داشتن یک استارتاپ، بزرگ کردن کسب و کار، پول درآوردن، کمک به افراد، تغییر فرهنگ کار در شهر و کشور و… اگر در دهه‌های اخیر وارد بازار کار (به ویژه بازار آنلاین) شده باشید، احتمالا به این چیزها فکر کرده‌اید. راه اندازی استارت آپ از دور به نظر جذاب، پولساز و البته ساده می‌آید. واقعیت این است که با وجود جذاب و پولساز بودن، فرایند راه اندازی استارتاپ (و مراحل نگهداری و گسترش آن) به هیچ عنوان ساده نیست. شاید برایتان جالب باشد که بدانید 90% استارتاپ‌ها شکست می‌خورند. کمپانی‌های بزرگی مثل فیس‌بوک، اینستاگرام و واتسپ و حتی مدلهای داخلی مثل اسنپ و دیجی کالا، جزئی از 10% استارتاپ‌های زنده مانده هستند. در این مطلب می‌خواهیم راه اندازی استارتاپ در ایران (و به صورت کلی در دنیا) را بررسی کنیم و ببینیم که برای شروع کار، باید چه قدم‌هایی بردارید. اگر ایده‌های مختلف استارتاپی در سرتان جولان می‌دهند و به فکر ایجاد یک کسب و کار هستید، حتما این مطلب را بخوانید.
می‌توانید در بخش مشاوره راه اندازی کسب و کار، وب سایت کارمنتو هر آنچه را که باید در مورد راه‌اندازی کسب و کار جدید بدانید، از کارشناسان دریافت کنید.
استارت آپ چیست؟
برای راه اندازی استارتاپ در ایران (و هر کشور دیگری)، ابتدا باید این مفهوم را دقیقا بفهمیم و جلوی سوتفاهم‌ها را بگیریم. واژه استارتاپ (startup) به سازمانی گفته میشود که در مراحل ابتدایی تاسیس است. استارتاپ‌ها معمولا توسط یک یا دو کارآفرین ایجاد می‌شوند، کارفرماهایی که معمولا یکی از این دو هدف را در ذهنشان دارند: ساختن یک محصول یا ایجاد یک خدمت که فکر می‌کنند در بازار تقاضا دارد. یکی از چالش‌های پیش روی راه اندازی استارت آپ بودجه است، یعنی این کمپانی‌ها اغلب با هزینه بالا و درآمد پایین تاسیس می‌شوند. برای شناخت دقیق‌تر مفهوم یک استارتاپ، شاید بد نباشد بدانید که این شرکتها روی «یک» خدمت یا کالای خاص تمرکز دارند و آن را به بازار ارائه می‌کنند، معمولا بیزنس مدل کامل و همه‌جانبه ندارند، و مهمتر از هم منابع مورد نظر برای رفتن به مرحله بعد را هم ندارند. بسیاری از استارتاپ‌ها با هزینه شخصی موسسانشان راه‌اندازی می‌شوند. این یعنی برای داشتن بودجه بیشتر نیازمند سرمایه‌گذار هستند. سرمایه‌گذارهایی مثل دوستان، خانواده و یا افراد غریبه.
انواع استارت آپ
هزینه و مدل راه اندازی استارتاپ، تا حدود زیادی به این بستگی دارد که استارتاپ شما از کدام نوع باشد. همه استارتاپ‌ها قطعا در یکی از این دستهبندیها قرار می‌گیرند:
- مقیاس‌پذیر (Scalable): کمپانی‌های فناوری‌محور اغلب در همین دسته هستند. از آن جایی که شرکت‌های تِک یا فناوری‌محور پتانسیل زیادی دارند، می‌توانند خیلی سریع بزرگ و وارد بازار جهانی شوند. آن‌ها معمولا سرمایههای خوبی دریافت می‌کنند و حتی می‌توانند به کمپانی‌های بینالمللی تبدیل شوند. گوگل، اوبر، فیس‌بوک و توییتر نمونه‌هایی از استارتاپ مقیاس‌پذیر هستند. آن‌ها بهترین کارمندان را استخدام می‌کنند و در نتیجه خیلی سریع به سرمایه مورد نظرشان دست پیدا می‌کنند.
- کوچک (Small Business Startups): راه اندازی استارت آپ توسط افراد عادی و با سرمایه شخصی، معمولا در این دسته‌بندی قرار می‌گیرد. این استارتاپ‌ها با سرعت خودشان رشد می‌کنند و اغلب سایت خوبی دارند، اما کمتر می‌بینید که اپلیکیشن هم داشته باشند. خواروبار فروشی‌ها، آرایشگاه‌ها، شیرینیفروشیها و حتی بعضی از آژانس‌های مسافرتی مثالی برای این دسته محسوب می‌شوند.
- سبک زندگی: (Lifestyle Startups): افرادی که یک علاقمندی یا سرگرمی خاص دارند و روی آن کار می‌کنند، می‌توانند به راه اندازی استارتاپ سبک زندگی فکر کنند و با علاقمندیشان پول دربیاورند. مثال‌های این نمونه فراوان‌اند، حتی اگر ندانیم جز این دسته‌بندی قرار دارند. مثلا فکر کنید که یک رقصنده حرفهای هستید و حالا یک آموزشگاه کوچک رقص تاسیس می‌کنید تا به افراد مختلف یادش بدهید و از این راه کسب درآمد هم بکنید.
- قابل خرید یا خریدنی (Buyable Startups): در صنعت تکنولوژی و نرمافزار، بعضی ها راه اندازی استارتاپ را به قصد فروش به یک کمپانی بزرگ‌تر انجام می‌دهند. غول‌هایی مثل آمازون و اوبر گاهی استارتاپ‌های کوچک‌تر را میخرند تا به مرور گسترش بدهند و از محل آن‌ها سود کنند.
- بزرگ (Big Business Startups): کمپانی‌های بزرگ، اغلب عمر محدودی دارند. چون ترجیح مشتریان، فناوریهای مختلف و رقبا مدام در حال تغییر هستند. به همین دلیل، کمپانی‌ها باید همیشه آماده پذیرش شرایط جدید باشند. در نتیجه، بسیاری از استارتاپ‌ها محصولات خلاقانه‌ای ارائه می‌دهند که نیازهای مدرن را براورده می‌کنند.
- اجتماعی (Social Startups): راه اندازی استارت آپ همیشه به قصد درآمدزایی انجام نمی‌شود، هنوز کمپانیهایی هستند که میخواهند به افراد مختلف کمک کنند. به این استارتاپ‌ها اجتماعی میگوییم. موسسات خیریه و غیرانتفاعی، که با کمک‌های مردمی اداره می‌شوند از جمله همینها هستند.
نحوه راه اندازی استارت آپ
همه ایده‌های جذاب و منحصر به فرد، تبدیل به استارتاپ‌های موفق نمی‌شوند، اما واقعیت این است که راه اندازی استارت آپ ماندگار و مقیاس‌پذیر، همیشه از یک ایده عالی شروع شده است. بعد از ایده دادن، تحقیقات بازار مهمترین بخش است. شما باید بدانید که آیا ایده‌تان همان‌قدر که در ذهن شما و دوستانتان بزرگ و فوق‌العاده است، در بازار هم جواب میدهد یا نه. بعد از تحقیقات بازار، یک طرح کسب و کار یا بیزنس پلن (Business Plan) تهیه کنید و در آن اهداف، رسالت استارتاپ، ارزش‌ها و جزئیات جذب سرمایه را بنویسید. در ادامه باید بودجه یا سرمایه پیدا کنید. این سرمایه می‌تواند منابع مختلفی داشته باشد، دوستان، خانواده، وام بانکی، سرمایه‌گذار کلان یا حتی پس‌انداز شخصی خودتان. بعد از این‌که بودجه را فراهم کردید، باید مطمئن شوید که از نظر قانونی تمام مراحل را رفته‌اید (مثلا ایده را ثبت کرده‌اید) و هیچ خلا مالیاتی یا قانونی ندارید. مجوزها را بگیرید، قراردادها را بخوانید و با سرمایه‌گذارتان به یک نتیجه نهایی درمورد شیوه شراکت برسید. حالا یک جا پیدا کنید و در آن مستقر شوید. کار شما شروع شده اما راه اندازی استارت آپ به مرحله نهایی نرسیده، شما باید بتوانید کاری که شروع کرده‌اید را ادامه بدهید، تا جز 10% کسب و کارهای استارتاپی موفق باشید.
همچنین بدانیم: راه اندازی کارخانه تولیدی کوچک گامی بزرگ جهت تحول آینده
مزایا و معایب راه اندازی استارت آپ
راه اندازی استارتاپ ایده خوبی برای پولدار شدن و یک زندگی بهتر به نظر می‌رسد، اما باید با عینک واقع‌بینی به آن نگاه کرد. در این قسمت، مزایا و معایب استارتاپ داشتن را بررسی می‌کنیم تا دید بهتری به آن پیدا کنید.
مزایا:
- می‌توانید با عشق و علاقه شخصی‌تان کار کنید: راه اندازی استارتاپ ها، همیشه ریشه در یک علاقه شخصی دارد. شاید به نظر بقیه کسب و کار شما دیوانه‌وار یا خستهکننده باشد، اما شما دوستش دارید و به آن اهمیت میدهید. قدرت عشق را نباید دست کم گرفت. کنترل و خلاقیت در کار دست شماست و مسیر کار را، نظرات شما تعیین میکند. شاید هر روزتان هیجان‌انگیز نباشد، اما کار به صورت کلی در راستای علایق شما خواهد بود.
- رئیس خودتان هستید: روزهای کار برای دیگران و صرف انرژی روی پروژه‌هایی که اعتقادی به آن‌ها ندارید، تمام شده و حالا این شمایید که تصمیم میگیرید و تصمیم‌های بقیه را هم تایید یا رد می‌کنید. ارزش‌ها و باورهای شخصی شما وارد کار می‌شوند و البته حرفتان سند خواهد بود.
- تعادل بین کار و زندگی شخصی‌تان به خوبی برقرار خواهد شد: البته که این تا حدود زیادی به مدل استارتاپ شما بستگی دارد، اما به صورت کلی با راه اندازی استارت اپ مدیریت اولویتها در دست شماست. می‌توانید ساعات کاری‌تان را (تا جای امکان) انتخاب کنید، در تعطیلات کار کنید و به جایش شب‌های هفته را استراحت کنید و…
معایب:
- انگیزه‌ای پولادین نیاز خواهید داشت: و خبر بد این است که این انگیزه را باید خودتان برای خودتان فراهم کنید. راه اندازی استارت آپ نیاز به تشنگی، انگیزه و علاقه خیلی خیلی زیادی دارد که قطعا در ابتدای کار دارید، اما احتمالا مثل بقیه شما هم در ادامه راه کمی دلسرد خواهید شد. بعد از این است که باید خودتان را به ماندن قانع کنید، حتی وقتی که اوضاع به جذابیت و شیرینی ابتدای راه نیست.
- مسئولیت همه چیز با خودتان است: اگر ساعت 5 صبح یک جمعه، مشکلی پیش بیاید، رسیدگی به آن مسئولیت شماست. به ویژه در ابتدای کار، وقتی نیروها زیاد نیستند و همه با نهایت توانشان کار می‌کنند، چیزی به نام ساعت کاری رسمی معنا ندارد و شما هر ساعت شبانه‌روز باید آماده حل مشکلات باشید.
- درآمد ثابت و همیشگی ندارید (حداقل در ابتدا): اگر نگاهی به اولین قدم‌های راه اندازی استارتاپ ها بیاندازید متوجه می‌شوید که هیچ‌کدامشان در ماهها (و یا حتی یکی دو سال) اول درآمد چندان زیادی نداشته‌اند و گاهی حتی افراد بدون حقوق در آن‌ها کار کرده‌اند. قبل از شروع کار، حتما به وضعیت زندگی شخصی‌تان نگاه کنید و ببینید که آمادگی مواجه با این واقعیت را دارید یا نه؟
صفر تا صد مراحل راه اندازی استارت آپ
هزینه راه اندازی استارت آپ
در مراحل مختلف راه اندازی استارتاپ، هزینههای مختلفی برای شما به عنوان موسس وجود دارد که لزوما همهشان در ابتدای مسیر قابل پیش‌بینی نیستند. برای راه اندازی کسب و کار استارتاپی خودتان، باید به این هزینه‌ها فکر کنید (هرچند که ممکن است بسته به نوع استارتاپ، این فهرست کوچک‌تر یا بزرگ‌تر شود):
- اجاره یا خرید مکان
- دریافت مجوزها و ثبت ایده
- استخدام نیروها
- ثبت هاست و ساخت وبسایت
- حقوق و دستمزد نیروهای مختلف (از برنامه‌نویس و طراح بصری تا نویسندهد محتوا یا حتی کارگر خط تولید)
- بیمه نیروها
- هزینه تحقیقات بازار
- خرید یا تولید محصول
- هزینههای ارسال
- و…
مدیریت استارت آپ چگونه است؟
مدیر استارتاپ بیشترین مسئولیت را دارد و احتمالا بالاترین حقوق را بین پرسنل دارد، اما نباید فراموش کرد که گاهی وظایفش شبانه‌روزی هستند و باید از کلان‌ترین مسائل (مثل تعیین استراتژی) تا جزئی‌ترین چیزها (پرداخت نشدن حقوق یک نیرو) دخالت و همراهی کند. مدیر یک استارتاپ بودن یعنی در عین این‌که نهایت تلاشتان را به کار می‌بندید، نسبت به نیروهایتان درک و همدلی خیلی زیادی دارید، چون عملا همه شما در یک کشتی هستید. چند وظیفه مختلف مدیر را در مسیر راه اندازی استارتاپ با هم بخوانیم:
- ایجاد یک استاندارد برای مدیریت پروژه
- مصاحبه و جذب نیرو (در مراحل اولیه)
- تعیین KPI
- شناسایی فرصت‌ها و تهدیدها
- همدلی و همراهی همیشگی با نیروها
- برنامه‌ریزی رویدادهای غیرکاری برای حفظ روحیه نیروها
- برنامه‌ریزی برای جذب سرمایه
چرا بیشتر استارت آپ ها با شکست مواجه میشود؟
تعداد استارتاپ‌های شکستخورده آن‌قدر زیاد است که احتمالا شما هم یکی دو موردش را در اطرافتان یا شهر محل زندگی‌تان می‌شناسید. دلایل شکست در راه اندازی استارتاپ، اغلب یکی از این موارد هستند:
- مشکلات بازار: گاهی تمام عوامل تاثیرگذار بر استارتاپ، بی‌عیب و نقص هستند اما بازار به دلایل مختلف پذیرای محصول یا خدمت تازه نیست. مثلا اقتصاد کشور دچار مشکل شده، قیمت مواد اولیه بالا رفته یا اخبار و وضعیت اجتماعی باعث می‌شوند کسی به فکر خرید آن کالای خاص نباشد.
- شکست مدل کسب و کار: مدل کسب و کار اهمیت بسیار زیادی در سرنوشت استارتاپ دارد، از ابتدا تا انتها. یک بیزنس مدل که همه چیز را در نظر نگرفته و در بعضی از قسمتها مشکل دارد، استارتاپ را قطعا با چالش مواجه خواهد کرد.
- مدیریت ضعیف: یک مدیریت خوب، گاهی می‌تواند دو مشکل قبلی را مدیریت کند و کشتی کسب و کار را به سلامت از طوفان بازار عبور بدهد. مدیرهای بی‌تجربه اما به خوبی از پس مشکلات زیاد یک کسب و کار تازه برنخواهند آمد.
- تمام شدن بودجه: نبودن مدیریت درست بودجه، می‌تواند باعث مشکل دخل و خرج شود. گاهی همه چیز در یک استارتاپ خوب است اما پول کافی برای ادامه راه وجود ندارد. خیلی از استارتاپ‌ها با وجود انگیزه و امکانات ادامه راه، شکست می‌خورند چون پول ندارند.
انتخاب مشاور درست و باتجربه در زمینه راه اندازی استارتاپ با کارمنتو
احتمالا با این راهنمایی‌ها توانسته‌اید دانشتان را درمورد راه اندازی استارت آپ بالا ببرید، اما عملی کردنِ این دانش مسیری طولانی و پر از ناهمواری است. برای این که یک استارتاپ راه بیاندازید و در مراحل مختلف با کمترین هزینه و خطا پیش بروید، نیاز به مشاوران حرفهای دارید. مشاورانی که در حوزه کسب و کار، اقتصاد، تحقیقات بازار و مارکتینگ متخصص هستند و می‌توانند شما را راهنمایی کنند. در کارمنتو، می‌توانید مشاوره‌هایی از این جنس را به صورت آنلاین (و هرجای ایران که باشید) در مورد استارتاپ خودتان دریافت کنید. برای مشاوره راه اندازی استارت آپ با کارشناسان متخصص کارمنتو، همین الان وارد صفحه مشاوره کارآفرینی شوید.
