از گذشته تاکنون، کارگران همیشه باید ترس اخراج شدن از محل کار خود را داشته باشند؛ چرا که کارفرمایان هر زمان که بخواهد، می‌تواند آن‌ها را از کار برکنار کنند. طبق قانون کار، کارفرما اجازه اخراج کارگر خود را دارد؛ اما به این معنا نیست که با هر دلیل و شرایطی این اتفاق قانونی باشد.
در قرارداد کار بین کارگر و کارفرما، وظایفی برای کارگر در نظر گرفته شده است که باید آن‌ها را انجام دهد. اگر کارگر در طول دوره کاری خود، از انجام وظایف و تعهدات خود سرپیچی کرد، کارفرما می‌تواند برای اخراج آن اقدام کند.
البته باز هم اخراج کارمندان توسط کارفرما شرایط و قوانین خاص خود را دارد. اگر کارفرما بدون دلیل و شرایط قانونی کارگر خود را اخراج کند، باید در مراجعه قانونی جوابگو باشد. پیشنهاد می‌کنیم برای آن که با قوانین و شرایط اخراج کارمند توسط کارفرما آشنا شوید، در ادامه این مطلب از وبسایت کارمنتو همراه ما باشید.
نحوه اخراج کارمند (کارگر) چگونه است؟
اگر شما در جایگاه کارفرما قرار دارید، حتما باید چگونگی اخراج کارمند یا کارگر خود را بدانید. در حال حاضر علت اصلی اخراج بیشتر کارگران و کارمندان، مشکلات مدیریتی است. در واقع شاید بسیاری از کارگران، واقعا مشکل خاصی نداشته باشند و تنها قربانی عدم آگاهی کارفرمای خود شوند.
در حالت کلی زمانی که کارمند در موقعیت اخراج قرار می‌گیرد، فشار روحی زیادی را تحمل می‌کند. بنابراین شما به عنوان مدیر، باید رفتار درستی را با کارمند خود داشته باشید. برای آن که نحوه اخراج کارگر به بهترین شکل ممکن انجام شود، باید مراحل زیر را طی کنید:
-
خبر اخراج کارگر را خودتان اعلام کنید.
اگر قصد اخراج کارگر را دارید، بهتر است که در جلسه شخصی، تصمیم خود را با آن در میان بگذارید. توجه داشته باشید که همدری کردن و مقدمه‌چینی‌های طولانی، کمکی به آن فرد نمی‌کند. بنابراین بهتر است که تلاش‌های خود را برای بهبود و رشد آن یادآوری کنید و کوتاه و واضح منظور خود را به وی برسانید. البته قبل از جلسه، باید نکات خاصی را رعایت کنید که در قسمت‌های بعدی به طور کامل درباره آن صحبت می‌کنیم.
-
با کارمند خود بحث نکنید.
شخصی که در آستانه اخراج قرار گرفته است، شرایط روحی مناسبی ندارد؛ از همین رو امکان بروز هر رفتاری از آن وجود دارد. برای همین پیشنهاد می‌کنیم که اصلا با او بحث نکنید و به دنبال قانع کردن کارگر با دلایل غیر منطقی نباشید.
-
تصمیم خود را تغییر ندهید.
برخی از مواقع، کارگر یا کارمند در جلسه اخراج می‌خواهد شما را از تصمیم خود پشیمان کند و احساسات شما را برانگیزد. توصیه ما به شما این است که اگر اقدامات لازم در گذشته را به خوبی انجام داده‌اید، تصمیم خود را تغییر ندهید.
-
از زحمات کارگر تشکر کنید.
حتما قبل از اخراج کارگر برای زحمات آن فرد در شرکت، تشکر کنید؛ اما توجه داشته باشید که به هیچ عنوان از آن فرد عذرخواهی نکنید.
قانون اخراج کارمند (کارگر) توسط کارفرما
اخراج درواقع فسخ یک‌طرفه قرارداد از طرف کارفرما است. اما قانون کار، موازین خاص خودش را برای انجام این کار دارد و نمی‌توان نیروهای یک شرکت را بدون هیچ آمادگی یا تذکری، از کار بی‌کار کرد.
در هر قرارداد کاری، مفادی آورده شده که رعایت آن‌ها از سمت هر دو طرف قرارداد واجب است. اگر کارفرما موارد را رعایت نکند (چیزهایی مثل بیمه، پرداخت حقوق، مزایا و…) کارگر می‌تواند با مراجعه به اداره کار از او شکایت کند.
اگر هم کارگر موارد حاضر در قرارداد را نقض کند، مثلا به موقع سر کار حاضر نشود، اسرار شرکت را به بیرون اطلاع بدهد یا از انجام وظایفش سر باز بزند. در ماده 27 قانون کار، این متن آورده شده هر گاه کارگر در انجام وظایف محوله قصور ورزد و یا آیین‌نامه‌های انضباطی کارگاه را پس از تذکرات کتبی نقض کند، کارفرما حق دارد در صورت اعلام نظر مثبت شورای اسلامی کار، علاوه بر مطالبات و حقوق معوقه (به نسبت هر سال سابقه کار) معادل یک ماه آخرین حقوق کارگر را به عنوان «حق سنوات» به وی پرداخته و قرارداد کار را فسخ نماید».
لازم به ذکر است که هر کارفرما برای اخراج کارمند قراردادی خود، باید نامه مخصوص به اخراج را تنظیم کند. متن نامه اخراج باید به گونه‌ای نوشته شود که تمام دلایل عدم همکاری با کارمند و اخراج آن را به طور کامل شرح دهد.
همچنین دقت داشته باشید که در متن نامه اخراج کارمند، باید نهایت ادب و احترام را رعایت کنید. این موضوع به دلیل پیشگیری از واکنش‌های نامناسب کارگر اخراج شده بعد از اخراج است. مثلا نمونه‌ای از متن نامه اخراج کارگر توسط کارفرما را در ادامه ذکر می‌کنیم:
با سلام و احترام خدمت شماخانم/ آقای محترم
با توجه به شرایط فعلی شرکت و به روزرسانی نیازهای آن، ما به این نتیجه رسیده‌ایم که بهتر است قطع همکاری با شما دوست عزیر را اعلام کنیم. این تصمیم بر اساس نیازهای سازمانی و عواملی مانند تغییرات ساختاری و اقتصادی اتخاذ شده است و با توجه به تجربه‌هایی که شما در طول دوره همکاری خود با ما کسب کرده‌اید. ما اعتقاد داریم که شما یکی از بهترین کارمندان شرکت بوده‌اید و ما همیشه قدردان زحمات شما هستیم.
در این مرحله، لطفا از طریق دفتر منابع انسانی با ما تماس بگیرید تا در خصوص پرداخت حقوق و مزایای شما و انجام مراحل خروج شما، راهنمایی شوید.
با تشکر از همکاری شما در این شرکت و با آرزوی موفقیت برای شما
مراحل و تشریفات اخراج کارمند (کارگر)
طبق قانون کار، برای اخراج کارگر در صورت داشتن قرارداد، مراحل و تشریفات خاصی نیاز است. مثلا در وهله اول اگر کارگر در انجام وظایف خود یا عدم رعایت آیین نامه انضباطی کوتاهی کرد، باید کارفرما تذکر کتبی و شفاهی در چندین نوبت به آن بدهد. آنگاه در صورتی که خطاکار بودن کارگر با وجود دلایل منظقی و قانونی اثبات شد، باید مراحل زیر طی شود:
1.کسب نظر مثبت شورای اسلامی کار:
بر اساس ماده 27 قانون کار، یکی از تشریفات مهم برای اخراج کارمندان، نظر مثبت شورای اسلامی کار است. به این صورت که هر کارفرما برای اخراج کارگر خود، ملزم به دریافت نظر مثبت انجمن صنفی با شورای اسلامی کار مربوطه است.
اگر شورای کار با اخراج هر کدام از کدام از کارمندان مخالفت داشت، برای دریافت رای نهایی، باید به دادگاه مراجعه شود. بنابراین در این صورت، پرونده کارگر به دادگاه‌های دادگستری ارجاع داده میشود.
2. پرداخت حق کارگر:
در مرحله آخر از قانون اخراج کارمند، باید تمامی حق و حقوق فرد پرداخت شود. حقوق و مزایای هر کارمند هم شامل موارد مختلفی است که هر کدام را به طور مختصر توضیح می‌دهیم:
- حقوق کارگر در تمام وقت: با اخراج کارگر، باید تمامی حقوق روزانه آن قبل از اخراج مانند حقوق پایه، اضافه‌کاری و حقوق مساعده آن کامل پرداخت شود.
- حقوق‌های ذخیره شده: مرخصی‌های جمع‌اوری شده برای هر کارمند مانند مرخصی سالیانه یا مرخصی استعلاجی باید به آن پرداخت شود.
- مزایای دیگر: برخی دیگر از مزایا و تسهیلات مانند بیمه تامین اجتماعی، دریافت بیمه بیکاری و مزایای مربوط به مسکن هم باید به کارگر داده شود.
بعد از رعایت این سه شرط برای اخراج کارگر توسط کارفرما، تشریفات قانونی اخراج کارگر کامل میشود. البته اگر می‌خواهید با تمامی قوانین مربوط به حقوق کارگر آشنا شوید، مقاله حق و حقوق کارگر اخراج شده را مطالعه کنید.
اخراج قانونی کارمند
هر وقت کارفرما برای قطع همکاری با نیروهایش، از قانون اخراج کارمند استفاده کند، این مدل اخراج به صورت قانونی خواهد بود. فراموش نکنید که در قانون کار، کارگران و کارمندان هم مانند کارفرمایان حقوقی دارند. کارفرما طبق قانون، فقط در صورتی می‌تواند دست به اخراج کارمند خود بزند که او یکی از این موارد را نقض کرده باشد:
- رعایت ضوابط مقرر از سوی کارفرما یا مدیریت کارگاه
- رعایت ضوابط بهداشتی و ایمنی کارگاه
- افشا نکردن اسرار و دادههای کسب و کار بر خلاف منافع کارگاه و کارفرما
- نقض‌کردن آییننامه انضباطی کارگاه
- ایجاد اختلال و بی‌نظمی در امور طبیعی کارگاه
- کم شدن کمی یا کیفی تولید و خدمات
- ایجاد ضایعات و ضرر و زیان به کارگاه
- نقض شئون اسلامی در کارگاه
هر سازمانی، در قراردادهای تنظیمی خودش قوانین و قواعد خاصی را برای اخراج کارمندان در نظر گرفته (که اغلب پیرو و برابر با قانون کلی کار هستند). اگر کارمند یا کارگر از رعایت قوانین و اصول انضباطی محل کار و موارد طی‌شده در قرارداد خودداری کند، کارفرما در ابتدا به او یک اخطار کتبی خواهد داد. در صورت رفع شدن مشکل، کارمند در محل کارش باقی می‌ماند و با حُسن انجام کار، به همکاری ادامه خواهد داد. اما اگر به نقض قوانین ادامه بدهد، کارفرما قرارداد او را فسخ و وی را اخراج خواهد کرد. همچنین فراموش نکنید که با توجه به شرایط اخراج کارگر، باید موافقت شورای اسلامی کار و پرداخت همه مطالبات معوقه کارگر رعایت شود. در غیر این صورت، طبق قانون اخراج کارمند این فرایند غیرقانونی خواهد بود.
توجه داشته باشید که موارد مختلفی در زیر مجموعه موارد نقض قوانین قرار می‌گیرند که شاید دلایل قانونی و قابل قبولی هم برای اخراج کارمندان نیست؛ از همین رو دلیل‌های موجه برای اخراج کارگر را به شما معرفی می‌کنیم:
دلایل موجه اخراج کارگر
بر طبق ماده 27 قانون کار، کارفرما در دو موقعیت مختلف، مجاز به اخراج کارگران خود است که هر کدام را در ادامه معرفی می‌کنیم:
1.قصور کارگر در انجام وظایف محوله
در قرارداد کار بین کارفرما و کارگر، تمامی وظایف کارمند یا کارگر مشخص شده است؛ از همین رو فرد باید خود را متناسب با موارد موجود در قرارداد آماده کند. حالا اگر کارگر وظایف خود را به خوبی انجام ندهد و در انجام آن کوتاهی کند، طبق قانون مقصر شناخته میشود و باید اخراج شود. در این حالت است که رای به نفع کارفرما صادر میشود بر اساس قوانین اخراج کارگر، از کار برکنار میشود.
2.اخراج کارگر توسط کمیته انضباطی کار
در هر کارگاه یا محیطی، قوانین و آیین‌نامه‌های انضباطی خاصی وجود دارد که همه افراد باید به آن‌ها عمل کنند. اگر هر کدام از کارمندان و کارگران به این موارد توجهی نشان ندادند، باید به آن‌ها تذکر شفاهی و کتبی ارائه شود.
حالا اگر بعد از چند بار تذکر، باز هم فرد به کار غیر قانونی خود ادامه دهد، کارفرما حق اخراج آن را دارد. به این صورت که کارفرما باید تصمیم خود را به شورای اسلامی کار یا انجمن صنفی مربوط به آن کارگاه برساند و بعد از دریافت نظر مثبت آن، نامه اخراج کارگر را تنظیم کند.
اخراج غیرقانونی یا غیرموجه کارمند (کارگر)
همانطور که گفتیم، تنها در صورتی کارمند اخراج میشود که یکی از موارد قرارداد را نقض کرده یا به صورتی ضوابط کارگاه را رعایت نکرده باشد. در صورتی که او تمام وظایف خودش را به خوبی و کامل انجام بدهد، کارفرما نیز هیچ دلیلی برای اخراج وی نخواهد داشت. کارفرما نمی‌تواند به هر دلیلی و هر زمانی که خواست، بدون تذکر کارمندش را اخراج کند. در صورتی که هرکدام از شرایط زیر به وجود بیایند، قطع همکاری موقت (یا همان تعلیق) با کارگر صورت می‌گیرد و طبق قانون اخراج کارمند، کارفرما حق اخراج را نخواهد داشت:
- وقوع حوادث قهری و خارج از ارداه طرفین: به صورتی که باعث تعطیلی تمام یا قسمتی از کارگاه شود و انجام وظایف دیگر کارگران و کارفرما را در مدت تعطیلی غیرممکن کند. البته تشخیص قهری بودن حادثه با وزارت کار و امور اجتماعی خواهد بود.
- استفاده از مرخصی‌های خاص: مطابق قانون کار، اگر کارگر از مرخصی تحصیلی یا دیگر مرخصی‌های بدون حقوق استفاده کند، در مدت مرخصی (2 سال) استخدامشان به حالت تعلیق در می‌آید و بعد از آن می‌توانند سر کار خودشان برگردند.
- محکوم نشدن: قانون اخراج کارمند میگوید اگر کارگر توقیف شده اما این توقیف منجر به حکم محکومیت او نشود، اخراج ممکن نخواهد بود.
- اعظام به سربازی: در دوران نظام وظیفه، قرارداد کار کارمند به حالت معلق درمیآید، به شرطی که حداکثر 2 سال پس از اتمام خدمت به کار برگردد. در صورتی که موقعیت شغلی او حذف شده باشد، باید به شغلی مشابه مشغول شود.
اگر در هر کدام از این موارد، کارفرما کارگر خود را اخراج و اداره کار این اخراج را محرز کند، عمل وی غیرقانونی است و کارگر این حق را دارد که طی سی روز به هیئت تشخیص مراجعه کند. این هیئت کارفرما را هم احضار کرده و به او ابلاغ می‌کند که کارگر را به سر کارش برگرداند. در صورت بازگشتن به سر کار، حقوق و مزایای کارگر باید از تاریخ مراجعه محاسبه و پرداخت شود. اما اگر کارفرما نتواند ادعای خود را اثبات کند چه؟ در این صورت باید به ازای هر سال سابقه، 45 روز آخرین مزد کارگر را به وی پرداخت کند.
اگر کارفرما دلیل منطقی و قانونی برای اخراج کارگر خود نداشته باشد، فرد می‌تواند از آن شکایت کند. البته توجه داشته باشید که شکایت از کارفرما درباره اخراج کارمند قبل از پایان قرارداد، با زمانی که قراداد کار کارمند تمام شده است، متفاوت است.
اگر شما هم قصد شکایت از کارفرما در خصوص اخراج کارگر بدون دلیل را دارید، می‌توانید از دو راه مراجعه حضوری به اداره کار یا شعب بیمه تامین اجتماعی اقدام کنید. اما اگر می‌خواهید روند شکایت از کارفرما آسان‌تر پیش برود، امکان شکایت به ضورت غیرحضوری هم وجود دارد. به این صورت که باید سامانه جامع روابط کار را در مرورگر خود جستجو کنید و بعد از احراز هویت، شکایت خود را به صورت غیرحضوری ارائه دهید.
از طرفی دقت داشته باشید که شکایت کارگر از کارفرما هم باید در زمان خاص خود انجام شود. بر این اساس، کارگرانی که می‌خواهند از کارفرمای خود شکایت کنند، باید دادخواست خود را تا مدت 1 ماه به مراجع مربوطه در اداره کار ارائه دهند. اگر در این مدت زمان، کارمند برای شکایت از کارفرما اقدام نکرد، عملا تنظیم دادخواست آن بدون فایده میشود.
قانون اخراج کارمند رسمی دولت
بیشتر کارمندان دولت از نوع رسمی استخدام می‌شوند. قانون اخراج کارمند رسمی دولت را باید در دو صورت مختلف بررسی کنیم:
- قرارداد رسمی آزمایشی: این قرارداد کار، به صورت غیردائمی و در یک بازه زمانی محدود تنظیم میشود (اغلب اوقات یک الی سه ماه). بیشتر شرکتها قراردادهای آزمایشی را فسخ نمیکنند، چون معمولا کوتاه هستند و خودبخود تمام می‌شوند. در این نوع اخراج، شرایط و تشریفات قانونی خاصی وجود ندارد و کارفرما می‌تواند با حکم اخراج، قرارداد کارمند موقت خودش را به اتمام برساند.
- قرارداد رسمی قطعی یا دائم: قانون اخراج کارمند رسمی دولت برای کارمندانی که با قرارداد کار دائمی به صورت رسمی استخدام دولت باشند، دقیقا مطابق ماده 27 قانون کار است. به این شکل که بعد از اعلام تذکر رسمی و اخراج کارمند، مطالبات کارمند از جمله عیدی همگام با کارکرد، مبلغ مانده مرخصی، حق السعی ایام تعلیق، حق بیمه متناسب با کارکرد، پاداش سالیانه مطابق با کارکرد و البته باقی‌مانده مرخصی در قانون کار که استفاده نشده باید به صورت کامل به او پرداخت شوند.
قانون اخراج کارمند (کارگر)پیمانی
افرادی که با قرارداد پیمانی به استخدام یک سازمان یا نهاد درمی‌آیند، دائمی نیستند. بنابراین قوانین اخراج کارمندهای قراردادی و دائمی برایشان کارآمد نخواهد بود. طبق پیوست 2 آییننامه استخدام پیمانی، قرارداد پیمانی یک، دو یا سه ساله تمدید میشود. بیشتر کارفرمایان کارمند پیمانی خودشان را اخراج نمیکنند، بلکه در صورت رضایت نداشتن، قرارداد در پایان دوره تمدید نشده یا در بین دوره لغو خواهد شد. پس قانون اخراج کارمند پیمانی، چیزی برابر با فسخ قرارداد است. کارمندان پیمانی در این صورت اخراج خواهند شد:
- کسب نکردن امتیازات لازم
- پایان نیاز مدیریت واحد به خدماتشان
- سو سابقه
- تخلف اداری
- دریافت بیش از دو بار اخطار کتبی و یا یک بار توبیخ با درج پرونده
- رضایت نداشتن از نحوه برخورد با ارباب رجوع
قانون اخراج کارمند (کارگر) قراردادی
تنظیم قرارداد باید مطابق قوانین کار و با نظارت مراجع قانونی انجام شود، تا در انتهای قرارداد حق و حقوقِ هیچ‌کدام از طرفین نقض نشود. کارمندان قراردادی، قرارداد مدت معین دارند. این یعنی برخلاف اخراج کارمند رسمی، قرار نیست به صورت دائمی و تا بازنشستگی برای یک نهاد خاص کار کنند. این قرارداد موقتی می‌تواند سه ماهه، شش ماهه یا یک‌ساله (و در مواردی بیشتر) باشد، اما به هیچ عنوان همیشگی نیست.
هر سازمانی، در متن قرارداد خودش شرایط اخراج را به صورت کامل نوشته است. این شرایط نشان می‌دهند که کارمند قراردادی در چه صورتی، بعد از چند مورد تذکر کتبی و شفاهی و طی چه فرایندی اخراج خواهد شد.
هر وقت یک کارمند یا کارگر در انجام یکی از بندهای قرارداد قصور کند (یا آییننامه را نقض کند)، کارفرما می‌تواند پس از تذکر با ارائه یک گزارش و جلب رضایت شورای کار اسلامی، مطالبات کارگر (از جمله سنوات، حقوق معوقه، مرخصیها و عیدی) را پرداخت کرده و قرارداد را فسخ کند. فسخ این قرارداد به منزله اخراج نیرو از موقعیت شغلی خودش خواهد بود. در هر نوع شرایط اخراجی، حق طرح دعوی علیه کارفرمایی که حق و حقوق را پرداخت نکرده، برای کارمند وجود خواهد داشت.
اخراج کارمند بدون قرارداد
اما بعضی از کارمندان و کارگران، بدون هیچگونه قراردادی کار می‌کنند. کارمندان بدون قرارداد (بر خلاف تصور بسیاری از افراد) بعد از اخراج یک‌طرفه از سوی کارفرما می‌توانند حق و حقوق خود را مطالبه کنند. اگر کارفرما تصمیم به اخراج کارمند بدون قرارداد بگیرد، نیازی به خدمات او ندارد، باید پس از این قطع همکاری سنوات، عیدی و پاداش سال‌های فعالیت و مرخصی‌های باقی‌مانده استفاده نشده را به صورت کامل پرداخت کند. حتی در صورتی که قراردادی نوشته و امضا نشده باشد، کارگر می‌تواند از فیش حقوقی، پرداخت‌های بانکی و لیست حضور و غیاب خود در شرکت استفاده کرده و در اداره کار، مطالباتش را با عنوان شکایت از کارفرما بدون قرارداد پیگیری کند.
شرایط اخراج کارمند به دلیل غیبت
اخراج کارگر به دلیل غیبت، یکی دیگر از راه‌های فسخ قرارداد کار کارگر است. اگر کارمند در مدت طولانی و غیر مجاز غیبت داشته باشد، کارفرما می‌تواند برای اخراج آن اقدام کند. توجه داشته باشید که اخراج کارمند به دلیل غیبت، باید بدون اطلاع کارفرما و کاملا خودسرانه باشد؛ اما اگر کارفرما از این غیبت آگاهی و رضایت داشته باشد، دلیل منطقی برای اخراج نیست.
دلایلی که موجب تعلیق قرارداد بین کارگر و کارفرما و اخراج کارمند می‌شوند
در برخی از مواقع، با وقوع اتفاقات خاص، قرارداد بین کارگر و کارفرما دچار تعلیق میشود. این دلیل‌ها شامل موارد مختلفی است که برای هر دو طرف وجود دارد. تعلیق قرارداد کار و اخراج کارگر قبل از اتمام قرارداد، به دلایل زیر اتفاق می‌افتد:
- حوادث قهری
بر اساس ماده 15 قانون کار، در صورتی که به واسطه حوادث قهریه یا بروز حوادث خاص و غیر قابل پیش‌بینی که از اراده دو طرف خارج است، تمام یا بخشی از کارگاه تعطیل میشود و امکان انجام آن تعهدات برای کارگر غیرممکن میشود. در این زمان، قرارداد کار با کارگران دچار تعلیق میشود و تشخیص آن بر عهده وزارت کار و امور اجتماعی است. حوادث قهریه مانند سیل و زلزله، جنگ و بحران‌های اقتصادی است که کارگر و کارفرما را برای ادامه کار ناتوان می‌کند. بر این اساس، طبق ماده 15 قانون کار، وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی تصمیم‌گیری‌های لازم برای تعلیق کارگاه را می‌گیرد.
- مرخصی تحصیلی
یکی دیگر از موارد تعلیق قرارداد و اخراج کارگر با قرارداد موقت، مرخصی تحصیلی است. بر اساس ماده 16 قانون کار، کارمندانی که قصد ادامه تحصیل را دارند، می‌توانند از مرخصی بدون حقوق استفاده کنند. بر این اساس، قرارداد کارگر در طی 2حداقل سال به حالت تعلیق و اخراج قرار می‌گیرد.
- توقیف و بازداشت کارگر
بر اساس ماده 17، قرارداد کارگری که توقیف و بازداشت شود و این توقیف منجر به حکم محکومیت نشود، در مدت زمان توقیف و بازداشت به حالت تعلیق و اخراج قرار می‌گیرد. اما کارگر بعد از رفع توقیف، می‌تواند دوباره به کار خود ادامه دهد.
- خدمت سربازی
تعلیق و اخراج کارمند پیمانی یا رسمی، در دوران سربازی هم اتفاق می‌افتد. بر اساس ماده 19 قانون کار، در دوران خدمات سربازی هم قرارداد کار تعلیق میشود و کارمندان اخراج می‌شوند. اما کارگر حداکثر تا دو ماه بعد از سربازی باید به محل خدمات قبلی خود بروند و در صورت از بین رفتن موقعیت شغلی قبلی، در شغل مشابه فعالیت کنند.
دلایل واهی کارفرما جهت اخراج کارگر
همیشه هم اخراج کارگر بعد از اتمام قرارداد یا قبل از آن، دلیل منطقی ندارد و کارفرمایان بدون علت خاصی کارگران خود را اخراج می‌کنند. برخی از علت‌های واهی برای اخراج کارمند رسمی یا قراردادی شامل موارد زیر است:
- ممکن است که کارگر در سازمان یا تشکل کارگری خاصی عضو شده باشد که برخلاف خواسته کارفرما است؛ بنابراین کارفرما برای پاسخ به کارگر، او را اخراج می‌کند.
- در برخی از موقعیت‌ها، کارگران و کارمندان از اوضاع کارگاه یا شرکت راضی نیستند و سعی در مقابله با کارفرمای خود دارند. از همین رو ممکن است که کارفرما این موضوع را بهانه‌ای برای اخراج کارگر می‌کند.
- همانطور که کارگر باید به وظایف خود عمل کند، کارفرما هم همین وظیفه را دارد. اما برخی از کارفرمایان به تعهدات خود توجه ندارند و کارگر را محبور به شکایت می‌کنند. در بیشتر مواقع، کارفرمایان از روی خودخواهی، تصمیم به اخراج کارگر می‌گیرند.
- یکی دیگر از دلایل اخراج واهی کارفرمایان، به دلیل تغییر نژاد، جنسیت، رنگ، مجرد یا متاهل بودن، بارداری، ملیت و عقاید سیاسی کارمند است.
البته کارفرمایانی که با دلایل واهی و غیر منطقی کارمندان خود را اخراج کنند، باید عواقب اخراج کارگر برای کارفرما را هم قبول کنند. این عواقب شامل مواردی مانند پرداخت مطالبات مالی، جبران خسارت‌ها و پیگیری خسارت از سمت کارگر میشود.
موجه یا ناموجه بودن دلیل اخراج کارگر را چه نهادی بررسی می کند؟
شرایط اخراج کارگر در قانون کار برای موقعیت‌های مختلف، به شکل خاصی است؛ از همین رو تمامی درخواست‌های اخراج کارفرمایان، قانونی و منطقی نیست. بنابراین مراجع رسیدگی به اختلافات کارگر و کارفرما با تشخیص موجه یا غیر موجه‌بودن اخراج کارگر، با توجه به شرایط هر فرد تصمیم به اخراج یا عدم اخراج کارگر می‌گیرد. در واقع تایید اخراج کارگر، به دست مراجع زیر انجام میشود:
1.شورای اسلامی کار
اولین و مهمترین مرجع برای تشخیص موجه یا غیر موجه بودن اخراج کارگر، شورای کار است. شورای کار اختلافات بین کارفرما و کارگر را برطرف می‌کند و درباره اخراج کارمندان تصمیم می‌گیرد.
- هیئت تشخیص اداره کار
در صورتی که اختلاف بین طرفین در شورای کار رفع نشود، کارگر باید به هیئت تشخیص کار مراجعه کند. در جلسه این هیات، موجه بودن اخراج کارمند تایید یا رد میشود.
- هیئت حل اختلاف اداره کار
اگر باز هم اختلاف بین کارفرما و کارگر در مراجع قبلی برطرف نشود، امکان اعتراض به رای صادر شده در هیئت اختلاف اداره وجود دارد. اگر موجه بودن اخراج در اداره حل اختلاف تایید شود، اخراج کارگر بدون قرارداد یا با قرارداد قطعی میشود.
درمورد قانون اخراج کارگر و کارمند سوالات بیشتری دارید؟ دریافت مشاوره بیمه و قانون کار آنلاین و تلفنی کارمنتو که در لحظه انجام میشود، می‌تواند بسیار کمک کننده باشد.
پس از اخراج غیرقانونی چه باید کرد؟
اگر کارفرما بدون رعایت مراحل قانونی قرارداد بین خود و کارگر را فسخ کند، کارگر می‌تواند برای دریافت حق خود از کارفرما شکایت کند. به این صورت که کارگر باید در طول 30 روز، درخواست بازگشت به کار را در هیئت تشخیص روابط کارگر و کارفرما تحویل دهد.
آنگاه مرجع قانونی کارفرما را برای ارائه توضیحات حاضر می‌کند. اگر دلایل اخراج کارگر در صورت داشتن قرارداد منطقی و موجه باشد، کارفرما تنها باید حق و حقوق قانونی کارگر را پرداخت کند. اما اگر کارفرما دلیل منطقی برای اخراج کارمند خود نداشته باشد، هیئت تشخیص، بازگشت کارگر به محل کار را دستور می‌دهد.
اما اگر با تمام این مراحل، باز هم کارفرما تصمیم به اخراج کارگر خود بگیرد یا کارگر علاقه‌ای به بازگشت کار نداشته باشد، شرایط دیگری برقرار میشود. بر طبق قانون، کارفرما باید از تاریخ اخراج کارگر، تمامی حقوق و مزایای آن را بر اساس هر سال کاری و معادل 45 روز، به عنوان حق سنوات به آن پرداخت کند.
برگشت به کار بعد از اخراج
بر طبق قانون اخراج کارمند، اگر اخراج فرد به صورت غیر قانونی باشد، امکان بازگشت به کار برای آن وجود دارد. اما برای این کار باید تا 30 روز بعد از اخراج، به اداره کار مراجعه کند و درخواست خود را ثبت کند. البته توجه کنید که نوع و زمان برگشت به کار برای کارگران مختلف به شکل خاص است که بهتر است درباره آن با مشاوران گروه کارمنتو صحبت کنید.
نکاتی که باید قبل، در حین و بعد از اخراج کارمند رعایت کنید
با وجود شرایط خاص برای اخراج کارمند قراردادی یا حتی بدون قرارداد، هر کارفرمایی که قصد اخراج کارگر خود را داشته باشد، باید در تمامی مراحل این کار، نکات مختلفی را رعایت کنید. از همین رو اگر می‌خواهید روند اخراج کارگر خود را به بهترین حالت ممکن طی کنید، به موارد زیر توجه داشته باشید:
-
نکات قبل از اخراج کردن
اگر احساس می‌کنید که کارگر وظایف خود را به خوبی انجام نمی‌دهد و تذکرات متعدد شما نتیجه مطلوبی ندارد، باید اقدامات زیر را انجام دهید:
1.توزیع دفترچه راهنمای کارمندان
خیلی وقت قبل از این که قصد اخراج کارمند خود را داشته باشید، باید دفترچه راهنمای کارکنان را در بین تمامی پرسنل خود پخش کنید. در دفترچه راهنمای کارمندان، موارد مختلفی از جمله فلسفه شرکت، جریمه‌ها، پاداش‌ها، مزایای مختلف، شرایط استخدام، سیاست‌ها و رویه‌های شرکت وجود دارد که همه کارمندان باید از آن‌ها باخبر باشند.
2. بررسی عملکرد گذشته کارمند
قبل از هر تصمیمی، باید گزارش عملکرد قبلی کارمند در شرکت را بررسی کنید. سپس برای بهبود و پیشرفت کارگر، مواردی را به آن تذکر دهید. همچنین دانستن این سوابق در گذشته، به شما در هنگام اثبات دلایل اخراج کارمند کمک می‌کند.
3. مستندسازی تخلفات کارمندان و هشدارها
عملکرد ضعیف کارگر را به صورت مستند در پیش خود نگهداری کنید و تخلف‌ها و تذکرات ارائه شده به آن را هم به صورت سند کتبی حفظ کنید. سپس بعد از قطعی شدن تصمیم خود، عملکرد نامناسب کارگر را در فضای خصوصی و به شکل کتبی به فرد گوشزد کنید.
-
نکات حین اخراج کارمند
برای این که مراحل اخراج را بدون دردسر و به راحتی طی کنید، به نکات زیر توجه داشته باشید:
1.اخراج را آخر هفته انجام ندهید.
بهتر است که کارگر خود را در اول یا اواسط هفته اخراج کنید؛ چرا که با اخراج در آخر هفته، پیدا کردن شغل جدید برای آن فرد سخت‌تر میشود. از طرفی به خوبی نمی‌توانید با کارگر درباره اخراج آن صحبت کنید و باعث اضطراب و ناراحتی نیروی کار خود می‌شوید.
2. حضوری اخراج کنید.
دقت کنید که اخراج کارمند از طریق تلفن همراه، ایمیل، پیام کوتاه و از این قبیل راه‌های غیر حضوری باعث بی‌احترامی به آن فرد میشود. بنابراین بهتر است که با رعایت ادب و احترام، کارگر خود را اخراج کنید.
3. خودتان به تنهایی کارمندتان را اخراج نکنید
به جای این که در جلسه به تنهایی با کارمند صحبت کنید، بهتر است که مدیر منابع انسانی را هم در کنار خود داشته باشید. با این کار حس راحتی بیشتری برای فرد ایجاد میشود و شخص دیگر هم به عنوان شاهد، در جریان اخراج کارمند قراردادی قرار می‌گیرد.
-
نکات بعد از اخراج کارمندان
زمانی که مراحل و سه شرط برای اخراج کارگر توسط کارفرما را رعایت کردید، باید اقدامات زیر را انجام دهید:
1. دیگر کارمندان را از اخراج مطلع کنید.
خبر اخراج کارگر بدون قرارداد یا قراردادی را به دیگر کارکنان شرکت اعلام کنید تا از بروز سوالات مختلف آن‌ها جلوگیری شود.
2. وظایف پرسنل اخراج شده را تقسیم کنید.
برای آن که در امور کارگاه یا شرکت اختلالی ایجاد نشود، می‌توانید وظایف فرد اخراج شده را در بین دیگر افراد تقسیم کنید.
نتیجه‌گیری
اخراج کارگر بدون بیمه یا با شرایط دیگر، قوانین و مقررات خاص خود را دارد؛ از همین رو تمامی کارفرمایان باید اطلاعات کاملی درباره چگونگی اخراج کارمندان خود داشته باشند. بر طبق قانون، کارفرما و کارگر اختیارات خاصی دارند که به آن‌ها اجازه شکایت از طرف دیگر را می‌دهد. بنابراین اگر شما هم به عنوان مدیر در محل کار خود قصد اخراج کارگران یا کارمندان به صورت قانونی را دارید، می‌توانید از مشاوره تلفنی و آنلاین وبسایت کارمنتو کمک بگیرید.
مشاوران این گروه در تمامی روزهای هفته و ساعت‌های روز آماده پشتیبانی از شما هستند و با دانش تخصص خود، به شما در اخراج قانونی کارمندان کمک می‌کنند. همچنین تعرفه دریافت مشاوره در کارمنتو متناسب با نرخ معقول بازار است و برای اطمینان بیشتر، شارژ اولیه رایگان را هم در اختیار مشتریان خود می‌گذارد.
از طرفی ارتباط با مشاوران برتر کشور، بر اساس تکنولوژی روز دنیا است و امکان دریافت مشاوره زیر یک دقیقه را برای متقاضیان فراهم می‌کند. با این وجود پیشنهاد می‌کنیم که برای مشاهده خدمات این گروه مشاوره، به وبسایت کارمنتو و بخش مشاوران حوزه مد نظر خود مراجعه کنید.
از طریق مشاوره کسب و کار تلفنی آنلاین در حوزه مد نظر خود بدون پرداخت هزینه تلفن و اینترنت و از طریق تماس امن، پاسخ سوالات خود را دریافت نمایید.
با کلیک روی لینک زیر و از طریق (منو خدمات مشاوره) حوزه مد نظر خود را انتخاب نمایید.
