دادگاه خانواده چیست؟ صلاحیت رسیدگی چه پرونده‌هایی را دارد؟

بر اساس نظام حقوقی در کشور ایران، رسیدگی به دعاوی در اصل در دادگاه‌های عمومی حقوقی انجام می‌شود. اما در طی چند سال اخیر به دلیل اینکه دعاوی حقوقی گستردگی و تنوع بسیار زیادی پیدا کردند و البته تعداد مراجعات در این زمینه نیز افزایش یافته است، قانون‌گذار نیز تصمیم گرفته تا برخی از دعاوی را از دادگاه‌های عمومی حقوقی حذف کند. البته برای رسیدگی به این نوع دعاوی، دادگاه خاصی پیش بینی شده است. از جمله این دعاوی می‌توان به دعاوی موجود در زمینه مسائل خانوادگی اشاره کرد.

در واقع قانون‌گذار به دلیل اهمیت این نوع دعاوی و برای رسیدگی به انواع اختلافات خانوادگی، دادگاه خانواده را پیش بینی کرده است. دقت کنید که انواع مختلفی از دعاوی خانوادگی در این دادگاه بررسی و به آن‌ها رسیدگی می‌شود که برای پیشبرد سریع و راحت پرونده، شما می‌‌توانید از خدمات مشاوره کارمنتو استفاده کنید. در ادامه این مقاله قصد داریم شما را به طور دقیق‌تر با این نوع دادگاه آشنا کنیم.

دادگاه خانواده چه نوع دادگاهی است؟

پیش از اینکه به طور دقیق‌تر برای شما شرح دهیم که دادگاه خانواده دارای صلاحیت‌ برای رسیدگی به کدام یک از انواع پرونده‌ها و دعاوی را دارد، در ابتدا قصد داریم به این سوال پاسخ دهیم که دادگاه خانواده چیست؟ دقت کنید که در سال 1376 یک قانون با عنوان قانون اختصاص تعدادی از دادگاه‌های موجود به دادگاه‌های موضوع اصل به تصویب مجلس رسید.

با توجه به این قانون، رئیس قوه قضائیه باید تا 3 ماه پس از به تصویب رسیدن این قانون، حداقل یک شعبه از دادگاه‌های عمومی را به دعاوی خانوادگی اختصاص می‌داد. البته این‌گونه دیگر دادگاه‌های عمومی صلاحیت رسیدگی به این دعاوی را نیز نخواهند داشت. به عبارتی بهتر می‌توان بیان کرد که تمامی دعاوی حقوقی باید در دادگاه‌های عمومی اقامه شوند.

اما برخی موضوعات به دلیل اینکه اهمیت بسیار مهمی دارند و یا اینکه به دلیل تخصصی بودن آن‌ها و البته با توجه به قانون تصویب شده، باید در دادگاه‌های مختص به خود با ساختار و همچنین قضات متفاوت رسیدگی و بررسی شوند. از جمله این دادگاه‌ها می‌توان به دادگاه خانواده اشاره کرد. بنابراین در پاسخ به این سوال که دادگاه خانواده چیست و یا چه نوع دادگاهی است، باید ذکر کرد که یک دادگاه تخصصی و یکی از انواع دادگاه بوده و صلاحیت رسیدگی به انواع دعاوی خانوادگی را دارد.

سازمان دادگاه خانواده

بر اساس قانون تصویب شده در سال 1376، تعدادی از دادگاه‌ها را برای ایجاد و تشکیل دادگاهی با عنوان دادگاه خانواده مکلف کرده است. در واقع هدف اصلی این است که برخی از دعاوی مربوط به خانواده از دادگاه‌های عمومی خارج و در صلاحیت دادگاه خانواده قرار گرفته شود.

بنابراین اکنون که دانستید دادگاه خانواده برای چیست، لازم است بدانید که قانون حمایت خانواده در برخی موارد سازمان دادگاه خانواده را پیش‌بینی کرده است. بر اساس ماده اول این قانون، قوه قضاییه باید در طی مدت 3 سال در تمامی حوزه‌های قضایی شهرستان‌ها به میزان کافی دادگاه خانواده تشکیل دهد.

البته در شهرستان‌هایی که دادگاه مربوط به دعاوی خانوادگی تشکیل نشده باشند، دادگاه‌های عمومی حقوقی باید این موضوع را برعهده بگیرند و دادگاهی مستقر در حوزه مربوطه با رعایت مقررات به تمامی پرونده‌ها و دعاوی خانوادگی به جز دعاوی مربوط به اصل نکاح و انحلال آن، رسیدگی کند‌.

ساختار دادگاه خانواده

شاید برای شما سوال باشد که ساختار دادگاه خانواده چگونه است؟ در واقع بر اساس قانون اختصاص تعدادی از دادگاه‌های موجود به دادگاه‌های موضوع اصل 21 قانون اساسی، تعیین شده است. هر یک از دادگاه‌های خانواده باید از یک رئیس یا عضو علی البدل ساخته شده باشد. قضات همچنین باید متاهل باشند و حداقل دارای 4 سال سابقه در زمینه کار قضایی باشند.

هر یک از دادگاه‌های خانواده باید با مشاور قضایی زن رسیدگی به پرونده را آغاز کند. همچنین رئیس دادگاه و یا عضو علی البدل پس از مشاوره با مشاوران قضایی باید حکم را صادر کند‌. دادگاه خانواده باید بر اساس قانون مصوب شده در سال 1391 با حاضر شدن رئیس علی البدل و یا قاضی مشاور زن تشکیل شود. قاضی مشاور کسی است که باید در طی 3 روز از ختم دادرسی در مورد دعوا نظر خود را اظهار کند.

لازم به ذکر است که قاضی انشاکننده رای باید در دادنامه به قاضی مشاوره اشاره کرده و در صورت ایجاد هر نوع مخالفت آن را با ذکر دلیل رد کند. در صورت تمایل می‌توانید برای دریافت راهنمایی در زمینه انجام تمامی امور مربوط به دادگاه خانواده با مشاوران کارمنتو در ارتباط باشید.

در واقع کارمنتو مرکزی است که شرایط بسیار ویژه‌ای اعم از امکان دریافت مشاوره آنلاین تلفنی، در دسترس بودن و پشتیبانی خدمات به صورت 7 روز هفته و 24 ساعت و امکان چت آنلاین با پشتیبان را برای شما فراهم کرده است.

موارد صلاحیت دادگاه خانواده

هر دادگاهی موظف به دعاوی ویژه و خاصی رسیدگی کند. موارد  صلاحیت دادگاه خانواده نیز بسیار گسترده و متنوع هستند. در قسمت قبل توضیح داده‌ایم که در دادگاه خانواده چه می گذرد و به عبارتی این دادگاه وظیفه دارد تا تمامی دعاوی خانوادگی را بررسی و به آن‌ها رسیدگی کند. در ادامه شما را با انواع صلاحیت این دادگاه آشنا خواهیم کرد.

• نامزدی و خسارات ناشی از برهم زدن آن

در ابتدای پاسخ به این سوال که صلاحیت دادگاه خانواده چیست، باید ذکر کنیم که بررسی دعاوی مربوط به نامزدی و خسارات ناشی از برهم زدن آن مربوط به این نوع دادگاه است. در واقع این دادگاه موظف است تا تمامی امور مربوط به نامزدی و مطالبه خسارات ناشی از برهم خوردن آن را بررسی و مورد رسیدگی قرار دهد.

• نكاح دائم، موقت و اذن در نكاح

نکاح دائم، موقت، اذن در نکاح و تمامی دعاوی مربوط به انواع نکاح از دیگر مواردی هستند که دادگاه خانواده صلاحیت رسیدگی به آن‌ها را دارد.

• شروط ضمن عقد نكاح

ازدواج می‌تواند مانند یک قرارداد باشد که در ضمن آن می‌توان هر شرطی را بیان کرد و برای آن البته ضمانت اجرا نیز تعیین کرد. اما لازم است بدانید که نکاح از جمله قراردادهایی نیست که به دلیل ایجاد تخلف، امکان فسخ آن توسط کسی که شرطی به نفع وی گذاشته شده است، ایجاد شده باشد.

همچنین با توجه به چیزی که از سند ازدواج برگرفته شده است، تخلف کردن از شرط عقد نکاح می‌تواند باعث ایجاد حق طلاق برای زن است. شروط ضمن عقد این امکان را می‌دهد تا هر دو طرف از محدودیت‌های شرایط قانونی عقد نکاح فاصله بگیرند و با توجه یه تمایلات خود شروطی را به عقد اضافه نمایند.

• ازدواج مجدد

در صورتی که یک مرد قصد ازدواج مجدد را داشته باشد و تمایل داشته باشد که اذن و تجویز آن را از دادگاه مربوطه بگیرد، رسیدگی به این نوع حکم و همچنین صدور آن توسط دادگاه خانواده انجام می‌شود.

• جهيزيه

از جمله دیگر دعاوی که در صلاحیت دادگاه خانواده است می‌توان به دعوای استرداد و مطالبه جهیزیه اشاره کرد. لازم به ذکر است که منظور از جهیزیه اموال، کالاها و یا اشیایی است که وسط زوجه به خانه شوهر برده شده است. پس از اینکه به هر دلیلی توافق بین زن و شوهر ایجاد نشود، زن می‌تواند جهیزیه خود را به مکان مورد نظر انتقال دهد.

• مهريه

مهریه از جمله مهم‌ترین دعاوی است که در دادگاه خانوادگی بررسی و رسیدگی می‌شود که البته انواع مهریه از ارکان عقد نکاح در ایران و اسلام به حساب می‌آید. مهریه تاسیس متفاوتی از شیربها بوده که شیربها در عرف ریشه دارد و مبنای قانونی ندارد. براساس قانون مدنی ماده 1082 زن با عقد مالک مهر شده و می‌تواند در زمینه مطالبه و یا انتقال آن نیز اقدام کند.

به طور کلی لازم است بدانید که مطالبه مهریه از دو راه انجام می‌شود. یکی از این راه‌ها مراجعه به دادگاه خانواده بوده و راه دیگر مراجعه کردن به اداره اجرای ثبت و تقاضای مهریه است. البته برای اطلاع دقیق از صلاحیت دادگاه خانواده در مهریه بهتر است که با کارشناسان و یا وکلای ماهر در این زمینه مشورت کنید.

• نفقه زوجه و اجرت المثل ايام زوجيت

نفقه زوجه و اجرت المثل ايام زوجيت از دیگر دعاوی است که در این دادگاه بررسی می‌شود. به طور کلی بر اساس تبصره ماده 336 قانون مدنی زن می‌تواند تمامی کارهایی را که در طی زندگی مشترک و در منزل همسر انجام داده است را با تنظیم دادخواست به دادگاه خوانده درخواست نماید.

• تمكين و نشوز

تمکین در واقع به معنی تبعیت و اطاعت از دستورات مرد توسط زوجه است. مصادیق تمکین و ضرورت اطاعت با عنوان تمکین عام و خاص نام‌گذاری شده‌اند. لازم به ذکر است که عدم تمکین همراه با ادله باید در جلسه رسیدگی دادگاه خانواده شرح داده شود. به طور کلی تمکین عام به معنی حاضر بودن زن در منزل انتخابی همسر بوده و تمکین خاص داشتن رابطه بین زن و شوهر است.

در صورتی که یک زوجه از شوهر خود تمکین نکند به صفت نشوز وصف خواهد شد و به او ناشزه گفته می‌شود. نشوز به این معنی است که به آن زن نفقه تعلق نخواهد گرفت و مرد می‌تواند بر این اساس تقاضای ازدواج مجدد کند. لازم به ذکر است که بیت دو دعوای نفقه و تمکین ارتباط تنگاتنگی وجود داشته که جایگاه مشاوره در دادگاه خانواده را بسیار ضروری می‌کند.

• طلاق، رجوع، فسخ و انفساخ نكاح، بذل مدت و انقضای آن

از دیگر صلاحیت دادگاه خانواده می‌توان به بررسی دعاوی مربوط به انواع طلاق به درخواست مرد، زن و یا توافقی، رجوع، فسخ و انفساخ نكاح، بذل مدت و انقضای آن اشاره کرد. لازم به ذکر است بذل مدت در واقع انحلال ازدواج موقت بوده و لزوما نیازی به بررسی و رسیدگی توسط دادگاه خانواده ندارد.

به عبارتی در این نوع متقاضی می‌تواند به دفترخانه مجری ازدواج موقت مراجعه کرده و یا اینکه خود صیغه را جاری و عقد آن را بی‌اثر کند. در صورت نیاز به دریافت اطلاعات در زمینه دادگاه خانواده طلاق توافقی می‌توانید از خدمات مشاوره‌ای کارمنتو کمک بگیرید.

• حضانت و ملاقات طفل

علاوه بر اینکه دادگاه خانواده برای طلاق به اشخاصی که در این زمینه درخواست دارند، کمک می‌کند از دیگر موارد دعاوی خانوادگی که در این دادگاه بررسی می‌شوند می‌توان به دعوای حضانت و ملاقات طفل برای پدر و مادر نیز اشاره کرد. بر اساس این حق لازم است بدانید که حضانت فرزند پسر یا دختر تا پایان سن 7 سالگی با مادر بوده و پس از آن تا سن بلوغ با پدر خواهد بود. هنگامی که یکی از والدین حق حضانت فرزند را دارد، دیگری باید با توافق و یا حکم دادگاه خانواده حق ملاقات را بگیرد.

• نسب

در صورتی که شخصی ولی قهری نداشته و صغیر باشد و یا از دوران صغر خود خارج شده باشد  اما حکم رشدی برای وی صادر نشده باشد، برای انجام امور مربوط به مال به قیم نیاز خواهد داشت. معمولا دادسرا یک فرد صالح را به عنوات قیم فرد انتخاب می‌کند. اما اگر که پس از نسب قیم، فردی مدعی عدم صلاحیت وی به عنوان قیم باشد، می‌توان یک دادخواست به دادگاه تقدیم کرده و تقاضای نسب کند.

Please select another listing to show to avoid recursion.

پیشنهاد مطالعه:

پیشنهاد مطالعه:

دادسرا چیست و چه انواعی دارد؟

• رشد، حجر و رفع آن

در صورتی که حکم حجر وجود داشته باشد، متقاضی می‌تواند به دادگاه خانواده مراجعه کرده و برای رفع حجر و یا به عبارتی بهتر رشد آن اقدام کند.

• ولايت قهری، قيمومت، امور مربوط به ناظر و امين اموال

دیگر اموری که به دعاوی خانوادگی مربوط است و باید به دادگاه خانواده ارجاع داده شود ولايت قهری، قيمومت، امور مربوط به ناظر و امين اموال است. در صورتی که در این زمینه سوالاتی داشته باشید می‌توانید با مشاوران مرکز کارمتتو در این باره مشورت کنید. کارمنتو مرکزی است که مزایایی مانند شارژ اولیه رایگان، قابلیت استفاده از کیف پول و محرمانه بودن اطلاعات را دارد.

با مشاوره خانواده آنلاین تلفنی در کارمنتو می‌توانید در زمینه دادگاه خانواده برای طلاق، مهریه و… راهنمایی‌های لازم را دریافت نمایید.

مشاوره حقوقی خانواده

• محجوران و وصايت در امور مربوط به آنان

محجور شخصی است که از تصرف تمامی امور مالی و غیرمالی منع شده است. از آن جایی که این نوع دعاوی نیز خانوادگی به حساب می‌آیند بررسی کردن آن‌ها باید توسط دادگاه خانواده انجام شود.

• نفقه اقارب

از جمله بارزترین مطالبه نفقه می‌توان به مطالبه نفقه اقارب و نزدیکان اشاره کرد که توسط فرزندان به طرفیت پدر انجام می‌شود. این نیز از دیگر دعاوی دادگاه خانواده به حساب می‌آید. لازم به ذکر است که اقارب هر خویشاوند نسبی بوده و فقط فرزندان را شامل نمی‌شود‌. بنابراین خواهر، برادر، دخترعمو، پسرعمو، عمو، عمه و خاله نیز می‌توانند تقاضای نفقه کنند.

به صورت کلی اگر قصد داشته باشید در این زمینه مشاوره دریافت کنید می‌توانید با مرکز کارمنتو در ارتباط باشید. این مرکز دارای مزایای متعددی است که از جمله آن‌ها می‌توان به تنوع حوزه‌ها (11 حوزه و 31 زیرحوزه)، تنوع خدمات (مشاوره و پروژه) و همکاری با بیش از 350 مشاور برتر کشور اشاره کرد.

• امور راجع به غايب مفقود الاثر

در صورتی که شخصی برای مدتی طولانی غایب باشد و هیچ خبری از زنده بودن و یا نبودن وی در دست نباشد و همچنین اموالی برای وی وجود داشته باشد، نزدیکان می‌توانند با مراجعه به دادگاه خانواده اموال وی را تصرف کنند.

• سرپرستی كودكان بی سرپرست

لازم به ذکر است که سرپرستی کودکان بی‌سرپرست نیازمند رعایت قوانین مختلفی است که برای این امر نیز زن و شوهر می‌توانند با توافق و البته تصویب دادگاه خانواده این سرپرستی را برعهده بگیرند.

• اهدای جنين

به طور کلی اهدای جنین از جمله اموری است که باید حتما زیر نظر پزشکان و البته قانون انجام شود. در این زمینه نیز قوانین متعددی وجود دارد که بررسی و رسیدگی این نوع پرونده‌ها به عهده دادگاه خانواده خواهد بود.

• تغيير جنسيت

احکام، مقررات و شرایط مختلفی برای تغییر جنسیت وجود دارند که بررسی تمامی امور و مشکلات ایجاد شده در این زمینه نیز توسط دادگاه خانواده بررسی و رسیدگی می‌شود.

تشریفات دادرسی در دادگاه خانواده

در صورتی که تمایل داشته باشید آدرس دادگاه خانواده را دریافت کنید می‌توانید با مشاوران کارمنتو ارتباط داشته باشید که البته علاوه بر آن برای پیشبرد این پرونده نیز از راهنمایی‌های آن‌ها نیز کمک بگیرید. به طور کلی بر اساس ماده 8 قانون حمایت از خانواده، رعایت کردن تشریفات دادرسی مدنی بر اساس ماده 1 قانون مصوب سال 79، ضرورتی ندارد. به این دلیل که رعایت تشریفات با دعاوی خانوادگی تناسبی ندارد.

لذا قواعد عمومی دادرسی با ماهیت روابط خانوادگی سازگار نیست و این که نبود الزام به رعایت تشریفات مذکور باعث شده تا قاضی بتواند بدون دغدغه نقض حکم صادره اش در مراجع تجدید نظر، به دلایل شکلی، آن چه را مصلحت می داند رعایت نماید و سریع تر به هدف خود نایل آید. چرا که دادرسی خانواده باید ساده، ارزان و سریع باشد.

زیرا زن یا اطفال غالبا توانایی تخصصی دفاع از خود را ندارند و به جهت احساسات و عواطف قادر به سنجش و پیشبرد دعاوی خود نمی باشند. بنابراین آیین دادرسی خانواده باید آسان و راحت باشد. به این دلیل که جنبه غیر مالی در دعاوی خانوادگی غلبه کرده و ارزش مادی آن‌ها در مقابل آسیب‌های عاطفی احتمالی ناچیز است. به طور کلی به منظور حمایت از کانون خانواده، رعایت این تشریفات آیین دادرسی مدنی الزامی نیست.

سایت دادگاه خانواده تهران

تا سال‌ها پیش، سایت دادگاه خانواده وجود نداشت و یا به عبارتی بهتر دادگاه‌ها سایت مستقلی نداشتند. اما سایت عدل ایران همان سایت قوه قضاییه بوده و به صورت کلی به بررسی امور دادگاه می‌پردازد. به طور کلی در صورتی که در مورد سایت دادگاه خانواده و آدرس دادگاه خانواده سوالات و یا ابهاماتی داشتید می‌توانید با مشاوران کارمنتو در میان بگذارید.

عدم حضور در دادگاه خانواده

لازم است بدانید که حضور در جلسه دادگاه خانواده و یا وکیل وی در برخی پرونده و دعاوی لازم و ضروری است و عدم حضور هر یک از طرفین ممکن است باعث ایجاد عواقب جدی شود‌. به عنوان مثال در صورتی که مرد و یا وکیل وی در جلسه مربوط به نفقه حضور نداشته باشد، کسی از حق وی دفاع نخواهد کرد و در نتیجه حق مرد ممکن است، ضایع شود.

همچنین در مورد این سوال که دادگاه خانواده چه روزهایی باز است؟ باید ذکر کرد که دادگاه خانواده عمدتا از شنبه تا چهارشنبه باز است و برخی از آن‌ها در روز پنجشنبه نیز تا ظهر خدمات ارائه می‌دهند.

صلاحیت دادگاه خانواده نسبت به دادگاه عمومی

به دلیل اهمیت دعاوی خانوادگی مقرر شده تا دادگاه خاص و ویژه برای بررسی امور خانوادگی تاسیس شود. به طور کلی دادگاه خانواده نوعی دادگاه ویژه است که تنها صلاحیت بررسی و رسیدگی به دعاوی خانوادگی را دارد. به همین دلیل اگر در دادگاه عمومی دعاوی خانوادگی طرح شود، باید با صادر شدن قرار عدم صلاحیت، پرونده را به دادگاه خانواده ارسال کنند.

سخن پایانی

در این مقاله سعی بر این بود که شما را با دادگاه خانواده آشنا کنیم. در نظر داشته باشید دادگاه خانواده به صورت خاص دعاوی مربوط به خانواده را بررسی و رسیدگی می‌کند و بررسی دعاوی خانوادگی در دیگر دادگاه‌ها انجام نخواهد شد. به طور کلی در صورت نیاز و تمایل به دریافت بهترین خدمات مشاوره‌ای و داشتن اطلاعاتی در مورد اینکه ابلاغیه دادگاه خانواده چیست و چگونه انجام می‌شود، می‌توانید با مرکز کارمنتو در ارتباط باشید.

این مرکز از جدیدترین تکنولوژی‌های دنیا استفاده کرده، همچنین دارای یک پلتفرم جامع ویژه مشاور و کارفرما است. از دیگر مزایای آن همچنین می‌توان به ارائه خدمت با معقول‌ترین قیمت بازار، نمایش وضعیت مشاور به منظور صرفه جویی در زمان کاربر (آنلاین و آفلاین) و امکان دریافت مشاوره فوری در هر جای ایران در لحظه و زیر یک دقیقه اشاره کرد.

از طریق مشاوره کسب و کار تلفنی آنلاین در حوزه مد نظر خود بدون پرداخت هزینه تلفن و اینترنت و از طریق تماس امن، پاسخ سوالات خود را دریافت نمایید.

با کلیک روی لینک زیر و از طریق (منو خدمات مشاوره) حوزه مد نظر خود را انتخاب نمایید.

مشاوره کسب و کار

سوالات متداول درباره دادگاه خانواده

1. دادگاه خانواده پنجشنبه باز است؟

   این دادگاه عمدتا روزهای شنبه تا چهارشنبه باز است. در برخی مناطق ممکن است دادگاه خانواده پنجشنبه تا ظهر نیز باز باشد.

2. چه پرونده هایی به دادگاه خانواده ارجاع میشود؟

   تنها پرونده‌هایی به دادگاه خانواده ارجاع داده می‌شود که به دعاوی خانوادگی مربوط باشد که از جمله آن‌ها می‌توان به مطالبه نفقه، مهریه، حق حضانت و طلاق اشاره کرد.

3. دادگاه خانواده عمومی است یا اختصاصی؟

   دادگاه خانواده از جمله دادگاه اختصاصی است که فقط دعاوی مربوط به خانواده‌ در آن‌ها بررسی و رسیدگی می‌شوند.

4. در صورتی که دعاوی خانوادگی در دادگاه های دیگری اقامه شده باشد تکلیف چیست؟

   در این صورت دادگاه باید قرار عدم صلاحیت را صادر کند و پرونده مذکور را به دادگاه مربوطه ارجاع دهد.