به سر تا سر تاریخ و ادبیات باستانی ایران که نگاه کنید، رد پایی از این حیوان پیدا می‌کنید. در سروده‌های اوستایی می‌توان روایت‌های زیادی از آن دید: از اهریمن‌هایی که تبدیل به اسب می‌شوند تا اسب‌هایی که ارابه خدایان را می‌کشند و… علاوه بر این، بسیاری از محققان باور دارند که ایران باستان مرکز پرورش اسب هم بوده است. این روزها رفت و آمد با این حیوان مثل زمان قدیم خیلی رایج نیست، اما اسب‌سواری به یک رشته ورزشی تبدیل شده که مسابقات مخصوص به خودش را هم دارد. اما اسب‌های مسابقه و شخصی، کجا باید تربیت شوند؟ پاسخ این است: مزرعه پرورش اسب.
اگر اسب‌ها را دوست دارید و از معاشرت و سواری با آن‌ها لذت می‌برید، شاید به این فکر کرده باشید که این علاقه را به یک کسب و کار تبدیل کنید. در دنیای اسب‌ها، گزینه‌های زیادی برای شروع یک کار وجود دارند. از پرورش اسب گرفته تا تاسیس باشگاه و حتی درمانگاه ِ پزشکی برای اسب‌ها. اما نباید فراموش کنید که کسب و کار پرورش اسب نه ساده است نه ارزان. در این مطلب یک آشنایی اولیه با این شغل پیدا می‌کنیم و چم و خم آن را در اختیارتان می‌گذاریم.
می‌توانید در بخش مشاوره کارآفرینی، وب سایت کارمنتو هر آنچه را که باید در مورد راه‌اندازی کسب و کار جدید بدانید، از کارشناسان دریافت کنید.
شغل پرورش اسب چیست و چرا واردش می‌شوید؟
در ابتدا بیایید ببینیم که اصلا چرا اسب‌ها پرورش داده می‌شوند؟ بسیاری از مزارع پرورش اسب، محلی هستند برای تفریح، ورزش یا استراحت علاقمندان به اسب‌سواری. این یعنی اسب‌های آن‌جا به صورت روزانه در اختیار افرادی قرار می‌گیرند که حرفه‌ای هستند و سواری سرگرمی‌شان است. از دیگر دلایل پرورش اسب می‌توانیم به این موارد اشاره کنیم:
- کار در مزرعه
- سوارکاری حرفه‌ای
- مسابقه اسب‌دوانی
- مسابقه زیبایی اسب‌ها
- درساژ
- صحرانوردی
- استفاده از شیر و مو
- تحقیقات و اصلاح نژاد
- و…
با راه اندازی یک مزرعه یا کسب و کار برای پرورش اسب، به عنوان مدیر و موسس مسئول نظارت بر عملکرد روزانه مزرعه و حیوانات هستید. در این مزرعه افراد زیادی مثل مربی‌ها، دامپزشکان، دستیاران و… کار می‌کنند که کار هر کدامشان تخصصی است و کس دیگری نمی‌تواند انجامش بدهد. شما به عنوان مدیر همچنین مسئول خرید ابزار و تجهیزات ضروری، استخدام نیروهای جدید و مدیریت چالش‌های مزرعه هم هستید.
مشخصات ظاهری اسب
اسب‌ها بر اساس ظاهرشان به چه دسته‌هایی تقسیم می‌شوند؟
- اسب کهر: این اسب‌ها به رنگ قرمز تیره و مایل به قهوه‌ای هستند. البته که بعضی از آن‌ها طیف‌های روشن‌تری هم دارند.
- اسب سیاه: تعداد کمی از اسب‌ها 100% سیاه و بدون نقطه هستند. عبارت اسب سیاه، به اسب‌های تیره‌ای گفته می‌شود که نقطه روشن، قرمز یا قهوه‌ای نداشته باشند. البته که بعضی از اسب‌های تیره در معرض آفتاب کمی روشن‌‍تر هم می‌شوند.
- اسب قهوه‌ای: یال، دم و پاهای این اسب‌ها قهوه‌ای رنگ است. البته گاهی هم نقاط روشن دارند. به این اسب‌ها کهر تیره هم گفته می‌شود.
- اسب زرد و طلایی (پوست آهویی): در پرورش اسب، این رنگ‌ها معمولا نادر هستند. اسب طلایی رنگ زرد و روشن یکدست دارد.
- اسب دودی (کهر خاکستری): رنگ موهای این اسب‌ها دودی مایل به تیره است، و اغلب آن‌ها یک نوار تیره هم پشتشان دارند.
- اسب پالومینو: پالومینوها پوششی یکدست و کتانی معمولا به رنگ روشن دارند. طلایی، زرد و شکلاتی از جمله رنگ‌های پالومینو هستند.
اقدامات لازم در خصوص پرورش اسب
برای شروع کسب و کار پرورش اسب، پیش از هر چیز باید یک زمین بزرگ و مناسب (ترجیحا در نقاط مرزی شهر یا بیرون از شهر) دست و پا کنید. این زمین می‌تواند خریداری یا اجاره شود (حدود 1500 تا 2000 متر). بعد از پیدا کردن مکان مناسب، باید با توجه به بودجه و مدل کارتان، آن را بسازید. انبار علوفه، اسطبل، مانج، فضاهای اداری و… هرکدام به ساخت و ساز نیاز دارند. در این مرحله یک مشاور حرفه‌ای (یا کسی که تجربه راه اندازی پرورش اسب دارد) باید در کنارتان باشد تا بتوانید بهترین تصمیمهای ممکن را بگیرید. صنعت پرورش اسب یک صنعت اشتغال‌زا و پردرآمد است و می‌توانید با تاسیس مرکز خودتان، برای این افراد کار ایجاد کنید:
- مربی اسب
- دستیار مربی اسب
- آرایشگر اسب
- کارمند اداری
- دامپزشک
- تکنیسین دامپزشکی
- کارگر ساده
- نگهبان
- نظافتچی
اخذ مجوز پرورش اسب
مثل هر کسب و کار دیگری، باید برای راه‌اندازی مجموعه پرورش اسب هم مجوز بگیرید. نهاد صادرکننده این مجوز، جهاد کشاورزی (معاونت امور تولیدات دامی) است. هر فرد حقیقی یا حقوقی می‌تواند برای دریافت این مجوز اقدام کند. اما از کجا باید شروع کرد؟ ابتدا باید این مدارک را به معاونت مربوط در سازمان جهاد کشاورزی استان محل زندگی‌تان ارائه کنید:
- شناسنامه (اصل و کپی)
- کارت ملی (اصل و کپی)
- آخرین مدرک تحصیلی
- عکس
- کارت معافیت یا پایان خدمت
- سند مالکیت یا اجاره‌نامه محل احداث (اجاره‌نامه باید تا بیست سال غیر قابل فسخ باشد)
- صورتجلسه واگذاری اراضی (درمورد اراضی واگذاری از سازمانهای جهاد یا ریاست سازمان جنگل‌ها و مراتع)
- کپی نقشه تفکیکی پلاک اصلی با تایید مدیریت شهرستان
- کروکی و نقشه UTM
- استعلام امور آب، اداره برق، محیط زیست و امور اراضی
بعد منتظر نتیجه صدور پروانه بمانید. مدارک شما در کمیسیون صدور پروانه شهرستان بررسی می‌شوند و پاسخ، به شهر مورد نظر صادر خواهد شد. بعد از صدور پاسخ مثبت، باید اقدام به پرداخت حق تمبر کنید و در نهایت پروانه خودتان را تحویل بگیرید.
انواع روش های پرورش اسب
در هر کدام از مراکز پرورشی، اسب‌ها با روش خاصی تربیت می‌شوند. بیایید با هم چند مورد از این روش‌ها را بشناسیم.
- تربیت سوار و پیاده (Remount Training): این شیوه، پایه و اساس تربیت اسب‌های جوان است که در بسیاری از کشورها برای اسبِ ارتش استفاده می‌شود. در اسطبل‌های ارتش، یک اسب کوچک طوری تربیت می‌شود که بتواند سوار شدن و پیاده شدن مدامِ سوار خودش را تاب بیاورد. این شکل آموزش معمولا بین 39 تا 51 هفته طول میکشد.
- تربیت مدرسه‌ای (School work): این شکل تربیت اسب، ریشه در سواری انگلیسی دارد. در این شیوه مربی در بخش کوچکی از زمین، اسب را تعلیم می‌دهد که به آن «مدرسه سواری» یا Riding School هم میگویند. این شیوه، اسب را عضلانیتر و مطیع‌تر بار می‌آورد.
- سواری انگلیسی (English Riding): شیوه انگلیسی، یک شیوه خاص تربیت است که بر طبق اسمش، از کشور انگلستان ریشه گرفته و در قرن نوزدهم به وجود آمده است. این روزها این شیوه در کشورهایی مثل کانادا، فرانسه، ایتالیا و استرالیا هم انجام می‌شود. تفاوت اصلی آن با دیگر روش‌های غربی این است که مربی افسار را با دو دست و به صورت محکم می‌گیرد (بر خلاف روش‌های دیگر که تعلیم اسب با افسار شل انجام می‌شود).
- درساژ (Dressage): این شیوه بسیار خاص و جالب است. واژه درساژ را احتمالا در المپیک و دیگر مسابقات ورزشی دیدهاید. در تعلیم درساژ، اسب با حرکات موزون گام برمیدارد و درواقع کاری شبیه به رقص انجام می‌دهد.
روش‌های پرورش اسب در هر کشوری متفاوت هستند. ممکن است در باشگاهی که شما به آن می‌روید مدلهای دیگری ببینید یا حتی همین شیوه‌ها را با اسم متفاوت یاد بگیرید.
تعیین محل نگهداری اسب‌ها
اسطبلی که در محل باشگاه یا مرکز پرورش می‌سازید، مکان اصلی زندگی و خوابِ اسب‌های شما خواهد بود. هرکدام از اتاقک‌ها که یک اسب در آن قرار می‌گیرد در اصطلاح حرفه‌ای «غرفه» نام دارند. اسب‌ها البته تمام وقتشان را در غرفه نمی‌گذرانند و باید ساعاتی را هم در روز در هوای آزاد گردش کنند. در ساخت اسطبل باید این موارد رعایت شوند:
- طول و عرض هر غرفه طوری تنظیم شود که اسب‌ها به راحتی در آن قرار بگیرند (ارتفاع 140 سانتیمتر).
- مساحت غرفه برای اسب سواری حدود 10 متر، مادیان 12 متر، مادیان باردار 20 و برای کره اسب‌ها حدود 6 متر مربع باشد.
- غرفه‌ها نوردهی مناسب داشته باشند.
- دمانی اسطبل و غرفه‌ها از 25 درجه کمتر و از 30 درجه بیشتر نباشد.
- دربها ارتفاع و عرض کافی برای ورود و خروج اسب داشته باشند.
- آخورها و کف فضا قابل شستشو باشد.
- هر روز (یا هر چند روز یک بار) آخورها تمیز شوند.
- بستر اسب پوشیده از خاک اره یا کلش باشد.
- حصارک‌ها طوری باشند که اسب‌ها به راحتی هم را ببینند.
تغذیه صحیح اسب
برای تغذیه و نگهداری از سلامت اسب‌ها باید یک دامپزشک در کنار خودتان داشته باشید یا از مشاوره حرفه‌ای استفاده کنید. فراموش نکنید که اسب‌ها گیاهخوار هستند و بیشتر غذایشان علوفه و یونجه است. آن‌ها معده کوچک اما روده بسیار بزرگی دارند و دفعشان زیاد است. این نکات را درمورد تغذیه اسب فراموش نکنید:
- هر اسب بالغ روزانه 38 تا 45 لیتر آب تمیز مینوشد.
- تغذیه باید بتواند دمای مناسب اسب را متعادل نگه دارد و انرژی آن را حفظ کند.
- هر مادیان روزانه 10 کیلوگرم یونجه، هشت کیلوگرم جو و پنج کیلوگرم ذرت مصرف می‌کند.
- اسب‌ها باید ترکیبی متعادل از یونجه، غلات و مکمل مصرف کنند.
اسب‌ها استفراغ نمیکنند، این شاید خبر خوبی به نظر برسد، اما چالش‌های خاص خودش را هم دارد. اسب‌ها تماما به هضم غذا متکی هستند و اگر نتوانند به خوبی هضم کنند، شکم‌درد شدید می‌گیرند و حتی ممکن است جانشان را از دست بدهند. پس نوع، کیفیت و سلامت غذا خیلی خیلی مهم است.
اصول نگهداری از کره اسب
کره اسب‌های تازه متولد شده، بامزه و شیرین هستند. اما این شیرینی مراقبت خیلی خیلی زیادی نیاز دارد تا بتوانند بمانند و رشد کنند. بعد از تولد، 10 تا 20 دقیقه مادر و فرزند بی‌سروصدا دراز می‌کشند. بعد مادیان از جا بلند می‌شود و بند ناف می‌افتد (این موضوع طبیعی است). این‌جا وظایف کارگران و دامپزشک شروع می‌شود. مادیان باید حتما آنزیم کزاز دریافت کند. بعد به مرحله تغذیه می‌رسیم. شیر اولیه یا همان شیری که مادیان برای اولین بار به کره اسب می‌دهد، «آغوز» نام دارد. این شیر سرشار از انتی‌بادی است که برای کره تازه متولدشده ضروری خواهد بود. اگر کره نتوانست به راحتی شیر بخورد، دامپزشک متخصص باید با شیشه و با روشی خاص به او شیر بدهد.
کنترل انگل، واکسیناسیون دورهای، چکاپ و دریافت ضد کرم و… از جمله برنامههای منظمی هستند که باید برای مراقبت از کره اسب‌ها داشته باشید.
سرمایه اولیه و هزینه‌های نگهداری اسب‌ها
ایجاد یک مرکز پرورش و نگهداری اسب، به سرمایه نسبتا زیادی (بین 800 میلیون تا 1 میلیارد تومان) تنها برای شروع نیاز دارد. غیر از هزینه خرید یا اجاره زمین (که در هر منطقه‌ای متفاوت) است، باید ساخت و ساز (حدود 500 میلیون تومان)، حصارکشی (25 تا 30 میلیون تومان)، دستگاه‌ها (حدود 200 میلیون تومان)، مادیان‌ها (از حدود 20 میلیون تومان) را هم در نظر بگیرید. این‌ها هزینه‌های اولیه شما هستند.
در ادامه اما چیزهایی هست که باید به صورت مرتب در نظر بگیرید و در برنامهریزی مالی خودتان بگنجانید.
- غذای اسب‌ها
- حقوق کارمندان و کارگران
- هزینه چکاپ
- هزینه دارو
- اجاره ماهیانه
- خرید مادیان‌های جدید
- غذای مخصوص کره اسب‌ها
- و…
امکانات و تجهیزات لازم
یک مرکز پرورش و تعلیم اسب در ابتدای راه به چه چیزهایی نیاز دارد؟
- دستگاه یونجه کوبی
- ظرف غذا
- محفظه نگهداری غذا
- سطل یا ظرف آب
- چنگک
- جاروی اصطبل
- فرغون
- چنگال کود
- افسار
- رکاب و چرم
- تردمیل تربیتی
- دستگاه لونج
راهکارهای بازاریابی و فروش اسب
تصور کنید که یک مرکز پرورش اسب تاسیس کرده‌اید و همه امکانات را هم برای آن در اختیار دارید. حالا باید صدایتان را به گوش مخاطبانتان برسانید تا به سراغتان بیایند. اول بیایید ببینیم که مخاطبان یک مرکز پرورش و نگهداری اسب چه افرادی هستند:
- اسب‌سوارهای حرفه‌ای
- علاقمندان به تماشای سواری
- علاقمندان به یادگیری سواری با اسب
- خریداران اسب و…
اما چه راه‌هایی برای بازاریابی یک مرکز تعلیم اسب وجود دارد؟
- تبلیغات محیطی
- تبلیغات آنلاین (کار با گروه‌های حرفه‌ای تولید محتوا و مارکتینگ)
- Co-Branding با دیگر مراکز
- ارائه راهنمای فیزیکی در باشگاهها، مدارس و مراکز ورزشی
- و…
میزان درآمد و سود حاصل از پرورش اسب
اگر مزرعه یا مرکز اسب را برای درآمدزایی تاسیس کرده‌اید، خبر خوب برای شما این است که راه‌های رسیدن به سود زیاد هستند:
- فروش اسب‌ها
- دریافت حق عضویت برای حضور و سواری در مزرعه
- دریافت حق بازدید از مزرعه
- برگزاری کلاس اسب‌سواری
- و…
کره اسب‌ها، بعد از جدا شدن از مادر (حدود هفت ماه شیردهی) می‌توانند تعیلم شوند و در یک سالگی به فروش برسند. کره‌ها حدود 40 تا 150 میلیون تومان به فروش میرسند و سود شما هم از همین فروش تامین خواهد شد. نکته مهم این است که از روز تاسیس مرکز تا رسیدن به درآمد، ممکن است نزدیک به دو سال زمان بگذرد. پس مهمترین نکته در این کسب و کار، صبر است.
مزایا و معایب این شغل
اگر به حیوانات علاقه دارید و از حضور کنار آن‌ها لذت می‌برید، وارد شدن به این حوزه کسب و کار برایتان مناسب است. اما قبل از جدی شدن کار، حتما باید درمورد مزایا و معایب آن مطالعه کنید.
مزایای این شغل:
- درآمد نسبتا بالا
- حضور در کنار حیوانات و عشق و محبت دریافت کردن از آن‌ها
- کارفرمایی شخصی و حقوق‌بگیر نبودن
معایب این شغل:
- هزینه‌های اولیه و جاری ِ بسیار بالا
- کم بودن تعداد مخاطب نسبت به بعضی از کسب و کارها
- طولانی بودن فرایند شروع تا رسیدن به سود زیاد
اولین قدم را با کارمنتو بردارید
وقتی پای یک موجود زنده در میان است، باید درصد خطا به پایین‌ترین میزان ممکن برسد. اگر سابقه‌ای در تاسیس مرکز پرورش و نگهداری اسب ندارید، حتما باید قدم اول را با یک مشاور حرفه‌ای بردارید و در ادامه مسیر هم از توصیه‌ها و راهکارهای تخصصی بهره‌مند شوید. در کارمنتو، متخصصان و کارشناسان حرفه‌ای در حوزه کسب و کار و تاسیس مرکز پرورش اسب، مارکتینگ و برندینگ آن، راهکارهای اداری و کسب مجوز، بهترین نژادها برای بودجه شما و… حضور دارند. این کارشناسان می‌توانند در هر زمینه‌ای که سوال دارید، هر جای ایران که هستید، به شما کمک کنند. همین حالا به مراجعه به اپلیکیشن کارمنتو، فرایند مشاوره درمورد راه اندازی مرکز پرورش اسب را شروع کنید.
