تسویه حساب کارفرما با کارگر چگونه انجام می‌شود؟

متاسفانه تعداد زیادی از کارفرمایان و کارگران اطلاع چندان مناسبی از روند نحوه تسویه حساب با کارگران را ندارند و همین موضوع باعث وجود اختلاف بین طرفین و در مواردی حتی منجر به شکایت و عدم اتمام پروژه به شکل مناسب می‌شود. بنابراین در مورد تسویه حساب با کارگر، فقط کارکنان و کارگران نیستند که خسارت مالی و آسیب‌های دیگر می‌بینند، بلکه کارفرمایان نیز دچار ضرر و زیان زیادی خواهند شد؛ علاوه بر این مساله، اگر کار به شکایت و پیگیری‌های مشابه برسد، در نهایت باید شورای حل اختلاف و رسیدگی به امور مربوطه، در میان کارفرما و کارگران قضاوت لازم را انجام دهند. در این صورت هم کارفرماو هم کارگر، شاید فقط بخاطر اختلاف جزئی در روند تسویه حساب با کارگر، وقت خودشان را در دادگاه‌ها و نهادهای مختلف هدر دهند. در زمینه قانون کار و نحوه تسویه حساب بهتر است که از خدمات مشاوره بیمه و قانون کار بهره بگیرید تا از بوجود آمدن مشکلات محتمل جلوگیری نمایید.

بنابراین اگر از همان ابتدا، تمامی کارفرمایان و کارگران تا حد زیادی از چگونگی و مراحل تسویه حساب با کارگر یا تسویه حساب با پرسنل، اطلاعات مناسبی داشته باشند، هم اختلاف زیادی بین طرفین پیش نمی‌آید و هم فعالیت‌های پروژه به خوبی پیش می‌رود. آگاهی راجع به مواردی مانند تسویه حساب ماهانه کارگر یا تسویه حساب سالانه کارگر، می‌تواند اهمیت زیادی در عقد قراردادهای پیمانکاری داشته باشد تا هر دو طرف مخصوصا کارگران، بتوانند از حقوق خود به شکل مناسبی دفاع کنند. کارمنتو در این مقاله اطلاعات جامعی درباره امور مربوط به تسویه حساب با کارگر و تسویه حساب با پرسنل مختلف را در اختیار شما قرار می‎‌دهد.
 

نحوه تسویه حساب با کارگر

به منظور تسویه حساب تمام  با کارگران و پرداخت تمامی حقوق و مزایای آن‌ها در بازه‌های زمانی مختلف، یک سند تسویه حساب به صورت مقطعی تنظیم می‌شود. برای مثال ممکن است این سند به صورت تسویه حساب ماهانه کارگر یا تسویه حساب سالانه کارگر نوشته شود. معمولا مبلغ توافق‌شده در قرارداد به همراه مزایای گوناگون، به حساب بانکی کارگران واریز شده و کارگران سند نوشته‌شده و مضموم تسویه حساب با کارگر را تایید و امضا می‌کنند. البته برخی از کارفرمایان پروژه‌ها و کسب‌وکارهای بزرگ هنگام واریز حقوق به بانک، یک سند بانکی به کارگران ارائه می‌کنند که معادل با امضای کارگران خواهد بود.
 

تسویه حساب با کارگر از دید قانون وزارت کار

دقت کنید که در قانون کار ایران، ماده قانونی خاصی به منظور تسویه حساب با کارگر وجود ندارد. بنابراین روند تسویه حساب تنها به توافق بین کارگران و کارفرمایان بستگی دارد. در صورتیکه تسویه حساب با کارگر در مدت معلومی انجام نشود، کارگران می‌توانند اقدام به شکایت از کارفرما کنند. کارفرمایان باید این نکته را در نظر بگیرند که به منظور اجرای قانون کار، بعد از اینکه مهلت قرارداد پیمانکاری به اتمام رسیده و یا فسخ شده باشد، لازم است تا علاوه بر پرداخت حق‌الزحمه کارگران به همراه مزایا، مبلغی هم تحت عنوان حق سنوات به آن‌ها پرداخت کنند. 
البته بیشتر از مبلغ تسویه حساب با کارگر، نحوه پرداخت حقوق کارگران و مراحل قانونی آن است که هر دو طرف باید از آن‌ها اطلاع داشته باشند. حتی در قراردادهای موقت هم بعد از اتمام آن‌ها، کارفرمایان باید نسبت به تسویه حساب با کارگران اقدام کنند. 
حتما می‌دانید که بر اساس قانون وزارت کار، یک مزد روزانه برای کارگران تعریف می‌شود که حاصلضرب این مبلغ در عدد 30 یا 31 مبلغ ماهیانه را مشخص می‌کند. میزان مزایا و پاداش و عیدی کارگران هم توسط قانون کار هر ساله تعیین می‌شود.

مراحل تسویه حساب کارفرما با کارگر

همانطور که اشاره کردیم، برای تسویه حساب‌ با کارگران، در ابتدا یک سند جامع تنظیم می‌شود که مبلغ حقوق، مزایا و دیگر اطلاعات مهم روی آن درج می‌شود و مبلغ توافق‌شده پس از تنظیم سند به حساب بانکی کارگران واریز شده و به امضای کارگران می‌رسد. در ادامه تمامی مراحل قانونی برای تسویه حساب با پرسنل را خدمتتان معرفی می‌کنیم:

• تسویه حساب اداری

تسویه اداری نخستین مرحله به منظور تسویه با کارگر است. در بسیاری از پروژه‌های مختلف، ممکن است اشیاء و تجهیزات باارزشی از قبیل وسایل حفاظتی و کالای مختلف در اختیار کارگران قرار داده شود. هم‌چنین کارگران می‌توانند از صندوق امانت در برخی مشاغل بهره ببرند. در تمامی این موارد، لازم است تا ابتدا کارفرمایان نسبت به تسویه اداری با کارگر اقدام کنند

• تسویه حساب مالی

بعد از اینکه فرایند تسویه اداری و تحویل تجهیزات و ابزارهای مختلف توسط کارگران به اتمام رسید، کارگران باید به مرکز اداری مجموعه‌ای که در آن فعالیت‌کرده‌اند مراجعه کرده و موارد مهمی که در میزان حقوق آن‌ها تاثیر می‌گذارد مانند میزان ساعات کاری، میزان حضور و استفاده از مرخصی‌ها و غیره را به طور کامل و شفاف مشخص کنند. سپس کارگران می‌توانند با مراجعه به بخش مالی، درخواست اخذ دستمز خودشان را داشته باشند. کارفرمایان بعد از بررسی سند، با بررسی جوانب مختلف و محاسبه حقوق کارگران، نسبت به پرداخت حق‌الزحمه آن‌ها به حساب بانکی آن‌ها اقدام کنند. در پایان کار، مزایای کارگران هم بر اساس مواد قانون کار اقدام کنند.

• بیمه بیکاری کارگران

بعد از انجام روند تسویه حساب با کارگر، آن‌ها باید از وضعیت بیمه بیکاری خود اقدام کنند. چنانچه کارگر پس از اتمام همکاری به وضعیت بیکاری در بیاید، اما بیکاری او از نوع غیرارادی بوده و بدون عقد قرارداد باشد، طبق قانون بیمه بیکاری، اگر دارای شش ماه خدمت در یک کار دائمی باشد، می‌تواند مقداری معینی از مستمری بیمه را اخذ کند. هم‌چنین برای قراردادهای یکساله هم مستمری بیمه بیکاری تعیین شده است. برای قراردادهای دائمی، کارگران پس از شکایت، قطعا باید بیمه بیکاری خود را دریافت کنند.
 

• اخذ رضایت نامه از کارفرما

حتما می‌دانید که میزان رضایت کارفرمایان از کارگرانشان در یافتن شغل و همکاری در پروژه‌های مناسب در آینده آن‌ها بسیار موثر است. در اکثر مواقع دریافت رضایت‌نامه مرحله آخر تسویه حساب با کارگر محسوب می‌شود. طبق ماده 187 قانون کار، كارفرمايان وظیفه دارند بعد از پايان قرارداد كار بنا به‌درخواست كارگر، گواهی انجام كار با ذکر مدت‌، نوع كار انجام شده و زمان شروع و پايان‌ را به کارگران اعطا کنند.
 

مهلت تسویه حساب با کارگر

در قسمت‌های قبلی اشاره کردیم که هر موقع که قراردادکاری اعم از قرارداد موقت یا دائم به پایان برسد و یا توسط طرفین فسخ شود، ابتدا باید به تسویه حساب با کارگر در زمینه‌های مختلف اداری و مالی پرداخته شود و سپس قرارداد قبلی تمدید شده یا قرارداد جدیدی بعد از توافق طرفین عقد گردد.  
دقت کنید که در واقعیت هیچ مهلت خاصی در قانون کار ایران به منظور تسویه حساب با کارگر مشخص نشده است. اما روال کار عموما بدین صورت است که کارفرمایان تا چند روز بعد از اتمام قرارداد یا فسخ آن اقدام به تسویه حساب با پرسنل می‌کنند. چنانچه به هر دلیلی کارگر استعفا داده و یا از کار اخراج شود هم همین مهلت چندروزه برای تسویه حساب در نظر گرفته می‌شود. متاسفانه امروزه با تغییر این عرف، برخی از اوقات یک الی دو ماه تاخیر در روند پرداخت حق کارگران سپری می‌شود که این امر زیاد شایسته به نظر نمی‌رسد. بدیهی است که در صورت تاخیر زیاد نسبت به تسویه حساب با کارگر توسط کارفرمایان، کارگران می‌توانند با مراجعه به وزارت کار و انجام پیگیری‌های لازم، شکایت خود را ثبت کنند. 
در مورد پرداخت بیمه بیکاری کارگران هم یک مهلت 30 روزه از اخراج کارگر و قطع همکاری در نظر گرفته می‌شود. کارگران پس از پایان این مهلت، می‌توانند با تهیه فرم عدم تمدید قرارداد خود با کارفرما، اقدامات مربوط را نسبت به پیگیری و شکایت خود از طریق مراجعه به اداره کار انجام دهند.

فرم تسویه حساب با کارگر

نحوه تنظیم فرم تسویه حساب و متن تسویه حساب با کارگران، از اهمیت زیادی برخوردار است. حتما تا به‌ حال فرم‌های تسویه حساب‌های مختلفی را دیده‌اید که در قراردادهای مختلف تنظیم شده‌اند. مهم‌ترین نکته علاوه بر ذکر اطلاعات جزئی مانند پارامترهای محاسباتی حقوق، این است که حتما باید یک سند پرداخت هم در کنار فرم تسویه حساب ضمیمه شود. در غیر این صورت طبق نظر شورای دیوان عدالت اداری، ارائه تنها فرم تسویه حساب کافی نیست و اعتبار کامل ندارد.