چای از نوشیدنی‌های مهم و پرطرفدار در ایران و جهان است. در ایران این نوشیدنی، یک کالای استراتژیک نیز محسوب می‌شود، گردش مالی که چای ایجاد می‌کند سالانه 2 تا 3 هزار میلیارد تومان است که بخشی جدی از صنعت کشاورزی کشور به شمار می‌‌آید. چای همیشه در خانواده ایرانی مخاطب داشته و از ساده‌ترین موارد پذیرایی محسوب می‌شود. به دلیل تولید بالا و با کیفیت این محصول در ایران و تقاضای زیاد آن در بیرون مرزهای کشور، این نوشیدنی به یک کالای صادراتی در طی سالیان تبدیل شده است و به همین منظور، دولت قوانینی در خصوص صادرات چای ایرانی وضع کرده است. در این مقاله نگاهی به وضعیت چای ایران و سپس قدم به قدم به مراحل صادرات چای خواهیم پرداخت.
جهت دریافت راهنمایی و مشاوره، به بخش خدمات مشاوره صادرات و واردات سایت کارمنتو مراجعه کنید.
وضعیت کلی بازار صادرات چای ایرانی در دنیا
چای ایران به گفته رئیس سازمان چای کشور، به 17 کشور صادر می‌شود که تعدادی از آن‌ها در همسایگی کشور هستند. در حال حاضر چیزی حدود 26 هزار هکتار زمین برای کشت چای در استان‌های گیلان و مازندران قرار دارد. اشتغالی که صنعت چای در ایران ایجاد می‌کند قابل توجه است. چیزی در حدود 55 هزار خانوار کشاورز به طور کامل در این زمینه فعال هستند و تمام معشیت خود را از این صنعت بدست می‌آورند. با توجه به 150 کارخانه چای سازی مستقر در ایران، در حدود نیم میلیون نفر به طور مستقیم و غیر مستقیم در این صنعت مشغول به کار هستند.
سالانه در جهان تراکنش مالی صنعت چای چیزی در حدود 40 میلیارد دلار است و 50 کشور در جهان به کشت چای می‌پردازند. نیمی از جمعیت جهان در 160 کشور، چای را در زمره نوشیدنی‌های روزانه خود جای داده‌اند. روسیه به تنهایی 10 درصد از سهم آمار مصرف چای را با خود یدک می‌کشد. بزرگترین کشورهای صادر کننده چای در جهان، چین، هند، سریلانکا هستند. از آن طرف بزرگترین واردکنندگان چای در جهان، کشورهای روسیه، آمریکا، مصر، پاکستان و ایران هستند.
مصرف سرانه چای در حدود 100 هزار تن در کشور است. در آمارهای جهانی از نظر تولید و کشت چای، ایران در رتبه نهم و در آمار مصرف چای در رتبه دوازدهم قرار داشت. تا چند سال گذشته تولید چای در ایران به بالای 100 هزار تن می‌رسید که سبب می‌شد ایران جزو ده کشور اول تولید کننده چای در جهان باشد. همه این موارد، میزان اهمیت زیاد این نوع نوشیدنی و پرداختن به تولید آن را می‌رساند. اما در سال‌های اخیر و اقدامات نادرست دست اندرکاران این صنعت، حجم چای صادراتی ایران رو به کاهش بوده است و در سال گذشته تنها 14 هزار تن صادرات صورت گرفته است که عمق فاجعه را نشان می‌دهد.
چای سبز هم‌پا با چای سیاه در ایران، به جایگاه بسیار خوبی رسیده است. در سال گذشته تولید چای سبز نسبت به سال قبلش، با چیزی در حدود 130 هزار تن، 2 برابر رشد داشته است.
تاریخچه ورود چای
در قرن پانزدهم اولین بار چای وارد ایران شد. با توجه به اینکه ایران در مسیر راه ابریشم که از چین نشأت میگرفت، قرار داشت، این نوع محصولات هم نسبت به باقی جهان زودتر وارد ایران می‌شد. سال 1280 شمسی در لاهیجان اولین باغ کشت چای دایر شد. ساخت اولین کارخانه چای سازی مدرن در ایران، 30 سال بعد، یعنی در سال 1311 شمسی معادل با سال 1934 میلادی، انجام شد.
در رتبه اول تولید جهان، چین با 2 میلیون و چهارصد هزار تن تولید، قرار دارد و حدود 40 درصد نیاز چای در جهان را به تنهایی تولید می‌کند.
بیشتر بدانیم: شرایط و قوانین صادرات خشکبار از ایران به کشورهای دیگر
کشورهای وارد کننده چای ایرانی
همانطور که اشاره شده شد چای ایران به کشورهای زیادی صادر می‌شود که عموما در همسایگی ایران واقع شده‌اند. در بالاترین رتبه‌ی این لیست کشور عراق وجود دارد که سالانه حدود 180 تن چای از ایران وارد می‌کند. در رتبه دوم کشور قزاقستان با واردات 112 تن چای، قرار دارد. در رتبه‌های بعدی صادرات چای ایرانی، کشورهای افغانستان، آلمان، هند، تاجیکستان، روسیه، ترکیه، کشورهای حاشیه دریای خزر، قرار دارند که بیشترین سهم صادرات ایران را به خود اختصاص می‌دهند.
به گفته سازمان گمرک در نیمه اول سال 99 حدود 14 هزار و سیصد تن چای، به ارزش 70 میلیون دلار از ایران صادر شده است. همچنین به گفته گمرک، میزان واردات چای به ایران در همین سال چیزی در حدود 60 تا 70 هزار تن بوده است.
مراحل قدم به قدم صادرات چای
در بازارهای خارجی، علی الخصوص غربی، چای سیاه به صورت کیسه‌ای (T bag) خواهان بسیار بیشتری نسبت به چای کرم دارد. صادرات هر کالایی در بخش بازاریابی، در درجه اول نیازمند ارتقا دانش و آگاهی است. در این بخش به مباحث اصلی و قدم به قدم در صادرات کالا، به طور بخصوص در اینجا صادرات چای، میپردازیم.
صادرات چیست؟
صادرات یک کالا یعنی محصولی را که در داخل کشور تولید و پرداخته شده است را به قصد فروش در کشورهای دیگر، از کشور خارج کنیم. دو نوع صادرات وجود دارد که به صادرات قطعی و صادرات موقت تقسیم بندی می‌شود.
صادرات موقت؟
صادرات موقت زمانی انجام می‌پذیرد که صادرکننده با علم بر اینکه در آینده، این کالا را به کشور برمی‌گرداند، از کشور خارج می‌کند. این نوع صادرات بیشتر شامل حضور یک محصول در یک نمایشگاه بین المللی، یا جهت تعمیر دستگاه و یا… به خارج از کشور فرستاده می‌شود.
تعیین نقشه صادراتی
پلن تجاری در تجارت هر محصولی یکی از رکن‌های اصلی طرح تجاری محسوب می‌گردد. پس در درجه اول این پلن را برای خود برنامه‌ریزی کنید. نکات کلیدی که در این پلن باید پاسخ داده شوند شامل موارد زیر می‌شود:
- برند سازی بین المللی
- میزان کاهش یا افزایش تقاضا فصلی در بازار جهانی
- کاهش هزینه‌های ثابت
- استفاده از فناوری‌های جدید برای بهبود کیفیت و بهینه کردن منابع
تاسیس شرکت
برای انجام فعالیت‌های در زمینه اقتصاد، باید یک شرکت سهامی عام یا خاص در ابتدا، ثبت شود. در این شرکت باید اقدامات لازم برای جذب سرمایع، نیروی انسانی، اقدامات مالیاتی و … انجام شود. مثلا در اینجا برای صادرات چای، اقدام اول و اصلی، تاسیس شرکت و اقدامات فوق است. بعد از انجام اقدامات ذکر شده، شرکت می‌تواند اقدام تولید و خرید یک محصول را پایه گذاری کند.
امور مالی برای شرکتی که در زمینه واردات و صادرات فعال است، بسیار حائز اهمیت است. تجارت و مبادلات در بازارهای جهانی، نیازمند یک بانک برای انجام این امور است و همچنین باید یک حساب بین المللی نیز، جهت تراکنش‌های بین المللی، افتتاح شود.
همچنین بدانیم از چگونگی صادرات پسته ایرانی و آشنایی با شرایط و مراحل آن
مارکتینگ و بازاریابی
در این بخش شرکت باید مخاطب هدف خود را در بازارهای بین المللی شناسایی کند. این شناسایی شامل کشور، شهر و مردم ساکن در آن ناحیه می‌شود که شرکت بتواند محصول خود را در آنجا عرضه کند. همچنین نکته قابل توجه دیگر در کشور مقصد، قوانین موجود در آن کشور در خصوص محصولات وارداتی است که باید در جریان همه آن‌ها قرار بگیرید. برای صادرات چای، باید کشورهای پر تقاضا را شناسایی کرد. مثلا کشوری مثل روسیه، در مصرف و واردات چای رتبه اول را در جهان دارد و طبیعتا پتانسیل خوبی برای صادرات چای از ایران را با خود به همراه دارد.
در بحث صادرات چای هم حضور فعال در فضای آنلاین و شناخت شرکت‌های رقیب، محصولات ارایه دهنده و … بسیار مهم است.
بازاریابی در تعریف ساده یعنی شناخت بازار و راه‌های نفوذ موثر به آن. حضور در نمایشگاه‌های بین المللی، استفاده و هزینه در راه بالا بردن تعامل با دیگر کشورها و شرکت‌ها در رسانه‌های اجتماعی مثل اینستاگرام و لینکدین و … از ضروریات یک بازاریابی موفق به شمار می‌روند.
برای اطلاع از زمان نمایشگاه‌های بین المللی، می‌توانید به سایت های auma.d، tsnn.com، eventdeye.com مراجعه کنید.
اطلاعات لازم از بازار کشور مقصد
از موارد پایه در انجام صادرات، گردآوری اطلاعات لازم از بازارهای مختلف است. این اطلاعات شامل مقررات واردات، نرخ ارزی و … است. در مرحله بعد باید محدوده محصولات یا خدمات ارایه دهنده شرکت شما به مشتریان تعیین شود.
راه اندازی وبسایت
داشتن یک وب سایت درست و جذاب، برای یک کسب و کار در دنیای امروز، بسیار قابل توجه است. وب سایت شما، مکانی است که دیگر خریداران از تمام جهان برای شناخت محصول شما از آن دیدن می‌کنند. با این تفاسیر، لازم است که سایت شما ظاهر شکیل، دوستانه و قابل اطمینانی را برای مشتریان جلوه دهد. در خصوص چای لازم است با توجه به تقاضای بازار هدف، وبسایت شرکت نیز شخصی سازی شود. به عنوان مثال همانطور که پیشتر اشاره شد، در بازارهای غربی تقاضای چای فراوری شده کیسه‌ای، بسیار بیشتر از چای دمی است. پس بهتر است زمانی که خریدار خارجی از سایت دیدن می‌کند علاوه بر ظاهر خوب و قابل اطمینان، محصولاتی که علاقه به خرید آن را دارد نیز در سایت تماشا کند.
قیمت گذاری محصول
قیمت کالای صادراتی با کالایی که در داخل کشور به فروش می‌رسد، متفاوت است. برای کالای صادراتی، مواردی مثل هزینه‌های صادرات، وضعیت بازار کشور مقصد با توجه به قوانین وضع شده روی آن و … می‌تواند متفاوت باشد. هزینه‌های صادرات به دو گروه ثابت و متغیر تقسیم می‌شود:
هزینه‌های ثابت شامل سفر به بازارهای خاجی، بیمه مسئولیت، بررسی اعتبار و … است.
هزینه‌های متغیر شامل ارسال محصول به مقصد، هزینه ارسال دریایی، هوایی یا زمینی، هزینه‌های انبارداری، مالیات واردات به کشور مقصد و … است. پس با توجه به هزینه‌های ذکر شده، می‌توان متوجه شد که قیمت گذاری روی کالای صادراتی می‌تواند تا حدی پیچیده باشد و لازم است به طور دقیق تمام هزینه‌های انجام شده بررسی شوند.
بسته بندی و آماده سازی محصول
شخص یا شرکت صادرکننده در این مرحله با توجه به قوانین و استانداردهای کشور مقصد باید بسته بندی و آماده‌سازی‌های لازم را جهت بارگیری و ارسال انجام دهد.
مشخص کردن بهای گمرک
در ابتدای امر، شخص یا شرکت صادر کننده باید کلیه قیمت کالای صادر شده در کشور، شامل بیمه و بسته بندی، حمل و نقل، انبارداری، علامت بازرگانی و … را بپردازد و همچنین باقی هزینه‌های لازم تا روز ارایه اظهار نامه نیز بر عهده صادرکننده خواهد بود.
همچنین بخوانیم: راهنمای جامع صادرات زعفران به کشورهای همسایه
دریافت مجوز صادرات کالا RCMC
مجوزهای لازم از سازمان و ارگان‌های دخیل در این صادرات، مثل وزارت صنعت معدن را باید شخص صادرکننده بپردازد تا هنگام صادر کردن محصول با مشکل یا خطایی روبرو نشود.
در ادامه مراحل صادرکننده باید با یک شرکت جهت حمل بار قراردادبسته و طبق قوانین، محصولات خود را بیمه کند.
در ادامه، هم خریدار هم صادرکننده، باید در مرحله دریافت گواهی بازرسی، با یکی از موسسات بازرسی قرارداد ببندند تا گواهی‌های لازم را دریافت کنند. در مراحل پایانی، صادرکننده باید گواهی مبدا و صدور فاکتور فروش را دریافت کند. بعد از اخذ این گواهی، در مرحله آخر، شرکت حمل و نقل جواز خروج کالا را دریافت می‌کند و پس از بارگیری، می‌تواند آن را از کشور خارج کند.
مشکلات پیش روی صادرکنندگان چای
یکی از مشکلاتی تولیدکنندگان که در رقابت با چای خارجی با آن دست به گریبان هستند، عدم وجود قوانین لازم برای رسیدگی به مزارع و باغ‌های چای است که باعث می‌شود کیفیت این چای به مرور کاهش پیدا کند.
علاوه بر این یکی از چالش‌های زمان‌بر در صنعت چای، اخذ مجوز از دستگاه‌هایی مانند استاندارد است. همچنین عدم همکاری بانک‌ها در پروسه صادرات چای، نه تنها به صادر کننده و کارش ضربه می‌زند، بلکه تاثیر منفی روی تولیدکنندگان و کشاورزان مزارع چای دارد.
صادرات پرسود چای با کارشناسان کارمنتو
با توجه به پتانسیل کشور در کشت و پرورش چای، واضخ است که توجه اساسی و درست به این صنعت و تجارت چای، با توجه به اشباع نبودن این بازار، می‌تواند نقطه شروع بسیار خوبی برا کسانی که قصد ورود به بازار و صادرات چای را دارند، باشد. در خصوص چالش‌ها و مشکلاتی هم که وجود داشت باید بگوییم که این چالش‌ها در کارمنتو برای کسانی که در تجارت و صادرات چای فعال هستند، حل شده است. خدمات مشاوره صادرات و واردات محصول چای در کارمنتو، به طور کامل از صفر تا صد، برای هر کس که علاقه به فعالیت در این بازار پر سود و اشباع نشده را دارد، می‌تواند یک فرصت استثنائی بر پایه دانش آگاهی ایجاد کند.
