در یک قاعده کلی، هنگامی که یک شرکت افزایش سرمایه می دهد، به نسبت درصد افزایش سرمایه تعداد سهام آن نیز افزایش پیدا می کند. حال به دلیل اینکه سهامداران یک شرکت خواهان حفظ حقوق و منافع خود در شرکت هستند، این انتظار را دارند که بعد از افزایش سرمایه شرکت، درصد مالکیت خود در شرکت را نسبت به قبل از افزایش سرمایه حفظ بکنند.
بر این اساس، درصورتی که یک شرکت سهام جدیدی برای فروش منتشر کند، سهامداران فعلی در خرید این سهام جدید اولویت دارند. در نتیجه در یک تعریف کلی، به اولویت در خرید سهام نسبت به سهامداران جدید، حق تقدم خرید سهام گفته می شود.
برای اطلاعات بیشتری از چگونگی استفاده از حق تقدم سهام پس از فزایش سرمایه شرکت های سهامی، در ادامه با کارمنتو همراه باشید.
افزایش سرمایه شرکت چیست؟
افزایش سرمایه یکی از روش های تامین مالی شرکتهاست. شرکتها برای اینکه بتوانند فعالیت های خود را توسعه دهند و قدرت رقابت خود را حفظ و یا افزایش دهند، اقدام به افزایش سرمایه می کنند. در برخی از مواقع نیز این کار به منظور اصلاح و بهبود ساختار مالی شرکت صورت می گیرد. این تامین منابع مالی جدید می تواند به شکل های مختلفی صورت پذیرد. هنگامی که یک شرکت در بورس اوراق بهادار بخواهد سرمایه خود را افزایش دهد باید تعدادی سهام جدید منتشر کند و به سهامداران بفروشد تا مبلغ مورد نیاز برای افزایش سرمایه را تأمین کند. تفاوت اصلی بین انواع روش های افزایش سرمایه،در محل تامین این منابع جدید است. در ادامه انواع روش های افزایش سرمایه را ذکر میکنیم.
انواع روش های افزایش سرمایه
- از محل سود انباشته(سهام جایزه).
- از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران.
- از محل تجدید ارزیابی دارایی ها.
- به روش صرف سهام.
کدام نوع افزایش سرمایه برای شرکتها بهتر است؟
از آنجایی که ساختار شرکتها با یکدیگر تفاوت دارد، در نتیجه هر شرکت پیچیدگی های خاص خودش را دارد. پس نمی توان یک نسخه کلی برای همه شرکتها در نظر گرفت. اما به صورت کلی آن نوع از افزایش سرمایه که باعث شود منابع جدید به شرکت وارد شود می تواند وضعیت بهتری را برای شرکت ایجاد کند. پس افزایش سرمایه از آورده نقدی و از طریق صرف سهام می تواند به صورت کلی بهتر قلمداد شود. همچنین روش تجدید ارزیابی دارایی ها از آنجایی که عملا پولی وارد شرکت نمی شود، صرفا یک عملیات حسابداری برای بهبود صورتهای مالی شرکت محسوب می شود. روش سود انباشته نیز مزیت اصلی که دارد این است که باعث می شود حداقل سود انباشته شرکت از آن خارج نشود و در شرکت باقی بماند و مورد استفاده قرار گیرد.
انواع حق تقدم در بورس
بهطورکلی سه نوع حق تقدم وجود دارد:
- حق تقدم برای خرید سهام عادی: معمولترین نوع حق تقدم، حق خرید سهام عادی جدید است.
- حق تقدم برای خرید اوراق بهادار قابلتبدیل به سهام: حق تقدم برای خرید اوراق قرضه و هر نوع اوراق بهادار(غیر از سهام عادی)قابلتبدیل به سهام عادی نوعی دیگر از حق تقدم است که شرکت ها میتوانند منتشر کنند.
- حق تقدم خرید انواع دیگر اوراق بهادار: این نوع حق تقدم برای خرید انواع اوراق قرضه، سهام ممتاز و سهام شرکت های دیگر است.
نحوه استفاده از حق تقدم سهام
در یک مفهوم کلی، فقط زمانی که شرکت سهام جدیدی برای فروش منتشر کند، قضیه حق تقدم سهام صادق است. یعنی صرفا در افزایش سرمایه از محل آورده نقدی. بعد از اینکه این افزایش شرکت در مجمع تصویب شد، یک فرم برای سهامداران ارسال می شود که به آن گواهی حق تقدم خرید سهام گفته می شود. در این فرم اطلاعات افزایش سرمایه شرکت مشخص شده است، مثلا در مثال قبلی شما گواهی خرید 200 حق تقدم خواهید داشت. اگر شما تمایل داشته باشید که درصد مالکیت خود در شرکت را حفظ کنید و در افزایش سرمایه شرکت کنید، باید این فرم را طی مهلتی که شرکت مقرر کرده، پر کرده و برای شرکت ارسال کنید. در صورتی که این کار را انجام ندهید، از نظر شرکت شما تمایلی به شرکت در افزایش سرمایه ندارید.
حال، چگونه حق تقدم را به سهم تبدیل کنیم؟
هنگامی که فرم شرکت در افزایش سرمایه را تکمیل کردید، باید به همان نسبت نیز برای شرکت آورده نقدی داشته باشید. در نتیجه باید به ازای هر گواهی که دارید، مبلغی معادل ارزش اسمی سهم را پرداخت نمایید. گفتنی است که در حال حاضر، ارزش اسمی هر سهم در ایران ۱۰۰۰ ریال است. در نتیجه به ازای هر گواهی که دارید و ۱۰۰۰ ریالی که پرداخت می کنید ۱ عدد سهم به شما تعلق خواهد گرفت. در صورتی که در مهلت مقرر این ۱۰۰۰ ریال را پرداخت کنید، بعد از اینکه افزایش سرمایه شرکت نزد سازمان بورس به ثبت رسید، حق تقدم های شما نیز به صورت اتوماتیک تبدیل به سهام عادی خواهد شد. لازم به ذکر است که پروسه آن معمولا بین ۳ تا ۶ ماه زمان خواهد برد.
نحوه فروش حق تقدم سهم در بورس چگونه است؟
بعد از افزایش سرمایه شرکت، در مجمع یک نماد حق تقدم برای آن شرکت تعریف می شود تا از این طریق آن دسته از سهامدارنی که تمایل به شرکت در افزایش سرمایه نیستند بتوانند از طریق نماد حق تقدم های خود را بفروشند. همچنین لازم به ذکر است که فروش حق تقدم به دو صورت آنلاین و به وسیله کارگزاری انجام می پذیرد.
حق تقدم استفاده نشده چیست؟
حق تقدم استفاده نشده به افرادی اطلاق می گردد که نه فرم شرکت در افزایش سرمایه را پر کرده اند و نه آن حق را به شخص دیگری فروخته باشند که در این حالت این حق توسط خود شرکت به فروش می رسد.
در آخر باید به این نکته اشاه کنیم که، حق تقدم سهام به افرادی تعلق می گیرد که در زمان برگزاری مجمع شرکت، سهامدار بوده اند.
سخن پایانی
در این متن به افزایش سرمایه و حق تقدم سهام شرکت ها پرداخته و به انواع و نحوه استفاده از حق تقدم اشاره کردیم. حال در صورتی که در این حوزه بورس و سرمایه گذاری به سوال و یا ابهامی برخوردید، بهتر است که با مشاورین و متخصصین آن در اپلیکیشن و یا وبسایت کارمنتو همراه شوید.
