هر فردی که می‌خواهد وارد محیط کاری شود، ابتدا باید با قرارداد کار و انواع آن آشنا باشد تا با توجه به نکات قانونی قراردادهای کاری، بهترین نوع از این قراردادها را انتخاب کند. کارفرما برای این که نیرویی را استخدام کند، یک سری شرایط مختلف را مقابل این فرد قرار می‌دهد. از سوی دیگر، نیروی کار باید خود را با این شرایط وفق دهد و شروط کارفرما را بپذیرد تا بتواند به صورت رسمی در یک شرکت، اداره و سازمان استخدام شود.
پس از این که این دو، یکدیگر را درک کرده و شرایط را نیز پذیرفتند، نوعی قرارداد بین آن‌ها شکل می‌گیرد که به قرارداد کاری معروف است. رابطه‌‌ی کارفرما و نیروی کار از همان جا به‌صورت قانونی و رسمی آغاز می‌شود. در گذشته، اغلب قراردادها به صورت شفاهی بود اما امروزه، افراد از قراردادهای رسمی و کتبی که انواع مختلفی هم دارد، استفاده می‌کنند. حالا می‌خواهیم که از سیر تا پیازِ انواعِ قراردادهای کاری را بررسی کنیم. پس با کارمنتو همراه باشید.
می‌توانید با مراجعه به بخش مشاوره حقوقی در اپلیکیشن کارمنتو با مشاورین و متخصصان این حوزه در ارتباط باشید.
انواع قرارداد کار کدام است؟
قرارداد های کاری که امروزه وجود دارند، به انواع مختلفی از نظر زمانی تقسیم می‌شوند. البته طبقه بندی‌های دیگری نیز از نظر نوع کار و شرایط شغلی فرد، از این قراردادها در دسترس است. اما مهم‌ترینِ آن‌ها را قراردهای مدت دار و بدون مدت تشکیل می‌دهند. امروزه هر فردی، یا در شرکت‌های دولتی و یا در شرکت‌های غیر دولتی مشغول به کار است. به همین دلیل ممکن است قراردادهای مختلف، شرایط متنوعی داشته باشند و در امور خاص به کار گرفته شوند.
قرارداد کار دائمی ( غیر موقت )
در مقابل قراردادهای موقت کاری، قرارداد کاری دائمی قرار می‌گیرد. این قرارداد که در آن، تاریخی برای قطع همکاری مشخص نمی‌شود، اغلب در شرکت‌های دولتی از آن استفاده می‌کنند. این نوع از قرارداد به گونه‌ای طراحی می‌شود که حتی اگر در مندرجات آن، نام غیر موقت یا دائم ذکر نشود و تاریخی هم برای اتمام همکاری در این مندرجات وجود نداشته باشد، طبق قانون، قرارداد مربوطه قراردادی غیر موقت به شمار می‌آید که کارگر می‌تواند از مزایای آن بهره‌مند شود و کارفرما نمی‌تواند این قرارداد را انکار کند.
در این نوع از قراردادهای کاری، نکته‌ی حائز اهمیتی که وجود دارد، ماهیت کار است. تمامی فعالیت‌های صنعتی و کارگاهی که به صورت مستمر مشغول به کار هستند، از این نوع قراردادها استفاده می‌کنند. اما پیش از این که با یک نیرو، قراردادی منعقد کنند، ابتدا نوع کار و نوع فعالیت این نیرو را در نظر می‌گیرند تا صلاحیت او برای انجام امور مختلف کاری را در یک سازمان بسنجند. علاوه بر این، نکته‌ی مهم دیگری که در مورد این قراردادها باید بدانید این است که هیچ کدام از طرفین به تنهایی نمی‌توانند اقدام به فسخ قرا داد کنند. بنابراین اگر فردی مایل به فسخ قرارداد خود باشد، در گام اول باید رضایت طرف مقابل را جلب کند.
قرارداد کار موقت با مدت معین
یکی از انواع قرارداد کار، قراردادهایی هستند که با مدت موقت بسته می‌شوند. این قراردادها همان طور که از نامشان پیدا است، در کوتاه مدت فردی را در یک سازمان استخدام می‌کنند و تاریخ آغاز و پایان آن‌ها، تاریخ مشخصی است که در متن این قراداد ذکر می‌شود. معمولاً کارفرمایان پیش از این که قراردادهای موقت را به پایان برسانند، با نیروی خود جلسه‌ای را تشکیل می‌دهند که در آن، میزان تمایل به کارِ نیرو سنجیده شود. پس از این جلسه، کارفرما و نیروی کار، تصمیم به قطع همکاری یا ادامه‌ی همکاری خواهند گرفت. در این‌صورت، مزایای هر دو طرف لحاظ و در نهایت، بهترین تصمیم گرفته می‌شود.
گاهی اوقات ممکن است تاریخ قرارداد موقت کاری به اتمام برسد اما کارگر یا کارمند، همچنان به کار خود ادامه دهد. یکی از مهم‌ترین نکات قرارداد کار این است که نیروی کار، حتماً باید به صورت کتبی قرارداد خود را با کارفرما منعقد کند. اگر در این شرایط، کارگر همچنان به کار خود ادامه داد، به احتمال زیاد، قراردادهای شفاهی را بین خودشان درنظر گرفته‌اند.
بیشتر بخوانیم: 10 نکته طلایی در انعقاد قرارداد
نمونه قرارداد کار سه ماهه چیست (قرارداد آزمایشی اداره کار)
همان طور که گفتیم، نوعی از قراردادها وجود دارند که مدت دار هستند. این قراردادها که اغلب به صورت سه ماهه تدوین می‌شوند، متن خاصی را درون خود جای داده است که طبق این متن، فردی که مجاب به پذیرش قرارداد است، باید مدت تعیین شده را تایید کرده و امضا کند. در واقع قراردادهای کاری سه ماهه به نوعی قرارداد گفته می‌شود که در متن قرارداد کاری، تاریخ را از یک روز تا سه ماه بعد همان روز، تعیین می‌کنند. برای مثال اگر در بخش مدت قراردادهای کاری یک شرکت، نوشته شده باشد که شخصی از تاریخ۱۴/۱/۰۱/۰۱ تا تاریخ۱۴۰۱/۰۳/۰۱ در این شرکت مجبور به کار است، یعنی قرارداد سه ماهه بین کارفرما و کارگر تدوین شده است. بر اساس آن، کارگر باید به تعهدات خود، تا سه ماه پایبند باشد.
مدت قرارداد را چگونه تعیین کنیم؟
امروزه اکثر کارفرمایان، بر اساس نوع کار و فعالیت یک سازمان، قراردادهای کاری را تنظیم می‌کنند. از آنجایی که اغلب سازمان‌های دولتی و سازمان‌های وابسته به دولت، فرآیندهای خدماتی خود را در دراز مدت انجام می‌دهند، از قراردادهای کاری دائم استفاده می‌نمایند. از اینجا می‌توانیم متوجه شویم که اغلب بر اساس نوع فعالیت، قرارداد کاری مشخص می‌شود. علاوه بر این، گاهی اوقات کارفرما می‌داند که فقط در یک فصل کار دارد و یا خیر؛ در هر هفته باید چند روز نیروهای کاری را به کار فرا خواند. به همین علت، از قراردادهای کاری موقتی که تاریخ پایان دارند و اغلب سه ماهه تا یک ساله هستند، استفاده می‌کنند. البته در این شرایط، ممکن است که کارفرما به مشکلات دیگری نیز دچار شود. برای مثال اگر فردی کاری داشته باشد که بیشتر از مدت تعیین شده در قرارداد باشد، ممکن است دیگر نیروی ماهری را پیدا نکند.
تمدید ضمنی قرارداد کار وزارت کار
قرارداد کار وزارت کار اغلب باید تمدید شود اما این تمدید کردن قراردادهای کاری زمانی صورت می‌گیرد که در میان انواع قرارداد کارِ وزارت کار، قرارداد موقت بر رابطه ی بین کارفرما و نیرو حاکم باشد. به عبارت دیگر، اگر قراردادهای کاری شما یا کارفرما قراردادی مدت دار و موقت باشد، شما باید پس از مدتی به تمدید این قرارداد بپردازید. قراردادی که کارفرما با عنوان قرارداد جدید کاری تنظیم می‌کند، می‌تواند شروط جدیدی را در خود جای بدهد که کارگر با توجه به این شروط اگر از منعقد کردن قرارداد ناراضی است، باید نارضایتی خود را به کارفرما اعلام کند. اگر پس از اتمام قرارداد، کارگر به کار خود ادامه دهد و کارفرما هم هیچ نارضایتی نسبت به این امر از خود نشان ندهد، در واقع قراردادی شفاهی بین این دو بسته شده است که طبق آن تمامی مزایای کاری کارگر محفوظ است. در این شرایط، قرارداد کاری به صورت خود به خود تمدید می‌شود، مهلت قرارداد همانند قرارداد نخست است. به چنین قراردادی، قرارداد ضمنی کار گفته می‌شود.
همچنین بدانیم: قرارداد مضاربه چیست و چه شرایط و قوانینی دارد؟
قرارداد کاری کارگر و کارفرما
برای این که یک قرارداد کاری مطلوب بین کارگر و کارفرما شکل بگیرد، لازم است که نکات مهمی در این زمینه رعایت شود. اولین نکته‌ی مهم این است که در متن قرارداد کار، ظرفیت قراداد مشخص شود و اطلاعات کامل آن‌ها در این متن درج شود. سپس موضوع قراداد، مدت کاری و ساعات کاری که قرار است کارگر در یک مجتمع یا یک شرکت به کار کردن بپردازد، مشخص می‌شود. در این زمینه بهتر است که شما نوع قرارداد را مشخص کنید و از همان ابتدای کار، میزان حقوق را نیز در قرا داد درج نمایید.
همه‌ی ما می‌دانیم که در محیط‌های کاری، تعهداتی از سوی کارگر وجود دارد که زیر پا گذاشتن آن‌ها، می‌تواند منجر به اخراج او شود. از سوی دیگر، خود کارفرما هم مسئولیت‌هایی در قبال نیروی کاری خود دارد که اگر از این مسئولیت‌ها سر باز بزند، جریمه می‌شود. به همین دلیل تمامی تعهدات و مسئولیت‌ها باید در قراردادهای کاری ذکر شوند تا در نهایت، بهترین همکاری صورت بگیرد. اغلب اوقات مواردی که سبب انحلال قرارداد می‌شوند هم باید به صورت کتبی نوشته شوند. با این کار، نه تنها کارگر مجاب به انجام وظایف خود می‌شود و کارفرما هم مزایای کاری نیروی خود را می‌داند، بلکه ممکن است این همکاری تا سالیان سال ادامه پیدا کند.
نمونه قرارداد کار سال 1400 و 1401
امروزه در اکثر نمونه‌های قرارداد کاری، مواردی همچون ساعت کاری، نوع همکاری، مرخصی، تعطیلات، میزان حقوق و مزایای کاری هر نیرو مشخص می‌شود. به نمونه‌ی زیر توجه داشته باشید:
بر اساس قوانین وزارت کار سال ۱۴۰۰، قرارداد کاری بین خانم/ آقای ………….. و خانم/ آقای ………….. تدوین می‌شود که در این قرارداد خانم/ آقای ……….. کارفرما است.
مدت این قرارداد …………. ماه است که از تاریخ ……. آغاز شده و به تاریخ …….. ختم می‌شود. محل انجام کار ………. است. ( در اینجا توجه داشته باشید که اگر قرارداد کار غیر موقت باشد، در قسمت تاریخ پایان هیچ نوشته‌ای قرار نمی‌گیرد)
انجام خدمت این نیروی کاری در بخش ……………. این سازمان است. خانم/ آقای ………… موظف است که تمامی وظایف کاری خود را با میزان حقوق ……………. و ساعت کاری ………. به نحو احسن به انجام برساند. در غیر این صورت قرارداد فسخ خواهد شد.
سایر مزایای این قرارداد نیز بدین شرح است: نیروی کار طی مدتی که در شرکت مشغول به کار است، در هفته ……. روز را می‌تواند به تعطیلات برود که این روزها ……. و ……… و …….. هستند.
نتیجه‌گیری و کلام آخر
در این مطلب، قرارداد کار و انواع مختلف آن را بررسی کردیم. امروزه قراردادهای کاری را از نظر مدت زمان، به دو نوع مدت دار و دائم تقسیم می‌کنند که هر یک از این قراردادها مزایا، معایب و مفاد خاص خود را دارند. امیدواریم این مقاله، راه‌گشای شما در مسیر زندگی و کار باشد. مشتاقانه از دیدگاه‌ها و سوالات شما عزیزان استقبال می‌کنیم. سپاس از اینکه تا پایان با کارمنتو همراه بودید.
