شب کاری قانون کار چیست؟ فرمول محاسبه حقوق و دستمزد آن چیست؟

با توجه به این که بدن انسان‌ها شب‌ها نیاز به استراحت و آرامش دارد و روزها برای کارکردن مناسب است،  ساعت کاری برای بیشتر مشاغل، بین ساعت های صبح و و عصر تعیین می‌شود. اما برخی از مشاغل به گونه‌ای هستند که امکان تعطیلی برای آن‌ها وجود ندارد و کارگران و کارمندان حتی در ساعت‌های شب هم باید در محل کار خود حاضر باشند.

شب کاری برای شغل‌های مختلفی از جمله نگهبان‌ها، خط تولید کارخانه‌ها، بیمارستان‌ها و اداره پلیس وجود دارد. شاید برای شما این سوال پیش بیاید که آیا حقوق و مزایای افراد شب کار با کارمندان عادی یکسان است؟

قطعا در قانون کار برای کارمندانی که خارج از ساعت‌های کاری معمول در محل کار خود حاضر می‌شوند، حقوق و مزایای بیشتری در نظر گرفته است؛ اما اگر می‌خواهید با میزان حقوق و تفاوت شبکاری با نوبت کاری آشنا شوید، در ادامه این مطلب از وبسایت کارمنتو همراه ما باشید.

شب کاری چیست و چه قوانینی دارد؟

کارمندان و کارگران به طور عادی در طول روز 8 ساعت را در محل کار خود حضور پیدا می‌کنند و بقیه ساعت‌ها را مشغول استراحت و انجام امور شخصی خود هستند. اما به دلیل نیاز افراد جامعه به خدمات شبانه‌روزی در حوزه‌های مختلف، کارمندان و کارگران در ساعت‌های خاصی از شب هم مشغول به کار می‌شوند.

همین موضوع سبب شده است که در قانون کار، حقوق خاصی برای کارگران و کارمندان شب کار در نظر گرفته شود. بر طبق ماده 53 قانون کار، برای آن دسته از کارگرانی که از ساعت 10 شب تا 6 صبح در محیط کار خود حضور دارند، شبکاری در نظر گرفته می‌شود.

همچنین حتی اگر کارگران چند روز در هفته را هم به صورت شبکاری فعالیت داشته باشند، برای آن‌ها حقوق شبکاری در نظر گرفته می‌شود. همچنین به دلیل سختی کار و مشکلات کار کردن در شب، حقوق و مزایای آن‌ها نسبت به کارگران عادی هم متفاوت است.

Please select another listing to show to avoid recursion.

پیشنهاد مطالعه:

پیشنهاد مطالعه:

حق السعی چیست و شامل چه مواردی می شود؟

شروع و پایان ساعت شب کاری

همانطور که از نام شب‌ کاری مشخص است، کارمندان و کارگران با این شرایط در ساعت‌های خاصی از شب کار می‌کنند؛ اما شاید برای شما این سوال پیش بیاید که دقیقا چه ساعتی از شب جزو قانون شبکاری محسوب می‌شود؛ چون از غروب تا سحرگاه، شب محسوب می‌شود و بسیاری از کارگران هم در ساعت‌های اولیه شب کار می‌کنند.

در حالت کلی شب کاری طبق قانون کار، از ساعت 22 شروع می‌شود و تا ساعت 6 صبح روز بعد ادامه دارد. بر همین اساس کارگرانی که خارج این بازه زمانی کار می‌کنند، مشمول دریافت حقوق شب کاری نمی‌شوند.

از طرفی در برخی از کارخانه‌ها که نیروی کار به صورت نوبتی کار می‌کنند، شیفت‌های 6 صبح تا 2 بعد از ظهر و 2 بعد از ظهر تا 10 شب هم وجود دارد؛ اما با وجود نوبت کاری بودن کارمندان، باز هم مزایای شب کاری به آن‌ها تعلق نمی‌گیرد.

چند نمونه مشاغل شب‌کار

با توجه به این که افراد در برخی از حوزه‌ها نیاز به ارائه خدمات در تمامی ساعت‌های شبانه‌روزی دارند، اکثر مراکز خدمات خاص، به صورت شبانه‌روزی فعالیت می‌کنند. از طرفی در حال حاضر تعداد کارخانه‌های مختلف هم در تمامی کشور بیشتر از قبل شده است که امکان تعطیل کردن آن‌ها هم وجود ندارد. بنابراین اگر می‌خواهید با نمونه‌های مشاغل شب کاری آشنا شوید، موارد زیر را مطالعه کنید:

• بیمارستان‌ها
• اداره پلیس
• آتش‌نشانی
• نگهبانی و حراست مراکز مختلف در شیف شب
• خدمات درمانی مختلف مانند داروخانه‌های شبانه‌روزی
• کارمندان صدا و سیما
• رانندگان اتوبوس‌های بین شهری
• کنترل‌کننده ترافیک هوایی
• کارخانه‌های مهم تولیدی مانند ذوب آهن
• شرکت‌های تولیدی پتروشیمی

البته این مشاغل، تنها نمونه‌هایی از شب کاری هستند و موارد دیگری هم در حوزه‌های مختلف وجود دارد.

مزایا و معایب شب کاری در قانون کار

به دلیل این که بدن افراد نیاز به استراحت در شب دارند، کار کردن در ساعت‌های خاصی از شب باعث اختلال در عملکرد جسمی و روحی فرد در طولانی مدت می‌شود و حتی بر سلامت نیروی کار هم تاثیر منفی می‌گذارد؛ اما با این وجود، در بعضی از صنایع، امکان کار نکردن کارمندان در شب وجود ندارد.

با این وجود، جالب است بدانید که برخی از کارمندان بیشتر به دنبال شبکاری هستند؛ اما دلیل علاقه کارمندان به شب کاری چیست؟ اولین دلیل برای انتخاب این ساعت برای کار، دریافت حقوق آن‌ها بیشتر نسبت به روز است.

از طرفی برای آن دسته از افرادی که به دنبال شغل دوم هستند، شب کاری مناسب است؛ چرا که آن ها می‌توانند هم در روز و هم در شب، دو شغل مختلف داشته باشند. همچنین رفت‌وآمد به محل کار برای کسانی که از ترافیک روز کلافه می‌شوند، گزینه مناسبی است.

• مزایای شب‌کاری در جمعه

در قانون کار تعطیلی روزهای جمعه برای تمامی کارمندان و کارگران روزکار و شب کار به صورت یکسان وجود دارد؛ اما ممکن است که فرد با وجود شرایط خاصی، مجبور به شب‌کاری در روز جمعه شود. اما باید بدانید که حقوق شب کاری در جمعه، به صورت خاص تعیین می‌شود.

بر اساس قانون، برای افرادی که در روزهای جمعه شبکاری دارند، 40 درصد حقوق بیشتر از روزهای عادی هفته در نظر گرفته شده است. در واقع اگر فرد در جمعه کار کند، جدای از 35 درصد حقوق شب کاری، 40 درصد هم تحت عنوان جمعه کاری دریافت می‌کند.

نحوه محاسبه حقوق شب کاری

قطعا زحمتی که کارگران در ساعت‌های شب تا صبح تحمل می‌کند، خیلی بیشتر از ساعت‌های روز است و طبیعتا نحوه محاسبه حقوق شبکاری هم نباید مانند کارمندان و کارگران عادی محاسبه شود.

از طرفی برای آن که کارگران شب کاری تشویق شوند و این سختی‌ها را قبول کنند، میزان حقوق آن‌ها بیشتر از دیگر کارمندان محاسبه می‌شود. بر طبق ماده 58 قانون کار، برای کارمندان غیر نوبتی و شب کار، به ازای هر ساعت کار آن‌ها در شب، معادل 35 درصد بیشتر از دستمزد عادی در شب داده می‌شود. اما توجه کنید که برای محاسبه شب کاری 35 درصد، فرمول خاصی وجود دارد.

• فرمول محاسبه شب کاری

برای آن که بتوانید میزان حقوق شب کاری را حساب کنید، باید بر اساس فرمول محاسبه حقوق شبکاری این کار را انجام دهید. به این صورت که باید دستمزد هر ساعت کار در شب را حساب کنید و این مبلغ را در ساعت‌های کار قانونی آن بدون اضافه‌کاری‌های فرد ضرب کنید. با این کار، حقوق شب کاری کارگران در ماه حساب می‌شود؛ اما می‌توانید این فرمول را به صورت ریاضی، در زیر مشاهده می‌کنید:

تعداد ساعت‌های شب کاری* 1.35* ( دستمزد روزانه/ 7.33) = دستمزد شب کاری

قانون استراحت در شب کاری

همانطور که افراد در شیفت روز بدون استراحت خاصی باید به فعالیت‌های کاری خود ادامه دهند، برای شیفت شب هم همین موضوع وجود دارد. البته کارگرانی که در شیفت شب کار می‌کنند، در معرض مشکلات جسمی و روحی مختلفی از جمله اختلال در خواب را هستند که شاید کارمندان عادی در این شرایط قرار نگیرند.

اما با این وجود، قانون خاصی درباره استراحت در شب کاری تنظیم نشده است؛ از همین رو افراد باید در طول روز استراحت کنند و تا حدودی خستگی خود را کاهش دهند. البته توجه کنید که اگر کارگر با کارفرما در این زمینه توافق کرده باشد، امکان استراحت در شیفت شب کاری وجود دارد.

درمورد نحوه محاسبه حقوق شب کاری سوالات بیشتری دارید؟ دریافت مشاوره بیمه و قانون کار آنلاین و تلفنی کارمنتو که در لحظه انجام می‌شود، می‌تواند بسیار کمک کننده باشد.

مشاوره آنلاین قانون کار

آیا به کارگران شب کار، اضافه کاری تعلق میگیرد؟

در قانون شب کاری و نوبت کاری و ماده 61 قانون کار، ارجاع دادن کار اضافی برای کارگران شبانه و افرادی که کارهای سخت و زیان‌آور دارند، ممنوع است. بنابراین اگر کارفرما نیروی کار شیف شب خود را مجبور به کار اضافه کند، باید مجازات شود.

جریمه کارفرما بابت اضافه کاری شیفت شب کاری در دفعه اول به صورت نقدی تعیین می‌شود؛ اما اگر دوباره این کار تکرار شود، بین 91 روز تا 180 روز حبس برای آن وجود دارد.

البته اگر کارگران با اضافه کاری موافق باشند، باید هزینه بیشتری نسبت قبل پرداخت کنند. اگر می‌خواهید با میزان حقوق اضافه کاری در شب آشنا شوید، مشاوران بیمه و قانون کار در وبسایت کارمنتو به شما کمک می‌کنند.

فوق العاده شب‌کاری چیست؟

برخی از کارگران به صورت گردشی و در بازه‌های زمانی مختلفی مشغول کار می‌کنند و به همین دلیل، فشار کمتری به آن‌ها وارد می‌شود؛ اما گروه دیگری از آن‌ها به طور دائمی تنها در شیفت شب مشغول به کار هستند و اصلا گردشی نوبت کاری ندارند. بر همین اساس، برای این دسته از افراد، فوق‌العاده دستمزد شب کاری وجود دارد.

کارفرما برای محاسبه حقوق این دسته از افراد، باید 35 درصد بیشتر از دستمزد عادی کارگر را پرداخت کند. البته توجه کنید که این موضوع، تنها برای کارگرانی با ساعت کاری بین 22 تا 6 صبح است.

• کدام کارگران مشمول دریافت فوق العاده شب کاری هستند؟

شاید برای شما این سوال پیش بیاید که فوق‌العاده شب کاری به چه کسانی تعلق میگیرد؟ ممکن است که کارگران مختلفی در ساعت‌های شب فعالیت داشته باشند و حتی با عنوان شب کار هم فعالیت کنند. اگر فرد به صورت کامل بین 22 تا 6 صبح کار کند، مشمول فوق‌العاده شب کاری می‌شود.

اگر بخشی از ساعت کاری در شیفت شب باشد چه می‌شود؟

در برخی از مواقع ساعت کاری فرد روزکار به گونه‌ای است که تنها چند ساعت را در مدت زمان تعیین شده در شبکاری قانون کار قرار دارد. در این شرایط تنها ساعت‌هایی که در بازه زمانی قانونی وجود دارد، در نحوه محاسبه حقوق شب کاری قرار می‌گیرد و کارگر تنها برای آن زمان‌ها فوق‌العاده شبکاری دریافت می‌کند. بنابراین کارفرما باید ساعت‌های موجود در وقت قانونی را در 35 درصد ضرب کند.

شب کاری چه تفاوتی با نوبت کاری در شب و اضافه کاری دارد؟

به دلیل این که در همه این شرایط‌ها کارکنان در شب کار می‌کنند، بسیاری از افراد این سه مفهوم را با یکدیگر یکسان می‌دانند؛ این در حالی است که شب کاری معنی جداگانه‌ای نسبت به دو مفهوم دیگر دارد.

اضافه کاری در قانون کار برای تمامی کارمندان و کارگران وجود دارد؛ چرا که هر نیروی کار که بیشتر از ساعت‌های قانونی، مشغول به کار باشند، مشمول اضافه کاری قرار می‌گیرند. بنابراین اضافه‌تر کار کردن برای کارمندان در شب، اصلا اجباری نیست؛ در حالی که افراد نوبت کاری و شب کاری وظیفه دارند که در ساعت‌های خاصی از شب کار کنند.

از طرفی در شب کاری ممکن است که گردش شیفت اصلا وجود نداشته باشد؛ در حالی که نوبت کاری، گردش شیفت را هم دارد. همچنین اگر پاسخ سوال شب کاری چگونه محاسبه می شود را مشاهده کرده باشید، متوجه این موضوع می‌شوید که میزان درصد شب کاری، نوبت کاری و اضافه کاری برای کارمندان هم متفاوت است و در حالت کلی، شب کاری بیشترین درصد مازاد بر حقوق را دارد.

همچنین برای افرادی که به صورت شب کاری هستند، امکان اضافه کاری وجود ندارد. همچنین درصدهای تعطیلات حقوق شب کاری اداره کار هم با نوبت کاری و اضافه کاری متفاوت است. از طرفی توجه کنید که فرمول محاسبه حقوق در شبکاری هم با اضافه کاری و نوبت کاری فرق دارد.

Please select another listing to show to avoid recursion.

پیشنهاد مطالعه:

پیشنهاد مطالعه:

برای شکایت از کارفرما کجا برم؟ مراحل و مهلت شکایت در سامانه

سخن پایانی

اگر شما هم در مشاغل شبکار فعالیت می‌کنید، حتما باید بدانید که حق شب کاری چند درصد است و چگونه محاسبه می‌شود. در حالت کلی افرادی که در شب کار می‌کنند، حقوق بیشتری نسبت به افراد دیگر دریافت می‌کنند؛ از همین رو اگر کارفرمای شما مبلغ قانونی حقوق شب کاری را پرداخت نکرد، می‌توانید برای آن شکایت کنید. البته توجه کنید که برای اثبات عدم پرداخت حقوق شب کاری، نیاز به دلایل و مستندات قانونی دارید. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم که قبل از انجام این کار، از مشاور بیمه و قانون کار در وبسایت کارمنتو کمک بگیرید.

کارمنتو ارائه‌کننده خدمات مختلف تلفنی و آنلاین در 11 حوزه و 31 ریز حوزه مختلف حقوقی است و قطعا به سوالات شما پاسخ می‌دهد. همچنین می‌توانید قبل از عقد قرارداد، از شرایط شب کاری قانون کار در وبسایت کارمنتو اطلاع کسب کنید تا در نهایت به مشکل خاصی برخورد نکنید.

توجه کنید که ارتباط با پشتیبان حقوقی شما در کارمنتو محدودیت زمان و مکان ندارد و در کمتر از چند دقیقه انجام می‌شود. بنابراین شما می‌توانید با استفاده از تکنولوژی روز دنیا و پرداخت هزینه مقرون‌به‌صرفه، مشاوره حقوقی و بیمه در کارمنتو دریافت کنید.

از طریق مشاوره کسب و کار تلفنی آنلاین در حوزه مد نظر خود بدون پرداخت هزینه تلفن و اینترنت و از طریق تماس امن، پاسخ سوالات خود را دریافت نمایید.

با کلیک روی لینک زیر و از طریق (منو خدمات مشاوره) حوزه مد نظر خود را انتخاب نمایید.

مشاوره کسب و کار

سوالات متداول درباره شب کاری

1. شب کاری از چه ساعتی شروع می شود؟

   زمان شب کاری قانون کار، از ساعت 22 شروع و تا 6 صبح ادامه دارد.

2. آیا شب کاری مشمول بیمه می شود؟

   بله. بر اساس قانون، شب کاری هم مشمول بیمه می‌شود.

3. کارگران شب کار، اگر در جمعه شب نیز مشغول به فعالیت شوند، چه مزایایی شامل حالشان می شود؟

   روز جمعه به عنوان روز تعطیل برای کارمندان است؛ بنابراین در صورت شب کاری در جمعه، جدای از 35 درصد شب کاری، 40 درصد هم برای جمعه کاری به کارگر داده می‌شود.

4. آیا محاسبه شب کاری و پرداخت فوق العاده منوط به درج در قرارداد کار است؟

   پرداخت حقوق شب کاری کارگران کاملا اجباری است و هیچگونه توافقی درباره آن وجود ندارد. بنابراین حتی در صورت عدم درج شب کاری در قانون کار، باز هم فرد از دریافت مزایای مختلف آن محروم نمی‌شود.

5. شیفت شب برای چه افرادی ممنوع است؟

   انجام شیفت شب برای کارگران نوجوان بین 15 تا 18 سال ممنوع است. همچنین در صورتی که محیط کار مناسب نباشد و کارگر مجبور به کار شود، امکان عدم قبول شب کاری وجود دارد.