مسائل حقوقی بسیار گسترده هستند و مفاهیم خاص و تخصصی دارند. درک این مسائل برای همه افراد آسان نیست و فقط متخصصین این حوزه از پس دشواری‌های آن برمی‌آیند. یکی از این مفاهیم، رشا و ارتشا است که ممکن است اسم آن را نشنیده باشید؛ اما حتما با مفهوم رشوه آشنا هستید. رشا و ارتشا به معنی رشوه دادن و رشوه گرفتن است که در این مقاله به بررسی آن می‌پردازیم و مصادیق آن را بیان می‌کنیم.
می‌توانید با مراجعه به بخش مشاوره حقوقی تلفنی در اپلیکیشن کارمنتو با مشاورین و متخصصان این حوزه در ارتباط باشید.
رشا و ارتشا چیست؟
رشا به معنی «دادن وجه، مال یا سند تسلیم وجه به ماموران دولت یا کارکنان شاغل در نهادهای عمومی و سایر افراد مذکور در قانون برای انجام یا عدم انجام وظایف مرتبط با اداره یا سازمان محل اشتغال آن‌ها» به عبارت ساده‌تر رشا به معنی رشوه دادن است.
ارتشا به معنی اخذ وجه، مال یا سند تسلیم وجه یا مال از سوی مأموران دولت یا کارکنان شاغل در نهادهای عمومی و سایر افراد مذکور در قانون برای انجام یا عدم انجام وظایف مرتبط با اداره یا سازمان محل اشتغال آن‌ها» ارتشا نیز به معنی رشوه گرفتن است.
به کسی که رشوه بدهد راشی و به کسی که رشوه بگیرد مرتشی گفته می‌شود.
تحت چه شرایطی رشا و ارتشا جرم دانسته می‌شود؟
برای این که رشا و ارتشا جرم دانسته شود شرایط زیر لازم است.
- رشوه گرفتن باید توسط مامورین و مستخدمین دولتی صورت گرفته باشد؛ چه استخدام رسمی باشد چه غیر رسمی.
- دریافت وجه یا مال باید برای انجام دادن یا ندادن عملی که به سازمان های دولتی مربوط است، صورت گرفته باشد.
- آنچه که مامور دولت دریافت می‌کند باید وجه، مال یا سند پرداخت باشد و نحوه پرداخت آن چه مستقیم یا غیر مستقیم، فرقی نمی‌کند.
- فرقی نمی‌کند کار انجام شده مربوط به وظایف مامور دولت باشد یا نباشد.
- فرقی ندارد دریافت رشوه در کار انجام شده تاثیر گذاشته یا خیر.
- فرقی ندارد عمل درخواستی با حق و حقیقت مطابق است یا خیر.
در صورت وجود این شرایط، مامور رشوه گیرنده، مجرم محسوب می‌شود و مجازات شامل حال او می‌شود. همچنین افرادی که به ماموران دولت رشوه می‌دهند نیز مجرم هستند و مجازات می‌شوند.
مجازات جرم رشا و ارتشا چیست؟
بر اساس ماده ۳ قانون تشدید مجازات ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری، مامور دولت که رشوه دریافت می‌کند با توجه به مقدار دریافتی رشوه و جایگاهی که در رده سازمانی دارد، مجازات می‌شود. میزان مجازات با توجه به موارد مختلف، متفاوت است و رشوه گیرنده شامل مجازات یک تا ده سال حبس، انفصال موقت یا دائم، جزای نقدی یا شلاق می‌شود.
مجازات رشوه دهنده نیز در شرایط مختلف، شامل ضبط مال به نفع دولت، حبس از ۶ ماه تا ۳ سال یا ۷۴ ضربه شلاق خواهد بود. اگر راشی از این طریق امتیازی به دست آورده باشد، این امتیاز لغو می‌شود؛ مگر اینکه شخص مجبور به رشوه دادن شده باشد که در این صورت از حبس معاف می‌گردد و مالی که رشوه داده به او برگشت داده می‌شود. همچنین اگر راشی قبل از کشف جرم ماموران را از ارتکاب جرم آگاه سازد، مجازات حبس شامل او نخواهد شد.
راه‌ها و روش‌های اثبات ارتشا
جهت اثبات جرم ارتشا باید دلایل محکمه پسندی وجود داشته باشد.
- اقرار شخص رشوه گیرنده نزد مقامات قضایی (اگر فرد پس از ارتکاب جرم به آن اقرار کند، جرم رشوه گرفتن ثابت و شخص محکوم می‌شود.)
- اقرار شخص رشونده دهنده
- شهادت دو مرد در محضر قاضی (هرچند معمولا این جرایم در خلوت و دور از چشم دیگران اتفاق میافتد و اثبات آن از این طریق دشوار به نظر می‌رسد.)
عناصر مادی جرم رشا و ارتشا
برای تحقق عنصر مادی جرم، موارد زیر لازم است:
- قبول وجه یا مال و سند پرداخت
لازم است شخص مرتکب، وجه یا مال یا سند را در برابر انجام یا عدم انجام کاری قبول کند؛ در مواردی که مامور دولت بدون وعده انجام یا عدم انجام کار، صرفا به خرید و فروش پرداخته باشد یا چیزی را با دیگران معاوضه کند یا پولی قرض بگیرد، مشمول این حکم نمی‌شود.
- قبول رشوه باید برای انجام یا ترک فعل در خصوص امور مربوط به سازمان‌های دولتی باشد.
عنصر مادی دیگر جرم، قبول رشوه از طرف مامور دولت برای انجام یا ترک فعل مربوط به سازمان‌های دولتی، قضایی، نهادها یا شوراها باشد.
عناصر روانی جرم رشا و ارتشا
رشوه گیرنده باید با علم و آگاهی و سو نیت اقدام به گرفتن وجه یا مال کند. در واقع گیرنده با آگاهی از سو استفاده از مقام خود اقدام به گرفتن رشوه می‌نماید. اگر گیرنده، از کسی مال، وجه و … به عنوان هدیه یا صلح یا قرض الحسنه بگیرد و بعد مشخص شود مقصود دهنده، دریافت امتیاز خاص یا امضای سند و … بوده است، به علت نبود عنصر روانی، جرم محقق نمی‌شود. به عبارت ساده‌تر کارمند دولت باید قصد مجرمانه داشته باشد تا عنصر روانی جرم اتفاق بیفتد.
کدام دادگاه صالح به رسیدگی به جرم رشا و ارتشا است؟
جرم رشا و ارتشا، جزو جرایم عمومی است و دادگاه عمومی محل وقوع جرم، صلاحیت رسیدگی به آن را دارد. اگر به تشخیص دادگاه این کار با تشکیل یا رهبری شبکه چند نفری جهت اختلال در نظام جمهوری اسلامی ایران صورت گرفته باشد، دادگاه انقلاب باید به آن رسیدگی کند.
مشاوره جرم رشا و ارتشا
در این مقاله به بررسی جرم رشا و ارتشا پرداختیم. این جرم جزو جرایمی است که قانون، قوانین سفت و سختی در برابر آن دارد. شما می‌توانید هر سوالی درباره جرم رشوه دادن، رشوه گرفتن و جرایم دیگر را داشته باشید با کارمنتو در میان بگذارید. مشاوران کارمنتو به صورت تلفنی و آنلاین آماده پاسخگویی به سوالات شما هستند. در صورت استفاده از مشاوره آنلاین هزینه آن کاملا رایگان خواهد بود. کافی است سوالات خود را مطرح فرمایید؛ مشاوران مجموعه طی یک تا دو روز به آن‌ها پاسخ خواهند داد. همچنین می‌توانید به صورت تلفنی و ۲۴ ساعته با مشاوران مجموعه ارتباط بگیرید تا در اسرع وقت مسائل خود را حل کنید. هزینه مشاوره تلفنی با توجه به مشاوری که انتخاب می‌کنید از دقیقه‌ای 1000 تومان شروع می‌شود.
