از ایام قدیم در برخی از کشورها، به خصوص کشورهای مسلمان، سنت مهریه وجود داشته و همچنان نیز وجود دارد. به عبارتی قبل از وقوع عقد و قبل از ازدواج از سمت زوجه، مهریه در نظر گرفته میشود. سنت مهریه بین یهودیان نیز پذیرفته شده و هنگام فوت شوهر یا طلاق، به زن پرداخت می‌نمایند.
در کشور ما نیز سنت مهریه از قبل وجود داشته و هنگام وقوع عقد نکاح موقت یا دائم، مهریه مشخص و معینی برای زنان در نظر گرفته میشود. میزان مهریه یا نوع آن، به توافق طرفین قبل عقد و ازدواج بستگی دارد. انواع مهریه در عقد دائم و موقت با یکدیگر متفاوت است و انواع مختلفی دارد که با توجه به آن نیز شرایط پرداخت متفاوتی دارد.
در این مقاله قصد داریم به تعریف مهریه، انواع آن و شرایط پرداخت مهریه بپردازیم. چنانچه درباره این موضوع که تعریف مهریه چیست و انواع آن کدام است و همچنین سوالات پیرامون آن دارید، در ادامه با کارمنتو همراه باشید.
مهریه چیست؟
مهریه چیست؟ مهر یا مهریه، از جمله حقوق مالی برای زن است که به موجب عقد ازدواج، به او تعلق می‌گیرد. طبق قانون مدنی 1082، که یکی از انواع مهریه در قانون مدنی است، زن به موجب عقد، مالک مهر شده و می‌تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن داشته باشد. طبق این ماده، به محض عقد نکاحی که بین زن و مرد خوانده میشود، زن مالک مهریه شده و می‌تواند آن را تصرف بنماید و هیچ چیزی نمی‌تواند جلوی این مالکیت را بگیرد. چیزی که در عقد نکاح به عنوان مهریه در نظر گرفته میشود، باید مال بوده و قابلیت تملک داشته باشد، به شخص دیگری تعلق نداشته باشد و معین و دقیق باشد.
به طور خلاصه مهریه مالی است که به دلیل عقد نکاح دائم یا موقت، به مالکیت زن درآمده و می‌تواند آن را تصرف نماید و هر زمان که بخواهد، آن را مطالبه کند. مهریه می‌تواند به صورت عندالمطالبه یا حال و یا به صورت عندالاستطاعه باشد. ارگ مهریه عندالمطالبه باشد، در این صورت به محض تقاضای زوجه، باید پرداخت شود. اما اگر به صورت عندالاستطاعه باشد، پرداخت آن به توانایی مالی زوج بستگی دارد.
حق مهریه چیست؟
مهریه یک حق مادی است که نفع دختر بوده و در قانون مدنی، این موضوع با صراحت اشاره شده است. دختر مالک مهریه خود بوده و می‌تواند هر گونه تصرفی روی آن داشته باشد. به محض اینکه عقد ازدواج بین طرفین جاری شود، زن مالک مهر خود میشود و هیچ چیزی نمی‌تواند جلوی این مالکیت را بگیرد.
زن بدون هیچ محدودیتی حق این را دارد که هر زمان که خواست، مهریه خود را طلب کند. درخواست مهریه حتما نباید به هنگام طلاق باشد، بلکه می‌تواند حتی بعد از وقوع عقد نکاح و شروع زندگی زناشویی باشد و در زمانی باشد که هیچ مشکلی ندارند.
هرچند در عمل بسیار اتفاق می‌افتد که زن در زمان طلاق، درخواست مطالبه مهریه خود را بکند، ولی در کل از زمان عقد و در هر زمان که بخواهد، می‌تواند مهریه خود را مطالبه نماید.
حکم مهریه چیست؟
در ماده 1082 قانون مدنی، زن مالک مهر بوده و می‌تواند هر گونه تصرفی داشته باشد. اگر مهریه وجه رایج باشد، با توجه به تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تعیین نسبت به سال اجرای عقد و متناسب با آن، توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران محاسبه گشته و پرداخت میشود. به عبارتی اگر مهریه وجه رایج باشد، با توجه به تغییراتی که در شاخص قیمت سالانه نسبت به سال عقد رخ می‌دهد محاسبه شده و مرد ملزم به پرداخت است. در غیر این صورت، مرد به زن بدهکار خواهد شد.
طبق قوانینی موجود در قانون مهریه، در حال حاضر حبس شامل تمام کسانی که بدهی مالی در خصوص مهریه دارند نیست. تنها در صورتی مبلغ مهریه در عقد دائم، 110 سکه بهار آزادی باشد، مرد مشمول اجرای حکم عدم پرداخت مهریه میشود. پس زوج تنها برای 110 سکه بهار آزادی، وظیفه دارد درخواست اعسار را ارائه و آن را قسط بندی کند. بعد از اینکه این مبلغ پرداخت شد، باقیمانده بدهی، مهریه عندالاستطاعه در نظر گرفته میشود. از این رو زن برای بیش از 110 سکه نمی‌تواند همسر خود را حبس کند. برای کسب آگاهی کافی در این زمینه پیشنهاد میشود که حتما از مشاوره حقوقی کمک بگیرید تا با قوانین و موارد لازم در این زمینه آشنایی کافی پیدا کنید.
انواع مهریه
قبل از اینکه به پرسش انواع مهریه چیست پاسخ دهیم باید بدانیم که مهریه حقوق مالی زن بوده و پس از عقد نکاح به او تعلق می‌گیرد. مرد موظف به پرداخت مهریه بوده، به طوری که در صورت مرگ زوج، مهریه زوجه از طریق ماترک او پرداخت میشود. در بیشتر ازدواج‌ها، توافقی در مورد میزان مهریه زن صورت می‌گیرد و در عقدنامه نیز ذکر میشود.
مهریه بر اساس شرط استطاعت و تعیین مهر در نکاح به انواع مختلفی تقسیم میشود. انواع مهریه عروس بر اساس استطاعت به دو نوع عندالمطالبه و عندالاستطاعه و بر اساس تعیین مهر در نکاح به مهرالمثل، مهرالمسمی، مهرالمتعه و مهرالسنه تقسیم میشود. هر کدام از این موارد، از شرایط خاص برخوردار هستند.
انواع مهر، بر اساس زمان تعیین و از نظر تعیین مهر در نکاح
زن و مرد در زمان عقد می‌توانند روی میزان مهریه توافق کنند ولی به دلایل مختلف، این میزان مشخص نشده باشد. این شرایط به معنای این نیست که مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد. اگر زن و شوهر در میزان مهریه به توافق نرسیده باشند، راه‌هایی برای تعیین وجود دارد. به همین دلیل مهریه از این نظر به اقسام گوناگونی تقسیم میشود.
انواع مهریه در نکاح شامل مهرالمثل، مهرالمسمی، مهرالمتعه و مهرالسنه هستند که در ادامه توضیحاتی درباره هر کدام از آن‌ها ارائه شده است.
مهرالمسمی:
مهرالمسمی در قوانین ایران به گونه‌ای است که دختر و پسر هنگام عقد نکاح، مقدار معین و مشخصی از مهریه را مشخص می‌نمایند. سپس پسر وظیفه دارد آن مقدار مهریه را، طبق چیزی که در عقدنامه تعیین و درج شده است، پرداخت کند. طبق قانون، زن فقط به اندازه 110 سکه از این مهریه را می‌تواند درخواست کند.
مهرالمثل:
مهرالمثل در قانون ایران، یکی از انواع مهریه زن است که هنگام عقد نکاح مشخص نمی‌شود. بدون مهریه نیز هم عقد شرعاً و قانونی مورد قبول است. مهرالمثل بر اساس مشخصات خانوادگی، جایگاه اجتماعی، تحصیلات و سنجش اطرافیان زن تعیین میشود. این نوع مهریه در حالتی بیان میشود که ازدواج و رابطه زناشویی بین طرفین ایجاد شده است و پس از مدتی بین زوجین بحث طلاق مطرح میشود. در این جا زن مستحق دریافت مهریه خواهد بود. ولی به دلیل اینکه در زمان عقد نکاح مهریه‌ای تعیین نشده است، از این رو دادگاه مهریه زن را با توجه به شان و منزلت دختر و مقایسه او با زنانی که در سطح او هستند و میزان مهریه‌ای که دارند مورد تعیین قرار می‌دهد. مرد نیز وظیفه دارد مهریه‌ای که دادگاه تعیین کرده است را پرداخت کند.
مهرالمتعه:
مهرالمتعه یکی از انواع مهریه است که در حالتی مثل مهرالمثل مطرح میشود. یعنی هنگام عقد مهریه‌ای تعیین نشده باشد و مرد بخواهد قبل از ارتباط زناشویی، همسر خود را طلاق دهد. اگر زن قبل زناشویی، درخواست طلاق کند، مرد مبلغی به عنوان مهریه به زن پرداخت خواهد کرد. در این شرایط مهرالمتعه به زن تعلق می‌گیرد. اما این مهریه طبق شرایط مادی مرد تعیین میشود و شرایط و شان و منزلت زن دخیل نیست.
مهرالسنه:
مهرالسنه یکی از انواع مهریه در فقه است و طبق منابع فقهی مشخص میشود. مهرالسنه با میزان مهر دختران پیامبر برابر بوده که میزان آن پانصد درهم نقره تعیین شده است. مبلغ این مهریه طبق نوسانات بازار مشخص میشود. اگر این مهریه که یکی از انواع مهریه در فقه است، در قسمت مهریه سند ازدواج ذکر شده باشد، زن می‌تواند مهرالسنه را مطالبه کند.
انواع مهر، بر اساس تعهد به نحوه پرداخت و از نظر شرط استطاعت
در فرهنگ‌ها و کشورهای اسلامی، مهریه به اشکال متفاوتی با شرط رضایت طرفین وجود دارد. در بعضی از کشورها با رسوم مختلف، انواع مهریه عروس در قالب یک هدیه به او داده میشود. در دین اسلام نیز موقع جاری شدن عقد نکاح، مهریه به صورت یک تعهد مالی از سمت مرد به همسر داده میشود. این موضوع بسیار حائز اهمیت است که مهریه نباید به شکل اجباری نوشته شود و باید با موافقت طرفین صورت گیرد.
در کشور ما مهریه به عنوان یکی از اصول مهم اسلامی، جایگاهی ویژه در قوانین جمهوری اسلامی دارد و قوانین خاصی در مورد آن تعیین شده است.
طبق ماده ۲۲ قانون قانون اساسی حمایت از خانواده، تنها تعداد معینی از مهریه امکان پرداخت و جلب توسط مرد را دارد. بعضی مواقع زوج توان مالی و شرایط مطلوب برای پرداخت حق مهریه را ندارد. در این موقعیت پرداخت مهریه بر اساس شرط استطاعت است.
انواع مهریه در ایران بر اساس تعهد به نحو پرداخت به شرط استطاعت مهریه به دو نوع مهریه عندالاستطاعه و عندالمطالبه تقسیم میشود که در ادامه به توضیح هر یک می‌پردازیم.
مهریه عند المطالبه:
مهریه عندالمطالبه زن می‌تواند هر زمان پس از جاری شدن عقد نکاح، بدون در نظر گرفتن و اثبات توانایی مالی همسر خود در پرداخت مهریه، می‌تواند اقدام به دریافت مهریه خود کند و مرد نیز ملزم به پرداخت است. اگر در این شرایط مرد ادعا کند که قادر به پرداخت مهریه نیست، بایستی با ارائه مستندات و مدارک بانکی، اظهارنامه‌ها و… عدم توانایی خود در پرداخت مهریه را ثابت نماید.
مهریه عند الاستطاعه:
در مهریه عندالاستطاعه، مهر براساس شرایط مالی و توان آن در نظر گرفته میشود. در این نوع هر زمان که زوج توانایی پرداخت داشته باشد، زن قادر به دریافت مهریه خود است. ولی این امر مهم را نیز باید در نظر داشت که زن برای دریافت مهریه خود از طریق عندالاستطاعه، بایستی توانایی پرداخت و توانایی مالی همسر خود را اثبات کند.
با مشاوره خانواده آنلاین تلفنی در کارمنتو می‌توانید از اقدامات پیش از ازدواج گرفته تا درخواست حضانت فرزند، مهریه، نفقه و … راهنمایی‌های لازم را دریافت نمایید.
تشریح فصل هفتم قانون مدنی در خصوص مهریه
در مواد 1078 تا 1101 قانون مدنی ایران، به طور اختصاصی به موضوع مهریه و انواع مهریه در قانون مدنی پرداخته شده است که در ادامه برخی از آن‌ها را بیان می‌کنیم.
- هر چیزی که مال باشد و قابلیت تملک را داشته باشد، می‌توان آن را به عنوان مهریه در نظر گرفت.
- مهریه باید کاملا دقیق باشد و طرفین آگاه باشند.
- مقدار مهریه باید با توافق طرفین تعیین شود.
- زن به محض جاری شدن عقد، مالک مهریه میشود.
- برای پرداخت مهریه می‌توان مدت یا اقساط تعیین نمود.
- زن تا زمان ادای مهر می‌تواند از ایفای وظایف در قبال شوهر خود امتناع کرده و در عین حال نیز نفقه دریافت کند. ولی اگر به اختیار خود به وظایفش عمل نماید، دیگر حق امتناع نخواهد داشت.
- اگر مهر ذکر و درج نشود، عقد صحیح بوده و می‌توان مهریه را پس از آن تعیین کرد.
- اگر یکی از زوجین قبل از تعیین مهر و وقوع نزدیکی فوت کند، هیچ مهریه‌ای به زن تعلق نمی‌گیرد.
- با دادن اختیار به شوهر یا شخص دیگر برای تعیین مهریه، شخص هر قدر بخواهد می‌تواند مهر نماید.
- اگر اختیار تعیین مهریه به زن داده شود، زن نمی‌تواند بیش از جایگاه فردی و خانوادگی مثل سطح اجتماعی، خانوادگی، دانش و… تعیین نماید.
- اگر مرد، زن خود را قبل از نزدیکی طلاق دهد، زن مستحق دریافت نصف مهریه و اگر بیش از نصف پرداخته شده باشد، پرداخت مازاد آن، قابل استرداد است.
- میزان دارایی مالی مرد در تعیین مقدار مهریه مهرالمتعه دخیل است.
- در عقد موقت باید مهر تعیین شود، در غیر اینصورت عقد باطل است.
اموال قابل تعیین به عنوان مهریه
مهریه یکی از مهم‌ترین دغدغه جامعه ما است. مهریه قانونی است که پس از جاری شدن عقد ازدواج، مرد موظف است هر زمانی که همسرش خواستار مهریه خود شود، آن را پرداخت نماید. در ازدواج دائم و انواع مهریه در عقد دائم، اگر مهریه تعیین نشود، مشکلی وجود ندارد و در نتیجه ازدواج قانونی و شرعی است. اما اگر در ازدواج موقت مهریه تعیین نشود، ازدواج باطل است.
طبق قانون هر چیزی که ارزش مالی داشته، معلوم و معین و قابل تملک باشد را می‌توان به عنوان مهریه تعیین نمود. بنابراین در عقدنامه‌ها که سفر حج، آینه و شمعدان را نیز به عنوان مهر قرار می‌دهند، در صورتی اعتبار دارد که قیمت آن ارزیابی شده و ارزش مالی پیدا کند.
تعداد سکه طلا از جمله مواردی است که به عنوان مهریه رایج بوده و در صورتی که زوج در زمان طلاق، به زن مقداری پول به عنوان مهریه پرداخت نماید، دادگاه آن را ارزیابی کرده و با تعداد سکه طلا مطابقت می‌دهد.
طبق قانون، مهریه را باید چیزی قرار داد که زوج، قدرت بر تسلیم آن را داشته و معلوم باشد. مثلاً اگر قرار باشد ملک و زمینی به عنوان مهریه قرار گیرد، باید کاملاً از نظر مساحت، متراژ، محله و دیگر مشخصات معلوم گردد تا ابهامی وجود نداشته باشد. اگر مقدار مهریه مشخص نباشد، اعتباری ندارد و زوج موظف به پرداخت آن نیست. در این شرایط به زن مهرالمثل تعلق می‌گیرد.
زمین، آپارتمان، تلفن همراه، سهام، حقوق پرسنلی، حساب سپرده، توقیف حقوق ماهیانه، مطالبات خوانده از اشخاص ثالث و مانند آنان از جمله اموالی هستند که در صورت درخواست مهریه توسط زوجه، توقیف خواهند شد.
تا چه میزان سکه به عنوان مهریه در طلاق می‌توان گرفت؟
اکثر اوقات مردم بیشترین مقدار مهریه را در نظر گرفته و آن را تعیین می‌کنند. از تاریخ تولد گرفته تا زمین، خانه، ماشین و حتی ممکن است 1000 شاخه گل رز سیاه باشد. اما مهریه چقدر است و چگونه پرداخت میشود؟ زمانی که زوجین، به خاطر شرایطی دچار اختلاف و مشکلات شوند و تصمیم به جدایی بگیرند، اگر مرد توانایی پرداخت مهریه را داشته باشد، مهریه تعیین شده را می‌پردازد. در غیر این صورت طبق قانون سقف مهریه تا 14 سکه در نظر گرفته میشود و مرد موظف به پرداخت 14 سکه است. طبق قانون جدید، حبس راجع به مهریه اینگونه است که زوج تنها به ازای 110 سکه بهار آزادی موظف است که درخواست اعسار از پرداخت بدهی را ارائه کند و پس از قسط بندی آن را پرداخت کند. در نتیجه زن نمی‌تواند همسر خود را برای بیش از 110 سکه حبس کند.
با توجه به افزایش آمار طلاق برای افزایش سرعت و اطمینان از صحت روند طلاق، دریافت مشاوره از مشاوران طلاق تلفنی آنلاین کارمنتو، بهترین راه حل است.
مهریه شرعی چقدر است؟
مهریه شرعی چقدر است؟ مهریه از نظر شرعی بر اساس توافق زن و مرد تعیین میشود. در اسلام مقدار معینی برای مهریه تعیین نشده است. مهریه همسران پیامبر و دختر ایشان حضرت زهرا (س) پانصد درهم است و هر درهم معادل 6/12 نخود نقره سکه داراست. انواع مهریه معنوی، بهتر است که بیشتر از پانصد درهم و کمتر از پانصد درهم نیز نباشد. پیامبر اسلام (ص) می‌فرمایند:« بهترین، زنان امت من، زنی است که مهریه او از دیگران کمتر باشد». مهریه زیاد موجب تداوم در زندگی نمی‌شود؛ بلکه ممکن است در بیشتر اوقات باعث اختلاف و دشمنی شود. مهریه سنگین دلیلی بر پر ارزش بودن زن و ملاک خوبی برای استحکام زندگی نیست.
مهریه قانونی چقدر است؟
مهریه قانونی چقدر است؟ امروزه در کشور ما پرداخت 110 سکه قابل اجرا است، اما زمانی که مرد توانایی پرداخت بیش از 110 سکه را داشته باشد باید مهریه را پرداخت کند. در غیر این صورت زن می‌تواند پس از انجام کارهای قانونی حکم جلب و زندانی کردن همسر را از دادگاه درخواست کند.
اگر درخواست طلاق از طرف زن باشد، باید نصف مهریه خود را ببخشد که این مقدار در دادگاه تعیین میشود. اما اگر دادخواست طلاق از طرف مرد باشد، باید تمام مهریه را بدون هیچ کم و کاستی پرداخت نماید. در این صورت، شرایط قسط بندی نیز به او تعلق نخواهد گرفت. اگر زن با داشتن سند رسمی خواستار مهریه از همسر خود باشد، باید به دفتر ازدواج رفته و تقاضای صدور اجراییه کند. پس از آن به همسر وی 10 روز مهلت داده میشود تا بدهی را پرداخت نماید. در صورتی که همسر طلب زن را پرداخت نکند، زن می‌تواند اموال همسر خود را معرفی کرده و تقاضای توقیف اموال یا موجودی حساب بانکی همسر را داشته باشد.
شرایط پرداخت مهریه چگونه است؟
مهریه چقدر است و شرایط پرداخت چگونه است؟ طبق قانون جدید بعد از اجرای حکم، مرد موظف به پرداخت مهریه است. مبلغ مهریه نیز باید مطابق با قیمت روز سکه باشد. مهریه را می‌توان هم به صورت قسطی هم به صورت کامل پرداخت کرد. چون شرایط زندگی هر مردی متفاوت است. اگر پرداخت به صورت قسطی انجام شود، توسط دادگاه تعیین میشود که مهریه توسط مرد چه زمانی پرداخت شود. قاضی متناسب با شرایط مالی مرد میزان پرداخت مهریه به صورت قسطی تعیین کرده و طرفین با اعلام موافقت خود تصمیم قاضی را می‌پذیرند. در صورتی که یکی از طرفین با تصمیم قاضی مخالفت کند، پرونده دوباره به دادگاه ارسال خواهد شد و قاضی مجدد شرایط را بررسی کرده و نتیجه را اعلام خواهد کرد.
در عقد موقت هنگام پرداخت مهریه اگر از طریق اداره ثبت انجام شود، باید سند رسمی عقد موقت ارائه بدهند تا نکاح موقت که بین آن‌ها بوده ثبت شود. در ضمن زن می‌تواند در دفتر ثبت از سر دفتر بخواهد که در قسمت پرداخت مهریه، ضامن را ثبت نماید، تا در صورتی که همسر از پرداخت مهریه سر باز زند، ضامن مهریه زن را پرداخت کند. اگر مرد فوت کند و از خود اموالی داشته باشد، طبق قانون از اموال باقی مانده مهریه همسرش پرداخت خواهد شد.
از آن جایی که در طلاق توافقی، زن و شوهر به توافق رسیده اند، می‌توان مهریه را به صورت وجه نقد، سکه و… و بر اساس مقدار توافق شده پرداخت کرد.
سخن پایانی
مهریه با هر مقداری که تعیین شود قابل اجرا است. اما باید قوانین زیر لحاظ گردد. مهریه باید ارزش داد و ستد و سند اقتصادی باشد. به عبارتی باید مشروع یا قانونی باشد. مهریه باید قابلیت انتقال داشته و زن بتواند مالک آن شود. تعهد و الزام به اجرای کاری می‌تواند مهریه در نظر گرفته شود. مهریه باید قابل ارائه باشد.میزان مهریه باید به طور دقیق مشخص شود. تعیین چند چیز برای مهریه یا وجود شک و شبهه برای آن قابل استناد نیست. برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره مهریه و انواع آن مثل انواع مهریه معنوی، دائم و… می‌توانید با خدمات مشاوره کارمنتو برای خانواده و طلاق و مهریه که به صورت تلفنی و آنلاین امکان پذیر است، در ارتباط باشید و راهنمایی‌های لازم را دریافت نمایید.
از طریق مشاوره کسب و کار تلفنی آنلاین در حوزه مد نظر خود بدون پرداخت هزینه تلفن و اینترنت و از طریق تماس امن، پاسخ سوالات خود را دریافت نمایید.
با کلیک روی لینک زیر و از طریق (منو خدمات مشاوره) حوزه مد نظر خود را انتخاب نمایید.
