نحوه تقسیم ارث (محاسبه سهم الارث) چگونه است؟

هر فردی در طی زندگی خود اموالی را کسب می‌کند که پس از فوت وی این اموال به عنوان ارث به بازماندگان انتقال داده می‌شوند. به طور کلی به اموالی که پس از فوت شخص به بازماندگان تعلق می‌گیرند، ارثیه و یا ترکه نیز می‌گویند.

تقسیم شدن این ارثیه موجب تعلق گرفتن سهم الارث به هر کدام از ورثه می‌شود. اما لازم است ذکر شود که در زمینه ارثیه متوفی نکات مهمی وجود دارد که در بسیاری موارد باعث ایجاد اختلاف در بین ورثه می‌شود. از جمله این نکات می‌توان به نحوه محاسبه و تقسیم ارث بازماندگان اشاره کرد‌.

البته نحوه دقیق تقسیم‌بندی ارث به طور دقیق در قانون مدنی مشخص شده است اما با این وجود مشکلات متعددی در این زمینه به وجود می‌آید. برای اینکه بتوانید در این نوع پرونده‌ها مسیر درستی در پیش گیرید توصیه می‌شود حتما از کارشناسان حرفه‌ای و ماهر در این زمینه کمک بگیرید.

برای این امر می‌توانید از خدمات مشاوره‌ای کارمنتو که به صورت 7 روز هفته و 24 ساعت خدمات و پشتیبانی به شما ارائه می‌دهند، استفاده نمایید‌. اما در ادامه این مقاله قصد داریم توضیحات مهمی در زمینه ارثیه و نحوه تقسیم ارث خدمت شما ارائه دهیم.

سهم الارث چیست؟

لازم است بدانید که ارث به طور دقیق به این معنی است که شخص فوت شده برخی از اموال خود را برای خانواده، خویشاوندان و به صورت کلی بازماندگان به حای می‌گذارد. البته احتمالا همه با معنی دقیق ارث و ارثیه آشنا هستید. اما در مورد سهم الارث نکات حقوقی مهمی وجود دارد که آشنا شدن با آن‌ها بسیار ضروری است.

ارثیه و یا ترکه به هر میزان که باشد باید بین ورثه متوفی تقسیم شود. از مهم‌ترین ارثیه‌ها می‌توان زمین، خانه، ماشین یا وجوه نقدی، وجوه غیر نقدی، کالاها، اسناد و اوراق بهادار اشاره کرد. می‌توان بیان کرد که سهم الارث در واقع میزان ترکه‌ای است که متوفی از خود جای می‌گذارد و پس از خارج کردن بدهی‌ها و همچنین وصیت‌ متوفی به هر کدام از بازماندگان که دارای شرایط قانونی لازم است، ارث تعلق می‌گیرد.

اما نکته‌ای که لازم است ذکر کنیم این است که پیش از تقسیم ارث باید مخارج و هزینه‌های مربوط به کفن و دفن و یا تجهیز میت انجام شود. البته لازم به ذکر است که سهم الارث برخی از وراث بر اساس قانون به صورت دقیق مانند نصف، یک سوم، دو سوم، یک ششم و موارد دیگری معین شده است.

ورثه به چه کسانی گفته می شود و ارث به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟

هنگامی که افراد از دنیا می‌روند، اموالی از آن‌ها به جا می‌ماند که باید تکلیف آن‌ها مشخص شود. ورثه به خویشاوندان نزدیک و دوری گفته می‌شود که این اموال به آن‌ها تعلق می‌گیرد و با توجه به طبقات آن‌ها میزان سهم الارث متفاوت خواهد بود.

در مورد روش تقسیم ارث نیز باید بیان کرد که ارث بین بازماندگان فرد درگذشته تقسیم می‌شود و بازماندگان هرچه نسبت نزدیک‌تری با او داشته باشند از ارث بیشتری برخوردار می‌شوند و خویشاوندان نزدیک باعث محروم ماندن خویشاوندان دور از ارث می‌شوند. به طور مثال اگر فرزندان و پدر و مادر فرد، زنده باشند، به خواهر و برادر متوفی چیزی تعلق نمی‌گیرد. در ادامه طبقات مختلف وراث و میزان سهم الارث هر کدام را بیان می‌کنیم.

قانون سهم الارث چیست؟

ممکن است برای شما سوال باشد که قانون سهم الارث چیست؟ در واقع باید بیان کرد که دین اسلام به عنوان دین کامل در تمام ابعاد حقوقی قوانینی مشخص کرده است. تقسیم ارث نیز از جمله مواردی که دین اسلام برای آن ضوابطی در نظر گرفته است.

به طور کلی قانون سهم الارث در درجه اول قرآن کریم به حساب می‌آید که در سوره نسا، نحوه تقسیم ارث بیان شده است. البته قانون مدنی نیز به عنوان ناظر بر تقسیم سهم الارث است که به تبعیت از فقه شیعه و قرآن کریم چگونگی تقسیم شدن سهم الارث در بین وراث را مانند نحوه تقسیم ارث مادر در بین ورثه را مقرر کرده است.

در صورت تمایل به دریافت اطلاعات بیشتر در مورد قانون و جدول سهم الارث می‌توانید با کارشناسان کارمنتو در ارتباط باشید. در واقع کارمنتو از جمله مراکزی است که امکان دریافت مشاوره آنلاین تلفنی، امکان چت آنلاین با پشتیبان را در اختیار شما قرار می‌دهد. این مرکز همچنین دارای تنوع حوزه‌ها (11 حوزه و 31 زیرحوزه) و تنوع خدمات (مشاوره و پروژه) است.

نحوه محاسبه و تقسیم سهم الارث

در ابتدا باید این نکته را ذکر کرد که تقسیم میراث امری بسیار تخصصی است که دارای پیچیدگی‌های قانونی نیز است. به همین دلیل در صورتی که پرونده شما با مشکلاتی روبرو شد، می‌توانید گواهی انحصار وراثت درخواست کنید تا این کار به شکل کاملا قانون صورت گیرد.

اما در مورد محاسبه سهم الارث باید به این نکته مهم اشاره کنیم که طبق قانون مدنی، رابطه نسبی و سببی می‌تواند باعث تعلق سهم الارث شود. به طور کلی رابطه نسبی رابطه‌ای است که بر اساس خون و نژاد شکل گرفته و رابطه سببی به دلیل ازدواج است. در ادامه این مقاله قصد داریم شما را با نحوه محاسبه و تقسیم سهم الارث بین افراد مختلف توضیحات مهمی ارائه دهیم.

طبقات ارث

به طور کلی افراد یا به دلیل نسب و یا سبب ارث می‌برند. قانون مدنی نیز بر اساس شرع مقدس و همچنین محاسبه سهم الارث و تقسیم صحیح آن، وراث را طبقه بندی کرده است. بدین ترتیب وراث نسبی به سه طبقه دسته‌بندی شده‌اند که هر یک درجات مختلفی دارد. لازم به ذکر است که وجود هر یک از اشخاص طبقه اول، مانع رسیدن ارث به افراد طبقات دیگر خواهد شد‌. در ادامه شما را با طبقات ارث آشنا می‌کنیم.

• سهم الارث مرد از زن (سهم الارث شوهر از زن – سهم ارث زوج)

در مورد ارث مرد از زن باید بگوییم که مرد از همه اموال زن ارث می‌برد. اگر زن دارای فرزند باشد، سهم مرد یک چهارم اموال است و در صورت نداشتن فرزند، نصف اموال زن به مرد می‌رسد و مابقی بین سایر وراث تقسیم می‌شود.

• سهم الارث زن از شوهر (سهم ارث زوجه)

درمورد ارث زن از شوهر به این صورت است که اگر مرد دارای فرزند باشد، یک هشتم از اموال منقول (اموال قابل انتقال) و یک هشتم از قیمت اموال غیر منقول شامل عرصه و عیان به زن می‌رسد. ( اموال غیر منقول به اموال غیر قابل انتقال گفته می‌شود. عرصه به معنای زمین و عیان به معنای ساختمان است). اگر مرد هیچ فرزندی نداشته باشد، سهم زن یک چهارم اموال منقول و یک چهارم قیمت اموال غیر منقول خواهد بود. بقیه اموال مرد، حکم شخص بدون وارث را دارد و در اختیار دادستان و دادگاه قرار می‌گیرد.

• طبقه اول

در ابتدا لازم به ذکر است که شما برای این نوع پرونده می‌توانید از خدمات کارمنتو بهره ببرید. کارمنتو از جمله مراکزی است که امکان دریافت مشاوره فوری در هر جای ایران در لحظه و زیر یک دقیقه، شارژ اولیه رایگان، قابلیت استفاده از کیف پول را در اختیار شما قرار می‌دهد. همچنین می‌توانید از محرمانه بودن اطلاعات خود نیز مطمئن باشید.

مشاوران حقوقی کارمنتو به صورت آنلاین و تلفنی که به صورت فوری و زیر یک دقیقه ارتباط برقرار می‌شود، افراد را در مسائل حقوقی راهنمایی می‌کنند و به عنوان یک پل ارتباطی بین افراد و سیستم حقوقی عمل می‌کنند تا از ورود به مشکلات قانونی جلوگیری شود.

مشاوره حقوقی آنلاین

اما در ابتدا قصد داریم، در مورد وراث طبقه اول در قانون مدنی، توضیحاتی خدمت شما ارائه دهیم. وراث طبقه اول عبارتند از:

سهم پدر و مادر از ارث

قانون ارث برای فرزند فوت شده قبل از پدر و مادر به این صورت است که اگر فرد درگذشته، فرزند یا نوه نداشته باشد، در صورتی که فقط یکی از پدر یا مادر در قید حیات باشند، تمام ارث به او می‌رسد. اگر پدر و مادر زنده باشند، مادر یک سوم و پدر دو سوم ارث می‌برد.

اگر میت، فرزند یا نوه داشته باشد، پدرو مادر او بیش از یک سوم، ارث نمی‌برند. اگر هم پدر و هم مادر زنده باشند و میت یک دختر داشته باشد، سهم پدر و مادر یک سوم و سهم دختر نصف اموال خواهد بود و مابقی بین خودشان تقسیم می‌شود.

اگر میت چند دختر داشته باشد، سهم دخترها دو سوم اموال خواهد بود که به نسبت مساوی بین خودشان تقسیم می‌شود و هریک از پدر و مادر یک ششم ارث می‌برند.

سهم الارث مادر از فرزند

اگر مادر حاجب داشته باشد، یک ششم از اموال به مادر و بقیه به پدر می‌رسد. (حاجب کسی است که به واسطه او طبقات بعدی از ارث محروم می‌شوند یا سهم کمتری به آن‌ها می‌رسد).

اگر میت چند برادر یا چند خواهر داشت، مادر بیشتر از یک ششم ارث نمی‌برد؛ به شرطی که:

• حداقل دو برادر یا یک برادر با دو خواهر یا چهار خواهر باشند.
• پدر آن‌ها در قید حیات باشد.
• از ارث محروم نباشند به جز به علت قتل.
• پدر و مادر یا پدر تنها باشند.
• اگر میت فرزند داشته باشد، سهم پدر و مادر به یک ششم کاهش پیدا می‌کند.

سهم فرزندان از ارث

اگر متوفی ابوین (پدر و مادر) نداشته و دارای یک یا چند اولاد باشد، ارث به روش‌های زیر تقسیم می‌شود:

• اگر فرزندان فقط دختر یا پسر باشند، اموال بین آن‌ها به نسبت مساوی تقسیم می‌شود.
• اگر اولاد هم دختر و هم پسر باشند، پسر دو برابر دختر ارث می‌برد.

سهم الارث دختر از مادر

• اگر دختر تنها وارث مادر باشد، همه اموال به او تعلق می‌گیرد.
• اگر تنها وارث میت، مادر و چند فرزند دختر باشند، یک ششم اموال به مادر تعلق می‌گیرد و چهار ششم بین دختران به طور مساوی تقسیم می‌شود؛ یک ششم باقی مانده تقسیم بر پنج می‌گردد؛ یک پنجم به مادر می‌رسد و چهار پنجم آن بین دختران تقسیم می‌گردد.
• اگر تنها وارث فرد، مادر و پدرش با یک دختر باشند، یک ششم اموال به پدر، یک ششم به مادر و سه ششم به دختر می‌رسد. یک ششم باقی مانده تقسیم بر پنج می‌گردد؛ یک پنجم به پدر، یک پنجم به مادر و سه پنجم آن به دختر تعلق می‌گیرد.

سهم الارث دختر مجرد از پدر

در قانون انحصار وراثت هیچ تفاوتی بین افراد مجرد و متاهل نیست. اگر همه فرزندان متوفی دختر باشند، اموال بین آن‌ها به صورت مساوی تقسیم می‌شوند و اگر متوفی فرزند پسر داشته باشد، پسران دو برابر دختران ارث می‌برند.

سهم الارث فرزندان از مادر

قانون سهم الارث فرزندان از مادر به شرح زیر است:

• اگر مادر و پدر متوفی پیش از او از دنیا رفته باشند اما مادر دارای فرزندانی باشد، اگر فقط یک فرزند داشته باشد، تمام اموال به او می‌رسد. اگر چند فرزند هم جنس داشته باشد اموال به صورت مساوی تقسیم می‌شود و اگر دارای فرزند پسر و دختر باشد، پسران دو برابر دختران ارث می‌برند.
• اگر مادر و پدر متوفی و یک دختر زنده باشند، بر اساس ماده ۹۰۸ قانون مدنی، یک ششم به مادر، یک ششم به پدر و یک دوم به دختر می‌رسد. باقی مانده بین پدر و مادر و دختر تقسیم می‌شود.
• اگر پدرو مادر و چند دختر زنده باشند، یک ششم به مادر، یک ششم به پدر و دو سوم سهم دختران است.
• اگر پدر، مادر، دختران و پسران زنده باشند، سهم هرکدام از پدر و مادر یک ششم و مابقی سهم فرزندان است که فرزندان پسر دو برابر فرزندان دختر ارث می‌برند.

سهم نوادگان از ارث

اگر متوفی فرزند نداشته باشد، فرزندِ فرزند جزو وراث طبقه اول محسوب می‌شود و همراه هرکدام از پدر و مادر که زنده باشد، ارث می‌برد. تقسیم ارث بین نوه‌ها بر اساس نسل حساب می‌شود. یعنی فرزندِ فرزندان پسر، دو برابر فرزندِ فرزندان دختر ارث می‌برند.

• طبقه دوم

در مورد وراث طبقه دوم و روش تقسیم ارث باید بیان کرد که وجود هر یک از افراد طبقه اول مانع از به ارث رسیدن دیگر اشخاص در طبقات دیگر خواهند شد. به همین دلیل اکنون که با وراث طبقه اول آشنا شدید در ادامه قصد داریم شما را با افراد طبقه دوم آشنا کنیم.

سهم اجداد و جدات از ارث

اگر میت دارای پدربزرگ و مادربزرگ باشد، ارث نوه از پدربزرگ و مادربزرگ به صورت زیر تقسیم می‌شود:

1. اگر جد (پدربزرگ) یا جده (مادربزرگ) تنها باشند چه پدری یا مادری، تمام اموال به او تعلق می‌گیرد.
2. اگر جد و جده هر دو زنده باشند، اگر پدری باشند، مذکر دو برابر مونث ارث می‌برد و اگر مادری باشند بین آن‌ها به نسبت مساوی تقسیم می‌شود.
3. اگر جد یا جده پدری و جد یا جده مادری با هم زنده باشند، یک سوم اموال به جد یا جده مادری تعلق می‌گیرد (اگر هر دو زنده باشند به نسبت مساوی بین آن‌ها تقسیم می‌شود) و دو سوم به جد یا جده پدری می‌رسد (مذکر دو برابر مونث ارث می‌برد).
4. اگر میت هم اجداد و هم برادر و خواهر داشته باشد، دو سوم اموال به وراثی می‌رسد که از طرف پدری قرابت دارند و افراد مذکر دو برابر ارث می‌برند و یک سوم به وراثی می‌رسد که از طرف مادر قرابت دارند که بین آن‌ها به نسبت مساوی تقسیم می‌شود.

سهم خواهر و برادر از ارث

در صورتی که متوفی دارای یک خواهر باشد، تمام ارث به وی خواهد رسید. همچنین اگر که متوفی یک برادر داشته باشد، همه ارث به او خواهد رسید. اما در صورتی که چند برادر و یا چند خواهر داشته باشد، ارث به صورت مساوی در بین آن‌ها تقسیم می‌شود. در حالتی دیگر اگر هم برادر و هم خواهر داشته باشد به برادران دو برابر خواهران ارث می‌رسد.

سهم اولاد خواهر و برادر از ارث

اگر میت برادر و خواهر نداشته باشد، ارث به فرزندان آن‌ها می‌رسد و تقسیم ارث بر اساس نسل صورت می‌گیرد؛ یعنی هر نسل، وارث سهمی است که به واسطه او به میت می‌رسد. در این صورت فرزندان برادر ابوینی یا پدری سهم برادران ابوینی یا پدری تنها و فرزندان خواهر و برادر مادری، سهم خواهر و برادر مادری را می‌برند. اگر فرزندان خواهر و برادر ابوینی یا پدری تنها باشند، پسران دو برابر دختران ارث می‌برند و اگر از خواهر و برادر مادری باشند به نسبت مساوی تقسیم می‌شود.

• طبقه سوم

در صورت داشتن ابهام و یا سوال در مورد این نوع پرونده و یا به طور کلی انتقال سهم الارث قبل از انحصار وراثت می‌توانید برای با مشاوران کارمنتو در ارتباط باشید. از مهم‌ترین مزایای کارمنتو می‌توان به وجود یک پلتفرم جامع ویژه مشاور و کارفرما، ارائه خدمت با معقول‌ترین قیمت بازار و همچنین نمایش وضعیت مشاور به منظور صرفه جویی در زمان کاربر (آنلاین و آفلاین) اشاره کرد.

در قسمت قبل در مورد افراد طبقات اول و دوم بر اساس قانون مدنی توضیحاتی ارائه داده‌ایم. در این قسمت قصد داریم اشخاص و سهم ارث طبقه سوم را برای شما معرفی کنیم. در واقع طبقه سوم شامل افراد زیر می‌شوند:

سهم عمو و عمه، دایی و خاله از ارث

1. اگر وراث میت، چند عمو و عمه باشند، ارث بین آن‌ها به صورت مساوی تقسیم می‌شود. اگر همه آن‌ها ابوینی یا پدری باشند، سهم پسران دو برابر دختران است و اگر همه مادری باشند، اموال به صورت مساوی تقسیم می‌شود.
2. اگر فرزندان هم پدری و هم مادری باشند، عمو یا عمه مادری اگر تنها باشد، یک ششم اموال به او تعلق می‌گیرد و اگر چند نفر باشند، یک سوم اموال به آن‌ها تعلق گرفته و مابقی بین عمو و عمه‌های ابوینی یا پدری تقسیم می‌شود که سهم فرزندان پسر دو برابر دختران است.
3. اگر ورثه چند دایی و چند خاله باشند، اموال بین آن‌ها به نسبت مساوی تقسیم می شود و فرقی نمی‌کند که همه پدری باشند یا مادری. اگر برخی پدری و برخی دیگر مادری باشند، فرزند مادری اگر یک نفر باشد یک ششم اموال به او تعلق می‌‌گیرد و اگر چند نفر باشند، یک سوم به آن‌ها تعلق گرفته و مابقی بین فرزندان پدری تقسیم می‌شود.
4. اگر میت چند عمو، عمه، دایی و خاله داشته باشد، یک سوم به دایی‌ و خاله‌ها و دو سوم به عمو و عمه‌ها تعلق می‌گیرد. تقسیم ارث بین دایی و خاله‌ها به صورت مساوی است اما اگر بین آن‌ها یک نفر مادری باشد، یک ششم اموال به او می‌رسد و اگر چند نفر مادری باشند، یک سوم به آن‌ها تعلق می‌گیرد. در تقسیم یک سوم بین عمو و عمه‌ها، سهم آقایان دو برابر خانم‌ها خواهد بود. اگر بین عمو و عمه یک نفر مادری باشد، یک ششم اموال به آن‌ها تعلق می‌گیرد و اگر چند نفر مادری باشند سهم آن‌ها یک سوم خواهد بود که یک سوم بین خودشان به نسبت مساوی تقسیم می شود.

سهم فرزندان عمو و عمه و دایی و خاله از ارث

هرگاه میت عمو، عمه، خاله و دایی نداشته باشد، فرزندان آن‌ها از ارث بهره‌مند می‌شوند و به نسبت واسطه‌ای که با میت دارند از او ارث می‌برند.

پیشنهاد مطالعه :

مالیات بر ارث چقدر است؟ طبق قانون محاسبه آن چقدر طول میکشد؟

کارمنتو همراه شما در تقسیم ارث

از جمله موضوعات مهمی که پس از فوت یک شخص مطرح می‌شود بحث اموال و دیونی است که از وی برجای می‌ماند. چرا که پس از فوت یک شخص افراد متعددی اموال و دارایی‌های وی را به ارث می‌برند. البته برخی افراد نیز بنا به دلایلی از این ارث محروم می‌شوند.

همین امر موجب اختلافات متعددی می‌شود و گاه حتی این نوع مسائل به دادگاه‌ها کشیده می‌شوند. اما لازم است بدانید که قانون برای تقسیم ارث، ضوابطی مشخص کرده است و همچنین وراث را به انواع طبقات دسته‌بندی کرده است.

سهم الارث یکی از مسائلی است که همواره پس از فوت میت مورد بحث بین درگذشتگان قرار می‌گیرد. این مسئله پیچیدگی زیادی دارد و بدون حضور وکیل یا مشاور نمی‌توان ارث را تقسیم کرد؛ زیرا هرگونه اشتباه ممکن است باعث ضایع شدن حق کسی شود یا در خانواده اختلاف ایجاد کند.

توصیه می‌شود جهت پیش‌برد این نوع پرونده‌ها از مشاوران و کارشنان حرفه‌ای و باتجربه کارمنتو کمک بگیرید. مرکز کارمنتو از جمله مراکزی است که دارای همکاری با بیش از 350 مشاور برتر کشور است و همچنین از جدیدترین تکنولوژی‌های دنیا استفاده می‌کند.  شما می‌توانید برای تقسیم ارث و یا همچنین خرید سهم الارث یکی از وراث با کارمنتو مشورت کنید و با مشاورین این مجموعه به صورت آنلاین و تلفنی در ارتباط باشید تا این‌گونه مسائل را به راحتی حل کنید.

از طریق مشاوره کسب و کار آنلاین تلفنی در حوزه مد نظر خود بدون پرداخت هزینه تلفن و اینترنت و از طریق تماس امن، پاسخ سوالات خود را دریافت نمایید.

با کلیک روی لینک زیر و از طریق (منو خدمات مشاوره) حوزه مد نظر خود را انتخاب نمایید.

مشاوره کسب و کار

سوالات متداول سهم الارث

1. آیا شخص می تواند قبل از مرگ خود تمام اموال خود را ببخشد؟

هر شخصی می‌تواند در زمانی که قید حیات هستند، هر نوع تصرف حقوقی در اموال خود داشته باشد. به عبارتی بهتر می‌تواند تمام و یا بخشی از اموال خود را به شخصی ببخشد.

2. اگر در خصوص تقسیم ارث توافق به عمل نیامد و یکی از وراث مخالف نحوه تقسیم بود تکلیف چیست؟

در صورت عدم توافق وراث در مورد تقسیم ارثیه، باید درخواست خود را به دادگاه مربوطه بدهند و در نتیجه دادگاه خود اقدام به تقسیم اموال می‌شود.

3. اگر کسی فوت شود و هیچ وارثی هم نداشته باشد تکلیف ارث او چیست؟

در این گونه مواقع بر اساس ماده 866 قانون مدنی، امر ترکه شخص متوفی به دادگاه رجوع داده خواهد شد.

4. آیا دولت از ارث سهم دارد؟

بر حسب ماده 17 قانون مالیات مستقیم، تنها سهم دولت از ارث همان مالیات بر ارث است که ورثه پیش از اقدام انحصار وراثت باید آن را پرداخت کنند.

5. نحوه تقسیم سهم الارث متوفی چگونه است؟

قانون برای جلوگیری از مشکلات مختلف و همچنین تقسیم درست سهم الارث، وراث را به طبقات مختلفی تقسیم کرده است. بر همین اساس نیز تقسیم بندی ارث متوفی صورت می‌گیرد.