه به ماده 2 قانون صدور چک، شرط اساسی و اولیه در اجرا گذاشتن چک برگشتی از طریق اجرای ثبت، این است که چک باید توسط یکی از بانک‌های مجاز کشور صادر شده باشد. یعنی، تنها چک‌هایی که وجه آنها توسط بانک پرداخت شده باشد، می‌توانند از طریق شیوه ثبتی استرداد شوند. پس امکان پذیر نیست که چک‌های مؤسسات مالی اعتباری و صندوق‌های قرض‌الحسنه از روش حقوقی به اجرا گذاشت.

در صورت برقراری شرط صدور چک از بانک‌های مجاز کشور، افراد می‌توانند به ادارات ثبتی مراجعه کرده و درخواست صدور اجرائیه برای وصول چک را ارائه دهند. اجرا گذاشتن از این روش مانند شکایت کیفری محدودیت‌هایی دارد، به‌طوری که پیگیری وصول چک برگشتی در اداره ثبت نسبت به ضامن یا ظهرنویس چک ممکن نیست و فقط نسبت به صادر کننده چک می‌توان پیگیری‌های لازم را انجام داد. لازم به ذکر است که مدت زمان وصول چک برگشتی از این طریق نیز محدودیت‌هایی دارد. برای اینکه بدانیم از این روش چک را چگونه اجرا بزاریم، لازم است تشریفات خاص نحوه چک برگشتی از طریق اجرای ثبت را رعایت کنیم.

به این منظور جهت ارائه اسناد مورد نیاز، بایستی به اداره ثبت اسناد محلی که گواهی عدم پرداخت بانک صادرکننده در آن ثبت شده است، مراجعه کنید. هنگامی که اجراییه برای چک صادر می‌شود، بلافاصله بعد از آن اجراییه به بدهکار اطلاع داده می‌شود و تا 10 روز به او فرصت می‌دهد تا مبلغ چک را پرداخت یا ترتیبات لازم برای پرداخت را فراهم نماید. در صورت عدم اقدام از سوی صادرکننده چک در این مهلت، دارنده چک می‌تواند درخواست توقیف اموال صادرکننده چک را به اداره ثبت اسناد ارائه دهد.

مدارک مورد نیاز برای اجرائیه ثبتی چک برگشتی

مدارک لازم صدور اجراییه برای اجرا گذاشتن چک به شیوه ثبتی ، عباتند از :

• اصل و فتوکپی برابر با اصل چک برگشتی و گواهی عدم پرداخت آن .
• کارت ملی دارنده چک .
• قید مطابقت امضای صادرکننده با نمونه آن ، توسط بانک در گواهی عدم پرداخت .
• دریافت و تکمیل فرم تقاضای صدور اجراییه چک برگشتی از اداره ثبت .
• مزایای درخواست اجراییه چک برگشتی از طریق اداره اجرای اسناد رسمی

مزایا درخواست اجرائیه چک برگشتی از طریق اداره اجرای اسناد رسمی

روش ثبتی سریع‌ترین و بهترین راه‌ وصول چک برگشتی است. این روش، طی فرآیندی که توسط مراجع ثبتی انجام می‌شود، به سرعت تحت اقدام قرار می‌گیرد. یعنی، پس از ثبت چک برای به اجرا گذاشتن آن، فرآیند قانونی و اجرایی بلافاصله آغاز شده و این امر منجر به تسریع وضعیت به اجرا گذاشتن چک و فرآیند وصول آن می‌شود، بدون اینکه زمان زیادی صرف دادگاه‌ها و فرآیندهای پیچیده شود.

معایب درخواست اجرائیه چک برگشتی از طریق اداره اجرای اسناد رسمی

به رغم اینکه اقدام از طریق اجرای ثبت در مدت زمان کوتاهتری انجام می‌شود و بدون صدور حکم، مفاد چک اجرا می‌شود، اما در عمل، افراد صاحب چک، به دلیل معایب روش ثبتی اقدام از طریق مراجع قضایی را ترجیح می‌دهند. معایب روش ثبتی که منجر به انتخاب روش‌های دیگر می‌شود؛ به شرح زیر است:

1. با توجه به ماده 2 قانون اجرای محکومیت‌های مالی تصویب شده در تاریخ 10/8/1378، هر کسی که به پرداخت مالی به شخص دیگری محکوم شود، اگر تادیه را انجام ندهد، دادگاه می‌تواند اقدام به تادیه آن کند و هر چیزی که از مال او در دسترس است، را ضبط کرده و به میزان محکومیت از آن مال ضبط شده استیفا نماید. اما استفاده از این امتیاز در این ماده (حبس محکوم علیه) مختص به اقدام از طریق دادگستری است و اجراییه ثبت صلاحیت قانونی برای انجام این کار را ندارد.
2. به منظور اقدام از طریق اجرای ثبت، 5٪ از مبلغ مورد درخواست به عنوان هزینه مرتبط در نظر گرفته می‌شود که به طور قابل ملاحظه‌ای بیشتر از هزینه مشابه درخواستی دادگستری (1/5 یا 2٪) است، اما پرداخت این 5٪ بر عهده مدیون سند اجرایی قرار دارد. اگرچه در صورتی که متقاضی قادر به معرفی اموالی از مدیون برای اجرا نشود، دایره اجرای ثبت اسناد، استرداد لاشه چک را به پرداخت مبلغ مذکور از طرف متقاضی اجرا وابسته می‌سازد.
3. استفاده از روش اجرای ثبت، تنها برای اقدام علیه “صادرکننده” چک ممکن است و اجرای این روش برای دیگر اشخاص متعهد، امکان‌پذیر نیست.
4. برخی از محاکم، دلیل اقدام از طریق اجرای ثبت را، انصراف دارنده چک از تعقیب کیفری می‌دانند.
5. در انواع دادگاه، بدون ابلاغ به خوانده، ممکن است تامین خواسته صورت گیرد، اما در اداره ثبت ابتدا به خوانده ابلاغ می‌شود و سپس به تامین خواسته پرداخته می‌شود. در این حالت، خوانده می‌تواند اقدام به انتقال دارایی‌های خود کند.

هزینه صدور اجراییه چک برگشتی

هزینه اجراییه چک برگشتی به روشی که شما برای به اجرا گذاشتن آن انتخاب می‌کنید، وابسته است.

1. هزینه اجراییه چک برگشتی به روش ثبتی: در این روش، فرد باید ۵ درصد از کل مبلغ چک را به مراجع ثبتی دولت پرداخت کند؛ این روش، یکی از گزینه‌های گران‌قیمت برای صدور اجرائیه چک است.
2. هزینه اجراییه چک برگشتی به روش حقوقی: در صورت تمایل به ارائه درخواست دادرسی از طریق دادگاه برای پاس کردن چک، فرد می‌بایست سه و نیم درصد از کل مبلغ چک را برای ثبت درخواست دادرسی چک پرداخت کند.
3. هزینه اجراییه چک برگشتی به روش کیفری: این روش به عنوان یکی از اقتصادی‌ترین راه‌ها برای به اجرا گذاشتن چک شناخته می‌شود. در این روش، فرد می‌بایست مبلغ صدور اجرائیه چک را پرداخت نماید که معمولاً کمتر از یک میلیون تومان است.

نحوه به اجرا گذاشتن چک برگشتی در قانون جدید

در قانون جدید چک، با سخت‌تر شدن مقررات، باعث شده است که افرادی که صلاحیت استفاده و صدور چک را ندارند، به دلیل تبعات و مجازات پیش‌بینی شده، با احتیاط بیشتری در این امر عمل کنند.

اگر هنوز دنبال جواب چک برگشتی را چکار کنیم میگردید؛ بهتر است از مشاور حقوقی باتجربه در این زمینه مشورت کنید. خدمات مشاوره‌ای کارمنتو با همکاری با بیش از 350 مشاور برتر کشور، استفاده از جدیدترین تکنولوژی‌های دنیا، وجود یک پلتفرم جامع ویژه مشاور و کارفرما به ارائه خدمت با معقول‌ترین قیمت بازار به تمام اشخاص حقیقی و حقوقی پرداخته و همچنین امکان نمایش وضعیت مشاور به منظور صرفه جویی در زمان کاربر (آنلاین و آفلاین) و امکان دریافت مشاوره فوری در هر جای ایران در لحظه و زیر یک دقیقه را در شرایط فورس و فوری را فراهم کرده است. در اولین استفاده از این پلتفرم می‌توانید از شارژ اولیه رایگان بهره ببرید و همچنین قابلیت استفاده از کیف پول نیز برای شما وجود دارد.

مشاوران حقوقی کارمنتو به صورت آنلاین و تلفنی که به صورت فوری و زیر یک دقیقه ارتباط برقرار می‌شود، افراد را در مسائل حقوقی راهنمایی می‌کنند و به عنوان یک پل ارتباطی بین افراد و سیستم حقوقی عمل می‌کنند تا از ورود به مشکلات قانونی جلوگیری شود.

مشاوره تلفنی با وکیل حقوقی

البته در ادامه اجرا گذاشتن چک‌های برگشتی در قانون جدید را بررسی خواهیم کردیم. مراحل اجرا گذاشتن چک برگشتی در قانون جدید عبارتند از:

• دریافت گواهی عدم‌ پرداخت چک برگشتی

طبق قوانین جدید مرتبط با چک و تغییرات اخیر، هنگام صدور گواهی عدم‌پرداخت برای چک، باید به جز درج کد رهگیری، هویت و نشانی کامل صادرکننده و همچنین، علت عدم‌پرداخت نیز در گواهینامه ذکر شود. بانک ملزم به ارائه علت عدم‌پرداخت در گواهی و وارد کردن جزئیات کامل چک به سامانه متمرکز بانک مرکزی می‌شود و با دریافت کد رهگیری، این کد را بر روی گواهی‌ها اعمال کند.

با تغییرات اخیر در قانون صدور چک، چک‌هایی که گواهی عدم‌پرداخت آن‌ها صادر شده و فاقد کد رهگیری باشند، امکان صدور اجراییه و استفاده از امتیازات جدید مرتبط با قانون جدید را ندارند. این به این معنا نیست که چک‌های فاقد کد رهگیری، به هیچ صورتی امکان پیگیری آن‌ها وجود ندارد. در این صورت، فرد پس از صدور گواهی عدم‌پرداخت، می‌تواند با تقدیم دادخواست و اجرای مراحل مربوط به دادرسی در دادگاه، به مطالبه وجه بپردازد. البته، این فرآیند ممکن است منجر به هزینه و زمان بیشتری شود.

• درخواست صدور اجرائیه چک برگشتی برای توقیف اموال و جلب

بعد از صدور گواهی عدم‌پرداخت توسط بانک و درج کد رهگیری، شخص می‌تواند با داشتن چک و گواهی عدم‌پرداخت، درخواست صدور اجرائیه چک برگشتی را ارائه داده و پس از ارجاع پرونده به دادگاه، مقام قضایی موظف است با بررسی شرایط چک و درصورت دارابودن شرایط قانونی علیه صاحب‌حساب، صادرکننده یا هر دو، به صدور اجراییه اقدام نماید.

پس از صدور اجراییه و ابلاغ آن به شخص صادرکننده، او ملزم است ظرف ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ این اجراییه، بدهی خود را تسویه کند. همچنین، با توافق دارنده چک می‌تواند ترتیبی برای پرداخت بدهی ایجاد کند یا دارایی‌های دیگری را معرفی کند که اجرای این حکم را از آن محل میسر سازد. در صورت عدم توافق، با درخواست دارنده چک، اجرای احکام دادگاه می‌تواند به شکل‌های مختلف از جمله توقیف دارایی‌ها و دیگر اقدامات مانند گرفتن حکم جلب شخص صادرکننده و … را برای وصول طلب انجام دهد.

اگر صادر کننده چک برگشتی متواری شود (فرار کند) چطور باید پیگیر مطالبات خود شوید؟

پنهان شدن فرد صادرکننده چک برگشتی یکی از مشکلاتی است که افراد متضرر از چک‌های برگشتی با آن روبه‌رو می‌شوند. برای حل این معضل و پیشگیری از فرار صاحب چک، سعی کنید بلافاصله پس از برگشت چک، شکایت خود را ثبت کرده و هر چه سریعتر اقدامات لازم را برای جلوگیری از فرار او انجام دهید. اگر صادر کننده چک متواری شد بهترین راه حل این است که به سرعت پس از کشف مکان فراری یا حتی کوچکترین نشانه‌ها از او، به دفتر کلانتری مربوطه مراجعه کنید و حکم جلب سیار او را درخواست کرده تا بتوانید مطالبات خود را به‌درستی پیگیری کنید.

سخن پایانی

همگی میدانیم که دریافت چک ریسک‌هایی را به همراه دارد. گاهی اوقات، صادرکننده چک قادر به پرداخت مبلغ موردنظر در زمان مقرر نمی‌شود و این امر باعث برگشت خوردن چک می‌شود. در این شرایط، دریافت ‌کننده چک می‌تواند با طی کردن مراحل اجراییه چک برگشتی نسبت به پیگیری چک خود اقدام نماید. لازم به ذکر است که روش‌های متفاوتی از جمله روش ثبتی، کیفری و حقوقی برای اجرا گذاشتن چک وجود دارد و استفاده از هر کدام نیازمند شرایط خاصی است. به همین دلیل توصیه می‌شود قبل از اقدام برای هر کدام از این روش‌ها با یک وکیل یا مشاور حقوقی مشورت کنید تا متضرر نشوید. تیم کارمنتو با داشتن مشاوران و وکلای متبحر در این زمینه و با ارائه خدمات متمایزی، مانند امکان دریافت مشاوره متنی رایگان، در دسترس بودن خدمات به صورت 7 روز هفته و 24 ساعت، پشتیبانی به صورت 7 روز هفته و 24 ساعت، امکان چت آنلاین با پشتیبان، تنوع حوزه‌ها (11 حوزه و 31 زیرحوزه) و تنوع خدمات (مشاوره و پروژه) این مسیر پیچیده را برای شما تسهیل کرده است.

از طریق مشاوره کسب و کار آنلاین تلفنی در حوزه مد نظر خود بدون پرداخت هزینه تلفن و اینترنت و از طریق تماس امن، پاسخ سوالات خود را دریافت نمایید.

با کلیک روی لینک زیر و از طریق (منو خدمات مشاوره) حوزه مد نظر خود را انتخاب نمایید.

مشاوره کسب و کار