راهنمای راه اندازی کسب و کار اینترنتی

ایده بسیاری از افراد از راه اندازی کسب و کار اینترنتی این است: یک بیزنس راحت و ساده، که می‌توان با خانه‌نشینی از آن پول درآورد. این ادعا تا حد بسیار زیادی اشتباه است، اما رگه‌هایی از واقعیت را هم دارد. واقعیت این است که کسب و کارهای آنلاین خیلی زودتر به مرحله بزرگ شدن (به اصطلاح Scaling) می‎رسند و می‌توانند به تعداد بیشتری از افراد بفروشند، چه از جنس کالا باشند چه از جنس خدمت. تصور کنید که شما مهارت محبوبی دارید (مثلا یک برنامه‌نویس حرفه‌ای هستید) و قصد دارید آن را به افراد زیادی یاد بدهید. این روزها به جای کلاس حضوری، مذاکره با یک آموزشگاه، رفت و آمد به محل فیزیکی آن، دریافت شهریه‌ و… .می‎توانید یک کانال یوتوب بسازید و افراد را از آموزش رایگان بهره‌مند کنید. در کنار آن، از درآمد دلاری یوتوب هم استفاده خواهید کرد. یا حتی با چند روز ضبط و فیلمبرداری (و چند هفته ادیت)، یک پکیج آموزشی با اسم خودتان داشته باشید که هر کسی از هر جای دنیا می‌تواند بخرد و استفاده کند، هر خرید برای شما سود هم در پی خواهد داشت. این تنها یک مثال راه اندازی کسب و کار آنلاین است که نسبت به مدل سنتی مزیت‌های زیادی دارد. اما واقعیتِ کسب و کارهای آنلاین گسترده‌تر از این‎هاست. در این مطلب یاد می‌گیریم که راه اندازی کسب و کار اینترنتی چه اصول و چالش‌هایی دارد.

می‌توانید در بخش مشاوره راه اندازی کسب و کار، وب سایت کارمنتو هر آنچه را که باید در مورد راه‌اندازی کسب و کار جدید بدانید، از کارشناسان دریافت کنید.

کسب و کار اینترنتی چیست؟

واژه «کسب و کار آنلاین» ممکن است به خیلی از موارد اطلاق شود، اما معنی اصلی آن یعنی خرید و فروش آنلاین ِ کالا و خدمات، در یک کمپانی خاص. به عبارت دیگر، تمرکز در فروش آنلاین بر ماهیت سازمان و کاری است که می‎کند. تجارت آنلاین، E-Commerce و کسب و کار اینترنتی همیشه در کنار یکدیگر به کار می‌روند. در بیشتر موارد و در زبان عامیانه، ما به چیزی می‌گوییم «کار آنلاین» که فروشش از طریق اینترنت اتفاق بیفتند. با این تعریف اپلیکیشن‌های بزرگی مثل اسنپ و اسنپ فود آنلاین هستند، و یک گلدان‌فروشی کوچک خانگی هم آنلاین محسوب می‌شود. از ابتدای قرن بیست و یکم (سال  ۲۰۰۰)  کسب و کار آنلاین به شکل انفجاری شروع به رشد کرد و البته این به قیمت تعطیل شدن و کوچک شدن کسب و کارهای سنتی (حتی با سابقه‌های چند ده ساله) تمام شد. در بسیاری از شهرهای دنیا، کمپانی‌های فناوری جای مغازه‌های زنجیره‌ای و فروشگاه‎های لوکس را گرفته‌اند. در سال‎های اخیر، رفتار مشتریان هم عوض شده و افراد بیشتر و بیشتری خرید آنلاین می‎کنند. راه اندازی کسب و کار اینترنتی می‌تواند نیازهایی را برآورده کند که کسی از وجودشان خبر نداشته. قبل از این که امکان خرید غذا به صورت آنلاین فراهم شود، همه با تلفن غذا سفارش می‌دادند، اما حالا کل فرایند سفارش و پرداخت به زیر پنج دقیقه رسیده است.

اصول راه اندازی کسب و کار اینترنتی

شاید مهم‌ترین چیزی که باید در ابتدای راه اندازی کسب و کار اینترنتی داشته باشید، واقع‌بینی است. ایجاد بیزنسی که قرار است به سود برسد، نه کار یک نفر به تنهایی است و نه کاری کوتاه‌مدت و ساده. در طول مسیرتان باید قطعا مطالعه کنید و از مشاوره افراد حرفه‌ای بهره ببرید. پس مهم است که قبل از شروع، اصول راه اندازی کسب و کار آنلاین را بخوانید و حداقل با آن‌ها آشنا باشید. این اصول چه چیزهایی هستند؟

• تمرکز: در ابتدای راه، باید روی بیزنس پلن و هدفی که «خودتان» دارید تمرکز کنید و مبدا را این هدف قرار بدهید. اگر قرار است یک فروشگاه آنلاین داشته باشید، قطعا برنامه‌های تبلیغاتی و مدل‌های کاری دیجی کالا برایتان مفید نیستند. آینه را روبروی خودتان بگذارید و نیازهای راه اندازی کسب و کار اینترنتی به شیوه خودتان را دقیقا بشناسید.
• مخاطب‌سازی: بسیاری از استارتاپ‌ها یا کسب و کارهای آنلاین کوچک، در این مرحله شکست می‌خورند. شما نیازی را برطرف می‌کنید اما هنوز کسی خبر ندارد.  باید صدایتان را به گوششان برسانید. مهمان شدن در یک اپیزود از یک پادکست معروف، نوشتن بلاگ پست‌های مهمان، تبلیغات اینفلوئنسری و تبلیغات ایمیل و اس ام اس از جمله راه‌های مخاطب‎سازی در ابتدای راه اندازی کسب و کار اینترنتی هستند.
• داشتن برنامه مالی: از همان ابتدا، یک برنامه مالی منسجم برای خودتان داشته باشید، حتی اگر در قالب یک اکسل کوچک روی لپ‌تاپ شخصی شماست. حساب و کتاب داشتن، شما را واقع‌بین نگه می‌دارد، البته که ممکن است در مراحل بعد نیاز به یک حسابدار یا نیروی مالی هم پیدا کنید.
• تست و اصلاح: هیچ فرایندی در راه اندازی کسب و کار اینترنتی، بی‌عیب و نقص نیست. پس مهم است که چند وقت یک بار همه چیز را از نو نگاه کنید و در صورت لزوم، برای اصلاحش از متخصصان کمک بگیرید. باگ‌های وب‌سایت، کمبود فروش، جای خالی نیروها و… از جمله اصلاحات مورد نیاز کسب و کارها در ابتدای راه هستند.
• مقیاس‌پذیری: حالا وقتش رسیده که بزرگ شوید. در راه اندازی کسب و کار اینترنتی، مرحله‌ای می‌رسد که خدمات گسترش پیدا می‌کنند یا مدل و مقیاس فروش کالا بیشتر می‌شود. برای این که وقت بزرگ شدن را دقیقا بفهمید، می‌توانید با مشاوران کسب و کار صحبت کنید.

خوبی‌ها و بدی‌های راه اندازی کسب و کار آنلاین

اگر در ابتدای راه اندازی کسب و کار اینترنتی شخصی خودتان هستید، باید با دیدی باز خوبی‌ها و بدی‌های این مسیر را بشناسید.  این شکل کار چه خوبی‌هایی دارد؟

• هزینه‌ها کم هستند (حداقل در ابتدا): تعداد نیروهای یک کسب و کار آنلاین در ابتدا معمولا کم است، و حتی خیلی از این مدل شغل‌ها در یک اتاق خانه شروع می‌شوند. خیلی‌ها در ابتدای مسیر روی این کم‌هزینه بودن حساب می‎کنند. تصور کنید که کمی دانش شبکه‌های اجتماعی دارید و تصمیم می‌گیرید که در یوتوب شروع به فعالیت کنید. در این مسیر آموزش رایگان در سطح اینترنت در اختیار شماست، ساختن چنل یوتوب هم هزینه‌ای ندارد و تنها هزینه‌هایتان تجهیزات هستند (که بهتر است اولین‌ها را گران نخرید).
• مشتری‎یابی ساده‌تر است: در راه اندازی کسب و کار آنلاین، فاصله شما با خریدارتان یک دکمه است. با تبلیغات مناسب  و حفظ کیفیت، می‌توانید مشتری‌های خودتان را بیشتر هم بکنید. علاوه بر این، خرید یا استفاده از خدمات آنلاین نیاز به تلاش چندانی ندارد و هر کسی از روی کاناپه خانه‌اش می‎‌تواند در عرض چند ثانیه از خدمات کسب و کار شما بهره‎مند شود.
• داده‌ها قابل تحلیل هستند: اپلیکیشن‌های تجمیع و تحلیل داده این روزها در اختیار صاحبان کسب و کار هستند تا با استفاده از داده‌های خرید، مشتریان را رفتارشناسی کنند و از نتایج به نفع خودشان بهره ببرند. بعد از بزرگ شدن کسب و کار، می‌توانید یک تیم تحلیل داده داشته باشید اما در ابتدای مسیر راه اندازی کسب و کار اینترنتی، همه چیز با یک پلتفرم ساده قابل انجام است.

مشکلات راه اندازی کسب و کار اینترنتی دقیقا چه چیزهایی هستند؟

• اعتبار یافتن سخت است: خرید آنلاین معمولا از خرید حضوری ساده‌تر است، اما جمعیت بزرگِ بی‌اعتمادها را هم نادیده نگیرید. بعضی از افراد تا یک محصول را از نزدیک لمس نکنند برای خریدش اقدام نمی‌کنند. باید بتوانید اعتماد مخاطبان را جلب کنید. با راه‌هایی مثل پخش دمو، ارائه محصول رایگان، تستیمونیال و…
• خدمات مشتریان با چالش روبروست: با وجود این که بسیاری از کسب و کارهای آنلاین با مشتریان خودشان از نزدیک ارتباط هستند، هنوز هم آنلاین بودن سدی است بین شما و صدای مشتری خودتان. بعضی از شرکا ترجیح می‌دهند صورت شما را ببینند و دستتان را بفشارند. جلسات آنلاین، برای همه ساده نیستند.
• رقبای شما پرتعداد هستند: مخاطبان بی‌شمار هستند و بسیاری از ایده‌های راه اندازی کسب و کار آنلاین، پیش از شما به ذهن کسان دیگری هم رسیده‌اند. پس فراموش نکنید که باید مزیت رقابتی داشته باشید و کاری برای مشتری خودتان بکنید که دیگران نکرده‌اند.

هزینه راه اندازی کسب و کار آنلاین

برای راه اندازی کسب و کار اینترنتی خودتان، باید به چه میزان سرمایه فکر کنید؟ واقعیت این است که بسته به ایده‌ای که دارید، سرمایه مورد نیازتان بیشتر و بیشتر می‌شود و حتی ممکن است به چند صد میلیون نیاز پیدا کنید. اما بعضی از کسب و کارهای خانگی (مثلا فروش ادویه یا غذا) را می‌توان با ده تا بیست میلیون تومان هم شروع کرد. این‌جا کمی درمورد هزینه‌های ابتدایی راه اندازی کسب و کار آنلاین بخوانید. همه این اعداد به صورت میانگین و کلی نوشته شده‌اند:

• مشاوره و مطالعه (۰ تا ۲ میلیون تومان)
• خرید محصول (۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان)
• مارکتینگ و فعالیت‌های تبلیغاتی (۱ تا ۱۰۰ میلیون تومان)
• استخدام نیروهای جدید (حداقل ماهی ۳ میلیون تومان)
• خرید هاست و طراحی سایت (از ۵۰۰ هزار تومان تا ۵۰ میلیون تومان)

وضعیت کسب و کار اینترنتی در دنیا

در وب امروز، حدود صد و ده هزار کمپانی آنلاین وجو دارند که در مقیاس معنادار، مشغول کسب درآمد هستند. فروش آنلاین در ایالات متحده آمریکا (به تنهایی) در انتهای سال جاری (۲۰۲۲) به حدود ۶۳۸ میلیارد دلار خواهد رسید. این آمارها همه صاحبان کسب و کار را امیدوار کرده است و می‌توان گفت یکی از تنها بخش‌هایی که با کووید ۱۹ افت نکرد و اتفاقا رشد بیشتری یافت، همین تجارت آنلاین بود.  در تجارت بین‌الملل هم نباید نقش راه اندازی کسب و کار آنلاین را نادیده گرفت، در سال‏های آینده ارزش این کسب و کارها در دنیا به صدها میلیارد دلار خواهد رسید. به عنوان یک کارفرما، این آمارها برای شما امیدوارکننده خواهند بود و البته کمی هشداردهنده. بسیاری از کارخانه‌ها و کسب و کارهای سنتی، این روزها تعطیل می‌شوند تا نمونه‌های آنلاین جای آن‌ها را بگیرند.

چند ایده برای راه اندازی کسب و کار اینترنتی

حالا که بالا و پایین کسب و کارهای اینترنتی را شناختیم و با آمارهای آن در دنیا آشنا شدیم، باید بفهمیم که اصلا کدام کسب و کارها اینترنتی محسوب می‌شوند و چه ایده‌هایی برای شروع وجود دارند؟ این‌جا چند ایده بخوانید که به شما کمک می‌کنند قدمی به سوی راه اندازی کسب و کار آنلاین بردارید:

• آموزش آنلاین: یکی از بهترین راه‌های راه اندازی کسب و کار آنلاین و درآمد پیدا کردن از طریق آن، آموزش است. خیلی ساده، فقط کافی است مهارت‌هایی که دارید را به بقیه یاد بدهید. مطمئن باشید که برای یاد کرفتن این مهارت‌ها هزینه لازم را پرداخت می‌کنند. آموزش آنلاین و کسب درآمد از طریق آن راه‌های مختلفی دارد: می‌توانید وبینار و کلاس برگزار کنید، می‌توانید لایوهایی پخش کنید که دیدنشان یک شهریه کوچک دارد، می‌توانید پکیج آموزشی بسازید و بفروشید و… حوزه این آموزش هم لازم نیست حتما یک رشته خاص باشد. شما چه چیزی بلدید؟ دیجیتال مارکتینگ؟ ویراستاری؟ گلدوزی؟ آشپزی؟ هر چیزی که بلد هستید را آموزش بدهید و مطمئن باشید که مخاطبش بالاخره پیدا خواهد شد.
• فروشگاه آنلاین: فروختن محصولات، احتمالا اولین ایده کسب و کار اینترنتی است که به ذهن بیشتر ما می‌رسد. بد نیست اگر این بار، به چیزهایی فکر کنید که مردم در مقیاس روزمره به آن‎ها نیاز دارند و البته همیشه برایشان پول خرج می‌کنند. چیزهایی مثل لباس (خانگی)، شکلات، ظرف و ظروف و… خودتان و اطرافیانتان را بررسی کنید. در طول روز چه چیزهایی می‌خورید؟ از چه ابزارهایی استفاده می‌کنید؟ آیا دوست دارید عصرها یک شیشه میوه خشک روی میز کارتان باشد؟ به یک کیف پارچه‎ای برای گذاشتن موس و هدفون نیاز دارید؟ تک تک این‌ها می‌توانند ایده راه اندازی کسب و کار آنلاین و خلق یک محصول باشند.

• خدمات خانگی: تعداد نیازهایی که این روزها با کسب و کارهای آنلاین برطرف می‌شوند، نسبت به قبل چند برابر شده. کافی است نگاهی به استارتاپ‌های حوزه خدمات بیاندازید. آن‌ها خیلی از کارهای شما را در خانه خودتان انجام می‌دهند. مثلا کسی به خانه‌تان می‌آید و نظافت را به عهده می‌گیرد، برای تعمیر تلویزیون یا یخچال راهنمایی می‌دهد یا… با داشتن سرمایه (یا جذب سرمایه‌گذار) می‌توانید افراد متخصص هر حوزه مثل تعمیرکارها، فنی‌کارها، نظافتچی‌ها و حتی آرایشگرها را جمع کنید و برایشان شغل بسازید.
• پت‌شاپ و خدمات حیوانات خانگی: هر کجای ایران که باشید، حداقل یکی دو خانواده با حیوان خانگی می‌شناسید. این دوست‌های کوچک و پشمالو بیشتر از قبل راهشان را به خانه‌های ما باز کرده‌اند و البته که نیازهای منحصر به فرد خودشان را دارند. خیلی‌ها ترجیح می‌دهند وسایل مورد نیاز حیواناتشان را آنلاین و راحت تهیه کنند. چیزهایی مثل غذا، شامپو، ویتامین، خاک مخصوص و… علاوه بر این، خدمات خاص حیوانات خانگی مثل درمان، پیرایش، راه رفتن و… هم هستند که می‌توانند در قالب یک کسب و کار اینترنتی دربیایند. برای راه اندازی کسب و کار آنلاین، حتما به این ترند توجه کنید.
• سفارش و آماده‌سازی غذا: سفارش آنلاین غذا چندین سال است که جای خودش را در زندگی روزمره ما باز کرده است. چه شاغل باشید و وقت تهیه غذا نداشته باشید، چه بخواهید یک گزینه خاص در اختیار مهمان‌ها قرار بدهید و چه عاشق یک غذای خاص باشید و بلد نباشید درستش کنید، شما هم احتمالا چند باری آنلاین سفارش داده‌اید. آماده‌سازی و فروش غذا، سالاد، ادویه، نوشیدنی و… می‌تواند (در هر شهری از ایران) ایده راه اندازی کسب و کار آنلاین، ادامه‌دار و پرسود باشد. به شرطی که دانش آن را داشته باشید یا از کمک آشپزها و مارکترهای حرفه‌ای استفاده کنید.

معروف‌ترین کسب و کارهای آنلاین در دنیا

چرا نیاز داریم که معروف‌ترین کسب و کارهای آنلاین را بشناسیم؟ چون داستان موفقیت (و شکست) آن‌ها، یک داستان نسبتا تکراری است که برای آدم‌های غیرتکراری اتفاق می‌افتد. با مطالعه درمورد هرکدامشان، می‌توانیم دیدگاهی از مسیر پیش رویمان داشته باشیم و سعی کنیم در دام‌ها نیفتیم. البته که نباید فراموش کرد شرایط کارفرمایی و راه اندازی کسب و کار آنلاین در ایران و خارج از ایران، خیلی خیلی متفاوت است.

فرش باکس (Fresh Box): این استارتاپ در برلین آلمان شروع به کار کرد، اما این روزها بزرگ‌ترین فروشنده بسته‌های غذایی در ایالات متحده هم هست. فرش باکس مواد اولیه وعده‌های غذایی سالم را به صورت شسته و آماده برایتان می‌فرستد تا هم لذت آشپزی را تجربه کنید، هم خوب غذا بخورید.

بیشتر بخوانید: اصول و مراحل راه‌اندازی کسب و کار در فضای مجازی

آمازون (Amazon): این مارکت پلیس بزرگ و جهانی، نزدیک به یک میلیون و دویست هزار نیرو دارد و روزانه به چند میلیون نفر کالاهای مورد نیازشان را می‌رساند. این شرکت امسال 28 ساله شده است.

متا (Meta): متا اسم جدید فیس بوک است که این روزها کمپانی‌های دیگری مثل اینستاگرام و واتس اپ را هم خریداری کرده. فیس بوک یک شبکه اجتماعی ساده بود که در 2001 راه‌اندازی شد، امروز اما یک پلتفرم بزرگ اجتماعی‌‍بازاریابی با 85 میلیارد دلار درآمد است.

اوبر (Uber): تاکسی اینترنتی اوبر یک نیاز مهم و حیاتی را برطرف کرد: جابجایی در شهر. با اوبر شما می‌توانید در چند ثانیه و با استفاده از تلفنتان، ماشین بگیرید. این شرکت 11 میلیارد دلار درآمد دارد.