صفر تا صد صادرات به افغانستان

افغانستان یکی از کشورهای همسایه ماست و واردکننده بسیاری از محصولات خوراکی، کشاورزی و صنعتی از ایران. در سال‎های اخیر، این کشور هر چند سال یک بار درگیر جنگ و ناآرامی شده است و طبیعتا بسیاری از برندها و نام‌های تجاری بین‌المللی بی‌خیال بازار نزدیک به چهل میلیون نفری آن شده‌اند (و همچنان می‌شوند). با این وجود صادرات ما به افغانستان همیشه پابرجا مانده، از سال‌ها پیش تا امروز. این کشور به آب‌های آزاد دسترسی ندارد و بیشتر وارداتش را از همسایه‎‌هایش انجام می‌دهد. اگر شما هم در کسب و کار صادرات هستید، شاید نام افغانستان برایتان پرچالش و یا حتی غیرممکن به نظر برسد، با این حال راه‌هایی برای ارتباط تجاری با این کشور وجود دارد. در این مطلب می‎خواهیم صادرات به افغانستان را برای تجار ایرانی شرح دهیم و از مزایا و معایب آن به صورت کامل مطلع شویم.

جهت دریافت راهنمایی و مشاوره، به بخش مشاوره صادرات و واردات سایت کارمنتو مراجعه کنید.

وضعیت و شرایط صادرات به افغانستان

ابتدا بیایید افغانستان را خارج از هیاهوی اخبار و رسانه، به عنوان یک کشور و شریک تجاری بشناسیم. افغانستان حدود سی و هشت و نیم میلیون نفر جمعیت دارد (کمی کمتر از نصف جمعیت ایران) و زبان رسمی آن فارسی، دری و پشتو است. به دلیل همین قرابت زبان و خط، و البته فرهنگ است که روابط تجاری ما با افغانستان، هیچوقت خیلی کمرنگ نشده است. حدود ۷۱٪ از جمعیت این کشور را کودکان، جوانان و میانسالان تشکیل می‌دهند (این یعنی صادرات به افغانستان در حوزه‌های فرهنگی و هنری می‌تواند بیشتر شود). در سال ۲۰۲۱ تولید ناخالص داخلی در این کشور حدود بیست و نیم میلیون دلار بود و پیش‎بینی می‎شد که تا ۲۰۲۲ این عدد یک میلیارد دلار بیشتر هم بشود. به حکومت رسیدن طالبان در تابستان گذشته اما، اقتصاد را هم مثل همه چیز در این کشور تحت تاثیر قرار داد، و باعث شد بسیاری از کشورها درمورد صادرات به افغانستان دست نگه دارند و صبر کنند. اقتصاد افغانستان و در پی آن وارداتش، با این بحران ایزوله شد و بسیاری از پیشرفت‌های دو دهه گذشته این کشور، با سرعت به عقب برگشتند. آوارگی، فقر، شکنندگی وضعیت اجتماعی و افراطی‌گری جامعه افغانستان را تحت تاثیر قرار دادند. با این حال، هنوز برای تجار ایرانی به عنوان یک کشور همسایه، امکان صادرات کم‌هزینه به افغانستان فراهم است. چون که:

• جامعه افغانستان نسبت به بسیاری از جوامع دیگر، مصرف‌گرا نیست، اما متنوع نبودن اقتصاد و تعطیلی کارخانه‌ها و تولیدی‌ها باعث شده که برای تامین نیازهایش متکی به واردات باشد.
• مردم افغانستان به نام‌های تجاری ایرانی اعتماد دارند و آشنا هستند، بنابراین با احتمال بیشتری از این نام‌ها خرید می‎کنند.
• پاکستان، هند و ایران از بازیگران اصلی صادرات به افغانستان هستند (هرچند که چین و قزاقستان هم در فهرست صادرکنندگان به این کشور به چشم می‌خورند).
• مواد غذایی، ماشین‌آلات و سوخت از واردات اصلی افغانستان هستند که در هر سه این حوزه‌ها، ایران – حداقل در منطقه- حرف‌هایی برای گفتن دارد.
• دولت جدید افغانستان تمایل بیشتری به واردات از کشورهای منطقه دارد، تا اروپا و آمریکا.

مزایا و معایب صادرات به افغانستان

صادرات به افغانستان، شاید به اندازه صادرات به کشورهای دیگر پرسود نباشد، اما به دلیل همسایگی مسیر ساده‌تری دارد. در سال هزار و چهارصد، رشد صادرات از ایران به این کشور (نسبت به سال‌های قبل) ۸٪ افزایش یافت و در بهار آن سال توانستیم ۳۶۵ میلیون دلار کالا به افغانستان صادر کنیم. این رشد مناسب و این آمار امیدوارکننده اما مربوط به قبل از تغییرات ساختار سیاسی بود. در تابستان 1400 طالبان برای بار دوم بر افغانستان مسلط شد و  اقتصاد و اجتماع این کشور را منجمد کرد. بیایید معایب و مزایای صادرات به افغانستان را با هم بخوانیم:

مزایا صادرات:

• حدود ۱۷ تا ۲۰ درصد واردات افغانستان از ایران انجام می‌شود‌، این آمار بعد از ورود طالبان شاید کمی متزلزل شده باشد، اما هنوز هم فرصت‌های زیادی را در اختیار تجار ایرانی قرار می‌دهد.
• افغانستان یک واردکننده بزرگ غلات است و این محصول کشاورزی، در کشور ما به صورت گسترده کشت می‌شود.
• ارتباط گرفتن با تجار افغانی و شرکت‌های واردکننده در این کشور، نیازی به مترجم و واسطه ندارد و نسبت به ارتباط تجاری با کشورهای غربی، برای ما ساده‎تر خواهد بود.

معایب صادرات:

• افغانستان با وجود مستقر شدن دولت طالبان، هنوز هم وضعیت سیاسی و اقتصادی پایداری ندارد و این برای یک شریک تجاری، ویژگی مثبتی نیست. احتمال این که در آینده دولت این کشور تحت تحریم قرار بگیرد و صادرات به افغانستان دشوار شود، وجود دارد.
• مرزهای افغانستان امنیت کامل ندارند و ممکن است محموله‎‌های وارداتی به این کشور، نتوانند سالم و کامل به دست گیرندگانشان برسند.

لیست کالاهای صادراتی به افغانستان

همان‌طور که گفتیم، صادرات به افغانستان شامل کالاهای خیلی خیلی زیادی است، چون این کشور در حال حاضر از نظر کشاورزی و صنعتی، متکی به خارج است. این موضوع، فرصت خیلی خوبی را در اختیار تاجران ایرانی و خاور میانه قرار داده است تا محصولات کشور خودشان را به راحتی به افغانستان صادر کنند. غلات و حبوبات

بهترین کالاها برای صادرات به افغانستان

از سال 2018 تا امروز، این فهرست بیشترین واردات را به کشور افغانستان شامل شده است:

• سوخت (نفت و محصولات روغنی)
• اهن، فولاد و فرآورده‌های آن‎ها
• تجهیزات پزشکی و تصویربرداری و به صورت کلی ماشین‌آلات مهندسی پزشکی
• روغن گیاهی و حیوانی
• میوه، سبزیجات و خوراکی
• خشکبار
• سنگ‌های معدنی، گچ و سیمان
• پلاستیک و فراورده‎های آن
• شیشه و ظروف
• لوازم خانگی
• آرد، برنج، چای

بیشتر بخوانید: نحوه صادرات به گرجستان به همراه قوانین گمرکی  این کشور

نحوه و مراحل صادرات کالا به افعانستان

مثل هر کشور دیگری، باید برای صادرات به افغانستان هم مراحل کار را به خوبی بشناسید، از افراد حرفه‌ای مشاوره بگیرید و با قوانین کشور و تجربه‌های موثر دیگران نهایت هماهنگی را داشته باشید. کار صادرات، هرچند به کشورهای همسایه مثل افغانستان، کاری سودآور اما پیچیده و هزینه‌بر است و نمی‌توانید به عنوان یک کسب و کار کوچک و خانگی به آن نگاه کنید. در ابتدا باید ببینید که کدام بازار در حال حاضر مناسب ورود است و سرمایه و زمان خودتان را هم خیلی خوب بررسی کنید. ممکن است شرایطتان مناسب ورود به  بازار صادرات افغانستان نباشد. می‌توانیم مراحل شروع این صادرات را این‌طور خلاصه کنیم:

• بررسی کامل شرایط فردی
• بررسی کارشناسی بازار ایران و افغانستان و وضعیت ارز و اقتصاد
• انتخاب محصولی که می‌خواهید صادر کنید
• تولید یا خرید
• بازاریابی و برندینگ حرفه‌ای برای محصول و صادرات به افغانستان
• صدور پیش‌فاکتور ی
• ارتباط با تجار ایرانی و افغانی
• بسته‌بندی استاندارد
• ارزش‌گذاری کالا (که اغلب توسط کمیسیون نرخ‌گذاری گمرک انجام می‌شود)
• اخذ مجوزهای لازم از نهادها و سازمان‌ها
• اظهار کالا به گمرک
• عقد قرارداد با شرکت‌های حمل و نقل و هماهنگی
• اخذ گواهی بازرسی کالا
• ارسال کالا

قوانین صادرات به افغانستان

حالا که با کلیات صادرات به کشور افغانستان آشنا شده‌اید، بد نیست که قوانین خاص این کشور برای کالاهای وارداتی را هم بشناسید. با وجود ناپایداری‌اش در دهه‌های اخیر، این کشور در نهادهای مالی بین‌المللی عضو است و تعرفه گمرک و زیرساخت‌های حمل و نقلش نسبت به قبل بهبود پیدا کرده‌اند. طبق قوانین گمرک افغانستان، تعرفه واردات مواد خام به این کشور حدود 1%، مواد اولیه حدود 5/2 درصد، روغن 5/3 درصد و پوشاک 25% است. البته که سرمایه‌گذاری خارجی و نظارت دقیق بر این تعرفه‌هآ، توانسته افغانستان را در بازارهای جهانی نگه دارد. با این حال برای واردکنندگان ایرانی و غربی هنوز مشکلات زیادی وجود دارد. شرکت‌های مارکتینگ و برندینگ فعالیت مشترک با افغانستان ندارند و این باعث می‌شود تولیدکنندگان و خریداران، ایده‌ای از بازار درون افغانستان نداشته باشد. افغانستان سه تشکل تجاری اصلی دارد که درواقع کانال فروش و توزیع در این کشور هم محسوب می‌شوند:

• اتاق تجارت بین‌المللی افغانستان
• اتاق تجارت و صنایع افغانستان
• اداره انکشاف صادرات (که در استان‌های مختفل نمایندگی دارد)

همچنین بد نیست درمورد صادرات به کشور افغانستان این نکته را هم بدانید که سرمایه‌گذاری در این کشور، بر اساس قوانین تجاری‌اش سه نوع است:

1. سرمایه‌گذاری کوتاه مدت: مدت زمان تعیین شده برای معافیت‌های مالیاتی چهارسال از زمان صدور مجوز است و یا گذشت سه سال از شروع تولید، مبنی بر این که کدام یک مقدم باشد، و این معافیت سه برابر ارزش سرمایه‌گذاری را در بر می‌گیرد.
2. سرمایه‌گذاری میان‌مدت: جدول زمانی برای معافیت‌های مالیاتی شش سال از زمان صدور مجوز یا پنج سال از شروع تولید است است و یا گذشت پنج سال از شروع تولید، مبنی بر این که کدام یک مقدم باشد، و این معافیت برابر ارزش سرمایه‌گذاری را در بر می‌گیرد.
3. سرمایه‌گذاری درازمدت: جدول زمانی برای معافیت‎های مالیات هشت سال از صدور مجوز (یا هفت سال از شروع تویلد) خواهد بود، مبنی بر این که کدام مقدم باشد. و این معافیت برابر با ارزش سرمایه است.

همچنین بخوانیم: پرسودترین کالاهای صادراتی و شرایط صادرات آن به عمان

مدارک مورد نیاز برای صادرات به افغانستان

صادرات به افغانستان علاوه بر مراحل مارکتینگ و شناخت بازار، نیاز به مجوزهای معمول صادراتی هم دارد. این مجوزها را به صورت کلی می‌توانیم شامل این موارد بدانیم:

• کارت بازرگانی: تمامی فعالیت‌های تجاری در حوزه صادرات و واردات، از جمله صادرات به کشور افغانستان، نیاز به دریافت کارت بازرگانی دارند. مراحل گرفتن کارت بازرگانی پرجزئیات و دقیق است و باید حتما با مشاوره حرفه‌ای، این مراحل را تکمیل کنید. در ابتدا باید اصل اظهارنامه را از اداره ثبت شرکت‌ها دریافت کنید و یک گواهی عدم سو پیشینه بگیرید (که حداکثر 6 ماه از صدورش گذشته باشد). کارت ملی، عکس سه در چهار، اصل و کپی مدرک تحصیلی، کارت پایان خدمت یا  معافیت از سربازی، مدارک بانکی، اجاره‌نامه یا سند مالکیت مکان تجاری و… از دیگر مدارک مورد نیاز برای دریافت کارت بازرگانی هستند.
• اظهار کالا به گمرک:   واردات انواع کالا از سمت افغانستان به داخل مرز دوغارون تایباد با بازگشایی این پایانه مرزی، اکنون هیچ محدودیتی ندارد». این متن دقیق خبری است که در اردیبهشت 1401 توسط مدیر کل گمرک مرکزی دورغارون بیان شده است. ورود و خروج مسافر، صادرات و واردات و ترانزیت از این مرز بدون مشکل انجام می‌شود. برای اظهار کالا به گمرک‌های داخلی افغانستان، باید از مشاوره‌های تخصصی استفاده کنید تا آخرین بروزرسانی‌های قانونی را در دسترس خودتان داشته باشید.

تعرفه گمرکی صادرات به کشور افغانستان

تعرفه‌های گمرکی یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار در دنیای تجارت هستند. تغییر تعرفه‌ها می‌تواند تصمیم بسیاری از تاجران را برای صادر کردن محصول تحت تاثیر قرار بدهد و حتی در بعضی از موارد، روی روابط دوجانبه کشورها تاثیر بگذارد (مثل آمریکا و چین در سال‌های اخیر). بنابراین به عنوان یک فرد فعال در حوزه صادرات به کشور افغانستان بهتر است بر تعرفه‌ها مسلط باشید، یا حداقل آن‌ها را بشناسید.

• تعرفه گمرک و مالیات برای صادرات ماشین‌آلات و کالاهای مربوط به سرمایه‎‌گذاری صفر است.
• تعریفه صادرات مواد خام به افغانستان 1% است.
• تعرفه صادرات مواد اولیه به افغانستان 2.5% است.
• تعرفه صادرات روغن‎های نباتی به افغانستان در گمرک 3.5% است.
• تعرفه صادرات پوشاک، سنگ‌های قیمتی و عناصر زینتی 25% است.

برای بیشتر دانستن درمورد جزئیات تعرفه کالاهای خرد، بهتر است با متخصصان این حوزه مشورت کنید و درمورد کالای خاصی که می‌خواهید به افغانستان صادر کنید، اطلاعات به دست بیاورید.

مشاوره با کارشناسان صادرات و واردات باکارمنتو

همان‌طور که در این مطلب خواندید، کشور ما قابلیت‌های زیادی برای صادرات به این همسایه شرقی دارد. از آجیل و خشکبار گرفته تا مواد خام و حتی نفت و بنزین. با توجه به شرایط فعلی افغانستان (و به صورت کلی خاورمیانه)، قوانین در حال تغییر و موقعیت ناپایدار اقتصادی این کشور، بهتر است که بی‌گدار به آب نزنید و اگر قصد ورود به این حوزه را دارید، حتما از مشاوره حرفه‌‍‌ای استفاده کنید. پلتفرم کارمنتو، یک بستر بسیار گسترده و متنوع برای مشاوره در حوزه‌های مختلف است، از تجارت گرفته تا بازاریابی، از صادرات و واردات تا تاسیس استارت آپ. مشاوران متخصص کارمنتو می‌توانند (در هر شهری از ایران که هستید) به صورت کاملا آنلاین شما را در مراحل حساس و مهم اخذ مجوزها و شروع کار صادرات همراهی کنند. این مشاوره به صورت تلفنی و آنلاین انجام می‌‌شود. همچنین می‌توانید از امکان مشاوره رایگان در کارمنتو استفاده کنید. در بخش مشاوره رایگان، سوالتان را (مثلا درمورد یکی از مراحل اخذ مجوز یا یک مشکل گمرکی در مرز ایران و افغانستان) مطرح می‌کنید و بعد  تعدادی از متخصصان، به صورت متنی جوابتان را می‌نویسند. برای شروع فرایند مشاوره درمورد صادرات و تجارت با افغانستان، همین الان وارد صفحه مشاوره کسب و کار کارمنتو شوید.