تشکیل شرکت یکی از راه‌های مشارکت افراد در زمینه‌های مختلف است. تاسیس شرکت منجر به همکاری افراد با یکدیگر و در نتیجه تامین سرمایه برای شروع فعالیت و تقسیم سود و زیان حاصل از آن بین شرکا می‌شود. شرکت‌ها امروزه بخش زیادی از فعالیت اقتصادی را انجام می‌دهند.
برای تشکیل انواع شرکت، ابتدا باید مفهوم آن را درک کرد. در قانون تجارت و قانون مدنی، تعریف‌های گوناگونی از شرکت وجود دارد که آگاهی از تعاریف و ماهیت آن لازم است. شرکت‌ها به انواع مختلفی تقسیم بندی شده و هر کدام از آن‌ها نیز دارای انواع مختلفی هستند که ویژگی و نکات متفاوتی با یکدیگر دارند.
در این مقاله کارمنتو قصد داریم به سوال انواع شرکت‌ها چیست پاسخ دهیم و درباره تقسیم بندی شرکت‌ها، مقایسه انواع شرکت‌ها تعریف و ماهیت و ویژگی هر کدام از آن‌ها در قانون تجارت توضیحاتی را ارائه دهیم.
تعریف شرکت چیست؟
در اصطلاح قانونی، شرکت یک قرارداد است که به موجب آن، تعدادی از افراد سرمایه لازم را جهت انجام فعالیت تامین می‌کنند. هدف از انجام این کار کسب سود بوده ولی علاوه بر سود، در زیان آن نیز شریک می‌شوند. تعریف شرکت و انواع شرکت در قانون تجارت و قانون مدنی با یکدیگر متفاوت است. قانون تجارت، قوانین و مقررات خاصی را برای همه شرکت‌ها تنظیم نموده و مؤسسان شرکت وظیفه اجرای قوانین را بر عهده دارند و باید طبق آن عمل کنند.
قانون تجارت تعریف مشخصی از شرکت ندارد ولی انواع شرکت‌ها را بیان کرده و ویژگی‌های آن مثل لزوم ثبت شرکت در سامانه، داشتن شخصیت حقوقی مستقل و… را نیز گفته است. به طور کلی در قانون تجارت، شرکت یعنی دو یا چند شخص حقوقی یا حقیقی اجتماعی تشکیل داده و قراردادی برای انجام امور تجاری بین شرکا و سهامداران وجود دارد و هدف کسب و تقسیم سود است.
انواع شرکت‌ها چیست؟
در حقوق ایران، شرکت به دو صورت مختلف تعریف می‌شود که شامل تعریف شرکت در قانون مدنی و ماهیت آن در قانون تجارت است. به طور کلی از نظر قانون، انواع شرکت از نظر نوع فعالیت شامل شرکت تجاری و شرکت مدنی هستند.
- شرکت تجاری: شرکت تجاری نوعی شرکت عقدی است که طبق قوانین تجاری و مالی تشکیل می‌شود. هدف این شرکت انجام امور مالی و کسب سود با سرمایه‌ای معین است و منجر به پیدا شدن شخصیت‌های حقوقی در حقوق خصوصی می‌شود.
- شرکت مدنی: طبق ماده 571 قانون مدنی، شرکت عبارت است از اجتماع حقوق مالکان متعدد در شی واحد به نحو اشاعه. به عبارتی هر فرد مالک چیزی است که آورده است. از نظر قانون مدنی اگر چند نفر به صورت مشترک، مالک ملکی باشند، به طوری که در جزء به جزء آن سهیم باشند، یک شرکت ایجاد کرده‌اند.
شرکت تجاری چیست و چه ویژگی دارد؟
طبق قانون تجارت، تعریف دقیقی از شرکت بیان نشده است. شرکت تجاری عملیات تجاری بین سرمایه گذاران و شرکا است که طبق قرارداد با تقسیم سود و زیان همراه هستند. در تعریف دیگر می‌توان گفت که شرکت تجاری نوعی شرکت عقدی بوده و بر اساس قوانین تجاری و مالی تشکیل می‌شود. بر اساس قانون 20 قانون تجارت شرکت تجاری به انواع گوناگونی تقسیم می‌شوند که هر کدام دارای ویژگی‌های مختلف هستند.
شرکت تجاری شخصیت حقوقی مستقل دارد، از قوانین تجارت تبعیت می‌کند، بین مؤسسان شرکت قراردادی منعقد می‌شود، با تامین سرمایه و ثبت آن در سامانه ثبت شرکت‌ها فعالیت می‌کند و فعالیت او در زمینه امور تجارتی است.
انواع تقسیم بندی شرکت‌ها شامل شرکت‌های سهامی، شرکت با مسئولیت محدود، شرکت نسبی، شرکت تضامنی، شرکت مختلط سهامی، شرکت مختلط غیر سهامی و شرکت تعاونی تولید و مصرف هستند. افراد در صورت اطلاع نداشتن از مزایا و معایب انواع شرکت‌های مختلف تجاری، با ضرر و زیان مواجه خواهند شد. در ادامه به تعریف انواع شرکت‌ها و تفاوت آن‌ها و مقایسه انواع شرکت‌ها پرداخته خواهد شد.
شرکت‌های تجاری-سهامی خاص
شرکت سهامی خاص یکی از انواع طبقه بندی شرکت‌های تجاری است که همه سرمایه آن توسط مؤسسین شرکت تامین می‌شود. تعداد شرکا در این شرکت کمتر از تعداد شرکا در شرکت سهامی عام است و مجمع عمومی وجود ندارد. صدور اعلامیه پذیره نویسی در این گونه شرکت‌ها وجود ندارد. هنگام تاسیس شرکت، 35% از سرمایه باید در یک حساب مخصوص سپرده شود.
در شرکت تجاری سهامی عام:
- تعداد سهامداران نباید کمتر از 3 نفر باشد.
- تعداد مدیران در این نوع شرکت، حداقل 3 نفر است.
- اوراق قرضه در شرکت سهامی خاص قابل انتشار نیست و نمی‌توان سهام آن را به عموم مردم واگذار کرد.
- هر یک از سهامداران به نسبت سرمایه گذاری خود مسئولیت دارند.
- تمام سرمایه شرکت توسط مؤسسین شرکت تامین می‌شود.
- سهام شرکت در بازار بورس قابل معامله نبوده و شرط نقل و انتقال سهام، موافقت مدیران یا مجامع عمومی صاحبان سهام است.
شرکت‌های تجاری-سهامی عام
شرکت‌های سهامی عام جزو تقسیم بندی انواع شرکت‌های تجاری سهامی است. بیشتر از 51% از سهامی این شرکت‌ها در دست عموم مردم است. مؤسسین شرکت سهامی عام، بخشی از سرمایه مورد نیاز شرکت را از طریق فروش سهام به مردم تامین می‌کنند.
در شرکت تجاری سهامی عام:
- تعداد مؤسسین شرکت سهامی عام حداقل 5 نفر است.
- هر یک از شرکا به میزان مبلغ اسمی سهام خود مسئولیت دارند.
- سن شرکا باید بیشتر از 18 سال باشد.
- سهام شرکت در بازار بورس قابل عرضه است و بخشی از سرمایه از طریق واگذاری سهام تامین می‌شود.
شرکت‌های تجاری با مسئولیت محدود
یکی از انواع شرکت‌های تجاری، شرکت با مسئولیت محدود است. طبق ماده 94 قانون تجارت، شرکت با مسئولیت محدود شرکتی است که بین دو یا چند نفر تشکیل می‌شود تا امور تجارتی را انجام دهند. قبل از ثبت قانونی شرکت، باید موضوع و نوع فعالیت را مشخص کرد.
در این شرکت، هر کدام از شرکا به میزانی که در شرکت سرمایه گذاری کرده‌اند، مسئول قرض‌ها و تعهدات شرکت هستند. با مسئولیت محدود باید در اسم شرکت قید شود. نام هیچ یک از شرکا نباید ضمیمه اسم شرکت شود، در غیر این صورت در شرکت تضامنی، حکم شریک ضامن را در برابر اشخاص ثالث خواهد داشت.
شرکت‌های تجاری نسبی
طبق ماده 183 قانون تجارت، شرکت نسبی که یکی از انواع طبقه بندی شرکت‌های تجاری است، شرکتی برای انجام امور تجاری بین دو یا چند نفر است. در شرکت تجاری نسبی، شرکا به میزان سرمایه خود در شرکت مسئولیت دارند و منافع به میزان سهم الشرکه، بین شرکا تقسیم می‌شود. در اسم شرکت نسبی باید عبارت شرکت نسبی و اسم حداقل یک نفر از شرکا ثبت شود. اگر اسامی شرکا در اسم شرکت نباشد، باید از عبارت شرکا یا برادران استفاده کرد.
در شرکت‌های تجاری نسبی باید:
- از بین شرکا یا خارج از شرکا، حداقل یک مدیر توسط شرکا انتخاب شود.
- طبق قانون تجارت برای تشکیل شرکت نسبی حداقل باید دو شریک وجود داشته باشند.
- اسم شرکت باید همراه با اسم حداقل یک شریک قید شود.
- کل سرمایه نقدی، تقویم و سرمایه غیر نقدی در صورت وجود رضایت شرکا پرداخت شود.
شرکت‌های تجاری تضامنی
شرکت تضامنی شرکتی است که بین دو یا چند نفر با مسئولیت تضامنی تشکیل شده و برای انجام امور تجاری و کامل‌ترین نوع شرکت اشخاص است. در صورت کافی نبودن دارایی برای پرداخت قرض‌های شرکت، هر یک از شرکا مسئول پرداخت تمام قرض‌ها هستند.
مدیرعامل یا هیئت مدیره شرکت تضامنی می‌توانند از خارج از شرکای شرکت انتخاب شوند. همچنین شرکت می‌تواند بدون این که هیئت مدیره داشته باشد، به وسیله یک مدیر عامل اداره شود. منافع و سود شرکت به میزان سهم الشرکه به شرکا تعلق می‌گیرد و در صورت کمبود سهم الشرکه به دلیل ضرر و زیان‌های وارد شده، پرداخت هر نوع منفعت ممنوع است. در اسم شرکت تضامنی باید عبارت شرکت تضامنی و اسم یک نفر از شرکا یا شریک یا برادران قید شود.
شرکت‌های تجاری مختلط سهامی
طبق قانون 162 قانون تجارت، شرکت مختلط سهامی شرکتی تجاری است که بین یک نفر شرکای سهامی و یا بین یک یا چند نفر شریک ضامنی تشکیل می‌شود. شرکای سهامی، افرادی هستند که سرمایه آن‌ها به صورت سهام درآمده و مسئولیتشان به میزان سرمایه‌ای است که در شرکت دارند. شریک ضامن کسی است که سرمایه او به صورت سهام در نیامده است و در قبال کلیه قرض‌های شرکت مسئول است. در ثبت اسم شرکت باید عبارت شرکت مختلط و حداقل اسم یک نفر از شرکای ضامن قید شود.
شرکت تجاری مختلط سهامی:
- مجمع عمومی دارد.
- مجمع نمی‌تواند مدیران شرکت را انتخاب کند.
- مدیریت شرکت توسط شریک یا شرکای ضامن انجام می‌شود.
شرکت‌های تجاری مختلط غیرسهامی
شرکت مختلط غیر سهامی، شرکتی تجاری است که یک یا چند شریک ضامن همراه با یک یا چند شریک با مسئولیت محدود دارد و به همین دلیل مختلط می‌نامند. شرکای این شرکت مسئولیت‌های متفاوتی دارند. این شرکت برای انجام امور تجاری تشکیل می‌شود. در ثبت اسم شرکت باید عبارت شرکت مختلط و حداقل نام یک نفر از شرکای ضامن نیز قید شود.
حداقل تعداد شرکا 2 نفر،یک شریک ضامن و یک شریک با مسئولیت محدود است. مسئولیت شریک با مسئولیت محدود به میزان سرمایه‌ای است که در شرکت گذاشته است. مسئولیت شریک ضامن نامحدود است و در قبال همه قرض‌هایی که ممکن است شرکت داشته باشد، مسئول است. مدیریت شرکت نیز توسط شریک یا شرکای ضامن انجام می‌شود و شریک با مسئولیت محدود وظیفه‌ای در این خصوص ندارد ولی می‌تواند نظارت داشته باشد.
شرکت‌های تجاری تعاونی تولید و مصرف
شرکت تعاونی تولید و مصرف، شرکتی تجاری است و طبق ماده 190 قانون تجارت، شرکتی است که از افراد هم سطح و هم صنف تشکیل شده است. در این شرکت، شرکا مشاغل خود را برای تولید و فروش به کار می‌برند. هدف از تشکیل این شرکت رسیدن به اهداف مشترک افراد است. شرکت‌های تعاونی مهم‌ترین بخش خصوصی بوده و مزایای زیادی دارند. شرکت تعاونی شامل شرکت تعاونی مصرف و شرکت تعاونی تولید است. در ادامه به معرفی انواع شرکت‌های تعاونی و تفاوت انواع شرکت‌های تعاونی می‌پردازیم.
- شرکت تعاونی تولید: شرکت تعاونی تولید شرکتی است که افراد با حرفه‌ای مشابه با یکدیگر کار می‌کنند. اداره کردن این شرکت توسط شرکایی انجام می‌شود که در خدمت دائمی شرکت بوده و یا حرفه آن‌ها موضوع عملیات شرکت است.
- شرکت تعاونی مصرف: شرکت تعاونی مصرف شرکتی است که هدف از تشکیل آن فروش اجناسی است که برای مصرف زندگی لازم بوده و این اجناس را شرکا ایجاد کرده و یا خریده‌اند. سود و زیان این شرکت به نسبت خرید هر یک از شرکا، بین آن‌ها تقسیم می‌شود.
از طریق مشاوره شرکتی آنلاین تلفنی بدون پرداخت هزینه تلفن و اینترنت زیر یک دقیقه از طریق تماس امن پاسخ سوالات خود را از مشاوران برتر دریافت نمایید.
شرکت مدنی چیست و چه ویژگی دارد؟
شرکت مدنی در مواردی به دلیل امور قهری مثل ارث تحقق می‌یابد، مشارکت و سهیم بودن افراد در مال مشترک، به نحو اشاعه است. این نوع شرکت‌ها می‌توانند به منظور انجام یک حرفه خاص یا یک صنعت برای کسب و کار یا خرید و فروش ایجاد شود.
ویژگی‌های شرکت مدنی:
- شرکت مدنی شخصیت حقوقی ندارد.
- معاملات به صورت تجاری نیست.
- همه شرکا نمایندگی شرکت را بر عهده دارند.
- وجهه قانونی ندارد.
طبق ماده 572 در قانون مدنی تقسیم بندی شرکت‌ها شامل شرکت مدنی عقدی یا اختیاری و شرکت مدنی قهری است. در ادامه به تعریف و تفاوت انواع شرکت‌های مدنی می‌پردازیم.
- شرکت عقدی یا اختیاری: شرکت اختیاری یا عقدی شرکتی است که در اثر عقد یا امتزاج اختیاری یا قراردادی که بین چند نفر بسته شده است، تحقق پیدا کرده است. بنابراین افراد در یک مال واحد، شریک هستند. برای مثال افراد با یکدیگر توافق کرده و محصولات کشاورزی خود مثل گندم را با یکدیگر مخلوط و در یک انبار نگهداری کنند.
- شرکت قهری: شرکت قهری شرکتی است که با امتزاج غیرارادی یا به واسطه ارث محقق شده است. برای مثال چند نفر در یک مال، به صورت مشاعی توسط ارثی که به آن‌ها رسیده، با یکدیگر شریک شده‌اند.
تفاوت انواع شرکت‌ها چیست؟
ثبت شرکت نیز مانند سایر موارد حقوقی دارای معایب و مزایا است. مزایا و معایب انواع شرکت‌ها شامل موارد مختلفی است. بر اساس قانون تجارت مزایای شرکت را می‌توان به موارد زیر تقسیم کرد:
- با ثبت شرکت، نمایندگان شرکت امکان شرکت کردن در مزایده‌ها، مناقصه‌ها و حراج‌ها را دارند.
- ثبت شرکت باعث می‌شود تا اساسنامه شرکت نیز ثبت شود که در آن سرمایه، میزان سهام، نوع شرکت و موارد دیگر مشخص می‌شود و در صورت بروز مشکل به راحتی قابل حل است.
- امکان دریافت کارت بازرگانی برای شرکت و نماینده وجود دارد که می‌توانند وارد عرصه تجارت خارجی شوند.
- هویت شخصیت حقوقی شکل گرفته و در نتیجه باعث جلب اعتماد مردم و جذب مشتری بیشتر می‌شود.
- در اختیار داشتن اطلاعات اساسی شرکت، جلب اعتماد مشتری را ممکن می‌سازد.
- امکان استفاده از تسهیلات بانکی و کمک‌های دولتی وجود دارد.
معایب ثبت شرکت شامل:
- تکمیل دفاتر مالیاتی پلمپ و ارائه به اداره مالیات
- پرداخت مالیات
- پرداخت حقوق کارگران بر اساس قانون کار و بیمه کردن آن‌ها
- ملزم به تامین سرمایه اولیه طبق حداقل‌های قانون
- داشتن اقامتگاهی مشخص برای انجام فعالیت‌ها و امور مهم که هزینه زیادی در بر دارد.
سخن پایانی
راه اندازی و گسترش انواع کسب و کارهای جدید و پیشرفت در آن که دارای الزامات قانونی است، نیازمند آگاهی از آن‌ها و دانستن راهکارهای حقوقی مربوط به مسائل کاری است. افراد در صورت عدم آگاهی از انواع شرکت‌ها و تفاوت آن‌ها با ضرر و زیان مواجه خواهند شد.
حل سوالات و مشکلات مربوط به شرکت‌ها به تجربه و یا اطلاعات و آگاهی یک فرد حقوقی متخصص در حوزه فعالیت خود نیاز دارد. صاحبان مشاغل مختلف می‌توانند درباره مسائل مختلف در زمینه کسب و کار و پیشرفت در آن، از خدمات مشاوره حقوقی کارمنتو برای کارهای حقوقی شرکت و مشاوره کسب و کار استفاده نمایند.
از طریق مشاوره کسب و کار تلفنی آنلاین در حوزه مد نظر خود بدون پرداخت هزینه تلفن و اینترنت و از طریق تماس امن، پاسخ سوالات خود را دریافت نمایید.
با کلیک روی لینک زیر و از طریق (منو خدمات مشاوره) حوزه مد نظر خود را انتخاب نمایید.
