شکایت ضامن از وام گیرنده چه مراحل و شرایطی دارد؟

بیشتر وام‌ها و موسسات مالی، برای دادن وام به افراد از آن‎ها ضامن می‎‌خواهند. این ضامن در واقع نوعی تعهد می‌دهد که در صورت پرداخت نشدن وام توسط خود شخص وام‌گیرنده، مسئولیت او را به عهده بگیرد و به جایش قسط‌ها را بپردازد. همین تعهد، گاهی بانک‌ها را وادار می‌کند که فقط و فقط ضامن رسمی یا بازنشسته قبول کنند تا بتوانند از پرداخت قسط‎ها مطمئن باشند (مثل وام ازدواج که تمام بانک‌های ایران برای دادنش از زوج‌ها ضامن رسمی می‌خواهند).

می‌توانید با مراجعه به بخش مشاوره حقوقی رایگان در اپلیکیشن کارمنتو با مشاورین و متخصصان این حوزه در ارتباط باشید.

ضامن در واقع، جانشین وام‌گیرنده است و تمام مسئولیت‌های او را به عهده دارد. این مسئولیت به خودی خود سنگین است و اگر شخص وام‎گیرنده قسط‌هایش را نپردازد،  بانک به صورت خودکار با ضامن تماس گرفته و قسط را از حقوق او برداشت می‌کند. ضامن به عنوان یک فرد حقیقی می‌تواند از فرد وام‌گیرنده شکایت کند و حق و حقوق مالی‌اش را از او بخواهد. در این مطلب، این شکایت ضامن از وام گیرنده را از نزدیک بررسی می‎کنیم و سعی می‌کنیم یک راهنمای کوتاه برای ضامن‌ها در آستانه شکایت بسازیم.

شرایط ضمانت وام بانکی

ضامن برای راحت شدن خیال بانک از پرداخت اقساط وارد قرارداد بین فرد با بانک می‌شود. برای این که ضمانت کسی در وام فرد دیگری رسمی شود، بین آن‌ها باید یک «قرارداد ضمانت» بسته شود. این قرارداد را خودِ بانک‌ها در هنگام دریافت مدارک به هر دو طرف می‎دهند. طبق قانون مدنی، قرارداد ضمانت یعنی عهده‌دار شدن یک فرد، نسبت به مسئولیت مالی فرد دیگر. شناخت وام‎گیرنده از ضامن، از نظر قانونی برای بانک الزامی ندارد. این یعنی هر فردی می‌تواند بدون شناخت، ضامن کسِ دیگری شود. با این حال به دلیل چالش‌های مالی و اطمینان نداشتن، خیلی‌ها ضامن افراد غریبه نمی‏شوند.

وقتی که خود وام‌گیرنده (که طبق قرارداد ضمانت بدهکار بانک محسوب می‎شود) طلب را بپردازد، دین ادا شده و ضامن بری خواهد بود. اما اگر بانک نتواند وصول بدهی را از خود بدهکار انجام بدهد، به سراغ ضامن‌ها (به ترتیب اول، دوم، سوم و…) می‎رود. فراموش نکنید که اگر ضامن کسی می‌شوید، حتی اگر آن فرد خیلی نزدیک به شما باشد، بانک می‎تواند مستقیما به شما مراجعه کرده و ابتدا حقوق و سپس اموالتان را توقیف کند. پس قبل از ضمانت، از توانایی مالی وام‏گیرنده مطمئن شوید. البته که قانون در چنین حالتی، اجازه شکایت ضامن از وام گیرنده را داده است.

پیش نیازهای ضمانت وام

فرقی ندارد که برای چه چیزی بخواهید وام بگیرید، ازدواج، مسکن، خرید کالا، ساخت و ساز، کسب و کار یا… به احتمال بسیار زیاد شما به ضامن نیاز دارید. تعداد بانک‌هایی که بدون ضامن وام می‎دهند، از تعداد انگشت‌های یک دست هم کمتر است. اما چه افرادی می‌توانند ضامن بانکی شوند؟ چرا خیلی از ما برای پیدا کردن ضامن، دچار مشکل و معطلی می‎‌شویم؟ در ابتدا باید این نکته را بدانید که هر بانکی، شرایط ضمانت مخصوص به خودش را دارد. بنابراین اگر این شرایط در یک بانک دقیق باشند، ممکن است بخشی از آن‌ها در بانک دیگر قابل قبول نباشند. شروط ضامن بانک، این موارد هستند:

• او باید عاقل و بالغ و بالای 18 سال باشد.
• ضامن باید وضع مالی قابل قبولی داشته باشد تا بتواند در صورت تسویه نشدن وام، اقساط را پرداخت کنند. این  وضع مالی را هر بانک با معیارهای خودش تشخیص می‌دهد. مثلا بازنشستگی یا حقوق از سازمان‌های کشوری و لشکری.
• ضامن لزوما نباید یک شخص حقیقی باشد، بلکه بعضی از وام‌ها در بعضی از بانک‌ها، می‌توانند ضامن حقوقی داشته باشند (مثلا یک ملک که توسط کارشناس ارزش‌گذاری شده).
• ضامن باید در حال کار یا بازنشسته رسمی تامین اجتماعی باشد. برای اثبات این نکته، بانک از وام‌گیرنده مدارکی مثل فیش حقوقی، حکم بازنشستگی، کارت نظام پزشکی و… می‎گیرد.
• ضامن نباید همزمان برای چند نفر در حال ضمانت باشد (تعداد افراد مورد ضمانت با توجه به سقف حقوق فرد مشخص می‌شود).
• ضامن نباید بدهکاری بانکی داشته باشد.
   

آیا ضامن می تواند از وام گیرنده شکایت کند؟

بله، ضامن این حق را دارد که در صورت پرداخت نشدن قسط‌ها توسط وام‌گیرنده، از او شکایت طرح کند.  وقتی که خود وام‏گیرنده (به هر دلیلی) اقساط را پرداخت نکند، سیستم بانکی به صورت خودکار مبلغ قسط او را از حساب بانکی یا حقوق ضامن برداشت می‌کند. این موضوع ممکن است یکی دو ماه مشکلی ایجاد نکند، اما اگر طولانی‌مدت شود به معیشت و زندگی روزمره ضامن ضربه خواهد زد.

اگر وام‎گیرنده اقدامی برای پرداخت قسط خود نکرده و ضامن هم این مبلغ را به بانک ندهد چه؟ در ابتدا بانک تعدادی اخطاریه به ضامن می‌فرستد و با او تماس می‎گیرد. بسیاری از ضامن‌ها در این مرحله هشدار را دریافت کرده و اقساط را می‎پردازند. اما اگر باز هم مبلغ قسط توسط هیچکدام از طرفین قرارداد ضمانت پرداخت نشد، اموال منقول و غیرمنقول هردو آن‎ها توسط بانک ضبط خواهد شد. بنابراین اگر ضامن فردی شده‌اید و حالا در حال پرداخت اقساطش هستید، بهتر است از بانک یک گواهی یا در واقع رسید مبنی بر پرداخت بگیرید. در صورتی که در آینده قصد شکایت علیه وام‌گیرنده را داشته باشید، این مدرک بسیار برایتان مفید خواهد بود.

نحوه شکایت ضامن از وام گیرنده

شکایت ضامن از وام گیرنده در قانون کشور ما تعریف شده و ضامن این حق را دارد که وقتی وام را پرداخت کرد (مثلا اقساط از حقوقش برداشت شد)ز فرد مورد ضمانت، به دادگاه شکایت ببرد. بسیاری از افرادی که ضامن می‌شوند، برای روز مبادا چاره می‌اندیشند و قبل از عقد قرارداد ضمانت، از فرد وام‎گیرنده سفته می‏گیرند. سفته یک سند قانونی است و به ضامن اختیار می‎دهد که در صورت لزوم، از وام گیرنده شکایت کند (هرچند که بدون سفته هم شکایت ضامن از وام گیرنده ممکن است).

اما ضامن باید چقدر پول پرداخت کند تا بتواند علیه وام‌گیرنده دعوی طرح کند؟ در ماده 709 قانون مدنی، مقرر شده که ضامن حتی با کسر یک قسط از حقوقش، می‌تواند به وام‌گیرنده مراجعه کرده و آن را طلب کند. برای شکایت مبالغ کمتر از 20 میلیون تومان، ضامن‎ها باید به شورای حل اختلاف و برای مبالغ بالای 20 میلیون تومان، باید به دادگاه محل زندگی خودشان مراجعه کنند.

مراحل شکایت ضامن از وام گیرنده

همان‌طور که گفتیم، حتی با پرداخت یک قسط از حقوق، ضامن حق این را دارد که علیه وام‎گیرنده دعوی طرح کند. اما مراحل این شکایت چگونه خواهند بود؟

ابتدا باید یک دادخواست علیه وام گیرنده تنظیم کنید. برای بالا بردن احتمال پیروزی این دادخواست در دادگاه، بهتر است با یک مشاور حقوقی یا وکیل خبره مشورت کنید.

در کنار دادخواست، باید مدارکی را به مرجع دارای صالحیت ارائه کنید، که مشخص می‌کنند قسط به جای حساب وام‌گیرنده از حساب شما برداشته شده است. مدارکی مانند قرارداد ضمانت، کپی مصدق استشهادیه، اصل درخواست پرداخت از طرف بانک، اصل فیش برداشت از حساب شما و در صورت امکان شهادت شهود.

بعد از ارائه این مدارک و دادخواست، دادگاه پرونده را بررسی و وام‌گیرنده را احضار می‌کند تا بدهی خود را به ضامن بپردازد. در صورت ممانعت او، قاضی حکم تامین خواسته می‌دهد و اموال فرد به نفع ضامن ضبط خواهند شد.

حکم جلب یا بازداشت وام‌گیرنده، در شرایط خاص و با تحقیقات بیشتر دادگاه و قاضی صادر می‎شود. حکم جلب وام‌گیرنده یا سیار است، یا عادی. حکم سیار به همه کلانتری‌های حوزه قضایی ابلاغ شده و فرد تحت تعقیب قرار می‌گیرد. حکم عادی اما به ماموران اجازه می‌دهد به آدرس ثبت‌شده فرد رفته و او را بازداشت کنند.