فسخ قرارداد کار به معنای پایان دادن یکطرفه به همکاری میان کارگر و کارفرما پیش از موعد یا پس از اتمام مدت قرارداد است. طبق قانون کار ایران، فسخ قرارداد تنها در شرایط مشخص و با رعایت ضوابط قانونی امکانپذیر است. چراکه قرارداد کار یک سند حقوقی الزامآور محسوب میشود و طرفین موظفاند به تعهدات خود پایبند بمانند. فسخ بدون دلیل موجه میتواند پیامدهای حقوقی و حتی مالی در پی داشته باشد و در برخی موارد به پرداخت خسارت یا جریمه منجر شود.
شناخت دقیق شرایط و ضوابط فسخ قرارداد در قانون کار، چه از طرف کارگر و چه از طرف کارفرما، اهمیت بالایی دارد. برای مثال، شرایط فسخ قرارداد کار از طرف کارگر با شرایط فسخ قرارداد کار از طرف کارفرما متفاوت است. به همین دلیل هرکدام به دلایل خاصی مانند تخلفات، مشکلات کاری، یا نقض حقوق قانونی طرف مقابل امکانپذیر میشوند. همچنین آگاهی از حق فسخ قرارداد کار، جریمه فسخ قرارداد کار یا حتی نگارش درست یک نمونه متن فسخ قرارداد کار میتواند از بروز اختلافات جدی جلوگیری کند.
اگر در موقعیتی قرار دارید که نیازمند مشاوره تخصصی در زمینه موضوعات مرتبط با قانون کار هستید، پلتفرم کارمنتو بهترین گزینه برای شماست. این مجموعه پشتیبانی ۲۴ ساعته در ۷ روز هفته، همکاری با صدها مشاور برتر کشور و استفاده از جدیدترین تکنولوژیهای روز را ارائه میدهد. در واقع شرایطی فراهم کرده است که بتوانید در کوتاهترین زمان و با معقولترین هزینه، پاسخ دقیق پرسشهای خود را دریافت کنید. همین حالا میتوانید از خدمات مشاوره فوری کارمنتو استفاده کنید و مسیر قانونی خود را با اطمینان طی کنید.
قانون فسخ قرارداد کاری چیست؟
قانون فسخ قرارداد کاری در ایران بر پایه مقررات قانون کار تدوین شده و بهمنظور حمایت همزمان از حقوق کارگر و کارفرما برای انواع قرارداد کار، وضع شده است. بر اساس این قانون، قرارداد کار تنها در شرایط خاص و با رعایت تشریفات مشخص قابل فسخ است و در غیر این صورت، فسخ میتواند تبعات قانونی برای طرف خاطی به همراه داشته باشد.
یکی از مهمترین موضوعاتی که در زمان فسخ قرارداد مطرح میشود، بیمه بیکاری است. در صورتی که فسخ قرارداد ناشی از تصمیم کارفرما و بدون قصور کارگر باشد، کارگر مشمول دریافت بیمه بیکاری خواهد شد. اما اگر فسخ قرارداد کار به دلیل ترک کار یا قصور کارگر صورت بگیرد، امکان استفاده از بیمه بیکاری از بین میرود.
از دیگر دغدغههای کارگران در این شرایط، وضعیت سابقه بیمه است. فسخ قرارداد بههیچوجه باعث از بین رفتن سوابق بیمهای پیشین فرد نمیشود. همچنین تمامی پرداختهای انجامشده در سازمان تأمین اجتماعی محفوظ میماند. با این حال، اگر فسخ قرارداد بهصورت ناگهانی و بدون یافتن شغل جدید رخ دهد، روند پرداخت حق بیمه برای آینده متوقف خواهد شد.
در زمان فسخ قرارداد، تکلیف حق سنوات، عیدی و پاداش نیز اهمیت زیادی دارد. طبق قانون کار، حتی در صورت فسخ قرارداد کار زوذتر از موعد، کارگر مستحق دریافت مزایای قانونی مربوط به مدت زمان کارکرد خود است. همچنین، کارفرما موظف است در همان زمان فسخ قرارداد، تسویه حساب کامل با کارگر انجام دهد.
موضوع حقوق معوقه نیز در این قانون پیشبینی شده است. در صورتی که کارفرما حقوق ماههای پیشین کارگر را پرداخت نکرده باشد، کارگر حق دارد از طریق مراجع قانونی مطالبه کند. در این صورت فسخ قرارداد، حقی از این بابت را از بین نمیبرد.
بنابراین، قانون فسخ قرارداد کاری مجموعهای از ضوابط است که با هدف ایجاد توازن میان حقوق طرفین تنظیم شده است. آگاهی از این قوانین، پیششرط اصلی برای جلوگیری از اختلافات و بهرهمندی از حقوق قانونی در زمان خاتمه همکاری است.
☑️ شرایط قانونی فسخ قرارداد کار از سوی کارگر:
فسخ قرارداد کار از طرف کارگر تنها در شرایط خاصی امکانپذیر است. قانون کار برای جلوگیری از ترک ناگهانی شغل، محدودیتهایی در این زمینه در نظر گرفته است. کارگر نمیتواند بدون دلیل موجه اقدام به فسخ قرارداد یک طرفه کند. مگر آنکه شرایطی ایجاد شود که ادامه همکاری برای او غیرممکن یا غیرعادلانه باشد. از جمله این شرایط میتوان به این موارد اشاره کرد:
- پرداخت نشدن دستمزد در چند ماه متوالی
- تغییرات اساسی در شرایط کار بدون رضایت کارگر
- تخلفات سنگین کارفرما نسبت به تعهدات قانونی
نکتهای که بسیاری از افراد به آن توجه نمیکنند، تفاوت میان فسخ قرارداد کار و استعفا از کار است. استعفا به معنای کنارهگیری داوطلبانه کارگر از شغل خود است که باید مطابق ضوابط مشخصی انجام شود. در حالی که فسخ معمولاً به دلایل قانونی و ناشی از قصور یا تخلف کارفرما مطرح میشود. بنابراین، هر استعفایی فسخ قرارداد محسوب نمیشود و آثار حقوقی متفاوتی دارد.
بر اساس ماده 21 قانون کار و ماده 25 قانون کار، کارگر در صورت استعفا موظف است درخواست کتبی خود را حداقل 30 روز پیش از ترک کار به کارفرما ارائه دهد. این مهلت قانونی برای آن است که کارفرما فرصت کافی برای جایگزینی نیروی جدید داشته باشد. در صورت عدم رعایت این مهلت، کارگر میتواند با مشکلات حقوقی و حتی تضییع حقوق خود روبهرو شود.
از دیگر موارد مهم، تفاوت فسخ قرارداد در دوره آزمایشی است. در این دوره، هم کارگر و هم کارفرما حق دارند قرارداد را بدون الزام به ادامه همکاری فسخ کنند. اما اگر کارگر در این مرحله قرارداد را فسخ کند، تنها مستحق دریافت حقوق روزهایی است که کار کرده و مزایای دیگری به او تعلق نمیگیرد.
به طور کلی، کارگر برای استفاده از حق فسخ قرارداد کار باید به قوانین کار و الزامات حقوقی پایبند باشد. چرا که نه تنها حقوق خود را از دست ندهد، بلکه از بروز اختلافات احتمالی با کارفرما نیز جلوگیری کند.
⭐️ نمونه متن فسخ قرارداد کار توسط کارگر:
بسمه تعالی
مدیریت محترم شرکت/کارگاه ………………..
با سلام و احترام
اینجانب …………… فرزند …………… به شماره ملی …………… و شماره بیمه …………… که از تاریخ …………… به موجب قرارداد کار مورخ …………… در سمت …………… مشغول به کار بودهام، بدینوسیله بر اساس ماده 25 و 21 قانون کار، درخواست فسخ قرارداد کار خود را از تاریخ …………… اعلام مینمایم.
متعهد میشوم تا پایان مهلت قانونی مقرر (30 روز پس از ارائه این درخواست) در محل کار حاضر شده و وظایف محوله را انجام دهم تا کارفرما فرصت جایگزینی نیروی انسانی جدید را داشته باشد.
خواهشمند است دستور فرمایید اقدامات لازم جهت تسویهحساب، پرداخت حقالسعی، سنوات و سایر مطالبات قانونی انجام پذیرد.
با احترام
نام و نام خانوادگی کارگر: ……………
امضا: ……………
تاریخ: ……………
☑️ شرایط قانونی فسخ قرارداد کار از سوی کارفرما:
شرایط فسخ قرارداد کار از طرف کارگر و کارفرما به طور دقیق در قانون کار مشخص شده است تا از سوءاستفاده احتمالی و تضییع حقوق کارگران جلوگیری شود. بر اساس قانون، کارفرما نمیتواند بدون دلیل موجه و بدون طی مراحل قانونی، قرارداد را به صورت یکطرفه فسخ کند. در صورتی که فسخ قرارداد بدون رعایت تشریفات قانونی انجام شود، کارفرما موظف به پرداخت خسارت و جبران حقوق کارگر خواهد بود.
از مهمترین دلایلی که به کارفرما اجازه فسخ قرارداد کار را میدهد، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- قصور یا کوتاهی مداوم کارگر در انجام وظایف محوله.
- نقض مقررات و آییننامههای انضباطی کارگاه.
- ایجاد خسارت عمدی یا سهلانگاری جدی در محل کار.
- عدم رعایت اصول ایمنی و به خطر انداختن سلامت خود یا دیگر کارکنان.
با این حال، حتی در این شرایط نیز کارفرما موظف است قبل از فسخ، اخطار کتبی به کارگر ارائه دهد و مستندات قانونی لازم را جمعآوری کند. تنها پس از طی این روند و بررسی موضوع در هیئتهای تشخیص و حل اختلاف، امکان فسخ رسمی قرارداد وجود دارد. این هیئتها نقش کلیدی در ارزیابی صحت ادعای کارفرما دارند و بدون رأی آنها، فسخ قرارداد اعتبار قانونی نخواهد داشت.
قانون همچنین تأکید دارد که در صورت فسخ قرارداد، کارفرما ملزم به رعایت حقوق کارگر است. از جمله:
- پرداخت حق سنوات، عیدی و پاداش متناسب با مدت کارکرد.
- انجام کامل فرآیند تسویه حساب.
- لزوم تأیید فسخ از سوی شورای اسلامی کار یا اداره کار در برخی شرایط.
در خصوص فسخ قرارداد کار در دوره آزمایشی، تفاوتهایی وجود دارد. اگر کارفرما در این دوره تصمیم به فسخ بگیرد، موظف است حقوق کل دوره آزمایشی را به کارگر بپردازد. در حالی که در فسخ توسط کارگر، فقط حقوق روزهای کارکرد محاسبه میشود.
بنابراین، کارفرما باید بداند که بند فسخ قرارداد کار صرفاً با استناد به قانون معتبر است. هرگونه اقدام خارج از این چارچوب میتواند منجر به جریمه فسخ قرارداد کار یا حتی الزام به بازگشت کارگر به کار شود.
⭐️ نمونه متن فسخ قرارداد کار توسط کارفرما:
بسمه تعالی
کارگر محترم آقای/خانم ……………
با سلام و احترام
نظر به قرارداد کار مورخ …………… که بین اینجانب/شرکت ……………….. و شما در سمت …………… منعقد گردیده است، و با توجه به تخلفات و قصور مکرر در انجام وظایف محوله که مستندات آن شامل …………… میباشد، به استناد ماده 27 قانون کار و پس از اخذ نظر مثبت شورای اسلامی کار/هیأت تشخیص، قرارداد کار از تاریخ …………… فسخ میگردد.
لطفاً جهت انجام امور تسویهحساب، دریافت مطالبات قانونی (شامل حق سنوات، مرخصی استفادهنشده، عیدی و سایر حقوق مربوطه) و تحویل اموال و تجهیزات در اختیار، به واحد اداری و مالی مراجعه فرمایید.
با احترام
نام و سمت کارفرما/مدیرعامل: ……………
امضا و مهر شرکت: ……………
تاریخ: ……………
خسارت و جریمه فسخ قرارداد کار بدون رعایت قوانین چیست؟
فسخ قرارداد کار اگر مطابق با مقررات قانونی انجام نشود، برای هر یک از طرفین پیامدهایی به همراه دارد. قانون کار بهطور روشن بیان میکند که فسخ غیرقانونی میتواند موجب پرداخت خسارت یا الزام به بازگشت به کار شود.
اگر کارفرما بدون دلیل موجه و بدون رعایت فرآیند قانونی قرارداد را فسخ کند، موظف است کارگر را به کار بازگرداند و سابقه بیمه و حقوق او را ادامه دهد. همچنین او تمام مطالبات معوق، حق سنوات، عیدی، پاداش و سایر مزایای قانونی به همراه خسارت ناشی از فسخ غیرقانونی را به کارگر بپردازد. در بسیاری از موارد، هیئتهای تشخیص و حل اختلاف کارگر را صاحب حق دانسته و کارفرما مجبور به پرداخت مبالغ سنگینی میشود.
از سوی دیگر، اگر کارگر بهصورت ناگهانی و بدون رعایت مهلت ۳۰ روزه مقرر در قانون استعفا دهد و قرارداد را فسخ کند، کارفرما میتواند برای جبران خسارت فسخ قرارداد کار، ادعای خسارت کند. بهویژه در مشاغل حساس که نبود نیروی کارگر منجر به ضرر مستقیم کارفرما میشود، این حق بیشتر مورد توجه قرار میگیرد.
اما در صورتی که فسخ قرارداد کار زودتر از موعد یا در پایان قرارداد مطابق با شرایط قانونی و با اطلاعرسانی کتبی انجام شود، هیچگونه جریمه یا خسارتی متوجه طرفین نخواهد شد. در این صورت تنها یک تسویه حساب عادلانه شامل پرداخت حقوق، سنوات و مزایا انجام میشود.
به همین دلیل، چه کارگر و چه کارفرما باید به شرایط فسخ قرارداد وزارت کار توجه داشته باشند. همچنین هرگونه اقدام برای خاتمه همکاری را در چهارچوب قانون و با مستندات انجام دهند تا از پیامدهای حقوقی و مالی غیرضروری جلوگیری شود.
سخن پایانی
فسخ قرارداد کار یکی از موضوعات مهم و حساس در روابط کاری است. البته اگر بدون آگاهی کافی از قوانین انجام شود، میتواند پیامدهای جدی مالی و حقوقی برای هر دو طرف به همراه داشته باشد. همانطور که گفته شد، فسخ قرارداد میتواند به دلایل مختلفی از سوی کارگر یا کارفرما اتفاق بیفتد. اما قانون کار برای هر حالت شرایط مشخصی را پیشبینی کرده است.
علاوه بر این، موارد استثنایی نیز وجود دارد. برای مثال، در شرایطی مانند وقوع حوادث قهری، تعطیلی کارگاه به دلیل مشکلات اقتصادی یا در مشاغل سخت و زیانآور، قوانین ویژهای در نظر گرفته شده است. این قوانین میتواند روند فسخ را تسهیل کند یا آثار حقوقی آن را تغییر دهد. همچنین در برخی موارد خاص بیمهای، امکان برخورداری از حمایتهای ویژه وجود دارد که بیاطلاعی از آنها میتواند منجر به تضییع حقوق کارگر یا کارفرما شود.
از این رو، بهرهگیری از مشاوره تخصصی نقش بسیار مهمی در پیشگیری از اشتباهات و انتخاب بهترین راهکار دارد. پلتفرم کارمنتو با همکاری بیش از 350 مشاور برتر کشور و ارائه خدمات مشاوره آنلاین تلفنی بر بستر voip، محیطی مطمئن برای دریافت راهنماییهای حقوقی و بیمهای فراهم کرده است. تنوع حوزهها و خدمات در کارمنتو باعث میشود هر فرد بسته به شرایط خود، بتواند بهترین تصمیم را اتخاذ کند.
در نهایت، آگاهی از قوانین و استفاده از مشاورههای حقوقی درمورد نحوه فسخ قرارداد کاری به شما کمک میکند تا در برابر مشکلات احتمالی آماده باشید. همچنین بتوانید با رعایت دقیق مقررات، از حقوق قانونی خود به بهترین شکل دفاع کنید.
از طریق مشاوره کسب و کار تلفنی آنلاین در حوزه مد نظر خود بدون پرداخت هزینه تلفن و اینترنت و از طریق تماس امن، پاسخ سوالات خود را دریافت نمایید.
با کلیک روی لینک زیر و از طریق (منو خدمات مشاوره) حوزه مد نظر خود را انتخاب نمایید.
