در حالت کلی قرارداد پیمانکاری به قراردادی گفته می‌شود که در آن فرد یا افراد کارفرما، انجام یک پروژه را در چارچوب تعیین‌شده و شرایط خاص در قبال اخذ مبلغ مورد رضایت طرفین، به شخص یا اشخاص حقوقی یا غیرحقوقی که پیمانکار نامیده می‌شوند، واگذار می‌کنند. موضوع قراردادهای پیمانکاری می‌تواند متفاوت و متغیر باشد؛ اما معمولا راجع به پروژه‌های ساختمانی، حمل‌ونقل و تدارکات می‌باشد. اکثر شرکت‌هایی که در زمینه‌های ذکرشده فعالیت می‌کنند، احتمال دارد چندین بار قرارداد پیمانکاری تنظیم کرده‌باشند. بسیاری از فعالیت‌های کسب‌وکارهای جدید بر اساس تنظیم قرارداد پیمانی جلو می‌روند و تعداد این قراردادها هم به صورت روزافزون بیشتر می‌شود.
اگر شما هم در مدت کاری خود با قراردادهای پیمانی ساخت‌وساز، حمل‌ونقل و تولید کالاهای مختلف روبرو شده‌اید، حتما این موضوع را می‌دانید که تدوین این قراردادها و نهایی کردن آنها کار چندان راحتی نیست و عواملی مانند محاسبه حق بیمه قراردادهای پیمانکاری و محاسبه مالیات قرارداد که هرکدام شامل بندها و موارد مختلف و مهمی هستند، تنظیم قراردادهای پیمانکاری را کمی با مشکل مواجه کرده است. بنابراین تمامی کارفرماها و پیمانکارها ابتدا باید از شرایط محاسبه بیمه و مالیات قرارداد پیمانکاری اطلاعات کافی داشته باشند و سپس یک قرارداد مناسب منعقد کنند.
در این مقاله، اطلاعات جامعی را درباره نحوه محاسبه حق بیمه قراردادهای پیمانکاری و محاسبه مالیات این قراردادها ذکر می‌کنیم.
ما در بخش مشاوره بیمه و قانون کار وب سایت کارمنتو، با حضور متخصصان و کارشناسان مجرب آماده ارائه خدمت به هموطنان عزیز خود می‌باشیم.
انواع قراردادهای پیمانکاری
سازمان تامین اجتماعی طی مصوبه 129 و 143 شورای عالی تامین اجتماعی بر اساس ماده 141، انواع قراردادهای پیمانکاری را بر اساس نوع قرارداد و ضرایب حق بیمه ذکر کرده و تفاوت‌های آنها را در قالب چندین ماده مشخص کرده است. بدیهی است که نحوه محاسبه حق بیمه قراردادهای پیمانکاری در انواع مختلف این قراردادها، متفاوت خواهد بود. در ادامه به بررسی انواع قراردادهای پیمانکاری می‌پردازیم:
-
قرارداد عمرانی
این نوع از قراردادهای پیمانکاری، شامل ضوابط طرح‌های عمرانی می‌شوند. معمولا در یک طرف قراردادهای پیمانکاری عمرانی، دستگاه‌های دولتی به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم قرار دارند. طبق مصوبه شورای تامین اجتماعی، آن دسته از قراردادهای پیمانکاری که قرارداد عمرانی محسوب می‌شوند، باید دو شرط زیر حتما در آنها رعایت شده باشد:
- قرارداد عمرانی باید بر اساس فهرست‌بهای پایه سازمان برنامه و بودجه (قراردادهای پیمانکاری) یا ضوابط تیپ سازمان مزبور (قراردادهای مشاوره‌ای) منعقد شود.
- تمام یا بخشی از بودجه عملیات عمرانی باید از محل اعتبارات عمرانی دولت (اعتبارات عمرانی ملی، اعتبارات منطقه ای و اعتبارات استانی) تامین شده باشد.
-
قرارداد غیر عمرانی
بدیهی است که اگر قرارداد پیمانکاری شامل ضوابط عمرانی نبوده و شروط گفته شده در قسمت قبلی در آن رعایت نشده باشد، جزو قراردادهای غیر عمرانی محسوب می‌شود
-
قرارداد عمرانی خاص
دسته اخر قراردادهای پیمانکاری، قراردادهای عمرانی خاص محسوب می‌شوند. این نوع از قراردادهای عمرانی شامل موارد خاصی هستند که تعداد و تنوع آنها خیلی هم کم نیست. در ادامه به معرفی مهم‌ترین و اصلی‌ترین قراردادهای عمرانی خاص می‌پردازیم:
- قراردادهای گازرسانی به مناطق مختلف
- قراردادهای انجام خدمات شهری و مراقبت و نگه‌داری از فضای سبز
- قراردادهای ارائه خدمات دیجیتال رایانه‌ای و طراحی نرم‌افزار
- قراردادهای خرید و فروش اجناس خاص مختلف
قانون حق بیمه قراردادهای پیمانکاری
برای ایجاد انسجام و یکپارچه‌کردن امور مربوط به بیمه تمامی کارگران و فعالان شاغل، ماده شماره 38 قانون تامین اجتماعی تدوین شده است. بنابراین کارفرمایان و پیمانکارانی که، طبق قرارداد، عضو سازمان تامین اجتماعی هستند، می‌بایست اصول ذکرشده در ماده 38 قانون تامین اجتماعی را هم علاوه بر سایر اصول لازم رعایت کنند. علی‌رغم اینکه یک قانون عمومی به منظور محاسبه حق بیمه در ماده 28 قانون تامین اجتماعی بیان شده است، اما بر اساس بخشنامه شماره 14 اداره درآمد این سازمان که به تازگی ابلاغ شده است، حق بیمه در قراردادهای پیمانکاری تنها درصد مشخصی از مبلغ قرارداد را شامل می‌شود. از این رو حقوق بیمه‌شدگان و تعداد آنها در محاسبه حق بیمه قراردادهای پیمانکاری تاثیر زیادی ندارد.
بر اساس ماده 38 در قراردادهایی که انجام کار در بازه‌های زمانی مختلف به اشخاص حقیقی یا حقوقی واگذار می‌شود، کارفرمایان باید هنگام انعقاد قرارداد، پیمانکاران را به پرداخت تمام حق بیمه، به ترتیب وضع‌شده در قانون، متعهد کنند. بنابراین منابع انسانی مربوط به پروژه‌های قراردادی و مناقصه‌ای نیز طبق این ماده باید بیمه شوند. درواقع سازمان تامین اجتماعی برای ایجاد تضمین بیمه‌شدن نیروی انسانی پیمانکاران مقاطعه‌کار، کارفرمایان عضو سازمان را مکلف به نگه‌داشتن درصدی از هزینه پرداختی خود به پیمانکار مربوطه کرده است تا تمامی امور مربوط به بیمه‌شدن شاغلان و تسویه حساب با تامین اجتماعی از جانب پیمانکار تحت قرارداد، به‌خوبی لحاظ شود.
در صورت بروز مشکلات مربوط به بیمه و قانون کار، می‌توانید با مراجعه به بخش مشاوره بیمه تامین اجتماعی، مشکلات خود را با کارشناسان مطرح نموده و راهنمایی‌های لازم را دریافت نمایید.
محاسبه درصد بیمه قراردادهای پیمانکاری
بر اساس ماده 38، قراردادهای بیمه پیمانکاری بر اساس نحوه محاسبه حق بیمه این قراردادها به 3 دسته کلی تقسیم می‌شوند که در ادامه بررسی می‌کنیم
-
حق بیمه قراردادهای عمرانی
دو شرط لازم برای عمرانی حساب‌شدن قراردادهای پیمانکاری را در بخش قبلی ذکر کردیم. محاسبه حق بیمه قراردادهای پیمانکاری عمرانی، بر اساس مصوبات 143 و 129 شورای عالی تامین اجتماعی به شرح زیر ابلاغ شده است.
-
حق بیمه قرارداد عمرانی مشاوره ای
در این قراردادها، معمولا به مصالح زیادی نیاز نیست و هزینه ناچیزی برای مصالح پرداخته می‌شود. به عنوان مثال قرارداد مشاوره به‌منظور امکان احداث بزرگراه در یک منطقه خاص جزو این دسته است.
بر اساس قانون، حق بیمه این قراردادها مجموع 14 درصد ناخالص کارکرد و 6/1 درصد بیمه پیمانکاری برای حق دریافت بیمه بیکاری در نظر گرفته می‌شود
حق بیمه قرارداد عمرانی اجرایی
برای قراردادهای عمرانی اجرایی می‌توانیم قرارداد احداث بزرگراه و ساخت‌وسازهای دیگر را مثال بزنیم. در این قراردادها، کارفرما باید از قبل حق بیمه را کسر و به سازمان پرداخت کند. در این قراردادها جمعا 6/6 درصد ناخالص کارکرد برای حق بیمه پرداخت می‌شود.
-
حق بیمه قراردادهای غیرعمرانی
در قراردادهای غیر عمرانی که شامل ضوابط عمرانی نمی‌شوند، اگر تهیه مصالح به عهده پیمانکار باشد، 9 درصد و اگر مصالح با کارفرما باشد، 15 درصد به‌عنوان حق بیمه در نظر گرفته شده است.
-
حق بیمه قراردادهای عمرانی خاص
برای قراردادهای عمرانی خاص، محاسبه حق بیمه قراردادهای پیمانکاری بر اساس روش‌های مختلفی انجام می‌شود. مثلا در هر وضعیتی، کارفرما باید 5 درصد حق بیمه در نظر بگیرد. معمولا پس از پایان قرارداد، پیمانکاران حق بیمه را با درصدهای بالا مثلا 17 درصد محاسبه می‌کنند و اگر این مبلغ از حق قانونی بیمه که در موارد قبلی ذکر شد، بیشتر باشد، مقدار اضافی به سازمان تامین اجتماعی پرداخت می‌شود. هم‌چنین با پایان هر دوره مالی باید حق بیمه کل پیمان قرارداد، متناسب بر درآمد شناسایی شده و نرخ‌های حق بیمه مربوط محاسبه و واریز شود.
مالیات حق بیمه قراردادهای پیمانکاری
در قوانین مالیاتی اخذشده در کشور، قانون خاصی برای مالیات قرادادهای پیمانکاری وجود ندارد. اما طبق عرف، مالیات حق بیمه برای قراردادهای پیمانکاری عمرانی و غیرعمرانی تفاوت چندان نمی‌کند. به این ترتیب که اگر شخص قرارداد، حقوقی باشد، نرخ مالیات 25 درصد سود به دست آمده تعیین می‌شود و ثابت است. اما برای اشخاص حقیقی، نرخ و معافیت مالیاتی، هر ساله دستخوش تغییر می‌شود.
نحوه محاسبه مالیات قراردادهای پیمانکاری
مالیات قراردادهای پیمانکاری غیرعمرانی بدین صورت تعیین می‌شود که به قراردادهایی که مبلغ آنها از یک میلیون تومان بیشتر باشد، مالیات 5/5 درصدی تعلق می‌گیرد. البته اگر پیمانکار در قرارداد به‌عنوان مشاور هم نقشی ایفا کرده‌باشد، مالیات به 10 درصد می‌رسد. هم‌چنین به قراردادهای عمرانی، مالیات خاصی تعلق نمی‌گیرد.
زمان اعتراض به بیمه قراردادهای پیمانکاری
بر اساس ماده 42 شورای عالی تامین اجتماعی، چنانچه کارفرمایان به مقدار حق بیمه و خسارت تاخیری تعیین‌شده از سوی سازمان تامین اجتماعی، بر اساس جدول حق بیمه قراردادهای پیمانکاری، اعتراض داشته باشند، فقط 30 روز بعد از ابلاغ فرصت دارند تا اعتراض خود را به‌صورت کتبی ارائه نمایند. اعتراض کارفرمایان حداکثر تا یک ماه در هیات بدوی سازمان مطرح شده و به آن رسیدگی می‌شود. بدیهی است که در صورت عدم اعتراض کارفرما در بازه 30 روزه، ابلاغیه قطعی شده و میزان حق بیمه و خسارات تعیین‌شده طبق ماده ۵۰ این قانون وصول خواهد شد.
وظایف کارفرما در حق بیمه قراردادهای پیمانکاری
همانطور که اشاره کردیم، کارفرماها بر اساس قوانین تعیین‌شده باید به بیمه‌کردن تمام نیروی انسانی خود بپردازند. در محاسبه حق بیمه قراردادهای پیمانکاری باید درصد تعیین‌شده طبق مواد مختلف ابلاغ‌شده از سوی سازمان تامین اجتماعی، رعایت گردد و قراردادهای عمرانی و غیرعمرانی با اصول درست منعقد شوند. در صورتی‌که کارفرمایان اقدام به بیمه‌کردن اعضای مجموعه خود نکنند، اعضا و کارگران با همراه‌داشتن مدارک اشتغال می‌توانند شکایت خود را مطرح کنند. در صورت اثبات این موضوع بعد از شکایت، کارفرما علاوه بر پرداخت حق بیمه، به جزای نقدی معادل ۲ تا۱۰برابر حق بیمه محکوم خواهد شد.
