چک بی محل چیست؟ شکایت از صدور چک بلامحل و وصول آن چگونه است؟

امروزه برای اکثر افرادی که تازه وارد معاملات در زمینه های مختلف شده اند، این سوال پیش می‌آید که چک بلامحل یعنی چه؟ در جواب اول از همه باید گفت که چک به عنوان یکی از اسناد تجاری پرکاربرد و مهم در عرصه معاملات و تجارت، نقش کلیدی در تسهیل تراکنش‌های مالی دارد. این سند، که امکان انتقال وجه نقد را بدون نیاز به حمل فیزیکی پول فراهم می‌کند، نه تنها به افزایش امنیت و سهولت در معاملات کمک می‌کند، بلکه به عنوان ابزاری قابل اتکا برای تضمین پرداخت‌ها شناخته می‌شود.

با این حال، چالش‌هایی نیز با این سند مالی همراه است، به ویژه هنگامی که به دلیل نبود موجودی کافی یا دیگر دلایل قانونی، چک به عنوان بلامحل شناخته می‌شود. صدور چک بلامحل کیفری نه تنها مشکلات مالی برای دارنده آن به وجود می‌آورد، بلکه می‌تواند پیامدهای حقوقی و قانونی جدی برای صادرکننده داشته باشد. در این مقاله، به بررسی چگونگی مواجهه با مشکلات ناشی از چک‌های بلامحل و روش‌های قانونی برای رفع سوءاثر آن‌ها پرداخته می‌شود. هدف از این بررسی، ارائه دیدگاهی جامع و کاربردی به منظور بهبود شرایط معاملات مالی و حفظ حقوق ذینفعان است.

چک بلامحل یا چک بی محل چیست؟

چک بلامحل، که گاهی اوقات به عنوان چک برگشتی نیز شناخته می‌شود، اصطلاحی است که در معاملات مالی به کار می‌رود و به یک چک اشاره دارد که به دلیل نبود موجودی کافی در حساب بانکی صادرکننده، از سوی بانک پرداخت نمی‌شود. در واقع، زمانی که فردی چکی صادر می‌کند و در حساب بانکی‌اش موجودی کافی برای پوشش مبلغ چک وجود ندارد، بانک مربوطه پرداخت آن چک را رد می‌کند و چک به عنوان “بلامحل” شناخته می‌شود. کسانی که می‌خواهند بدانند چک بی محل یعنی چه می‌توانند پاراگراف بالا را با دقت بالایی مطالعه کنند.

این مسئله نه تنها می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات مالی صادرکننده چک باشد، بلکه ممکن است به دلایل مختلفی از جمله سهل‌انگاری یا فراموشی در انتقال موجودی کافی به حساب مربوطه رخ دهد. چک بلامحل می‌تواند پیامدهای حقوقی جدی برای صادرکننده به همراه داشته باشد، از جمله مسئولیت کیفری و مدنی.

در ایران، قوانین و مقررات سخت‌گیرانه‌ای برای جلوگیری و مقابله با صدور چک‌های بلامحل وجود دارد و این امر به عنوان یک جرم جدی تلقی می‌شود که به آن اصطلاحا جرم چک بی محل یا جرم چک بلامحل نیز می‌گویند.

در این زمینه، بسیار مهم است که افراد از قوانین و مقررات مربوط به صدور چک آگاه باشند و همیشه اطمینان حاصل کنند که حساب‌های بانکی‌شان موجودی کافی برای پوشش چک‌های صادر شده دارد.

Please select another listing to show to avoid recursion.

پیشنهاد مطالعه:

پیشنهاد مطالعه:

چک چیست و چه انواعی دارد؟

در چه مواردی چک بلامحل محسوب می شود و مجازات چک بلامحل چیست؟

چک بلامحل زمانی رخ می‌دهد که چکی برای پرداخت ارائه می‌شود، اما به دلایل مختلف توسط بانک پرداخت نمی‌شود. در این حالات، صادرکننده چک ممکن است مشمول مجازات‌ چک بلامحل شود. در ایران، چندین مورد خاص وجود دارد که در آن‌ها صدور چک بلامحل می‌تواند منجر به مسئولیت کیفری شود:

1. صدور چک از حساب خالی

وقتی چکی از یک حساب بانکی صادر می‌شود که هیچ موجودی در آن نیست، این چک به عنوان بلامحل شناخته می‌شود و فرد خاطی مشمول مجازات چک بی محل است. در این حالت، بانک به دلیل نبود وجه کافی، چک را پرداخت نمی‌کند. صدور چک از یک حساب خالی می‌تواند نشان‌دهنده تلاش برای فریب یا سوء استفاده مالی باشد.

2. صدور چک از حساب مسدود

گاهی اوقات یک حساب بانکی ممکن است به دلایل قانونی یا تصمیم شخصی صاحب حساب، مسدود شود. صدور چک از یک حساب مسدود نیز می‌تواند به عنوان چک بلامحل تلقی شود، زیرا بانک قادر به پرداخت وجه مورد نظر نیست.

3. صدور دستور عدم پرداخت

در صورتی که صادرکننده چک پس از صدور آن به بانک دستور دهد که وجه آن پرداخت نشود، این عمل می‌تواند به عنوان صدور چک بلامحل تلقی گردد. این امر معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که صادرکننده به دلایلی تصمیم به لغو یا تعلیق پرداخت چک می‌گیرد.

4. تنظیم نادرست چک

چکی که به صورت نادرست تنظیم شده باشد، مانند خطاهای جدی در نوشتن مبلغ، تاریخ، یا امضاء ناقص یا نادرست، ممکن است از سوی بانک رد شود. گرچه این مورد ممکن است همیشه به عنوان “بلامحل” تلقی نشود اما در هر صورت این چک برگشت خواهد خورد.

شرایط تحقق صدور چک بلامحل

صدور چک بلامحل یکی از جرایم تعزیری است که در قانون صدور چک اصلاحی سال 1382 ایران تعریف شده است. برای اینکه صدور یک چک به عنوان “بلامحل” تلقی شود، شرایط خاصی باید برآورده شوند:

1. نوع چک: چک باید عادی باشد. چک‌های مسافرتی یا تضمینی از این قاعده مستثنی هستند.
2. هدف صدور چک: چک نباید به عنوان تضمین در اختیار دارنده قرار گرفته باشد، بلکه باید به منظور پرداخت بدهی صادر شده باشد.
3. امضای چک: چک نباید سفید امضا باشد.
4. تاریخ چک: چک باید دارای تاریخ باشد و چک‌های بدون تاریخ یا وعده‌دار قابلیت پیگرد کیفری ندارند.
5. شرط مشروط نبودن وصول چک: وصول وجه چک نباید مشروط به شرط خاصی باشد.
6. رعایت مهلت‌ها: دارنده باید ظرف مدت 6 ماه از تاریخ چک گواهی عدم پرداخت اخذ کند و همچنین ظرف 6 ماه از تاریخ گواهی برای تعقیب کیفری صادرکننده اقدام کند.

قانون چک بلامحل

قانون چک بلامحل یکی از موضوعات حیاتی حقوق تجارت است که توسط قوانین مختلف تنظیم شده است. حال که با چک بلامحل و قوانین آن آشنا شدید، لازم است بدانید که مجازات چک بی محل چیست؟ ماده 7 قانون صدور چک مشخص می‌کند که هر فردی که چک بلامحل صادر کند، طبق قانون مجازات صدور چک بلامحل با مجازات حبس تا دو سال مواجه خواهد شد. این مجازات بر اساس مبلغ چک متغیر است؛ به عنوان مثال، صدور چک با مبلغ کمتر از یک میلیون تومان باعث حبس حداکثر شش ماه می‌شود، در حالی که مبلغ بیشتر از ۵ میلیون تومان به حبس دو سال و ممنوعیت از داشتن دسته چک به مدت دو سال منجر می‌شود.

به علاوه، ماده ۸ قانون چک و ۹ این قانون به مجازات‌های مختلف صادرکنندگان چک پرداخت نشده اشاره دارد. در قانون مجازات چک بلامحل، مجازات‌ها بر اساس مبلغ چک تعیین می‌شوند، و افراد ملزم به پرداخت مبالغ معین به تاخیر افتاده نیز با مجازات‌های مشخصی روبرو خواهند شد. همچنین، ماده ۱۰ قانون چک تبیین می‌کند که اگر فردی با علم به بسته بودن حساب بانکی خود چک صادر کند، عمل وی در حکم صدور چک بی محل قرار می‌گیرد.

حال که متوجه شدید مجازات صدور چک بلامحل چیست مهم است به نکته آورده شده در ماده ۹ قانون صدور چک توجه داشت که در صورتی که صادرکننده چک قبل از تاریخ شکایت کیفری وجه چک را نقداً بپردازد، از تعقیب کیفری معاف خواهد بود. این مسئله می‌تواند به عنوان یک امکانات فرار از مجازات‌های کیفری در مواجهه با صدور چک بلامحل مورد استفاده قرار گیرد.

مجازات صدور چک بلامحل چیست؟

در خصوص مجازات کیفری صدور چک بلامحل از حساب مسدود در ایران، مطابق با قوانین موجود، مجازات‌های مختلفی بسته به مبلغ مندرج در چک و شرایط خاص پرونده در نظر گرفته شده است. به طور کلی، صدور چک از حساب مسدود به عنوان جرم تلقی می‌شود و ممکن است با حبس مواجه شود.

مجازات صدور چک بلامحل در قانون جدید یا چک از حساب مسدود، بسته به مبلغ چک، از سه ماه تا دو سال حبس متغیر است. پروسه قضایی شامل دریافت اظهارات و ادعای شاکی به صورت مکتوب، استعلام گواهی عدم پرداخت از بانک و در صورت لزوم، صدور احضاریه برای صادرکننده چک است. در قانون مربوط به مجازات صدور چک بی محل اگر متهم پرونده حاضر نشود، می‌توان به درخواست شاکی برگ جلب متهم صادر کرد. در صورت حضور متهم، قرار کفالت یا وثیقه مطرح شده و تا زمانی که کفیل یا وثیقه تعیین نشود، متهم در بازداشت موقت خواهد بود.

نحوه شکایت از چک بی محل بسیار ساده و اصولی است و مراحل راحتی دارد. یکی از مزایای شکایت حقوقی چک بلامحل، هزینه کمتر نسبت به سایر روش‌های مطالبه وجه چک است. چک بلا محل حقوقی یکی از انواع چک است که توسط اشخاص حقوقی صادر می‌شود. همچنین، احتمال دارد که فرآیند قضایی به سرعت پیش رفته و با توجه به مجازات حبس، صادرکننده چک برای جلوگیری از بازداشت، به سرعت اقدام به پرداخت مبلغ چک کند. اما لازم است توجه داشته باشیم که شکایت کیفری به خودی خود الزامی برای پرداخت مبلغ چک ایجاد نمی‌کند و تنها مجازات حبس در نظر گرفته می‌شود.

مجازات صدور چک از حساب مسدود چیست؟

در خصوص مجازات صدور چک از حساب مسدود در ایران، مطابق با قوانین موجود، مجازات‌های مختلفی بسته به مبلغ مندرج در چک و شرایط خاص پرونده در نظر گرفته شده است. به طور کلی، صدور چک از حساب مسدود به عنوان جرم تلقی می‌شود و ممکن است با حبس مواجه شود.

مجازات صدور چک بلامحل یا چک از حساب مسدود، بسته به مبلغ چک، از سه ماه تا دو سال حبس متغیر است. پروسه قضایی شامل دریافت اظهارات و ادعای شاکی به صورت مکتوب، استعلام گواهی عدم پرداخت از بانک و در صورت لزوم، صدور احضاریه برای صادرکننده چک است. اگر متهم پرونده حاضر نشود، می‌توان به درخواست شاکی برگ جلب متهم صادر کرد. در صورت حضور متهم، قرار کفالت یا وثیقه مطرح شده و تا زمانی که کفیل یا وثیقه تعیین نشود، متهم در بازداشت موقت خواهد بود.

یکی از مزایای شکایت چک بلامحل، هزینه کمتر نسبت به سایر روش‌های مطالبه وجه چک است. همچنین، احتمال دارد که فرآیند قضایی به سرعت پیش رفته و با توجه به مجازات حبس، صادرکننده چک برای جلوگیری از بازداشت، به سرعت اقدام به پرداخت مبلغ چک کند. اما لازم است توجه داشته باشیم که شکایت حقیقی چک بلامحل نیز به خودی خود الزامی برای پرداخت مبلغ چک ایجاد نمی‌کند و تنها مجازات حبس در نظر گرفته می‌شود.

چه قانونی برای کسانی که بیش از یک بار چک بانکی بی‌محل صادر کرده‌اند وجود دارد؟

صدور چک بی محل به صورت متعدد یک مسئله قانونی جداگانه را ایجاد می‌کند که بر اساس آن، افرادی که بیش از یک بار چک بی محل صادر کرده‌اند، با مقررات خاصی مواجه می‌شوند. در چنین شرایطی، محاسبه مجازات‌ها بر اساس مجموع مبالغ درج شده در تمام چک‌ها انجام می‌شود، به این ترتیب که ملاک اصلی برای اعمال قانون، جمع میزان بدهی وصول‌نشده در تمام چک‌ها است، نه هر یک به صورت جداگانه.

در این حالت، مقررات قوانین مربوطه به افرادی که به صورت متعدد چک بی محل صادر می‌کنند، مشخص می‌کند که چگونه مجازات‌ها بر اساس جمع بدهی این چک‌ها تعیین می‌شود. به عبارت دیگر، اگر فردی تکراراً چک بی محل صادر کند، مجازات او بر اساس مجموع مبلغ تمام چک‌های وی صادر خواهد شد.

توجه به این نکته ضروری است که در مواجهه با صدور چک بی محل صیادی متعدد، افراد به موارد قانونی و مقررات مربوطه توجه کافی را داشته باشند تا از تبعات حقوقی ناشی از این عملکرد جلبه‌ای جلب کنند.

کارمنتو با تمرکز بر ارائه خدمات با معقول‌ترین قیمت بازار، به کاربران این امکان را می‌دهد که با هزینه‌های مناسب، به بهترین مشاوره مالیاتی و حقوقی دست پیدا کنند. این اقدام به کاربران این اطمینان را می‌دهد که در حین دریافت خدمات، هزینه‌های مرتبط با مشاوره به‌طور عادلانه و منصفانه محاسبه شده‌اند.

نمایش وضعیت مشاور به منظور صرفه جویی در زمان کاربر، امکان مشاهده آنلاین و آفلاین بودن مشاوران را به کاربران می‌دهد. این اطلاعات به کاربران این امکان را می‌دهد که زمان خود را با صرفه جویی و استفاده از زمان‌های آنلاین مشاوران بهینه‌سازی کنند.

کارمنتو با ارائه امکان دریافت مشاوره فوری در هر جای ایران در لحظه و زیر یک دقیقه، به کاربران این امکان را می‌دهد که بلافاصله و بدون تأخیر به مشاوره مالیاتی یا حقوقی دست یابند. همچنین، با داشتن شارژ اولیه رایگان، کاربران می‌توانند خدمات را به صورت آزمایشی تجربه کنند و از کیفیت آن اطمینان حاصل کنند.

قابلیت استفاده از کیف پول نیز به کاربران این امکان را می‌دهد تا به راحتی و با اطمینان از پرداخت‌های خود در این پلتفرم استفاده کنند. همچنین، حفظ محرمانه بودن اطلاعات، از دیگر ویژگی‌های حیاتی این پلتفرم است که به کاربران اطمینان می‌دهد که اطلاعات شخصی و مالی آن‌ها با دقت و احترام مدیریت می‌شود.

مشاوران حقوقی کارمنتو به صورت آنلاین و تلفنی که به صورت فوری و زیر یک دقیقه ارتباط برقرار می‌شود، افراد را در مسائل حقوقی راهنمایی می‌کنند و به عنوان یک پل ارتباطی بین افراد و سیستم حقوقی عمل می‌کنند تا از ورود به مشکلات قانونی جلوگیری شود.

مشاوره تلفنی با وکیل حقوقی

بانک در مقابل چک بی محل چه وظیفه‌ای دارد؟

بانک‌ها در مواجهه با چک بی محل وظایف مهمی را به عهده دارند که طبق قوانین مربوطه تعیین شده‌اند. اولین وظیفه‌ای که بر عهده بانک‌ها است، این است که حساب‌های جاری افرادی که بیش از یک چک بلامحل دارند و بر علیه آنها کیفرخواست صادر شده باشد، را مسدود کنند. این اقدام به منظور کنترل و جلوگیری از ادامه فعالیت‌های مشکوک افراد متخلف صورت می‌گیرد و تا سه سال برای آنها حساب جاری باز نمی‌کنند.

بانک مرکزی نیز نقش مهمی در این زمینه دارد. بر اساس وظیفه‌ای که به بانک مرکزی تعلق دارد، این بانک موظف است سابقه‌ی افرادی که چک بی محل صادر کرده‌اند را نگه‌داری کند و در سامانه‌ای منظم در دسترس بانک‌ها قرار دهد. این سابقه برای بانک‌ها اطلاعات ارزشمندی فراهم می‌کند تا از اعطای تسهیلات به افراد متخلف جلوگیری شده و حق ضمانت نداشته باشند. این اقدام از سوی بانک مرکزی با هدف کاهش ریسک‌های مالی و تسهیل در مدیریت امور مالی اجتماعی اتخاذ می‌شود.

Please select another listing to show to avoid recursion.

پیشنهاد مطالعه:

پیشنهاد مطالعه:

بانک چیست و چه انواعی دارد؟ وظایف و اهداف هر یک چیست؟

مراحل پیگیری و وصول چک بلامحل

برای پیگیری و وصول چک بلامحل طبق قانون مراحل مختلفی وجود دارد که باید به ترتیب با توجه به نوع دعوی چک بلامحل، پیگیری شود.

• دعوای حقوقی

  دعوای حقوقی برای وصول وجه چک بلامحل از طریق دادگاه‌های حقوقی انجام می‌شود. در این روش، دارنده چک می‌تواند با ارائه اصل و کپی مصدق چک برگشتی بلامحل به دفترخانه اسناد رسمی و انجام فرایند لازم، درخواست توقیف اموال صادرکننده چک را انجام دهد.

• دعوای کیفری

  در صورتی که چک بلامحل صادر شده باشد، می‌توان به صورت کیفری علیه صادرکننده شکایت کرد. دعوای کیفری فقط علیه صادرکننده چک امکان‌پذیر است و دادگاه به کلیه شکایات و دعاوی جزایی و حقوقی مربوط به چک، فوری و خارج از نوبت رسیدگی می‌کند.
  برای شکایت کیفری، دارنده چک باید حداکثر ظرف شش ماه از تاریخ صدور چک برای وصول آن به بانک مراجعه کند. در صورت دریافت گواهی عدم پرداخت، شش ماه فرصت برای شکایت به مراجع ذی‌ربط دارد.

Please select another listing to show to avoid recursion.

پیشنهاد مطالعه:

پیشنهاد مطالعه:

وصول چک برگشتی چه مراحل و قوانینی دارد؟

شرایط شکایت کیفری از چک بی محل

برای اینکه بتوان شکایت کیفری نسبت به چک بلامحل انجام داد باید یک سری شرایط فراهم باشد:

1. چک بدون تاریخ: چکی که بدون تاریخ صادر شود و تاریخ توسط دارنده درج شود، امکان شکایت کیفری ندارد.
2. چک سفید امضاء: چکی که امضاء شده اما بخش‌های دیگر آن (مانند مبلغ یا تاریخ) خالی باشد و تکمیل آن به دارنده واگذار شود، امکان شکایت کیفری ندارد.
3. چک مشروط: چکی که پرداخت آن منوط به شرطی در آینده است، قابلیت شکایت کیفری ندارد.

روش شکایت کیفری چک بی محل

دریافت گواهی عدم پرداخت از بانک و سپس طرح شکایت در دادسرا. دادسرای صالح، دادسرایی است که بانک صادرکننده گواهی عدم پرداخت در حوزه قضایی آن قرار دارد.

مرجع صالح و مدارک لازم جهت طرح شکایت علیه صادرکننده چک بلامحل

• مرجع صالح برای رسیدگی به شکایت کیفری چک بلامحل، دادسرایی است که در حوزه قضایی بانک صادرکننده گواهی عدم پرداخت قرار دارد.
• مدارک لازم شامل چک بلامحل، گواهی عدم پرداخت از بانک، و سایر مستندات مرتبط است.

Please select another listing to show to avoid recursion.

پیشنهاد مطالعه:

پیشنهاد مطالعه:

دادسرا چیست و چه انواعی دارد؟

لایحه‌ دفاع از چک بلامحل

لایحه دفاعیه چک بلامحل کیفری باید شامل دلایل و مستنداتی باشد که نشان می‌دهد چک صادر شده بلامحل نبوده یا شرایط شکایت کیفری را نداشته است.

نمونه لایحه دفاعیه از صدور چک بلامحل

ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه کیفری دو شهرستان [نام شهرستان]

با سلام و احترام،

موضوع: لایحه دفاعیه اینجانب [نام وکیل] به وکالت از متهم آقای [نام متهم] در پرونده کلاسه [شماره پرونده] مطروح در شعبه مذکور، موضوع اتهام صدور چک بلامحل به مبلغ 800 میلیون تومان با شکایت آقای [نام شاکی] در وقت رسیدگی مقرر ساعت [زمان رسیدگی] مورخ [تاریخ رسیدگی] تقدیم حضور می‌شود.

احتراماً به استحضار می‌رساند، با عنایت به دلایل و موارد ذیل، تقاضای رسیدگی و صدور حکم برائت موکل از اتهام صدور چک بلامحل مورد استدعا است:

شاکی محترم در نامه‌ای که به موکل نگاشته است (کپی آن ضمیمه لایحه است)، به صراحت بیان داشته که چک به منظور تضمین معامله صادر شده است. این امر نشان دهنده تضمینی بودن چک و صدور آن قبل از تاریخ مندرج در چک است. این نکته با استناد به ماده 13 قانون صدور چک بلامحل ، جنبه کیفری چک را ساقط می‌کند.

موکل در دادسرا بیان داشته که [نام شخص]، برادر شاکی، در هنگام صدور چک حضور داشته و توافق شده که چک تنها در صورت واریز مبلغ [مبلغ مورد توافق] به حساب شاکی قابل پرداخت است. این اظهارات، علی‌رغم اهمیت، در دادسرا بررسی نشده و کیفرخواست بدون تحقیقات کافی صادر شده است. از دادگاه محترم درخواست داریم شاهد مورد نظر موکل، آقای [نام شاهد]، را جهت ادای شهادت در دادگاه احضار فرمایند.

در نتیجه، با توجه به مستندات و شواهد ارائه شده، از دادگاه محترم درخواست داریم با رعایت اصول عدالت و قانون، حکم برائت موکل از اتهام

صدور چک بلامحل را صادر فرمایند. اینجانب مطمئن هستم که دادگاه با دقت در مدارک و شواهد ارائه شده، به بی‌گناهی موکل پی خواهد برد.

با تشکر و احترام،

[نام وکیل به وکالت از متهم]

همچنین شما میتوانید برای کسب اطلاعات بیشتر و دیدن نمونه شکواییه چک بلامحل به وبسایت های معتبر حقوقی مراجعه کنید.

چک بی محل چگونه از حالت کیفری خارج میشود؟

چک بلامحل در صورت پرداخت کامل مبلغ یا گذشت شاکی خصوصی، از حالت کیفری خارج می‌شود.

متن رای دادگاه صدور چک بلامحل

بتاریخ: 1392
کلاسه پرونده: 1234
شماره دادنامه: 5678

مرجع رسیدگی: شعبه 15 دادگاه عمومی (جزائی)– مجتمع قضائی شهید بهشتی

شاکی: آقای —— با وکالت ————-

متهم: آقای ——– به نشانی: ————–

اتهام: صدور چک بلامحل

گردشکار: در تاریخ مذکور جلسه دادگاه توسط قاضی دادگاه تشکیل شد. پس از بررسی اوراق و مستندات پرونده، اتهام صدور چک بلامحل علیه آقای کیوان محرز شناخته شده است.

رای دادگاه در خصوص چک بلامحل

دادگاه با توجه به شکایت آقای امیر و مستندات ارائه شده، و نظر به غیاب متهم در جلسه دادگاه و عدم ارائه دفاعیه موثر از سوی وکیل وی، آقای کیوان را مستنداً به مواد 3 و 7 قانون صدور چک بلامحل به تحمل دو سال حبس تعزیری و ممنوعیت از داشتن دسته چک بمدت 3 سال محکوم می‌نماید. این رای غیابی است و ظرف مدت بیست روز قابل تجدیدنظر در محاکم محترم تجدیدنظر استان تهران است.

متن رای دادگاه تجدیدنظر صدور چک بلامحل

بتاریخ: 1392

کلاسه پرونده: 3456
شماره

دادنامه: 7890

مرجع رسیدگی: شعبه 22 دادگاه تجدیدنظر استان تهران

تجدیدنظرخواه: آقای ———– با وکالت ——– به نشانی: —————

تجدیدنظر خوانده: آقای ———- به نشانی: ————-

اتهام: صدور چک بلامحل

رای دادگاه تجدیدنظر در خصوص چک بلامحل

درخصوص تجدیدنظرخواهی آقای ——– با وکالت خانم ————نسبت به دادنامه شماره 5678 مورخ 1392 صادره از شعبه 15 دادگاه عمومی جزائی تهران که به موجب آن متهم به تهمت صدور یک فقره چک بلامحل به شماره 9123 مورخ 1392 به مبلغ 500 میلیون ریال عهده بانک ملت موضوع شکایت آقای ——– به تحمل دو سال حبس تعزیری و سه سال ممنوعیت از داشتن دسته چک محکوم شده است، با توجه به محتویات پرونده و مفاد لایحه تجدیدنظرخواهی، نظر به اینکه اتهام انتسابی به متهم بر اساس اوراق و مدارک پرونده محرز و مسلم بوده و هیچ‌گونه ایراد و اعتراض موجه و موثری که موجبات نقض دادنامه معترض عنه را فراهم کند، ابراز و ثابت نشده است، دادگاه تجدیدنظر با رد اعتراض و استناد به ماده 257 قانون آئین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور کیفری، دادنامه تجدیدنظرخواسته را تأیید می‌نماید. رای صادره قطعی است.

هزینه دادرسی مطالبه وجه چک بلامحل

هزینه دادرسی برای مطالبه وجه چک بلامحل به مواردی مانند مبلغ چک و نوع دعوای حقوقی بستگی دارد. در مواردی که مبلغ چک کمتر از ۲۰ میلیون تومان باشد، پرونده به شورای حل اختلاف ارجاع داده می‌شود و در صورتی که مبلغ بیشتر از ۲۰ میلیون تومان باشد، به دادگاه محل صدور چک ارجاع خواهد شد. هزینه دادرسی برای مبالغ زیر ۲۰ میلیون تومان ۲/۵ درصد و برای مبالغ بالای ۲۰ میلیون تومان ۳/۵ درصد مبلغ خواسته است. همچنین، در صورتی که خواهان از اموال خوانده آگاه باشد، می‌توان از طریق قرار تامین خواسته، حکم توقیف اموال وی را تا صدور رای دادگاه اخذ کرد. هزینه تامین خواسته بر اساس چک بسیار اندک است.

• پیگیری چک بلامحل از طریق اجرای ثبت

مراجعه به اداره‌ ثبت

برای وصول چک بلامحل از طریق اجرای ثبت، دارنده چک باید ابتدا به بانک صادرکننده چک مراجعه کند و در صورت نبودن مبلغ موردنظر در حساب، گواهی عدم پرداخت دریافت کند. سپس، با استفاده از اصل چک و گواهی عدم پرداخت، دارنده چک باید به اداره ثبت اسناد محلی که بانک صادرکننده گواهی عدم پرداخت در آن قرار دارد مراجعه کند و فرم تقاضای صدور اجراییه چک را تکمیل کند​​​​.

اقدامات اجرایی ثبتی

درخواست اجرای چک از ثبت محلی که بانک طرف حساب صادر کننده چک در آن واقع است، به عمل می‌آید. دارنده چک باید ذیل گواهی عدم پرداخت تطابق امضای صادرکننده چک با نمونه آن در بانک را احراز کند. پس از تکمیل این مراحل،اداره ثبت اسناد اقدام به صدور اجراییه برای وصول وجه چک می‌کند​​.

مزایای پیگیری ثبتی چک بی محل

• عدم نیاز به پرداخت هزینه دادرسی اولیه: در روش اجرای ثبت، هزینه بعد از وصول چک دریافت می‌شود، در حالی که در روش دادگستری، ابتدا باید هزینه دادرسی پرداخت شود​​.
• عدم محدودیت زمانی: در مقایسه با روش شکایت کیفری که محدودیت زمانی 6 ماهه دارد، در روش اجرای ثبت چنین محدودیتی وجود ندارد​​.
• سرعت بیشتر در وصول: این روش، به دلیل تنظیم دادخواست و تشریفات دادرسی کمتر، مدت زمان کوتاه‌تری برای حصول نتیجه نیاز دارد​​.

نکات مهم پیگیری چک بلامحل از طریق اجرای ثبت

در اجرای ثبت، تنها اموالی که جزء مستثنیات دین نیستند می‌توانند توقیف شوند. اموالی که جزء ضروریات زندگی محسوب می‌شوند، مانند منزل و اثاثیه، از توقیف معاف هستند​​.
هزینه بیشتر نسبت به دعاوی حقوقی و کیفری: هزینه صدور اجراییه در این روش، نسبت به هزینه دادرسی دعاوی حقوقی و کیفری بیشتر است و برابر با 5 درصد کل مبلغ چک است​​.
از این رو، با وجود مزایای پیگیری ثبتی، باید ملاحظات مربوط به هزینه و محدودیت‌های مربوط به وصول اموال را نیز در نظر گرفت. اقدام از طریق اجرای ثبت ممکن است در مواردی که بدهکار اموال قابل توقیف ندارد یا امکان تعقیب کیفری صادرکننده وجود ندارد، مفید باشد. با این حال، توصیه می‌شود در مواقعی که گزینه‌های دیگری مانند دعاوی حقوقی و کیفری در دسترس هستند، این گزینه‌ها نیز بررسی شوند تا بهترین روش برای وصول وجه چک انتخاب گردد.

رفع سوءاثر از چک بی محل

رفع سوء اثر از مجازات چک بلامحل در قانون جدید چک ایران به روش‌های زیر امکان‌پذیر است:

• تأمین موجودی

  در صورتی که چک برگشتی به دلیل کسری موجودی باشد، مشتری می‌تواند مبلغ کسری را به سپرده جاری خود واریز کند.
  پس از رفع برگشت چک و پرداخت مبلغ آن به ذی‌نفع، بانک نسبت به رفع سوء اثر از سابقه چک برگشتی مشتری اقدام خواهد کرد​​.

• ارائه لاشه چک برگشتی

  مشتری می‌تواند لاشه چک برگشتی را به بانک ارائه کند و در ازای آن رسید دریافت نماید​​.

• ارائه رضایت‌نامه محضری ذی‌نفع چک به بانک

  در صورت عدم امکان ارائه لاشه چک برگشتی به بانک، ذی‌نفع چک می‌تواند با حضور در دفترخانه اسناد رسمی، رضایت خود را اعلام کند.
  بانک با دریافت رضایت‌نامه مزبور، نسبت به رفع سوء اثر از چک مورد نظر و ابطال آن اقدام خواهد کرد​​.

• مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی

  دارنده گواهی عدم پرداخت و چک برگشتی می‌تواند با مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت دادخواست چک بلامحل ، از دادگاه صالح (محل اقامت صاحب حساب یا محل برگشت چک) درخواست صدور اجرائیه چک بلامحل را تقاضا کند. تفاوت اصلاحات قانون جدید چک با قوانین سابق در این است که در قانون جدید، لازم نیست حکم قطعی درباره چک صادر شده باشد​​.

• اعتبارسنجی صادرکننده چک

  با اجرای قانون جدید چک، بانک مرکزی افراد را اعتبارسنجی می‌کند. بنابراین، افراد نمی‌توانند بیش از مبلغ اعتبارشان چک صادر کنند.
  همچنین تمام حساب‌های بانکی افراد به دسته چک‌شان متصل است و اگر حساب اصلی متصل به چک خالی بود، بانک‌ها اجازه دارند که از تمام حساب‌های صاحب چک در همان بانک برداشت کنند​​.

رفع موجبات تحقق جرم صدور چک بی محل

• انتقال ارادی چک

  اگر دارنده چک پس از برگشت زدن آن، چک را به دیگری انتقال دهد، منتقل‌الیه (گیرنده چک) نمی‌تواند از شکایت چک بی محل از نوع کیفری استفاده کند، مگر اینکه انتقال به صورت قهری باشد، مثل موارد فوت دارنده چک​​.

• پرداخت مبلغ پیش از شکایت

  در صورت پرداخت مبلغ چک قبل از طرح شکایت کیفری، جرم صدور چک بلامحل متوقف خواهد شد، زیرا جرم صدور چک بلامحل قابل گذشت است و با وجود شاکی خصوصی به جریان می‌افتد​​.

• پرداخت بعد از شکایت و پیش از صدور حکم قطعی

  اگر پرداخت مبلغ چک بعد از طرح شکایت ولی قبل از صدور حکم قطعی صورت پذیرد، این امر می‌تواند موجبات تعلیق پرونده یا تخفیف در مجازات را فراهم آورد.

• پرداخت پس از صدور حکم قطعی

  در صورت پرداخت کامل مبلغ چک پس از صدور حکم قطعی، امکان رفع برخی از تبعات مجازاتی وجود دارد، اگرچه مجازات حبس ممکن است همچنان به قوت خود باقی بماند.

تفاوت چک بلامحل و پرداخت نشدنی

چک بلامحل به چکی گفته می‌شود که صادرکننده آن در تاریخ مندرج در چک، معادل مبلغ مذکور در بانک محال‌علیه وجه نقد نداشته باشد. صادرکننده نباید پس از صدور چک، محل آن را شخصاً دریافت یا به دیگری واگذار کند. اگر صادرکننده پس از صدور چک تمام یا قسمتی از وجهی که به اعتبار آن چک صادر کرده است را از بانک خارج کند یا دستور عدم پرداخت وجه چک را بدهد، چک بلامحل محسوب می‌شود​​.

چک پرداخت نشدنی به موقعیتی اشاره دارد که صادرکننده چک با علم به بسته بودن حساب بانکی خود اقدام به صدور چک می‌کند. این عمل در حکم صدور چک بی‌محل خواهد بود و صادرکننده به حداکثر مجازات در ماده ۷ محکوم خواهد شد. مجازات تعیین شده برای این جرم غیرقابل تعلیق است​​.

سخن پایانی

چک بلامحل به عنوان یکی از چالش‌های مهم در عرصه مالی و تجاری ایران شناخته می‌شود و قانونگذار تلاش‌های گسترده‌ای را برای کنترل و مدیریت تبعات آن انجام داده است. در این راستا، قوانین و مقررات جدیدی برای کاهش تعداد چک‌های بلامحل و رفع سوءاثر آن‌ها تدوین شده است.

اصلاح قانون چک و ایجاد سیستم‌های نوین نظیر سامانه صیاد، به همراه اعتبارسنجی صادرکنندگان چک توسط بانک مرکزی، گام‌های مؤثری در جهت پیشگیری از صدور چک‌های بی‌محل برداشته‌اند. این سیستم‌ها نه تنها به کنترل بهتر گردش چک‌ها کمک می‌کنند، بلکه با ایجاد شفافیت بیشتر، امکان پیگیری قانونی چک‌های بلامحل را تسهیل می‌بخشند.

درک دقیق قوانین و مقررات مرتبط با چک بلامحل و آگاهی از راه‌های قانونی مواجهه با آن برای تمامی فعالان اقتصادی و شهروندان ضروری است. این آگاهی نه تنها به پیشگیری از بروز مشکلات مربوط به چک کمک می‌کند، بلکه در صورت بروز مشکل، راهنمای مؤثری برای عبور از چالش‌های پیش رو خواهد بود.

کارمنتو به عنوان یک پلتفرم مشاوره مالیاتی و حقوقی، با ارائه ویژگی‌های منحصر به فرد، به کاربران خود تجربه‌ای بی‌نظیر ارائه می‌دهد. یکی از ویژگی‌های برجسته آن، پشتیبانی 24/7 است که به کاربران امکان مشاوره و پاسخ به سوالاتشان را در هر زمانی از شبانه‌روز فراهم می‌کند. این امکان به کاربران اطمینان می‌دهد که در مواقع اضطراری یا نیاز به راهنمایی فوری، همواره با یک تیم مجرب در ارتباطند.

همچنین، از طریق امکان چت آنلاین با پشتیبان، کاربران می‌توانند به صورت سریع و موثر با مشاوران در ارتباط باشند و سوالات خود را مطرح کنند. این ویژگی ارتباط فعّال و آسان را برای مشتریان به ارمغان می‌آورد.

کارمنتو با دارا بودن 11 حوزه و 31 زیرحوزه مختلف، به کاربران امکان می‌دهد تا در زمینه‌های مالیاتی و حقوقی با تنوع و گستردگی مسائل مواجه شوند. همچنین با همکاری با بیش از 350 مشاور برتر کشور، ارائه خدمات مشاوره و پروژه با کیفیت بالا و تنوع بیشتری را فراهم می‌کند. از طریق بهره‌گیری از جدیدترین تکنولوژی‌های دنیا، کارمنتو به کاربران خود تجربه مدرن و کارآمدی از مشاوره مالیاتی و حقوقی ارائه می‌دهد. همچنین، وجود یک پلتفرم جامع ویژه برای مشاوران و کارفرمایان، ارتقاء فرآیندهای همکاری و افزایش کارایی در ارتباطات بین طرفین را تسهیل می‌کند.

از طریق مشاوره کسب و کار آنلاین تلفنی در حوزه مد نظر خود بدون پرداخت هزینه تلفن و اینترنت و از طریق تماس امن، پاسخ سوالات خود را دریافت نمایید.

با کلیک روی لینک زیر و از طریق (منو خدمات مشاوره) حوزه مد نظر خود را انتخاب نمایید.

مشاور کسب و کار