میزان سهم الارث همسر، پسر، دختر و سایر اقوام

مرگ، پدیده‌ای طبیعی است که همه افراد دیر یا زود به آن دچار می‌شوند و راه گریزی از آن نیست. پس از انجام مراسمات و کنار آمدن با مرگ عزیزان، اولین نکته‌ای که مطرح می‌شود، بحث درباره اموال فرد درگذشته است. حتما تا به حال شنیده‌اید که فردی از طرف پدربزرگ، عمو یا اقوام دور، ارث بزرگی به او رسیده و یک شبه ثروتمند شده است؛ اما این اتفاق چگونه می‌افتد؟ افراد از چه کسانی ارث می‌برند و شرایط آن چگونه است؟در این مقاله به بررسی میزان سهم الارث و امور حقوقی مربوط به آن می‌پردازیم.

ورثه به چه کسانی گفته می شود؟

هنگامی که افراد از دنیا می‌روند، اموالی از آن‌ها به جا می‌ماند که باید تکلیف آن‌ها مشخص شود. ورثه به خویشاوندان نزدیک و دوری گفته می‌شود که این اموال به آن‌ها تعلق می‌گیرد و با توجه به طبقات آن‌ها میزان سهم الارث متفاوت خواهد بود.

ارث به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟

ارث بین بازماندگان فرد درگذشته تقسیم می‌شود و بازماندگان هرچه نسبت نزدیک‌تری با او داشته باشند از ارث بیشتری برخوردار می‌شوند و خویشاوندان نزدیک باعث محروم ماندن خویشاوندان دور از ارث می‌شوند. به طور مثال اگر فرزندان و پدر و مادر فرد، زنده باشند، به خواهر و برادر متوفی چیزی تعلق نمی‌گیرد. در ادامه طبقات مختلف وراث و میزان سهم الارث هرکدام را بیان می‌کنیم.

سهم طبقات مختلف وراث از ماترک

افرادی که بر اساس نسبت، ارث می‌برند سه طبقه هستند:

1.  پدر و مادر، فرزندان، نوه‌ها
2.  اجداد، برادر و خواهر و فرزندان آن‌ها
3.  عمو، عمه، دایی، خاله و فرزندان آن‌ها

سهم الارث زن از شوهر

اگر مرد دارای فرزند باشد، یک هشتم از اموال منقول (اموال قابل انتقال) و یک هشتم از قیمت اموال غیر منقول شامل عرصه و عیان به زن می‌رسد. ( اموال غیر منقول به اموال غیر قابل انتقال گفته می‌شود. عرصه به معنای زمین و عیان به معنای ساختمان است). اگر مرد هیچ فرزندی نداشته باشد، سهم زن یک چهارم اموال منقول و یک چهارم قیمت اموال غیر منقول خواهد بود. بقیه اموال مرد، حکم شخص بدون وارث را دارد و در اختیار دادستان و دادگاه قرار می‌گیرد.

سهم الارث مرد از زن

مرد از همه اموال زن ارث می‌برد. اگر زن دارای فرزند باشد، سهم مرد یک چهارم اموال است و در صورت نداشتن فرزند، نصف اموال زن به مرد می‌رسد و مابقی بین سایر وراث تقسیم می‌شود.

سهم پدر و مادر از ارث

اگر فرد درگذشته، فرزند یا نوه نداشته باشد، در صورتی که فقط یکی از پدر یا مادر در قید حیات باشند، تمام ارث به او می‌رسد. اگر پدر و مادر زنده باشند، مادر یک سوم و پدر دو سوم ارث می‌برد.
اگر میت، فرزند یا نوه داشته باشد، پدرو مادر او بیش از یک سوم، ارث نمی‌برند. اگر هم پدر و هم مادر زنده باشند و میت یک دختر داشته باشد، سهم پدر و مادر یک سوم و سهم دختر نصف اموال خواهد بود و مابقی بین خودشان تقسیم می‌شود.
اگر میت چند دختر داشته باشد، سهم دخترها دو سوم اموال خواهد بود که به نسبت مساوی بین خودشان تقسیم می‌شود و هریک از پدر و مادر یک ششم ارث می‌برند.

سهم الارث مادر از فرزند

اگر مادر حاجب داشته باشد، یک ششم از اموال به مادر و بقیه به پدر می‌رسد. (حاجب کسی است که به واسطه او طبقات بعدی از ارث محروم می‌شوند یا سهم کمتری به آن‌ها می‌رسد).

اگر میت چند برادر یا چند خواهر داشت، مادر بیشتر از یک ششم ارث نمی‌برد؛ به شرطی که:

• حداقل دو برادر یا یک برادر با دو خواهر یا چهار خواهر باشند.
• پدر آن‌ها در قید حیات باشد.
• از ارث محروم نباشند به جز به علت قتل.
• پدر و مادر یا پدر تنها باشند.
• اگر میت فرزند داشته باشد، سهم پدر و مادر به یک ششم کاهش پیدا می‌کند.

سهم فرزندان از ارث

اگر متوفی ابوین (پدر و مادر) نداشته و دارای یک یا چند اولاد باشد، ارث به روش‌های زیر تقسیم می‌شود:

• اگر فرزندان فقط دختر یا پسر باشند، اموال بین آن‌ها به نسبت مساوی تقسیم می‌شود.
• اگر اولاد هم دختر و هم پسر باشند، پسر دو برابر دختر ارث می‌برد.

سهم الارث دختر از مادر

• اگر دختر تنها وارث مادر باشد، همه اموال به او تعلق می‌گیرد.
• اگر تنها وارث میت، مادر و چند فرزند دختر باشند، یک ششم اموال به مادر تعلق می‌گیرد و چهار ششم بین دختران به طور مساوی تقسیم می‌شود؛ یک ششم باقی مانده تقسیم بر پنج می‌گردد؛ یک پنجم به مادر می‌رسد و چهار پنجم آن بین دختران تقسیم می‌گردد.
• اگر تنها وارث فرد، مادر و پدرش با یک دختر باشند، یک ششم اموال به پدر، یک ششم به مادر و سه ششم به دختر می‌رسد. یک ششم باقی مانده تقسیم بر پنج می‌گردد؛ یک پنجم به پدر، یک پنجم به مادر و سه پنجم آن به دختر تعلق می‌گیرد.

سهم الارث دختر مجرد از پدر

در قانون انحصار وراثت هیچ تفاوتی بین افراد مجرد و متاهل نیست. اگر همه فرزندان متوفی دختر باشند، اموال بین آن‌ها به صورت مساوی تقسیم می‌شوند و اگر متوفی فرزند پسر داشته باشد، پسران دو برابر دختران ارث می‌برند.

سهم الارث فرزندان از مادر

• اگر مادر و پدر متوفی پیش از او از دنیا رفته باشند اما مادر دارای فرزندانی باشد، اگر فقط یک فرزند داشته باشد، تمام اموال به او می‌رسد. اگر چند فرزند هم جنس داشته باشد اموال به صورت مساوی تقسیم می‌شود و اگر دارای فرزند پسر و دختر باشد، پسران دو برابر دختران ارث می‌برند.
• اگر مادر و پدر متوفی و یک دختر زنده باشند، بر اساس ماده ۹۰۸ قانون مدنی، یک ششم به مادر، یک ششم به پدر و یک دوم به دختر می‌رسد. باقی مانده بین پدر و مادر و دختر تقسیم می‌شود.
• اگر پدرو مادر و چند دختر زنده باشند، یک ششم به مادر، یک ششم به پدر و دو سوم سهم دختران است.
• اگر پدر، مادر، دختران و پسران زنده باشند، سهم هرکدام از پدر و مادر یک ششم و مابقی سهم فرزندان است که فرزندان پسر دو برابر فرزندان دختر ارث می‌برند.

سهم نوادگان از ارث

اگر متوفی فرزند نداشته باشد، فرزندِ فرزند جزو وراث طبقه اول محسوب می‌شود و همراه هرکدام از پدر و مادر که زنده باشد، ارث می‌برد. تقسیم ارث بین نوه‌ها بر اساس نسل حساب می‌شود. یعنی فرزندِ فرزندان پسر، دو برابر فرزندِ فرزندان دختر ارث می‌برند.

سهم اجداد و جدات از ارث

اگر میت دارای پدربزرگ و مادربزرگ باشد ارث به صورت زیر تقسیم می‌شود:

• اگر جد (پدربزرگ) یا جده (مادربزرگ) تنها باشند چه پدری یا مادری، تمام اموال به او تعلق می‌گیرد.
• اگر جد و جده هر دو زنده باشند، اگر پدری باشند، مذکر دو برابر مونث ارث می‌برد و اگر مادری باشند بین آن‌ها به نسبت مساوی تقسیم می‌شود.
• اگر جد یا جده پدری و جد یا جده مادری با هم زنده باشند، یک سوم اموال به جد یا جده مادری تعلق می‌گیرد (اگر هر دو زنده باشند به نسبت مساوی بین آن‌ها تقسیم می‌شود) و دو سوم به جد یا جده پدری می‌رسد (مذکر دو برابر مونث ارث می‌برد).
• اگر میت هم اجداد و هم برادر و خواهر داشته باشد، دو سوم اموال به وراثی می‌رسد که از طرف پدری قرابت دارند و افراد مذکر دو برابر ارث می‌برند و یک سوم به وراثی می‌رسد که از طرف مادر قرابت دارند که بین آن‌ها به نسبت مساوی تقسیم می‌شود.

سهم اولاد خواهر و برادر از ارث

اگر میت برادر و خواهر نداشته باشد، ارث به فرزندان آن‌ها می‌رسد و تقسیم ارث بر اساس نسل صورت می‌گیرد؛ یعنی هر نسل، وارث سهمی است که به واسطه او به میت می‌رسد. در این صورت فرزندان برادر ابوینی یا پدری سهم برادران ابوینی یا پدری تنها و فرزندان خواهر و برادر مادری، سهم خواهر و برادر مادری را می‌برند. اگر فرزندان خواهر و برادر ابوینی یا پدری تنها باشند، پسران دو برابر دختران ارث می‌برند و اگر از خواهر و برادر مادری باشند به نسبت مساوی تقسیم می‌شود.

سهم عمو و عمه، دایی و خاله از ارث

• اگر وراث میت، چند عمو و عمه باشند، ارث بین آن‌ها به صورت مساوی تقسیم می‌شود. اگر همه آن‌ها ابوینی یا پدری باشند، سهم پسران دو برابر دختران است و اگر همه مادری باشند، اموال به صورت مساوی تقسیم می‌شود.
• اگر فرزندان هم پدری و هم مادری باشند، عمو یا عمه مادری اگر تنها باشد، یک ششم اموال به او تعلق می‌گیرد و اگر چند نفر باشند، یک سوم اموال به آن‌ها تعلق گرفته و مابقی بین عمو و عمه‌های ابوینی یا پدری تقسیم می‌شود که سهم فرزندان پسر دو برابر دختران است.
• اگر ورثه چند دایی و چند خاله باشند، اموال بین آن‌ها به نسبت مساوی تقسیم می شود و فرقی نمی‌کند که همه پدری باشند یا مادری. اگر برخی پدری و برخی دیگر مادری باشند، فرزند مادری اگر یک نفر باشد یک ششم اموال به او تعلق می‌‌گیرد و اگر چند نفر باشند، یک سوم به آن‌ها تعلق گرفته و مابقی بین فرزندان پدری تقسیم می‌شود.
• اگر میت چند عمو، عمه، دایی و خاله داشته باشد، یک سوم به دایی‌ و خاله‌ها و دو سوم به عمو و عمه‌ها تعلق می‌گیرد. تقسیم ارث بین دایی و خاله‌ها به صورت مساوی است اما اگر بین آن‌ها یک نفر مادری باشد، یک ششم اموال به او می‌رسد و اگر چند نفر مادری باشند، یک سوم به آن‌ها تعلق می‌گیرد. در تقسیم یک سوم بین عمو و عمه‌ها، سهم آقایان دو برابر خانم‌ها خواهد بود. اگر بین عمو و عمه یک نفر مادری باشد، یک ششم اموال به آن‌ها تعلق می‌گیرد و اگر چند نفر مادری باشند سهم آن‌ها یک سوم خواهد بود که یک سوم بین خودشان به نسبت مساوی تقسیم می شود.

سهم فرزندان عمو و عمه و دایی و خاله از ارث

هرگاه میت عمو، عمه، خاله و دایی نداشته باشد، فرزندان آن‌ها از ارث بهره‌مند می‌شوند و به نسبت واسطه‌ای که با میت دارند از او ارث می‌برند.

کارمنتو همراه شما در تقسیم ارث

سهم الارث یکی از مسائلی است که همواره پس از فوت میت مورد بحث بین درگذشتگان قرار می‌گیرد. این مسئله پیچیدگی زیادی دارد و بدون حضور وکیل یا مشاور نمی‌توان ارث را تقسیم کرد؛ زیرا هرگونه اشتباه ممکن است باعث ضایع شدن حق کسی شود یا در خانواده اختلاف ایجاد کند. شما می‌توانید برای تقسیم ارث با کارمنتو مشورت کنید و با مشاورین این مجموعه به صورت آنلاین و تلفنی در ارتباط باشید تا این‌گونه مسائل را به راحتی حل کنید.