مدت اعتبار چک برگشتی به مدت زمانی اشاره دارد که چک برگشتی باطل می‌شود. چک نوعی سند تجاری با کاربرد گسترده در معاملات مختلف است و تمام اسناد تجاری بر اساس قانون تجارت مدت اعتبار مشخصی دارند. چک از ارزش اعتباری برخوردار است و وسیله‌ای برای انتقال پول محسوب می‌شود. افرادی که چک بلامحل صادر می‌کنند، مشمول جریمه خواهند شد. از سوی دیگر آنهایی که چک بلامحل دریافت کرده‌اند، نباید از دریافت طلب خود ناامید باشند و قانون برای آنها امکان برگشت زدن چک یا اصطلاحا برگه کردن چک را ایجاد کرده است.
می‌توانید با مراجعه به بخش مشاوره حقوقی رایگان در اپلیکیشن کارمنتو با مشاورین و متخصصان این حوزه در ارتباط باشید.
به‌طورکلی اگر چکی به تاریخ روز صادرشده باشد شما بنا بر آن تاریخ، شش ماه فرصت دارید چک را برگشت بزنید. اما مدت اعتبار چک برگشتی چقدر است؟ چگونه می‌توان حکم جلب را گرفت؟ بعد از چه مدت چک باطل می‌شود؟ قانون در رابطه با افراد خاطی چگونه برخورد میکند؟ چه نوع چکی بلامحل محسوب می‌شود؟ با کارمنتو همراه شوید تا به پاسخ سوالات خود برسید.
چک برگشتی چیست؟
چک برگشتی، چکی است که فرد صادرکننده آن مبلغ قیدشده را در حساب خودش ندارد و کسی که چک را دریافت کرده پس از مراجعه به بانک نمی‌تواند این مبلغ را دریافت کند. گاه ممکن است این مبلغ در حساب او باشد اما حسابش مسدود شده باشد که در این صورت هم انتقال وجه ممکن نیست. قوانین جدید برای افرادی که چک‌شان برگه می‌شود، مجازات متعددی را در نظر گرفته‌اند. کیفری یا حقوقی بودن چک در نوع مجازات تفاوت ایجاد میکند.
برای پرونده‌های کیفری که فرد اقدام به صدور چک برگشتی کرده، با توجه به مبلغ چک، مجازات حبس تعیین شده است.
چک‌های جدید که در سامانه صیاد ثبت می‌شوند، تاریخ سررسیدشان باید زیر سه سال باشد. اگر بیشتر از سه سال باشد، نمی‌توان آن‌را در سامانه ثبت کرد. اما چک‌های قدیمی همچنان برای هر تاریخی قابل صدور هستند.
یکی از جرایمی که برای صادرکننده چک بلامحل در پرونده های حقوقی اعمال می شود، محرومیت از خدمات بانکی مختلف است. این افراد اعتبار بانکی خود را از دست میدهند و زین پس با محدودیتهای بانکی روبر خواهند شد.
اگر در حساب موجودی کافی نباشد، دارنده چک شش ماه برای برگشت زدن فرصت دارد. پس از آن تا شش ماه دیگر می‌تواند برای چک برگشتی اقدام قضایی کند و به دادگاه مراجعه نماید.
البته امکان رفع سو اثر چک برگشتی هم وجود دارد. اما فقط بر اساس شرایط تعیین‌شده در ماده ۵ قانون صدور چک، چنین امری ممکن است.
در قانون چند ویژگی کلی برای برگشت زدن چک و اقدامات قانونی برای وصول وجه پیش‌بینی شده است:
وجه نقد کافی در حساب بانکی صادرکننده چک موجود نیست یا صاحب حساب قسمتی یا همه وجه چک را از حساب برداشت کرده است.
صادرکننده در شرایطی چک را صادر کرده که می‌دانسته حسابش بسته است و یا بعد از صدور چک، حساب خودش را مسدود میکند.
صادرکننده چک دستور می‌دهد وجه به دارنده چک انتقال داده نشود
در تنظیم چک مشکلاتی مانند قلم‌خوردگی، مطابقت نداشتن امضا یا تفاوت در توضیحات چک وجود داشته باشد تا بانک چک را نقد نکند.
مدت اعتبار حکم جلب چک برگشتی چقدر است؟
مدت اعتبار حکم جلب چک برگشتی معمولاً در خود حکم از سوی دادگاه مشخص می‌شود. حکم دارای تاریخ انقضا است و بعد از گذشت آن مدت زمان، دیگر اعتبار ندارد. اگر در زمان مشخص‌شده، نتوانستند متهم پرونده را بازداشت کنند، باید قبل از اتمام این تاریخ برای تمدید اعتبار حکم جلب چک برگشتی اقدام نمایند. در غیر این‌صورت حکم فاقد اعتبار بوده و ضمانت اجرایی ندارد.
اما فرآیند گرفتن حکم جلب چک برگشتی بستگی به نوع آن چک دارد. حکم جلب یا برای چک برگشتی کیفری صادر می‌شود یا برای چک برگشتی حقوقی.
چک وقتی کیفری است که تاریخ به‌روز باشد، یعنی طلبکار می‌داند فرد صادرکننده در حسابش موجودی دارد و چک را به تاریخ روز می‌گیرد. اگر موجودی کافی نباشد، شکایت کیفری مطرح می‌شود. مراحل حکم جلب چک برگشتی کیفری بدین قرار است:
مراجعه به دادسرا همراه با برگه چک و گواهی عدم پرداخت
ارائه دادخواست مبنی بر شکایت چک برگشتی
چسباندن تمبر بر روی برگه شکایت
صدور حکم از جانب دادسرا
اما در رابطه با چک حقوقی و دریافت حکم جلب برای آن باید اینگونه اقدام کنید:
اگر مبلغ چک کمتر از ۰۲ میلیون باشد، دادخواست حقوقی خود را به شورای حل اختلاف ارسال می‌کنید.
اگر چک بیشتر از ۰۲ میلیون باشد، باید به دادگستری مراجعه نمایید.
برای مصادره اموال صادرکننده چک برگشتی مانند ملک، خانه، دارایی می‌توانید به اداره ثبت مراجعه کنید.
اگر فرد در مهلت مقررشده اقدام به پرداخت نکند، از طریق مراجع قضایی حکم جلب او صادر می‌شود.
مدت زمان دریافت حکم جلب و شکایت از چک کیفری و حقوقی در دو دوره خواهد بود:
دوره اول تا ۶ ماه بعد از صدور چک است. پس از اتمام این 6 ماه امکان شکایت کیفری وجود ندارد.
دوره دوم ۶ ماه بعد از دریافت گواهی عدم پرداخت و ارائه شکایت خود به مراجع قضایی است.
قوانین چک برگشتی و محدودیتهای آن
قوانین چک برگشتی و محدودیتهای آن اشاره به مواردی دارد که می‌توان چکی را برگشت زد و پس از آن محدودیت‌هایی توسط بانک اعمال خواهد شد.
دلایل برگشت‌خوردن چک می‌تواند یکی از دلایل زیر باشد:
- موجودی کافی در حساب شخص صادرکننده چک نیست.
- اشکال نگارش یا قلم‌خوردگی یا تطبیق نداشتن امضا در آن وجود دارد.
- چک از یک حساب مسدود صادر می‌شود.
- صادرکننده خودش برای صدور گواهی عدم پرداخت اقدام میکند. مثلاً گزارش سرقت چک را می‌دهد.
- پس از مراجعه دارنده به بانک، حساب صادرکننده موجودی کافی ندارد.
- در نهایت برگشتن خوردن چک محرومیت از خدمات بانکی را برای صادرکننده به همراه خواهد داشت.
مدت اعتبار چک برگشتی چقدر است؟
مدت اعتبار چک برگشتی از زمان صدور گواهی عدم پرداخت برای پیگیری کیفری، ۶ ماه است. یعنی شاکی ۶ ماه فرصت دارد تا گواهی پرداخت نشدن وجه چک را به دادگاه ارائه و درخواست پیگرد قانونی کند. اگر در این مدت پیگیری چک انجام نشود، از لحاظ کیفری قابل رسیدگی نخواهد بود و فقط می‌توان آن‌را در دادگاه حقوقی مطرح کرد.
ازآنجا که چک یک سند تجاری است، مشمول مرور زمان می‌شود. یعنی اگر چک برگشت خورد اما دارنده هیچ‌گونه پیگیری انجام نداد، بعد از 5 سال از تاریخ صدور دادخواست، در مراجع قانونی قابل‌بررسی نخواهد بود. البته پس از ۵ سال می‌تواند چک را نقد کند و وجه آن‌را دریافت نماید اما قانون تضمینی برای وصول آن نخواهد داشت.
پس‌به‌عبارتی تاریخی برای باطل‌شدن چک وجود ندارد و همیشه قابل مطالبه است. ولی تضمین قانونی و پیگرد آن مدت‌زمان مشخص دارد.
چک بعد از چه مدتی باطل می‌شود؟
همان‌طور که اشاره شد چیزی به اسم ابطال چک وجود ندارد. چک یک سند تجاری و همیشه قابل وصول است. تنها پیگرد قانونی آن مهلت مشخصی دارد. به‌عبارت‌دیگر، چک نامحدود است و هیچ‌وقت باطل نمی‌شود.
توجه داشته باشید اگر اقدام قانونی برای وصول چک ظرف زمان مشخص صورت نگیرد، قانون هیچ ضمانتی برای اجرای چک و وصول آن ندارد. فقط درصورتی‌که موجودی حساب فرد صادرکننده کامل شود، می‌تواند وجه را دریافت نماید.
وصل چک برگشتی
برای وصول چک برگشتی از بانک سه روش وجود دارد. روش اول شامل شکایت کیفری از صادرکننده چک که مجازاتش حبس و جریمه نقدی است. در این روش فقط صادرکننده چک مجازات می‌شود و برای وصول چک باید از روش حقوقی استفاده کنید.
روش دیگر، مربوط به اداره ثبت است. در این روش برای مصادره اموال صادرکننده از طریق اداره ثبت اقدام می‌کنید.
در روش حقوقی دادخواست مطالبه را باید به دادگاه ارائه دهید. دادگاه پس از بررسی حکم خود را صادر خواهد کرد.
سریع‌ترین روش وصول چک، روش کیفری است. افراد از بیم مجازات کیفری زودتر برای پرداخت وجه اقدام می‌کنند.
اخیراً، سامانه صیاد برای ثبت چک راه‌اندازی شده است. این سامانه احتمال جرم چک برگشتی را کم کرده زیرا هرکس در سامانه صیاد چک خود را ثبت کند، موظف به تبعیت از قوانین آن است.
مدارک لازم برای شکایت از چک برگشتی
برای شکایت و تنظیم دادخواست چک برگشتی در مراجع قانونی شما شش ماه از تاریخ چک فرصت دارید. مدت اعتبار چک برگشتی پس از این تاریخ تمام می‌شود و فقط امکان وصول آن وجود دارد. اما برای شکایت به مدارک زیر نیاز دارید:
- کپی برابر با اصل چک
- کپی برابر با اصل گواهی عدم پرداخت
- تنظیم شکایت برای چک در مراجع قضایی
- ابطال تمبر چک
در چنین پرونده‌هایی به‌دلیل پیچیدگی‌ها و طولانی‌شدن پیگردها، بهتر است از مشاوره‌های حقوقی و وکلای معتبر کمک بگیرید. وکیل می‌تواند دادخواست را باتوجه به ضرر و زیان موکل تنظیم و به دادگاه ارجاع دهد. اگر هم خودتان وقت کافی برای حضور در دادگاه نداشته باشید، وکیل به‌جای شما حاضر خواهد شد. بدین‌ترتیب در وقت و انرژی خود صرفه‌جویی خواهید کرد
جمع‌بندی
مدت اعتبار چک برگشتی از تاریخ تنظیم اعتراض‌نامه ۵ سال است. طبق ماده ۸۱۳ قانون تجارت پس از گذشت ۵ سال از تاریخ اعتراض‌نامه در صورت عدم پیگیری، این دعاوی امکان بررسی حقوقی را ندارد. شش ماه نیز از تاریخ برگشت چک، شاکی فرصت شکایت از صادرکننده را دارد. اگر شکایتی تنظیم نکند، اختیار هیچ کاری را نخواهد داشت و مالش را از دست می‌دهد.
در آخر برای همراهی از کارمنتو از شما عزیزان سپاسگزاریم. امیدواریم مطالب برایتان مفید بوده باشد. درصورت هرگونه سؤال یا ابهامی از مشاوران و کارشناسان حقوقی ما کمک بگیرید. کارمنتو به عنوان یک پلتفرم آنلاین آماده ارائه مشاوره با پایینترین نرخ ممکن به کاربران عزیز است.
