پرورش شترمرغ می‌تواند یک سرمایه‌گذاری پولساز و کم ریسک باشد، چرا که به واسطه طبیعت شترمرغ، این گونه حیوانی، در شرایط مختلف آب و هوایی مقاوم بوده و مرگ و میر کمی دارد. روش پرورش آن نسبتا آسان است. هزینه نگهداری پایینی دارد و پرنده رشد سریعی دارد. همچنین در بازار هم پتانسیل بالایی برای مصرف دارد. همه این موارد سبب شده که پرورش شترمرغ، به شغلی با درآمد بالا تبدیل شود.
نکته قابل توجه این است که پرورش و نگهداری شترمرغ شرایط و ضوابط خاصی را می‌طلبد تا بتوانید از آن سود بدست آورید. در این مقاله به همین شرایط خواهیم پرداخت و نحوه ساخت و سرمایه‌گذاری در این حرفه را به شما آموزش خواهیم داد.
می‌توانید در بخش مشاوره کارآفرینی، وب سایت کارمنتو هر آنچه را که باید در مورد راه‌اندازی کسب و کار جدید بدانید، از کارشناسان دریافت کنید.
آشنایی با شغل پرورش شترمرغ
مشاغلی که در زمینه تولید دام در کشور فعال هستند، معمولا از بخش‌های اقتصادی قابل توجه محسوب می‌شوند. در این بین پرورش شترمرغ هم می‌تواند یک فرصت و شغلی پر درآمد قلمداد شود، چرا که با توجه به طبیعت آب و هوایی شترمرغ و همچنین سرمایه اولیه برای شروع کار، دلیلیست که این شغل را خاص می‌کند. اهمیت دیگر شترمرغ و پرورش آن، این است که در این کار، قسمت بلا استفاده‌ای وجود ندارد. از پر شترمرغ تا پوست و تخم و مفاصل این حیوان، همگی قابل استفاده هستند.
افرادی که در این زمینه کار می‌کنند، با تهیه و خرید شترمرغ‌های 2 الی 3 ماهه از شرکت‌های جوجه کشی، آن‌ها را پرورش می‌دهند و به ازای تقاضای بازار برای مصارف مختلف غذایی، دارویی، آرایشی و … سود خود را دریافت می‌کنند.
روش‌های پرورش شترمرغ
روش‌های مختلفی برای پرورش این گونه پرنده وجود دارد که بسته به محیطی که در آن رشد پیدا می‌کنند، میتوان از آن استفاده کرد.
پرورش شترمرغ به روش سیستم باز
این روش بیشتر مختص نواحی بیابانی است، چرا که شترمرغ سازگاری بهتری با این گونه موقیعت آب و هوایی دارد. همچنین این مدل سبب کاهش هزینه‌ها تا حد زیادی می‌شود. در روش سیستم باز، حتی هزینه متغیر خرید مواد غذایی برای دام هم کاهش زیادی پیدا می‌کند، دلیل آن هم این است که پرنده از گیاهان زمین بیش از نیمی از نیاز خود به مواد غذایی را برطرف می‌کند. مکان لازم برای این روش باید مراتع باز و پوشیده از گیاه باشد. از مزایای دیگر این سیستم میتوان به هزینه‌های پایین نگهداری پرندگان مولد و سرمایه‌گذاری کم آن اشاره کرد.
سیستم باز در کنار مزایای بالا یکسری معایب هم دارد که به چند مورد آن اشاره می‌کنیم.
از مهم‌ترین معایب این روش میتوان به جمع‌آوری تخم‌ها شترمرغ‌ها اشاره کرد که تبدیل به کاری سخت می‌شود. همچنین به دلیل کم شدن نظارت و دقت روی شترمرغ‌ها، بسیاری از جوجه‌ها در خطر تلف شدن قرار می‌گیرند. همچنین به واسطه باز بودن محیط، امکان شکار شدن حیوانات بالا می‌رود.
پرورش شترمرغ به روش سیستم نیمه باز
در این روش نگهداری و پرورش شترمرغ، وسعت زمین مورد نیاز در حدود 40 هکتار خواهد بود. با لاین بندی زمین، شترمرغ‌ها گروه بندی می‌شوند و در هر پهنه 10 تا 20 هکتاری، 10 تا 15 شترمرغ نر و 20 تا 25 شترمرغ ماده، قرار می‌گیرند. از مزیت‌های این روش میتوان به این مورد اشاره کرد که کنترل بیشتری روی دام‌ها انجام می‌شود و جفتگیری پرندگان راحت‌تر است.
همچنین جمع‌آوری تخم‌های این پرندگان بسیار راحت‌تر خواهد بود. با وجود چراگاه‌های مختلف هزینه تغذیه حیوانات نیز تا 40 درصد قابل کاهش یافتن است.
این روش هم معایب خاص خودش را دارد. از مهم‌ترین آن‌ها میتوان به سخت بودن تشخیص اینکه کدام نر با کدام نر جفتگیری می‌کند اشاره کرد. همچنین برای شترمرغ‌ها با جثه کوچکتر ممکن است دستیابی به مواد غذایی سخت‌تر باشد.
پرورش شترمرغ به روش سیستم بسته
در این سیستم مساحت کمتری مورد نیاز است. چیزی در حدود 10 تا 15 هکتار کفایت می‌کند. برای هر ماده مولد، یک نر در نظر گرفته می‌شود و میتوان کنترل کاملی روی پرندگان از هر لحاظی داشت. از مزایای این روش میتوان به نگهداری راحت شترمرغ‌ها اشاره کرد. همچنین به واسطه کنترل دقیق روی حیوانات، میتوان اطالاعات دقیقی راجع به هر شترمرغ و تخم‌های نطفه‌دار کسب کرد.
همچنین در این روش جمع‌آوری تخم‌ها هم بسیار کار راحت‌تری است. اما این روش هم معایبی در بطن خود دارد. مورد اول اینکه این نوع نگهداری، نیازمند سرمایه‌گذاری زیادی است، چراکه باید سیستم حصار کشی شود. همچنین تاسیسات خاصی که احداث می‌شود همگی نیازمند هزینه‌های جداگانه است.
تغدیه پرندگان به طور کامل باید به دست صاحب مزرعه انجام شود که میزان هزینه‌های متغیر را بالا می‌برد. همچنین در این روش احتمال تولید تخم‌های بدون نطفه زیاد است.
اقدامات لازم در خصوص پرورش شترمرغ
با همه مزایا و سادگی‌هایی که از این کار گفتیم ولی لازم است بدانید چه اقدامات خاصی برای شروع این کسب و کار نیاز است که انجام دهید.
اطلاع از هدف راه اندازی
در ابتدای امر، باید تصمیم قطعی خود را برای ورود به این کار و سرمایه‌گذاری در آن با آگاهی کامل به مسیر، سختی‌های کار و بازاریابی آن بگیرید. زمانی که به این قطعیت رسیدید که هدف شما از پرورش و نگهداری و سرمایه‌گذاری در این کسب و کار چیست، می‌توانید وارد پروسه انجام راه‌اندازی این تجارت شوید.
اخذ مجوز پرورش شترمرغ
برای اطلاع دقیق از مجوزهای لازم برای راه اندازی، باید به مراکزی مثل معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزی، سازمان دامپزشکی و … بروید. مجوزهای لازم برای شروع، مجوز مالکیت پرندگان، حمل و نقل پرندگان، مجوز بازرسی‌های دامپزشکی و معیار امینت زیستی را دریافت کنید.
از جمله مجوزهایی که برای شروع کار لازم است، جواز تاسیس مرغداری و پرورش پرندگان است. این مجوز برای احداث ساختمان، تجهیزات و فضای لازم برای مرغداری، دامداری و … است.
تعیین محل نگهداری
انتخاب محل نگهداری باید دارای شرایط مناسبی باشد. ابتدا اگر زمین زراعی دارید، این زمینی باید از حالت زراعی به صنعتی تغییر کاربری داده شود. نکته دیگر این است که محلی که برای نگهداری انتخاب می‌شود، باید فاصله مناسبی با مناطق قابل سکونت داشته باشد. زمینی که در آن قرار است منطقه تولیدی دام انجام بگیرد باید سند دارای اعتبار داشته باشد. این زمین از نظر مالکیت باید یا سنددار، استیجاری و یا زمینهای واگذار شده از سوی منابع ملی باشد.
نکته دیگر این است که مسیر راهیابی به زمین مورد نظر باید دارای جاده باشد و در مواقع مختلف سال بتوان به سادگی به آنجا رفت و آمد داشت. زمین مد نظر باید دارای فاصله مناسب و حداقل 250 متری از خطوط انتقال گاز و شبکه‌های برق فشار قوی داشته باشد.
تغذیه شترمرغ
هزینه‌ی غذای شترمرغ، سرمایه‌گذاری ثابتی محسوب نمی‌شود و باید هر ماهه با توجه به وضعیت بازار تکرار شود. هزینه غذا حدود 70 درصد کل هزینه پرورش شترمرغ را تشکیل می‌دهد. این هزینه را باید در نسبت به پرنده پروار شده، میزان تخم‌های بوجود آمده و پرنده‌های آماده کشتار، در نظر گرفت.
جیره خوب برای شترمرغ باید ویژگی‌های خاصی داشته باشد. به عنوان مثال علوفه لازم باید دارای فیبر مناسب و با کیفیت باشد. غلات مورد استفاده مثل ذرت باید تامین انرژی لازم برای دام را بکند. منابع پروتئینی مثل سویا، ویتامین‌ها، افزودنی‌های مقوی دیگر، همگی تشکیل یک جیره مناسب را برای دام می‌دهند.
آشنایی با شیوه پرورش شترمرغ
بعد از اینکه زمین و تجهیزات و باقی مسائل آماده شدند، تعدادی پرنده تحت عنوان مولد با هدف تولید تخم، نگهداری می‌شوند. در روش چرخه کامل، از تخم‌های مولدهای خریداری شده جوجه کشی انجام می‌شود. بعد از بزرگ شدن این جوجه‌ها تعدادی را به کشتارگاه، می‌فرستند و تعدادی از آن‌ها که قابلیت باروری دارند را نگهداری می‌کنند.
در روش مولد پروری، تعدادی پرنده پروار هم در مزرعه نگهداری می‌کنند تا به سن خاصی برسند. صرفه اقتصادی این نوع پرنده‌ها از گوشت و پر و پوستشان است. پروار کردن شترمرغ نیازمند فضای کمتری است و جوجه‌های پروار تا زمان کشتار در مزرعه نگهداری خواهند شد، تا آن زمان تخم‌های این پرندگان که نطفه ندارند به فروش می‌رسند و بعد از رسیدن به سن کشتار نیز، از گوشت آن‌ها میتوان کسب درآمد کرد.
یکی دیگر از روش‌های کسب درآمد، جوجه کشی تخم‌های نطفه‌دار است. برای پرنده‌های مولد لازم است تجهیزات جوجه کشی نصب شوند. کار در این قسمت از مهم‌ترین بخش‌های کسب و کار پرورش شترمرغ است. انتخاب دستگاه نیز نیازمند آگاهی از چند نکته است که به آن‌ها اشاره می‌کنیم. اول اینکه به ظرفیت دستگاه با توجه به شرابط منطقه دقت شود. چگونگی تعیین رطوبت نسبی و حرارت در بخش‌های مختلف حائز اهمیت است. همچنین قابلیت تهویه هوا، سیستم اعلام خطر در صورت قطعی برق و … از دیگر مواردی هستند که باید به آن‌ها توجه ویژه‌ای شود.
مراقبت بهداشتی و رفع بیماری‌ها
از خوبی‌های این کسب و کار، مقاوم بودن این پرندگان نسبت به بیماری است. در واقع شترمرغ‌ها دارای سیستم دفاعی قوی هستند. شترمرغ‌ها حیواناتی اجتماعی هستند و گروهی زندگی می‌کنند. خصوصا در زمان بیماری یا آسیب دیدگی، لازم است که این پرندگان را تنها نگذارید. برای دوری از خطرات احتمالی و بیماری برای پرندگان، لازم است نکات زیر اجرا شوند.
- استانداردهای بهداشتی در محیط زندگی حیوانات
- حصارکشی مطلوب و بلند برای جلوگیری از خطراتی مثل شکستگی
- جیره غذایی مناسب
- مراقبت دائمی از شترمرغ‌ها و چک آپ کردنشان
تعداد زیادی از جوجه‌ها علت مرگشان عفونت کیسه زرده، تغییر شکل پاها، عفونت معده و اینگونه بیماری‌هاست. از کارهای مهم برای پیشگیری از این بیماری‌ها رعایت بهداشت در گرم‌خانه این حیوانات و وزن کردن دائم آن‌هاست. شستن مداوم ظرف آبخوری و غذاخوری از بروز بسیاری از بیماری‌ها جلوگیری می‌کند. زیر بستر آن‌ها باید مداوم تمیز شود. اگر با کاه و خاک پر شده‌اند، لازم است هرچند وقت یکبار تعویض گردند.
بازاریابی و فروش شترمرغ
بازاریابی شترمرغ شامل بخش‌های مختلفی در فروش می‌شود. برای مثال برای فروش پوست شترمرغ لازم است که پوست در درجه حرارت 4 تا 10 درجه سانتیگراد نگهداری شود. بیشترین تقاضا در بازار برای پوست پا از قسمت زانو تا نوک پا است.
بخش دیگری از بازاریابی مربوط به پر شترمرغ است. پر این پرنده استفاده‌های زیادی دارد. از انواع تزئینات و طراحی داخلی گرفته و لباس‌های محلی گرفته تا جارویی از جنس پر. مورد بعدی که لازم به ذکر است، بازاریابی پوست تخم شترمرغ است. تخم‌های نابارور شترمرغ باید از چرخه حذف شوند. به همین منظور یک سوراخ کوچک روی این تخم‌ها ایجاد می‌کنند و محتویات آن را خالی می‌کنند. این پوست نیز در بازار دارای ارزش است و به فروش می‌رسد.
سرمایه لازم برای پرورش شترمرغ
سرمایه مورد نیاز برای این کار به بخش‌های مختلفی تقسیم بندی می‌شود. هر 100 الی 300 راس شترمرغ به مکانی به مساحت 300 متر مربع نیاز برای نگهداری، نیاز خواهند داشت. به ازای مقدار بیشتر شترمرغ خریداری شده، طبیعتا مساحت بیشتری برای پرورش و نگهداری نیاز خواهد بود. به ازای اینکه این مزرعه در چه موقعیتی ( فاصله تا مرکز شهر) قیمت آن متفاوت خواهد بود.
قیمت هر جوجه شترمرغ در حدود 500 هزار تومان است. بنابراین اگر بخواهید 100 راس شترمرغ برای شروع تهیه کنید، چیزی در حدود 50 میلیون تومان باید هزینه شود.
مکان مناسب برای راه اندازی کسب و کار
مساحت لازم برای ایجاد یک مکان جهت پرورش و نگهداری شترمرغ را در این مقاله بررسی کردیم. با توجه به تعداد پرندگانی که بخواهید خریداری کنید، به همان اندازه هم باید مساحت زمین افزایش پیدا کند. در ادامه لازم است این زمین لاین بندی شود و شترمرغ‌ها در گروه‌های مختلف تقسیم شوند. همچنین لازم است طبق مقررات، محل نگهداری این حیوانات حداقل چند کیلومتر دورتر از مناطق مسکونی باشد تا سر و صدا و آزار به دیگر مکان‌های مسکونی ایجاد نشود.
تجهیزات لازم جهت پرورش شترمرغ
برای راه اندازی یک مزرعه پرورش شترمرغ نیاز به یک سری تجهیزات است. اولین آن‌ها وسایل لازم برای لاین کشی مزرعه هست. با ساخت الوار یا سنگ و بتن میتوان این کار را انجام داد. تهیه آخور غداخوری و آبخوری شترمرغ‌ها هم شامل هزینه می‌شود ولی به صورت دستی هم برای کم کردن هزینه‌ها قابل ساخت است. این هزینه‌ها ثابت هستند و با یکبار هزینه دیگر نیازی به انجام مجدد آن‌ها نیست.
هزینه‌های مربوط به نگهداری و پرورش شترمرغ
هر شترمرغ در روز به حدود 3 تا 4 کیلو مواد غذایی برای رشد نیاز دارند. این هزینه متغیر محسوب می‌شود و بنابراین هر ماه باید انتطار آن را داشته باشید. این هزینه‌ها با سود دو الی 4 برابر، با پرورش درست و آگاهانه، یکساله به شما برمی‌گردد که بار دیگر میزان اهمیت این کار را نشان می‌دهد.
همچنین برای هر 50 راس شترمرغ، نیاز به 2 نیرو انسانی ماهر است که بتوانند مراقبت‌های بهداشتی و درمانی شترمرغ‌ها را انجام دهند.
راهکارهای بازاریابی و فروش شترمرغ
هر کسب و کاری، دارای هدف اقتصادی است و آن کسب درآمد و سود برای ادامه کار و ساختن سطح رفاه بیشتر است. بدیهی است اگر سرمایه‌گذاری در هر زمینهای برگشت هزینه و سود نداشته باشد یعنی ارزشی برای سرمایه‌گذاری نداشته است. قدم اول برای ایجاد و ارایه محصول هم، بازاریابی درست و دقیق است تا محصول به طور آشکار، به دست مخاطب و یا مشتری برسد.
میزان درآمد و سود حاصل از پرورش شترمرغ
تقاضای بازار به محصولاتی مثل گوشت، پر، چرم، تخم و پوست شترمرغ زیاد است. بنابراین از هر سه روش پرورش شترمرغ به روش چرخه کامل، جوجه کشی یا پروار کردن، میتوان کسب درآمد زیادی کرد. بجز موارد فوق حتی از روغن پوست شترمرغ در محصولات آرایشی و دارویی استفاده می‌شود. با توجه به گران نبودن پرورش شترمرغ، میتوان با سرمایه اولیه نسبتا کمی نسبت به سایر کسب و کارها، این تجارت را آغاز کرد. همچنین با توجه به سرعت رشد بالای شترمرغ‌ها و استفاده اقتصادی از تمام بخش‌های بدن شترمرغ، میتوان ای کسب و کار را در زمره کسب و کارهای پر سود امروزه قرار داد.
مزایا و معایب شغل پرورش شترمرغ
تا اینجا به مقوله‌های مرتبط با پرورش و نگهداری شترمرغ پرداختیم. در اینجا مزایا و معایب این کار را باهم بررسی می‌کنیم.
معایب پرورش
در ابتدای کار اخذ مجوزهای پرورش این گونه پرنده نیازمند صرف زمان است و می‌تواند طولانی شود. در ادامه، این چنین کارهای تولیدی دام، معمولا به زمین در مساحت‌های نسبتا رو به بالا نیازمند است. خصوصا شترمرغ با توجه به جثه و میزان تحرکی که باید در طول روز داشته باشد سبب می‌شود از سایر تولیدی‌های دام، متراژ زمین بیشتری نیاز داشته باشد. هزینه‌های متغیر پرورش دام قابل پیش‌بینی نیست. در نهایت اگر شترمرغ‌ها به روش بسته پرورش پیدا کنند، شما باید 100درصد نیاز غذایی این پرندگان را تامین کنید.
نکته مهم دیگر، واکسنیه شدن به موقع این پرندگان است. زیرا در صورت بیماری، تلفات جوجه‌های شترمرغ معمولا می‌تواند بسیار بالا رود. همچنین این حیوانات حساسیت‌های خاصی دارند و با ایجاد صدای بلند، بشدت می‌ترسند. بنابراین محیط زندگی این حیوانات باید آرام باشد و همین امر سبب سخت بودن حمل و نقل برای این پرندگان نیز می‌شود.
با توجه به آلودگی‌های صوتی در حین حمل و نقل، این حیوانات می‌ترسند و احتمال اینکه به خودشان آسیب بزنند بالا می‌رود.
به میزان کلسیمی که بدن شترمرغ می‌رسد هم باید اشاره‌ای کنیم. این پرنده معمولا از استخوان بندی تو خالی در قسمت پا بهره می‌برد و همین امر سبب می‌شود در دعوا با یکدیگر یا حمل و نقل بد، پای خود را بشکند که در این صورت دیگر نگهداری آن صرفه‌ای ندارد و معمولا ذبح می‌شود.
مزایای پرورش
حال باید با مزایای زیاد پرورش شترمرغ هم کمی بیشتر آشنا شویم. همانطور که پیشتر اشاره کردیم، این نوع پرنده، نسبت به تغییرات آب و هوایی مقاوم است و هزینه نگهداری پایینی دارد. همچنین در برابر بیماری هم تا حد زیادی مقاوم است. در صورت واکسینه شدن به موقع، احتمال بیماری آن هم بسیار پایین می‌آید.
غذای مورد نیاز شترمرغ ارزان قیمت است و نیاز به پکیج خاصی ندارد. راه اندازی کسب و کار پرورش، سخت نیست و از آن طرف با توجه به پتانسیل تقاضای زیاد بازار، می‌تواند سود خوبی برای صاحب این تجارت داشته باشد. همچنین در بخش صادرات هم موقعیت‌های جذابی در این کار وجود دارد که میتوان در آن فعال بود.
جمع بندی
در این مقاله سعی کردیم به طور کامل، روش پرورش شترمرغ، پیش‌نیازها، اقدامات و مجوزهای لازم برای ایجاد این کسب و کار را بررسی کنیم. به مزایا و معایب این کسب و کار پرداختیم تا اگر قصد ورود به این کار، جهت سرمایه‌گذاری دارید، بتوانید با آگاهی بیشتری برای آن تصمیم بگیرید. کارمنتو با تیم تخصصی مشاوره در زمینه پرورش و نگهداری شترمرغ، صفر تا صد راه اندازی پرورش این نوع پرنده را برای شما شرح خواهند داد و در تمام مسیر شروع کار برای ایجاد تجربه‌ای بدون دردسر و لذت بخش تا زمان رسیدن به سود، همراه شما خواهند بود.
