یکی از چالش‌های مهم بین کارمند و کارفرما، همیشه درباره مانده مرخصی‌های کارگر بوده است. البته برای آن دسته از کارمندان و کارگرانی که از تمامی مرخصی‌های استحقاقی خود استفاده کرده‌اند، این مشکل وجود ندارد. اما افرادی که به دلایل مختلفی از تمام مرخصی‌های سالانه بهره‌مند نشده‌اند، دچار درگیری با کارفرما می‌شوند.
دریافت مانده مرخصی‌های استحقاقی، حق هر کارمند است؛ بنابراین طبق قانون کار، امکان بازخرید مرخصی یا تبدیل ریالی آن فراهم شده است. اما نحوه انتقال مانده مرخصی چگونه است؟ قانون مانده مرخصی وزارت کار چیست؟ تکلیف مالیات بازخرید مرخصی استفاده نشده چگونه است؟ برای پاسخ به این سوالات، در ادامه این مطلب از کارمنتو همراه ما باشید.
مانده مرخصی چیست؟
به طور کلی برای هر کدام از کارمندان در بخش‌های خصوصی و دولتی، انواع مرخصی ها از جمله مرخصی استحقاقی وجود دارد. این قانون هم به منظور افزایش بهره‌وری کارمندان و سلامت جسم و روح آن‌ها تنظیم شده است. در قانون مرخصی استحقاقی، هر کارگر و کارمند میتواند سالیانه 30 روز از روزهای کاری خود را در مرخصی استحقاقی بگذراند.
حالا اگر فردی از این 30 روز کامل مرخصی استحقاقی استفاده نکند، مشمول مانده مرخصی قانون کار می‌شود. در واقع هر تعداد روز باقی‌مانده از مرخصی‌های استحقاقی کارمند و کارگر، جزو روزهای مانده از مرخصی‌های او محاسبه می‌شود. در این قسمت، دو مورد انتقال یا ذخیره مانده مرخصی و تسویه یا بازخرید مرخصی وجود دارد که هر کدام را بررسی می‌کنیم:
قانون انتقال یا ذخیره مانده مرخصی چیست؟
طبق ماده 66 قانون کار، کارمندان می‌توانند در پایان سال کاری و با محاسبه مانده مرخصی استفاده نشده، بخشی از روزهای مرخصی استحقاقی خود را به سال بعد منتقل کنند. بر اساس همین ماده از قانون مانده مرخصی اداره کار، هر کارگر میتواند تنها 9 روز از تمامی مانده مرخصی‌های خود را به سال بعد منتقل کند و آن را ذخیره نماید.
از آن طرف برای کارمندان هم 15 روز مانده مرخصی قابل انتقال به سال بعد وجود دارد. البته باید بدانید که این تعداد روزها، برای کارمندانی است که 12 ماه سال را فعالیت کرده‌اند و برای افراد با سابقه کمتر صدق نمی‌کند.
قانون تسویه و یا باز خرید مرخصی چیست؟
یکی دیگر از موارد مهم درباره مانده مرخصی، درباره قانون باز خرید مرخصی است. بر اساس ماده 66 قانون کار، امکان بازخرید مرخصی قانون کار برای کارمندان هم وجود دارد. بر طبق بخشنامه‌ها و قانون کار، اگر کارگر یا کارمند قرارداد کار خود را فسخ کند، میتواند برای بازخرید مرخصی بر اساس قانون کار اقدام کند. این عدم همکاری ممکن است که به دلایل مختلفی از جمله بازنشستگی، تعطیلی کارگاه یا ازکار افتادگی کارگر باشد.
طبق ماده 72 قانون کار، اگر در پایان قرارداد بین کارفرما و کارگر، تسویه حساب به طور کامل انجام شده باشد، باید محاسبه بازخرید مرخصی هم انجام شود. البته طبق همین ماده از قانون کار، برای بعضی از شغل‌هایی با شرایط سخت کاری، امکان بازخرید مانده مرخصی وجود ندارد؛ چرا که برای جلوگیری از فرسودگی کارگران، استراحت آن‌ها ضروری است و امکان ذخیرهسازی روزهای مرخصی اصلا وجود ندارد.
همچنین باید بدانید که طبق ماده 66 قانون کار، امکان بازخرید مرخصی استفاده نشده در زمان اشتغال کارگران وجود ندارد و حتما باید پس از پایان قرارداد باشد. اما در برخی از شرکت‌ها که بازخرید در زمان اشتغال کارمندان انجام می‌شود، این مبلغ با عنوان بدهی کارکنان به شرکت ثبت می‌شود.
از طرفی بر اساس بخشنامه بازخرید مرخصی، میزان روز بازخرید مرخصی تنها 17 روز است؛ چرا که 9 روز از مرخصی‌ها تحت عنوان مانده مرخصی به سال بعد منتقل می‌شود.
جدای از کارمندان و کارگران در بخش‌های عادی، ماده 73 قانون کار درباره بازخرید مرخصی کارمندان دولت چنین می‌گوید که: «بازخرید مرخصی استحقاقی کارمند با درخواست خود آن، در هر دوره 10 ساله خدمت، تنها برای یک بار انجام می‌شود. البته موافقت با بازخرید کارمند هم در صورت معتبر بودن و با تصویب در هیئت رئیسه انجام می‌گیرد. بر این اساس، موسسه دولتی، باید مرخصی ذخیره شده را از تمامی ذخیره مرخصی استحقاقی فرد کم کند.»
نحوه محاسبه مانده مرخصی طبق قانون کار
قبل از هر چیزی باید به این مورد توجه کنید که نحوه محاسبه مانده مرخصی طبق قانون کار، باید برای کارمندی با یک سال فعالیت کاملا انجام شود. برای کارمندی که کمتر از 1 سال در شرکتی کار کرده باشد، امکان ذخیرهسازی 9 روزه وجود ندارد. در این موقعیت‌ها، باقی‌مانده روزهای مرخصی کارگر، بر مبنای 26 روز محاسبه می‌شود.
بر اساس فرمول محاسبه مانده مرخصی برای مانده مرخصی، تنها حقوق پایه تقسیم بر تعداد روزهای ماه و ضرب در تعداد روزهای مرخصی می‌شد. اما بعد از بررسی‌ها و تصویب مسئولین قانون کار، تنها حقوق پایه به عنوان منبای محاسبه مانده مرخصی قانون کار نیست؛ چرا که مزایای دیگر مانند حق مسکن، بن کارگری و هزینه غذا هم با حقوق پایه جمع و بر تعداد روزهای مانده مرخصی تقسیم می‌شود. سپس حاصل به دست آمده، در تعداد روزهای مرخصی ضرب می‌شود.
فرمول محاسبه بازخرید مرخصی استفاده نشده
انتقال و ذخیره مانده مرخصی، مفهوم جداگانه‌ای نسبت به تسویه بازخرید مرخصی دارد؛ از همین رو فرمول آن هم با فرمول محاسبه مانده مرخصی متفاوت است. برای محابسه بازخرید مرخصی، تاکنون چند مدل فرمول تعیین شده است که هر کدام نتایج خاصی را به دنبال دارد. فرمول‌های کلی درباره محاسبه بازخرید مانده مرخصی، به شرح زیر است:
فرمول1: در این فرمول، میزان مزد کارمند محاسبه و با پایه سنوات جمع می‌شود. سپس در تعداد روزهای بازخرید شده ضرب می‌شود.
فرمول2: تمامی دریافتی‌هایی که کارگر در طول روز به دست می‌آورد با یکدیگر جمع و در تعداد روزهای مرخصی بازخرید شده ضرب می‌شود.
فرمول3: مجموع میزان درآمد، پایه سنوات و مزایای کارگر محاسبه و در تعداد روزهای مرخصی بازخرید شده ضرب می‌شود.
توجه داشته باشید که نحوه محاسبه بازخرید مرخصی استفاده نشده برای هر شرکتی بر اساس این سه فرمول است؛ اما فرمول دوم، بیشترین کاربرد را در سازمان های مختلف دارد.
بخشنامه بازخرید مرخصی
بر اساس دستورالعمل اداره کل تنظیم و نظارت بر روابط کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بخشنامه بازخرید مرخصی در سال 1400 صادر شده است. بنابر این بخشنامه، با توجه به این که زمان مرخصی استحقاقی برای تمامی کارمندان قابل استفاده است، اگر کارگر مشمول قانون کار از حق خود استفاده نکند، باید مطالبات مانده مرخصی بر مبنای مزد او، پرداخت شود.
این مطالبات هم شامل تمامی مزایایی است که پرداخت کردن آن‌ها به حضور در محل کار بستگی دارد. از طرفی در بخشنامه محاسبه مانده مرخصی، ملاک پرداخت و محاسبه مانده مرخصی، بر اساس حق سنوات و مزد کارگر است.
درمورد مانده مرخصی یک سوالات بیشتری دارید؟ دریافت مشاوره بیمه و قانون کار آنلاین و تلفنی کارمنتو که در لحظه انجام می‌شود، میتواند بسیار کمک کننده باشد.
بازخرید مانده مرخصی انواع قرارداد کار
در حال حاضر کارمندان و کارگران بر اساس قراردادهای مختلفی با شرکت مورد نظر خود فعالیت می‌کنند. هر کدام از قراردادهای کار شرایط خاصی دارند و حقوق و مزایای آن‌ها با یکدیگر متفاوت است؛ از همین رو قانون انتقال مانده مرخصی به سال بعد و بازخرید مرخصی‌ها هم با یکدیگر متفاوت است. بنابراین در ادامه، نحوه تسویه مانده مرخصی در قراردادهای مختلف را ارائه می‌دهیم:
1.بازخرید مرخصی با قرارداد کار موقت یک سال و کمتر از یک سال
برای قراردادهای کار یک سال یا کمتر از آن، باید محاسبه بازخرید ایام مرخصی بر اساس 26 روز کاری انجام شود. به این صورت که بر اساس مدت زمان کار کارگر، 26 روز به عنوان مبنا در نظر گرفته می‌شود.
مثلا اگر قرارداد موقت شخصی 6 ماه باشد، کل مرخصی استحقاقی آن، 13 روز تعیین می‌شود. حالا اگر در زمان تمام شدن قرارداد کار 6 ماهه فرد، 5 روز را استفاده کرده باشد، 7 روز دیگر به عنوان مانده مرخصی شناخته می‌شود و امکان بازخرید مرخصی استفاده نشده وجود دارد.
2. بازخرید مرخصی در قراردادهای کار بیش از یک سال
برای آن دسته افرادی که بیش از یک سال قرار داد کار دارند، محاسبه بازخرید مرخصی باز هم بر اساس 26 روز انجام می‌شود. در صورتی که فرد قرارداد کار یکساله خود را تمام کند و وارد سال دوم شود، تنها 9 روز از مانده مرخصی قابل انتقال به سال بعد است. بنابراین اگر بیشتر از 9 روز باقی مانده داشته باشد، دیگر سوخت می‌شود. مثلا فرض کنید که شخص قرارداد چهار ساله دارد. این فرد تا پایان سال اول، 10 روز از مرخصی‌های استحقاقی خود را استفاده کرده است.
بنابراین 16 روز به عنوان مانده مرخصی در پایان سال باقی می‌ماند. برای این فرد در شروع سال دوم کاری، 9 روز از مرخصی‌ها تحت عنوان انتقال مانده مرخصی جدا می‌شود و 7 روز دیگر را هم از دست می‌دهد.
توجه کنید که با ثبت بازخرید مرخصی، روزهای مرخصی ذخیره شده به هیچ عنوان با مرخصی‌های سال بعد جمع نمی‌شوند؛ اما به صورت مستقل ذخیره می‌شوند و در سال‌های دیگر هم قابل استفاده هستند.
3. محاسبه بازخرید مرخصی در موقع بازنشستگی
هر کارگر و کارمندی، بلاخره پس از چند سال کار کردن نیاز به بازنشستگی پیدا می‌کند؛ از همین رو خود به خود قرارداد کار او با کارفرما متوقف می‌شود. به طوری که طبق ماده 21 قانون کار، بازنشستگی جزو حالت‌های اتمام قرارداد کار است.
مانده مرخصی بازنشستگان بستگی زیادی به نوع قرارداد کارگر یا کارمند دارد. مثلا اگر کارگر یا کارمند دارای قرارداد کار 1 سال، کمتر یا بیشتر از آن باشد، نحوه بازخرید مرخصی بر اساس قانون کار، طبق موارد ذکر شده در قسمت قبلی انجام می‌شود.
4. هنگام قطع یا پایان همکاری یا استعفا، بازخرید مرخصی چگونه انجام می شود؟
یکی از موارد مهم برای کارفرما و کارگر، محاسبه مانده مرخصی در صورت استعفا از کار یا قطع همکاری است. ممکن است که فردی در بین قرارداد کاری خود، اعلام قطع همکاری کند. در این زمان تسویه مانده مرخصی باید از طریق بازخرید انجام بگیرد. به این صورت که نرخ مانده مرخصی، باید بر اساس آخرین روز کاری آن کارگر محاسبه شود.
همچنین بر طبق قانون مانده مرخصی وزارت کار، امکان ذخیره مانده مرخصی بیشتر از 9 روز هم وجود ندارد؛ اما اگر کارگر بیشتر از 9 روز مرخصی استحقاقی هم داشت، کارفرما میتواند مبلغ بازخرید مرخصی را افزایش دهد. همچنین اگر قطع همکاری فرد با شرکت در پایان سال قبل باشد و تسویه بازخرید مرخصی در سال جدید انجام شود، باید هزینه بازخرید مرخصی استفاده نشده بر اساس آخرین روز کاری در سال قبل محاسبه شود.
همچنین جدای از مزد پایه، باید دریافتی‌های دیگر مانند مزایای رفاهی از جمله حق مسکن و بن کارگری هم در محاسبات مانده مرخصی در صورت استعفا رعایت شوند.
حداکثر میزان ذخیره مرخصی چقدر است؟
افراد در طول سال کاری، حق استفاده از 26 روز مرخصی استحقاقی دارند؛ اما حداکثر میزان بازخرید مرخصی چقدر است؟ مطابق ماده 66 قانون کار، هر کارگر میتواند حداکثر 9 روز از مرخصی‌های استحقاقی سالیانه خود را ذخیره کند و به سال بعد انتقال دهد. از طرفی در صورت عدم تمایل به انتقال مانده مرخصی، میتواند مبلغ آن را به صورت مانده مرخصی از کارفرما دریافت کند.
آیا به مانده مرخصی مالیات تعلق می گیرد؟
برای برخی از افراد این سوال پیش می‌آید که آیا به مانده مرخصی هم مالیات تعلق می‌گیرد؟ باید بگوییم که طبق ماده 91 قانون مالیات‌های مستقیم، درامدهای ناشی از حقوق بازنشستگی، مستمری، پایان خدمت، خسارت‌های اخراج، حق سنوات، حقوق ایام مرخصی استفاده نشده و باز خرید خدمت، جزو آن دسته فعالیت‌هایی هستند که مشمول مالیات نمی‌شوند.
بر این اساس، معافیت مانده مرخصی از مالیات ثابت می‌شود. در واقع بر اساس قانون کار و قانون مالیات‌های مستقیم، هزینه‌ای بابت مرخصی‌های مانده در قالب مالیات کسر نخواهد شد.
بازخرید مرخصی مشمول مالیات می‌شود؟
آیا بازخرید مرخصی مشمول مالیات است؟ این سوال هم مشابه به سوال مالیات مانده مرخصی است. باید بگوییم که حتی با توجه به بازخرید مرخصی، باز هم مالیات بازخرید مرخصی به چنین افرادی تعلق نمی‌گیرد. بر طبق ماده 91 قانون مالیات‌های مستقیم، حقوق کارگر در روزهای مانده مرخصی هم معاف از مالیات بازخرید مرخصی استفاده نشده می‌شود. بنابراین خیال شما از عدم پرداخت مالیات بازخرید مرخصی راحت است.
آیا در صورت فوت، مانده مرخصی به وراث او تعلق می‌گیرد؟
در بخشنامه محاسبه مانده مرخصی و بازخرید، اشاره‌ای به این موضوع شده است. به طور کلی بر اساس قانون انتقال مانده مرخصی به سال بعد، حق مرخصی برای هر فرد واجب است و در نهایت باید پرداخت شود.
اما اگر فرد کارگر فوت شود، بر طبق قوانین بازخرید مرخصی، باید هزینه آن از سمت کارفرما محاسبه شود و به وراث آن فرد واریز گردد. اما باید بدانید که نحوه محاسبه مانده مرخصی طبق قانون کار، باید پس از مراحل قانونی انحصار وراثت و تعیین تعداد وراث یا قیم فرد انجام می‌شود.
در صورت عدم پرداخت مانده مرخصی چه اقدامی انجام دهیم؟
با توجه به این که پرداخت و محاسبه مانده مرخصی برای هر کارگر و کارمندی واجب است، اگر کارفرمایی از پرداخت حداکثر میزان بازخرید مرخصی شانه خالی کرد، شما می‌توانید به صورت قانونی حق خود را مطالبه کنید. البته با توجه به قانون بازخرید مرخصی و پرداخت تعداد روزهای آن، بهتر است که با مشاور متخصص در این زمینه ارتباط داشته باشید.
وبسایت کارمنتو به منظور ارتباط آسان با مشاوران و صرفه جویی در وقت و هزینه افراد، امکان ارتباط آنلاین و تلفنی با مشاوران خبره فراهم می‌کند. به این صورت که شما با آگاهی از قوانین مربوط به مانده مرخصی بازنشستگان یا کارگران عادی، حق و حقوق خود را از کارفرما به آسانی دریافت می‌کنید.
سخن پایانی
در بسیاری از شرکت‌های دولتی یا خصوصی، درباره نحوه بازخرید مرخصی چالش‌های مختلفی وجود دارد. بر طبق قانون افراد می‌توانند با ذخیره مانده مرخصی یا باز خرید آن، از روزهای مرخصی استفاده نشده خود در سال بعد بهره‌مند شوند. از طرفی حتی امکان دریافت مبلغ این تعداد روز هم وجود دارد. ما در این مقاله، به برخی از سوالات شما از جمله این که آیا بازخرید مرخصی مشمول مالیات است، پاسخ کاملی را ارائه کردیم. اما اگر نیاز به مشاوره تخصصی بیشتری درباره نحوه انتقال مانده مرخصی دارید، می‌توانید از مشاوران کارمنتو کمک بگیرید.
از طریق مشاوره کسب و کار تلفنی آنلاین در حوزه مد نظر خود بدون پرداخت هزینه تلفن و اینترنت و از طریق تماس امن، پاسخ سوالات خود را دریافت نمایید.
با کلیک روی لینک زیر و از طریق (منو خدمات مشاوره) حوزه مد نظر خود را انتخاب نمایید.
سوالات متداول درمورد مانده مرخصی
1. تکلیف مانده مرخصی چه می شود؟
مطابق ماده 66 قانون کار، هر فرد میتواند 9 روز از مانده مرخصی استحقاقی خود را ذخیرهسازی و به سال بعد منتقل کند یا این که مبلغ بازخرید مرخصی را در پایان سال یا قرارداد کاری خود دریافت کند.
2. بازخرید مرخصی مشمول بیمه است؟
با توجه به این که تمامی روزهای مرخصی استحقاقی هم جزو سوابق کاری فرد محسوب می‌شود، بنابراین بیمه تامین اجتماعی هم در زمان بازخرید مرخصی قانون کار به آن‌ها تعلق می‌گیرد.
3. بازخرید مرخصی چگونه محاسبه می شود؟
به طور کلی فرمول محاسبه بازخرید مرخصی در سه نوع مختلف است؛ اما نوع متداول آن مجموع حقوق پایه با تمامی مزایای رفاهی و اداری از جمله حق سنوات و حق مسکن و ضرب آن در تعداد روزهای مرخصی استفاده نشده است.
4. قانون انتقال مانده مرخصی به سال بعد چیست؟
بر طبق ماده 66 قانون کار، افرادی با قرارداد کار بیش از یک سال تنها می‌توانند 9 روز از مرخصی استحقاقی خود را به سال بعد منتقل کنند؛ از همین رو تعداد روزهای دیگر، خود به خود سوخت می‌شود. از طرفی آن فردی که قرارداد کمتر از 1 سال دارند، تعداد روز منتقل شده بر اساس میزان سابقه آن‌ها است.
