افرادی که تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی هستند، می‌توانند از مستمری بازنشستگی بهره‌مند شوند؛ البته برای بهره‌مندی از این مزایا، محدودیت‌هایی در زمینه سن و میزان سابقه بیمه نیز وجود دارد. افراد فعال در دسته مشاغل زیان‌آور، نسبت به دیگران، زودتر بازنشسته می‌شوند؛ اما گاهی افرادی با شغل‌های معمولی نیز تمایل دارند که پیش از موعد بازنشسته شوند.
جهت کسب اطلاعات در خصوص قانون ترک کار، با نصب اپلیکیشن کارمنتو و مراجعه به بخش خدمات مشاوره قانون کار، از کارشناسان این حوزه مشاوره دریافت کنید.
این موضوع، همواره بحثی جنجالی برای همه دولت‌ها بوده است و مدافعین و منتقدین سرسختی هم دارد؛ البته طبق قانون بازنشستگی پیش از موعد، این امکان را برای افراد واجد شرایط فراهم است. قانون بازنشستگی قبل از موعد بیمه‌شدگان تأمین اجتماعی، در سال 1367 تصویب شد. از همان زمان نیز تلاش‌هایی برای تغییر این قانون صورت گرفته است. بد نیست بدانید که این قانون، در مورد زنان و مردان متفاوت است. در این مطلب، به موضوع بازنشستگی قبل از موعد و شرایط و ضوابط آن خواهیم پرداخت. تا پایان مقاله با ما همراه باشید.
بازنشستگی پیش از موعد چیست؟
بازنشستگی، هم شامل کارمندان دولت و هم کارمندان بخش خصوصی می‌شود؛ البته افرادی که بیمه اختیاری یا خویش‌فرما واریز کنند نیز مشمول مستمری بازنشستگی خواهند شد. سن قانونی بازنشستگی برای مردان 60 و برای زنان نیز 55 سال تعیین شده است؛ علاوه بر این، بیمه‌شدگان در صورت داشتن 35 سال سابقه بیمه تأمین اجتماعی، بدون هیچ‌گونه محدودیت سنی، بازنشسته خواهند شد.
بازنشستگی می‌تواند با داشتن سابقه کاری کمتر و سن پایین‌تر نیز اتفاق بیفتد. در این حالت، از اصطلاح بازنشستگی پیش از موعد استفاده می‌کنیم. بازنشستگی قبل از موعد می‌تواند به‌خاطر شرایط سخت‌کاری یا دلایل شخصی باشد. در حالت اول، فرد می‌تواند بسته به شغل خود و میزان زیان‌باربودن آن که توسط قانون مشخص شده است، برای بازنشستگی اقدام کند؛ البته در چنین شرایطی، متقاضی باید حداقل 20 سال متوالی یا 25 سال متناوب، سابقه کار داشته باشد.
در صورتی که دلایل فرد برای درخواست بازنشستگی شخصی باشند، این مسئله مطابق قانون در کمیته‌ای تخصصی مورد بررسی قرار می‌گیرد و رأی لازم نیز صادر می‌شود.
شرایط و قوانین تأمین اجتماعی برای بازنشستگی پیش از موعد
بر اساس تبصره 1 قانون بازنشستگی قبل از موعد، پس از اعلام کتبی بازنشستگی به کارفرما و ثبت آن در اداره تأمین اجتماعی، اگر کارفرما به تخصص کارگر نیاز داشته باشد، درخواست خود را حداکثر ظرف مدت 5 روز به اداره تأمین اجتماعی محل ارائه می‌کند.
درخواست کارفرما، در کمیته‌ای با حضور مدیرکل کار و امور اجتماعی، نماینده شورای اسلامی محل کار یا نماینده قانونی کارگر و مدیرکل سازمان تأمین اجتماعی بررسی می‌شود. این کمیته، با شنیدن دلایل دو طرف، ظرف مدت 10 روز، رأی خود را صادر می‌کند. اگر دلایل کارفرما قانع‌کننده باشند، بازنشستگی فرد حداکثر تا سه ماه به تعویق خواهد افتاد.
جهت اقدام برای بازنشستگی قبل از موعد، متقاضی باید حداقل 20 سال سابقه واریز بیمه داشته باشد؛ البته مردان بالای 60 سال و زنان بالای 55 سال، با سابقه بیمه کمتر از 20 سال نیز می‌توانند برای بازنشستگی اقدام کنند. ادامه واریز بیمه (در صورت کم‌بودن سابقه) در اختیار متقاضی است و کارفرما، تنها برای مردان 65 سال به بالا و زنان 60 سال به بالا امکان تقاضای بازنشستگی دارد.
شاغلین در مشاغل سخت و زیان‌آور، می‌توانند از حداکثر 10 سال ارفاق بهره‌مند شوند. مشاغل سخت و زیان‌آور، طبق تعریف ارائه‌شده توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، به شرح زیر هستند:
« کارهای سخت و زیان‌آور، کارهایی است که در آن‌ها عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و بیولوژیکی محیط کار، غیراستاندارد بوده و در اثر اشتغال کارگر تنشی به مراتب بالاتر از ظرفیت‌های طبیعی (جسمی و روانی) در وی ایجاد گردد که نتیجه آن بیماری شغلی و عوارض ناشی از آن بوده و بتوان با به‌کارگیری تمهیدات فنی، مهندسی، بهداشتی و ایمنی و غیره، صفت سخت و زیان‌آور‌بودن را از آن مشاغل کاهش یا حذف نمود.»
بخش اول بند (ب) تبصره 2 قانون بازنشستگی پیش از موعد تامین اجتماعی در مشاغل سخت و زیان‌آور می‌گوید: متقاضیان، در صورت اشتغال حداقل بیست سال متوالی یا بیست‌وپنج سال متناوب در کارهای سخت و زیان‌آور، می‌توانند درخواست خود را به ادارات کار و امور اجتماعی استان‌ها ارائه کنند. این افراد، چنانچه حق بیمه مدت مزبور را به صندوق تأمین اجتماعی پرداخت کرده باشند، نیازی به داشتن شرایط سنی اعلام‌شده نخواهند داشت.
نکته قابل‌توجه در مورد حقوق بازنشستگی قبل از موعد در مشاغل عادی این است که افراد به ازای تعداد سال‌های سابقه کاری خود، حقوق ماهانه دریافت می‌کنند؛ مثلاً اگر 21 سال بیمه پرداخت کرده باشید، حقوق 21 روز را در هر ماه، به‌عنوان مستمری دریافت می‌کنید.
قانون بازنشستگی پیش از موعد
مطابق ماده‌واحده قانون بازنشستگی پیش از موعد مردان، بیمه‌شدگان تأمین اجتماعی، درصورت داشتن حداقل 55 سال تمام و سابقه پرداخت 20 سال حق بیمه یا بیشتر، می‌توانند تقاضای بازنشستگی کنند.
برای این منظور، آنان باید تصمیم خود را به‌صورت کتبی به کارفرما اطلاع دهند؛ سپس درخواست بازنشستگی خود را برای سازمان تأمین اجتماعی حوزه محل کار خود ارسال کنند. حداقل سن موضوع این قانون برای زنان، 10 سال کمتر از مردان است.
در صورتی که فرد یکی از شرایط زیر را داشته باشد، از داشتن حداقل سن مطرح‌شده در این قانون معاف خواهد بود:
الف – داشتن حداقل 30 سال سابقه پرداخت حق بیمه
ب – داشتن حداقل 20 سال سابقه پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیان‌آور.
ج- داشتن مجموعاً 30 سال سابقه پرداخت حق بیمه در کارهای عادی و سخت و زیان‌آور؛ با لحاظ این موضوع که هر سال پرداختی در مشاغل زیان‌آور، معادل 1.5 سال مشاغل عادی در نظر گرفته خواهد شد. آیین‌نامه کارهای سخت و زیان‌آور، توسط شورای عالی حفاظت فنی و با حضور مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی (با حق رأی) تجدیدنظر خواهد شد. در حال حاضر، حداکثر مدت ارفاق، 10 سال در نظر گرفته می‌شود.
مطابق تبصره 7 ماده‌واحده فوق، اگر فرد بیمه‌شده‌ای بر اساس این قانون بازنشسته و سپس در جای دیگری مشغول‌به‌کار شود، مستمری بازنشستگی او قطع خواهد شد شد؛ علاوه بر این، فرد، حق بازنشستگی قبل از موعد را نیز نخواهد داشت.
قوانین مربوط به بازنشستگی قبل از موعد کارکنان دولت، استثنائاتی هم دارد. مطابق این قانون، کارکنان رسمی، پیمانی و قراردادی وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی که حداقل بیست‌وپنج سال سابقه خدمت قابل‌قبول دارند، می‌توانند با حداکثر پنج سال سنوات ارفاقی و بدون شرط سنی (در صورت موافقت دستگاه متبوع خود) بازنشسته شوند.
جمع‌بندی
در این مقاله، به موضوع بازنشستگی قبل از موعد پرداختیم و گفتیم که افراد، مطابق قانون، امکان بازنشستگی پیش از 30 سال کار را نیز دارند. همان‌طور که دیدید، مردان پس از حداقل 20 سال کاری و داشتن حداقل 55 سال و زنان با داشتن حداقل 45 سال، می‌توانند برای بازنشستگی قبل از موعد اقدام کنند. درصورتی‌که فرد در گروه مشاغل سخت و زیان‌آور فعالیت کند، می‌تواند از حداکثر 10 سال ارفاق نیز بهره‌مند شود.
قانون بازنشستگی پیش از موعد بانوان و آقایان، جزئیات خاص خود را دارد و برای مشاغل و بخش‌های مختلف اقتصادی، متفاوت است. با توجه به این موضوع، لازم است که قبل از هر تصمیمی، با کارشناسان مجرب در این زمینه مشورت کنید؛ زیرا هر گونه اشتباهی می‌تواند مستمری بازنشستگی و زندگی شما را تا سال‌ها تحت‌تأثیر قرار دهد.
مجموعه کارمنتو، با دارابودن مشاورین متخصص و مجرب، آماده ارائه مشاوره در این حوزه و سایر حوزه‌های کاری، مالی و حقوقی به افراد و کسب‌وکارهای مختلف است. برای دریافت مشاوره‌های تخصصی در زمینه بازنشستگی پیش از موعد 1401 و قوانین مربوط به آن، با ما تماس بگیرید.
