محاسبه اضافه کاری در قانون کار چگونه است؟

کارگران و کارکنان هر مجموعه وظیفه دارند تا ساعات مشخصی را برای کارفرما کار کنند و مطابق با مدت زمان و میزان کار انجام شده، حقوق دریافت کنند. در برخی از اوقات افراد علاوه بر ساعاتی که باید در طول روز کار کنند، ساعات اضافه‌ای را نیز به کار کردن می‌پردازند که در واقع به آن اضافه کاری گفته می‌شود و دارای شرایط و قوانین ویژه‌ای است.

بررسی ساعات کاری سال 1401

در این مقاله از کارمنتو، قصد داریم به نحوه محاسبه ساعات کاری کارگران در قانون کار و همچنین نحوه محاسبه اضافه کاری، بپردازیم.

• ساعت کار هفتگی کارگران

طبق ماده 51 قانون کار، حداکثر ساعات کار روزانه 8 ساعت تعیین شده است و در همین تبصره گفته شده که مجموع ساعات کاری هفتگی برای کارگران برابر با 44 ساعت است.

• ساعت کار روزانه کارگران

طبق ماده 62 قانون کار، روز جمعه روز تعطیلی کارگران با استفاده از مزد است. گفتیم که ساعات کار هفتگی کارگران 44 ساعت است، از آن جایی که در هفته 6 روز کاری داریم، بنابراین با تقسیم 44 بر 6 به عدد 7.33 می‌رسیم. با استفاده از این محاسبات ساعات کاری روزانه 7 ساعت و 20 دقیقه خواهد بود. البته در برخی از مشاغل این ساعات در بعضی روزها کمتر و در بعضی روزها بیشتر است، اما در مجموع در یک هفته به 44 ساعت می‌رسد.

• ساعت کار ماهانه کارگران

طبق ماده 63 قانون کار، کارگران در روزهای جمعه، تعطیلات رسمی و روز کارگر (11 اردیبهشت)، بدون کار کردن مستحق دریافت مزد، مزایا و بیمه هستند. برای محاسبه ساعات کار ماهانه کارگران می‌توانیم تعداد روزهای کاری یک ماه را در عدد 7.33 ضرب کنیم، برای مثال در خرداد ماه سال 1401 تعداد روزهای جمعه و تعطیلات رسمی 6 روز است، بنابراین در این ماه 25 روز کاری وجود خواهد داشت. با ضرب 25 در 7.33، ساعات کاری آذر ماه که برابر است با 184 ساعت، مشخص می‌شود.

برای آشنایی با قوانین کار و بیمه، در بخش مشاوره بیمه و قانون کار، با کارشناسان این حوزه در ارتباط باشید.

جدول ساعت کار مشاغل در سال 1401

توضیحات تکمیلی جدول ساعت کاری 1401

جدول بالا نشان دهنده ساعات کاری است که یک کارگر باید در هر ماه از سال 1401 کار کند، تا به طور کامل حقوق خود را دریافت کند. در این جدول تعداد روزهای تعطیل و تعداد روزهای کاری در هر ماه مشخص شده و برای کارگران و کارفرمایان، بسیار کاربردی است.

این مقاله را از دست ندهید: همه چیز درباره نحوه محاسبه حقوق ایام مرخصی

تاثیر ساعات کار قانون کار بر حقوق و دستمزد کارگران

همان‌طور که گفته شد، هر کارگر برحسب تعداد ساعاتی که کار کرده است، حقوق و مزایا دریافت می‌کند. حداقل میزان دریافتی کارگران در ابتدای هر سال توسط شورای عالی کار مشخص می‌شود سپس به تصویب هیئت دولت می‌رسد تا قابل اجرا باشد. مبالغ اضافه کاری بر حسب ساعاتی که کارگر اضافه کاری کرده است و عیدی و پاداش نیز از طرف کارفرما باید پرداخت شود.

نحوه محاسبه اضافه کاری مشاغل سخت

کارهای سخت و زیان‌آور کارهایی هستند که در ماده 52 قانون کار به آن‌ها پرداخته شده است. با وجود این که ساعات کاری برای مشاغل در هفته 44 ساعت است، اما طبق این قانون برای مشاغل سخت، ساعات کار نباید از 36 ساعت در هفته تجاوز کند. به عبارت دیگر ساعات کاری روزانه برای مشاغل سخت 6 ساعت است.
همچنین طبق ماده 61 قانون کار، اضافه کاری در مشاغل سخت و زیان‌آور، ممنوع اعلام شده است. همچنین طبق قانون 65 قانون کار، مرخصی کارگرانی که در مشاغل سخت مشغول به کار هستند، 5 هفته تعیین شده است که حتی الامکان در دو نوبت و در پایان هر 6 ماه، صورت پذیرد. این در حالی است که مرخصی برای مشاغل عادی 26 روز کاری تعیین شده است.
هر آنچه باید درباره بیمه قراردادهای پیمانکاری و نحوه محاسبه آن بدانید

نحوه محاسبه اضافه کاری در سال 1401

در صورتی که کارگر بیش از ساعات کاری روزانه کار کند، اضافه کاری کرده است. اضافه کاری فقط در مواقع ضروری و با توافق بین کارگر و کارفرما انجام می‌شود. طبق قانون کار، برای هر ساعت اضافه کاری، کار فرما باید 40 درصد اضافه بر مزد هر ساعت کار عادی را به کارگر بپردازد. در ادامه نحوه محاسبه اضافه کاری 1401 را توضیح خواهیم داد.

فرمول محاسبه ساعات اضافه کاری

محاسبه اضافه کاری بستگی به نرخ ساعت کاری دارد؛ بنابراین برای این که بتوانید نرخ اضافه کاری را محاسبه کنید، باید نرخ یک ساعت کار عادی کارگر را حساب کرده و به ازای هر یک ساعت اضافه کاری، علاوه بر نرخ عادی، 40 درصد آن نرخ عادی، باید به دستمزد اضافه شود.
به عبارت دیگر، فرمول محاسبه اضافه کاری برابر است با:
حقوق یک ساعت اضافه کار: حقوق یک ساعت کار عادی × 1.4

شرایط اضافه کاری در قانون کار

گفتیم که طبق قانون کار، ساعات کار در طول هفته 44 ساعت است و ساعات کاری در طول روز نباید بیشتر از 8 ساعت باشد. اضافه کاری و کار کردن بیش از ساعات مقرر شده شرایط خاصی دارد که در ادامه به توضیح این شرایط خواهیم پرداخت:

• اضافه کاری باید با توافق کارگر و کارفرما باشد.
• برای اضافه کاری کارگر نباید نوجوان باشد.
• اضافه کاری باید به صورت موقت باشد، به این معنا که بیشتر از 4 ساعت در روز نباشد (به جز شرایط اضطرار).
• در اضافه کاری کارگر نباید به کارهای سخت و زیان بار مشغول باشد.
• برای اضافه کاری کارگر نباید شب کار باشد.
• هزینه اضافه کاری باید محاسبه شود.

مثالی از محاسبه اضافه کاری در سال 1401

طبق بخشنامه سال 1401، مزد روزانه و اضافه کاری هر کارگر به صورت زیر خواهد بود:
•    مزد ساعتی 1401 برابر است با = مزد روزانه سال 1401 / 7.33
•    مزد هر ساعت اضافه کاری برابر است با = مزد روزانه 1401 × 1.4
طبق مطالب گفته شده، برای این که بتوانید مزد ساعتی سال 1401 را بیابید باید مزد روزانه‌ای که برای سال 1401 تعیین شده را بر تعداد ساعات روزانه کاری یعنی 7.33 تقسیم کنید و برای به دست آوردن حقوق هر ساعت اضافه کاری، باید مزد روزانه را در 1.4 ضرب کرده و سپس تعداد ساعات اضافه کاری را در حاصل آن ضرب کنید.