نوبت کاری چه انواعی دارد؟ محاسبه حق شیفت کاری چگونه است؟

بعضی از کارخانه‌های مهم که چرخه تولید آن به طور دائمی و شبانه‌روزی متوقف نمی‌شود و در برخی از مشاغل خاص، کارگران باید در تمامی ساعت‌ها و روزها مشغول به کار باشند. قطعا هیچ شخصی نمی‌تواند تمامی ساعت‌های روز خود را در محیط کار بگذراند؛ چون که هم توان جسمی انسان قادر به انجام این کار نیست و هم باید به کارهای شخصی خانواده خود هم رسیدگی کند. در این شرایط، کارفرما باید گروه‌هایی از کارگران را در چند شیفت کاری استخدام کند. در واقع هر کارگر در طول ماه به صورت گردشی و در زمان‌های مختلف روز، نوبت کاری می‌کند.

اما سوال این جا است که نوبت کاری به چه کسانی تعلق میگیرد و حقوق آن چگونه پرداخت می‌شود؟ قطعا در قانون کار، حقوق و مزایای خاصی برای کارگران نوبت کاری در نظر گرفته شده است؛ اما اگر می‌خواهید با قوانین کار برای نوبت کاری آشنا شوید، پیشنهاد می‌کنیم که در ادامه این مطلب از وبسایت کارمنتو همراه ما باشید.

نوبت کاری و کار شیفتی چیست؟

برخی از صنایع در کشور مانند صنایع نفتی یا ذوب آهن، به هیچ عنوان نمی‌توانند در پایان ساعت اداری چرخه تولید را قطع کنند و دوباره از صبح شروع کنند. از طرفی وجود اپراتور و کارگران مختلف برای این کارخانه‌ها هم کاملا ضروری است. همین موضوع سبب می‌شود که افراد به صورت نوبت کاری فعالیت کنند.

کارگران در نوبت کاری یا همان شیفت کاری، به صورت چرخشی و در نوبت‌های کاری صبح، عصر یا شب کار می‌کنند و به ازای هر شیفت کاری خود هم حقوق می‌گیرند. این موضوع باعث کاهش فشار وارد شده به افراد اجرا می‌شود و از آن طرف هم نیروی کار بیشتری کسب درامد می‌کنند.

نوبت کاری در قانون کار:

یکی از مواردی که در قانون کار هم به آن اشاره شده است، حق نوبت کاری است. بر اساس این قانون، اگر ساعت کاری کارگران به صورت نوبت کاری در صبح، عصر و شب باشد و به شکل چرخشی وجود داشته باشد، قطعا فشار بیشتری نسبت به کارگران عادی متحمل می‌شوند؛ از همین رو برای جبران این فشارهای جسمی و روحی، دستمزد کارگران نوبت کاری بیشتر از افراد عادی تعیین شده است.

طبقه ‌بندی نوبت کاری:

با توجه به این که انواع نوبت کاری متفاوت است، طبقه‌بندی خاصی هم برای حقوق نوبت کاری وجود دارد. بر اساس قانون کار، حقوق کارگران در صبح کاری، عصرکاری و شب کاری به ترتیب افزایش پیدا می‌کند و برای هر کدام فرمول خاصی مشخص شده است.

چه مشاغلی دارای نوبت کاری هستند؟

در تمامی مراکز، کارخانه‌ها و مشاغلی که اصلا تعطیلی وجود ندارد، نوبت کاری کارمندان و کارگران وجود دارد. در مشاغلی مانند آتش‌نشانی، بیمارستان‌ها، تولیدی‌ها، اورژانس، کارخانه‌های صنعتی، اداره پلیس و موارد دیگر، حضور کارمندان و کارگران ضروری است و باید نوبت کاری رعایت شود.

قوانین مربوط به کار شیفتی و نوبت کاری

در قانون کار برای حق نوبت کاری، قوانین مختلفی تعیین شده است که تمامی کارفرمایان و کارگران بر اساس آن‌ها باید شیفت کاری خود را انجام دهند. این قوانین مهم را در ادامه معرفی می‌کنیم:

• بر طبق ماده 55 قانون کار، به کاری که زمان انجام ثابتی ندارد و افراد باید در طول ماه به صورت چرخشی کار کنند، نوبت کاری گفته می‌شود.
• همچنین در ماده 56 قانون کار، انواع نوبت کاری و محاسبه حقوق کارگر در هر زمان توضیح داده شده است. بر اساس این ماده مبنای محاسبه حقوق شیفت کاری کارگران، ثابت ماهیانه آن‌ها است و بر اساس فرمول خاصی تعیین می‌شود.
• در ماده 58 قانون کار، توجه بیشتری به امور کارگران غیر نوبتی با شیفت شب می‌شود و بر اساس این قانون، کارگران برای هر ساعت کار در شب، 35 درصد بیشتر از دستمزد عادی ساعتی را دریافت می‌کنند.
• بر اساس ماده 59 قانون کار، اضافه کاری برای کارگران نوبت کاری و نیروی کار معمولی به صورت یکسان تعیین می‌شود.

انواع نوبت‌کاری (کار شیفتی)

بر اساس قانون نوبت کار، شیفت‌های کاری کارمندان نوبتی با توجه به 24 ساعت شبانه روز به سه نوبت 8 ساعته تقسیم‌بندی میشود که در ادامه هر کدام از آن‌ها را به طور کامل توضیح می‌دهیم:

1.نوبت کاری صبح و عصر:

اولین نوبت کاری برای نیروی کار نوبتی، از صبح تا عصر است. این شیفت کاری، از ساعت 6 صبح شروع می‌شود و تا ساعت 14 بعد از ظهر هم ادامه دارد. بعد از تمام شدن این مدت زمان، جای کارگران با هم تغییر پیدا می‌کند. بر اساس ماده 56 قانون کار، به کارگران در نوبت صبح عصر، 10 درصد بیشتر از دستمزد ساعتی آن‌ها جدای از دستمزد فوق‌العاده ساعتی آن‌ها داده می‌شود.

2. نوبت کاری صبح و شب:

برخی از کارگران باید هم در نوبت صبح و هم در نوبت شب در محل کار خود حاضر شوند. به این صورت که نوبت صبح از ساعت 6 تا 14 و نوبت کاری شب از 22 تا 6 صبح است. مثلا کارگر در این شرایط باید 10 روز را در نوبت صبح و 10 روز دیگر را در نوبت شب مشغول به کار باشد.

در این شرایط برای این که فشار زیادی به کارگر نوبت کاری و شب کاری وارد می‌شود، بر اساس ماده 56 قانون کار، باید جدای از حقوق عادی، 22.5 درصد بیشتر هم به کارگر تحت عنوان فوق‌العاده نوبت کاری داده شود.

3. نوبت کاری عصر و شب:

یکی دیگر از انواع شیفت کارگران، نوبت کاری عصر و شب است. در این نوبت کاری باید کارگر در شیفت اول از ساعت 14 تا 22 شب مشغول به کار باشد و در شیفت بعدی، از ساعت 22 تا 6 صبح را در محل کار خود حضور پیدا کند.

در واقع فرد باید مثلا 7 روز را در نوبت عصر و 7 روز دیگر را در نوبت شب باشد. در این شرایط هم به دلیل سختی کار فرد، باید 22.5 درصد مازاد بر دستمزد عادی را به کارگر پرداخت کنند.

4. نوبت کاری صبح، عصر و شب:

در این حالت افراد به جای گذراندن دوره‌های دو شیفتی، باید به صورت چرخشی هم در صبح، عصر و شب در محل کار حضور داشته باشد. مثلا 10 روز را در نوبت صبح، 10 روز در نوبت عصر و 10 روز در نوبت شب باشد.

قطعا در این شرایط فشار کمتری به فرد در نوبت کاری صبح و عصر و شب وارد می‌شود؛ چرا که دوره‌های شیفت شب کمتر است. بر همین اساس حقوق کمتری برای آن‌ها در نظر گرفته می‌شود و بر اساس قانون تنها 15 درصد بیشتر از دستمزد به عنوان فوق‌العاده نوبت کاری برای کارگر در نظر گرفته می‌شود.

نحوه محاسبه حقوق و دستمزد نوبت کاری

با توجه به این که شرایط کاری افراد در نوبت‌های مختلف صبح، عصر و شب متفاوت است، بنابراین نحوه محاسبه نوبت کاری آن‌ها هم با یکدیگر فرق دارد. در حالت عادی برای افراد در شیفت صبح و عصر، صبح و شب، صبح و عصر و شب، به ترتیب 10، 15 و 22.5 درصد بیشتر از حقوق عادی آن‌ها واریز می‌شود. اما برای آن که بتوانید محاسبه دقیقی داشته باشید، باید از فرمول‌های مخصوص به هر دوره استفاده کنید.

فرمول محاسبه نوبت کاری:

اگر می‌خواهید فرمول‌های هر کدام از شیفت‌های کاری از جمله شیفت کاری 8 ساعته را بدانید، باید موارد زیر را بررسی کنید:

فرمول محاسبه فوق العاده نوبت کاری صبح و عصر:

برای محاسبه حقوق شیفت کاری صبح و عصر، باید ساعت‌های آن نوبت کاری در 110 ضرب شود و حاص آن در 220 ساعت ضرب شود. سپس عدد نهایی را تقسیم بر حقوق پایه کارگر کنید و پاسخ این فرمول، مبلغ ریالی حقوق فرد است.

فرمول محاسبه فوق العاده نوبت کاری صبح و عصر و شب:

برای محاسبه حقوق شیفت کاری 8 ساعته، باید ساعت‌های نوبت کاری در 115 ضرب شود و جواب آن در 220 ضرب شود. سپس عدد نهایی تقسیم بر حقوق پایه شود تا مبلغ ریالی حقوق را متوجه شوید.

فرمول محاسبه فوق العاده نوبت کاری صبح و شب یا عصر وشب:

برای آن که حقوق نوبت کار 12-24 را مشخص کنید، باید  تعداد ساعت‌های کاری را در 122.5 درصد ضرب کنید و جواب آن را در 220 ساعت دوباره ضرب کنید. سپس خالص به دست آمده را تقسیم بر حقوق پایه ماهانه کنید تا مبلغ ریالی آن را به دست بیاورید.

آیا سوالات بیشتری درباره قانون نوبت کاری دارید؟ دریافت مشاوره آنلاین تلفنی در زمینه بیمه و قانون کار از کارمنتو که به صورت لحظه‌ای انجام می‌شود، می‌تواند کمک شایانی به شما کند.

مشاوره قانون کار

فوق‌العاده نوبت کاری چیست و چگونه محاسبه میشود؟

برای کارگران و کارمندان نوبت کاری که سختی کار آن‌ها زیاد است، فوق‌العاده نوبت کاری وجود دارد. فوق‌العاده نوبت کاری در واقع حقوق مازاد بر حقوق معمولی کارگر در همان ساعت است.

دلیل اصلی محاسبه فوق‌العاده نوبت کاری هم سختی کار است. این مبلغ اضافه بر حقوق با توجه به موارد مختلفی از جمله نوع شیفت کاری حساب می‌شود. البته برای محاسبه آن باید بدانید که نوبت کاری چند درصد است.

میزان فوق العاده های شیفت های مختلف کاری:

اگر می‌خواهید با میزان فوق‌العاده نوبت کاری در قانون کار آشنا شوید، در ادامه هر کدام را به صورت جداگانه معرفی می‌کنیم:

• محاسبه فوق‌العاده نوبت کاری صبح و عصر: باید حقوق عادی کارگر در ساعت‌های شیفت کاری را در 10% ضرب کنید.
• محاسبه فوق‌العاده نوبت کاری صبح و عصر و شب با ضرب حقوق عادی فرد در 15% تعیین می‌شود.
• محاسبه فوق العاده نوبت کاری صبح و شب یا عصر و شب: برای مشخص کردن این فوق‌العاده کار شیفت کاری 12 ساعته، باید حقوق پایه در 22.5% ضرب کنید.

 روش محاسبه فوق‌العاده نوبت کاری:

برای محاسبه حقوق نوبت کاری، لازم است که مراحل مختلفی را طی کنید. بنابراین در ادامه به معرفی هر کدام می‌پردازیم:

• در مرحله اول حقوق ماهانه کارگر را بر تعداد ساعت‌های کاری او در یک ماه تقسیم کنید تا حقوق یک ساعت آن پیدا شود.
• در مرحله دوم باید حقوق هر ساعت نوبت کاری را در درصد مشخص شده مربوط به آن ضرب کنید.
• در مرحله آخر هم حقوق یک ساعت کاری را در تمامی ساعت‌های کاری فرد ضرب کنید تا مبلغ نهایی حقوق مشخص شود.

مزایا و معایب شیفت های کاری

اگر هنوز هم شغل‌های نوبتی را انتخاب نکرده‌اید، باید بدانید که مزایا و معایب نوبت کاری چیست. در حالت کلی میزان حقوق افراد نوبت کاری بیشتر از کارگران عادی است؛ از همین رو کارگران زیادی به سمت این مدل کار می‌روند.

اما توجه کنید که حتی با وجود فوق‌العاده نوبت کاری صبح و شب و دیگر شیفت‌ها، نباید از معایب آن بر سلامت جسم و روح خود بگذرید. زمانی که در زمان مخصوص استراحت نکنید، نظم بدنی شما به هم ریخته می‌شود و حتی بر گوارش و غذاخوردن شما هم تاثیر می‌گذارد. از طرفی قطعا این شرایط بر زندگی شخصی و روابط خانوادگی شما هم اثر دارد؛ چون با وجود خستگی کاری، دیگر نمی‌توانید مثل قبل با خانواده خود وقت بگذرانید.

تفاوت نوبت کاری با شب‌ کاری در چیست؟

در برخی از مشاغل، افراد در طول شب هم مشغول به کار هستند؛ از همین رو برخی از افراد فکر می‌کنند که شب کاری قانون کار و نوبت کاری مفهوم یکسانی دارند. در واقع بین فردی که در شب فعالیت کاری دارد، با کارگرانی که به صورت دوره‌ای کار می‌کنند، تفاوت زیادی است. اما برای آن که تفاوت بین آن‌ها را بدانید، معنای شب کاری را معرفی می‌کنیم.

در شب کاری عادی، کارگر باید بین ساعت 22 شب تا 6 صبح در محل کار خود حضور پیدا کند و این موضوع حتما به صورت چرخشی وجود ندارد. حقوق افراد در شب کاری غیر نوبت کار، 35 درصد بیشتر از ساعت‌های کاری روزانه است.

ساعت‌های شب کاری در نوبت کار هم مانند شب کاری است؛ اما با توجه به این که نوبت کاری شب چرخشی است و سختی کار بیشتری دارد، حقوق آن 22.5 درصد بیشتر از حق شیفت عادی است.

نحوه محاسبه مرخصی در نوبت کاری چگونه است؟

با توجه عدم توقف چرخه تولید در نوبت کاری، برای برخی از افراد این چالش وجود دارد که آیا مرخصی به کارگران نوبت کاری عصر یا دیگر انواع شیفت‌ها تعلق می‌گیرد؟ در پاسخ باید بگوییم که طبق ماده 65 قانون کار، برای محاسبه حقوق و اضافه کار کارکنان، به حقوق ثابت ماهانه آن‌ها توجه می‌شود.

اگر در طول یک ماه تغییر شیفت کاری ایجاد شود و کارگران هم مرخصی استحقاقی داشته باشند، حق شیفت نوبت کاری آن‌ها به طور معمول پرداخت می‌شود. همچنین کارگران نوبت کاری هم مانند نیروهای کار عادی، از تعطیلات هفتگی، رسمی و مرخصی‌های استحقاقی استفاده می‌کنند؛ اما اضافه کاری برای مرخصی استعلاجی به آن‌ها تعلق نمی‌گیرد.

البته توجه کنید که مدل مرخصی حق نوبت کاری اداره کار با دیگر کارگران فرق دارد؛ چون که ساعت کاری آن‌ها نسبت به کارگران عادی بیشتر است. همچنین محاسبه مرخصی کارگران نوبت کار به صورت روزانه انجام نمی‌شود و بر اساس ساعت‌هایی که کارگر به مرخصی رفته است، حساب می‌شود. به این صورت که تمامی ساعت‌های مرخصی جمع می‌شود و بر 7 ساعت و 20 دقیقه تقسیم می‌شود.

نحوه محاسبه نوبت کار در ماموریت چگونه است؟

زمانی که ماموریت کارکنان در بین روزهای گردشی کار باشد، حق شیفت نوبت کاری برای آن‌ها وجود دارد. این پاداش نوبت کاری برای کارگرانی است که در طول یک ماه، گردش کاری داشته باشند؛ چرا که معیار اصل پرداخت فوق العاده نوبت کاری صبح عصر و دیگر شیفت‌ها، گردش کار است. به همین دلیل، حقوقی مازاد بر مبلغ ماهیانه برای کارگران مشمول این قانون تعلق می‌گیرد.

حقوق و دستمزد کارکنان شیفتی و نوبت کاری در ایام تعطیل رسمی و جمعه چگونه محاسبه می‌شود؟

کارگران نوبت کاری هم مانند دیگر افراد باید تعطیلات رسمی و جمعه‌ها را مشغول به استراحت باشند؛ اما اگر روز کاری فرد به جمعه برخورد کند، باید حق نوبت کاری جمعه به آن تعلق بگیرد و به جای جمعه، روز دیگری در هفته برای استراحت آن تعیین شود.

از طرفی اگر در روز دیگر هفته هم تعطیلی برای کارگر در نظر گرفته نشود، این روز به عنوان اضافه کاری آن‌ها است و کارگران باید 40 درصد اضافه کار را هم دریافت کنند.

از طرفی اگر روز کاری فرد با تعطیلات رسمی برخورد کند، ساعت‌های کاری کارگر در آن روز به عنوان اضافه کار شناخته می‌شود؛ از همین رو باید به ازای هر ساعت کاری جدای از دستمزد عادی، 40 درصد مازاد اضافه کاری هم تعلق بگیرد.

عیدی، سنوات و پاداش کارکنان نوبت کاری چگونه محاسبه می شود؟

برای کارمندان و کارگران معمولی، محاسبه عیدی و پاداش و سنوات آن ها جزو دستمزد کارگران قرار می‌گیرد و به صورت یکجا پرداخت می‌شود؛ اما مزایای مختلف کارگر شیفت کاری 12 ساعته و دیگر شیفت‌ها، تحت عنوان دستمزد کارگر واریز نمی‌شود و به صورت جداگانه حساب می‌شود.

همچنین توجه کنید که نحوه محاسبه حق سنوات، عیدی و پاداش برای این دسته از کارگران هم مانند نیروی کار عادی تعیین می‌شود. بنابراین اگر می‌خواهید با چگونگی محاسبه آن‌ها آشنا شوید، از مشاور بیمه و قانون کار در وبسایت کارمنتو کمک بگیرید. مشاوران این وبسایت از طریق تماس تلفنی آنلاین با شما در ارتباط هستند و به سوالات شما جواب می‌دهند.

اضافه کار کارگران و کارمندان نوبت کاری چگونه محاسبه می‌شود؟

در ماده 57 قانون کار، سقف تعداد ساعت‌های کاری کارگران نوبتی مشخص شده است. بر اساس این قانون، ساعت‌های کار نیروی کار شیفتی در 4 هفته پشت سر هم نباید بیشتر از 176 ساعت شود. حالا اگر کارگر بیشتر از این میان ساعت در ماه را کار کرده باشد، اضافه کاری برای آن در نظر گرفته می‌شود.

نحوه محاسبه اضافه کاری در قانون نوبت کاری هم مانند کارگران عادی است؛ به این صورت که فرد به ازای هر ساعت کار، باید علاوه بر حقوق پایه تعیین شده، 40 درصد بیشتر هم دریافت کند.

این موضوع در فوق العاده نوبت کاری صبح و عصر و شب و دیگر شیفت‌ها به صورت یکسان اجرا می‌شود. همچنین کارگرانی که در روزهای جمعه کار می‌کنند، باید به ازای هر ساعت کاری، 40 درصد مازاد را دریافت کنند.

آیا نوبت کاری مشمول بیمه و مالیات است؟

بر اساس بند الف و تبصره 12 قانون بودجه کل کشور، تمامی فوق‌العاده‌های مسمتر و غیر مستمر که به کارگران داده می‌شود، مشمول کسر مالیات حقوق قرار می‌گیرد. از طرفی با توجه به این که فوق‌العاده نوبت کاری هم به صورت مستمر پرداخت می‌شود؛ بنابراین نوبت کاری در قانون کار هم مشمول مالیات است.

سخن پایانی

با توجه به این که در حال حاضر گروه زیادی از کارمندان و کارگران به صورت نوبت کاری مشغول به کار هستند، آگاهی از قوانین و مقررات مربوط به این مدل کار ضروری است. بنابراین ما در این مطلب، تمامی موارد مربوط به آن را توضیح دادیم.

حالا با توجه به قوانین ذکر شده، اگر شما هم به صورت نوبت کاری فعالیت می‌کنید و کارفرما حقوق شما را به صورت قانونی پرداخت نمی‌کند، باید برای شکایت از آن اقدام کنید. از طرفی با توجه به مواد مختلف درباره محاسبه نوبت کاری، پیشنهاد می‌کنیم که قبل از هر کار با مشاور بیمه و قانون کار در وبسایت کارمنتو مشورت کنید.

شما می‌توانید در تمامی ساعت‌ها و روزهای هفته، به صورت تلفنی و آنلاین با مشاوران این گروه حقوق در ارتباط باشید. کارمنتو برای آسان‌تر شدن ارتباط شما با مشاوران، پتلفرم ویژه کاربر و مشاور را ایجاد کرده است؛ از همین رو با استفاده از تکنولوژی روز دنیا می‌توانید ارتباط برقرار کنید. همچنین نگران هزینه مشاوره هم نباشید؛ چرا که تعرفه مشاوره بر اساس نرخ معقول در بازار تعیین شده است.

از طریق مشاوره کسب و کار تلفنی آنلاین در حوزه مد نظر خود بدون پرداخت هزینه تلفن و اینترنت و از طریق تماس امن، پاسخ سوالات خود را دریافت نمایید.

با کلیک روی لینک زیر و از طریق (منو خدمات مشاوره) حوزه مد نظر خود را انتخاب نمایید.

مشاور کسب و کار