با توجه به شرایط موجود در جامعه، ممکن است شرکت‌ها و بنگاه‌های مالی با کمبود سرمایه مواجه شده و در نهایت، اعلام ورشکستگی کنند. در این حالت، این مراکز از عمل کردن به تعهداتی که به مشتریان داده‌اند، ناتوان بوده و ضررهای مالی زیادی را متحمل خواهند شد؛ اما با وجود تمامی این ضرر و زیان‌ها و فشارهای روحی وارده بر مدیران این کسب و کارها، قوانینی وجود دارد که به حمایت از این افراد مربوط می‌شود. با استفاده از این قوانین حمایتی می‌توان مشکلات را تا حد امکان کاهش داده و به بهبود شرایط کمک نمود.
به منظور استفاده از این قوانین باید اشخاص حقیقی و حقوقی، ورشکستگی کسب و کار را اعلام نموده و از دادگاه، تقاضای صدور حکم ورشکستگی کنند. البته لازم به ذکر است که صدور این حکم و تأیید آن بر اساس شرایطی انجام می‌شود که باید این اشخاص نسبت به اثبات آن اقدام کنند.
می‌توانید با مراجعه به بخش مشاوره حقوقی در اپلیکیشن کارمنتو با مشاورین و متخصصان این حوزه در ارتباط باشید.
منظور از ورشکستگی چیست؟
ورشکستگی از اصطلاحات و مفاهیم تجاری است. این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که کسب و کار و مدیران آن نسبت به انجام تعهدات مالی و اجرایی در قبال مشتریان خود ناتوان باشند؛ به این معنا که اشخاص حقیقی یا حقوقی نتوانند آنچه در قراردادهای خود با شرکت‌ها و افراد حقیقی قد شده است را اجرایی کنند.
در این شرایط باید این کسب و کارها اعلام ورشکستگی کرده و رسماً اعلام کنند از پرداخت دیون خود ناتوان‌اند. البته به منظور جلوگیری از سوءاستفاده افراد از قوانین حمایتی ورشکستگی، قوانینی در نظر گرفته شده است. طبق این قوانین باید ورشکستگی این کسب و کارها اثبات شده و حکمی مبنی بر ورشکستگی آنها از سوی دادگاه صادر شود.
طبق این قوانین، پرداخت دیون اشخاص حقیقی و حقوقی ورشکسته شامل قوانین اعسار نمی‌شود، زیرا احتمال دارد این اشخاص اموالی داشته باشند که به رهن، دست دیگران بوده یا در صندوق دادگستری باشد. از این رو لازم است افراد و کسب و کارهایی که ورشکسته شده‌اند با قوانین مربوط به این مفهوم آشنا بوده و با توجه به این قوانین برای برخورداری از حمایت قانون، اقدام کنند.
معرفی انواع ورشکستگی
کسب و کارها ممکن است تحت تأثیر شرایط مختلفی دچار ورشکستگی شده و نیاز باشد تا اعلام ورشکستگی کنند. از جمله این دلایل می‌توان به نبود سرمایه کافی، بازاریابی ضعیف، عدم توجه به فعالیت رقبا، برنامه‌ریزی نادرست، ضعف در نقدینگی کسب و کار و … اشاره کرد.
گذشته از دلایلی که منجر می‌شود تا شرکت‌ها و تجار با شکست روبرو شوند، ورشکستگی آنها به سه دسته تقسیم می‌شود، به این صورت که می‌توان ورشکستگی این کسب و کارها را در یکی از انواع ورشکستگی زیر قرار داد:
- ورشکستگی عادی: منظور از این نوع ورشکستگی این است که کسب و کار به دلیل وجود نوسانات و شرایط بدی که به صورت یکباره در بازار و اقتصاد به وجود آمده است دچار ورشکستگی شده باشد. در این شرایط مابین تجار و افراد طلبکار، توافقی صورت گرفته و اموال موجود به صورت مساوی میان آنها تقسیم می‌شود.
- ورشکستگی به تقلب: در این نوع ورشکستگی، فرد یا شرکت با استفاده از روش‌های تقلبی و به صورت عمدی، دارایی‌های خود را از بین برده یا مخفی کرده و اعلام ورشکستگی می‌کنند. این اشخاص حقیقی یا حقوقی با اهداف خاصی این کار را انجام می‌دهند و قصد دارند تا خود را از انجام تعهدات، معاف کنند. این در حالی است که اگر مشخص شود این کار به تقلب انجام شده است، فرد و مدیران شرکت متخلف به حبس یک سال تا 5 سال محکوم می‌شوند.
- ورشکستگی به تقصیر: همانگونه که از نام این نوع ورشکستگی می‌توان دریافت، در این حالت، ورشکستگی به دلیل خطای تاجر رخ می‌دهد. به عنوان مثال تاجر تصمیم به انجام معاملات خیالی و رؤیایی گرفته و یا پاداش‌های آنچنانی برای کارکنان در نظر می‌گیرد، یا ممکن است بدون برخورداری از سرمایه بالا، در امور اقتصادی شرکت کرده و در نتیجه آن، دچار ورشکستگی شود. در این حالت، کارشناسان بر این عقیده هستند که ورشکستگی ناشی از ندانم‌کاری تاجر بوده و او مقصر است. در این حالت برای افراد خاطی، مجازات‌هایی شامل حبس شش ماه تا دو سال در نظر گرفته خواهد شد.
مزایا و معایب اعلام ورشکستگی
آنچه سبب می‌شود تا تجار، اعلام ورشکستگی کنند، مزیت‌هایی است که این کار دارد. در صورتی که ورشکستگی کسب و کار توسط دادگاه مربوطه تأیید شود، صاحبان این کسب و کار می‌توانند از حمایت‌های قانونی آن بهره‌مند شده و بسیاری از مشکلات را از دوش خود بردارند؛ اما نباید از این موضوع غافل شد که این موضوع با معایبی نیز همراه است. به صورت کلی می‌توان مزیت‌ها و معایب اعلام مسئله ورشکستگی را به شرح زیر توضیح داد:
مزایای اعلام ورشکستگی
مزیت‌های اعلام موضوع ورشکستگی عبارت‌اند از:
- عدم پاسخ‌گویی مستقیم به طلبکاران توسط فرد ورشکسته: زمانی که شرکت‌ها با مشتریان، قراردادی بابت ارائه خدمات و محصولات منعقد می‌کنند موظف به اجرای مفاد قرارداد خواهند بود؛ اما اعلام و تأیید ورشکستگی توسط دادگاه، فرد و شرکت ورشکسته را از جواب‌گویی مستقیم به طلبکاران رها می‌کند. در این حالت افراد طلبکار باید برای اخذ طلب خود به دادگاه مراجعه کرده و از طریق اداره تصفیه، اقدامات لازم را انجام دهند.
- صلح با تاجران ورشکسته: از مزایای دیگر اعلام ورشکستگی می‌توان به امکان صلح با تاجران دیگر اشاره کرد. به این معنا که در صورت تأیید ورشکستگی شرکت و کسب و کار، شرکت‌های دیگر با شرکت ورشکسته، صلح کرده و چه بسا با دریافت مبلغ کمتر، از مابقی خسارت‌های خود صرف نظر کنند.
- معافیت از پرداخت خسارت تأخیر تادیه: شرکت‌های ورشکسته در حالت عادی باید برای تأخیر در پرداخت طلب طلبکاران، خسارت‌های هنگفتی پرداخت کنند؛ اما در صورت اعلام ناتوانی در پرداخت این مبالغ، از پرداخت خسارت‌ها و مالیات معاف خواهند شد.
- امکان تعویق در پرداخت بدهی‌های دولت: یکی از راهکارهایی که شرکت‌ها و کسب و کارها برای تأمین سرمایه خود انتخاب می‌کنند، استفاده از وام‌ها و تسهیلاتی بانکی است. این وام‌ها دارای سودهای بالایی هستند و روز به روز بر میزان آنها افزوده می‌شود. از این رو شرکت‌های ورشکسته باید با اعلام ورشکستگی و دریافت تأییدیه آن از دادگاه، از افزوده شدن سود وام‌ها بر مبلغ اصلی جلوگیری کنند.
معایب اعلام ورشکستگی
مشکلاتی که اشخاص حقیقی و حقوقی بعد از اعلام ناتوانی در پرداخت بدهی‌های خود و تأیید ورشکستگی از سوی دادگاه با آنها مواجه می‌شوند شامل موارد زیر است:
- محرومیت از دخالت در اموال شرکت: یکی از پیامدهای اعلام کسب و کارها از ناتوانی برای پرداخت دیون، محرومیت از دخالت و تصرف در اموال یا حجر است. در این شرایط، فرد قادر به دخالت و تصرف در هیچ کدام از اموال خود نبوده و باید اقدامات لازم برای دخل و تصرف در این اموال توسط اداره تصفیه امور ورشکستگی انجام شود.
- تبدیل شدن بدهی‌های مدت‌دار به دیون حال: امکان دارد شرکت‌ها یا افراد ورشکسته بدهی‌هایی داشته باشند که برای پرداخت آنها، زمانی در آینده مشخص شده باشد. به عنوان مثال، چک‌هایی وجود دارد که تاریخ پرداخت آنها برای ماه‌های آینده تنظیم شده است. در صورتی که فرد یا شرکت، اعلام ورشکستگی کند، تمامی این دیون به صورت حال، خواهند شد؛ یعنی در صورت امکان، پرداخت آنها در زمان حال انجام خواهد شد.
شرایط صدور حکم ورشکستگی چگونه است؟
صدور حکم ورشکستگی اشخاص حقیقی و حقوقی با استناد به یک سری شرایط امکان‌پذیر است. این شرایط عبارت‌اند از:
- فردی که توانایی پرداخت بدهی‌های خود را ندارد باید از راه تجارت و بازرگانی، کسب درآمد کند. در غیر این صورت مشمول این قانون نخواهد شد.
- محرز شدن عدم توانایی فرد یا شرکت در پرداخت بدهی‌ها برای دادگاه
- برای اعلام ورشکستگی باید ثابت گردد که ورشکستگی فرد یا شرکت از نوع ورشکستگی عادی یا تقصیر بوده و از نوع تقلبی نیست.
- بدهی‌های فرد یا شرکت به صورت وجه باشد
- در صورتی که تقاضا برای اعلام و تأیید ورشکستگی شخص یا شرکت از سوی فرد طلبکار ارائه شود باید دیون مورد نظر مربوط به زمان حال باشند.
اعلام ورشکستگی انواع شرکت‌ها
شرکت‌ها بر اساس سیاست‌هایی که در پیش می‌گیرند و اهدافی که دارند در سه دسته شرکت‌های تعاونی، سهامی خاص و با مسئولیت محدود، دسته‌بندی می‌شوند. همین امر نیز باعث می‌شود تا برای اثبات ورشکستگی هر کدام از این شرکت‌ها، شرایط ویژه‌ای در نظر گرفته شود؛ به عبارت دیگر اعلام ورشکستگی این شرکت‌ها مستلزم آن است که دارای شرایط خاصی باشند:
- سهامی خاص: سرمایه شرکت‌های سهامی خاص توسط بنیان‌گذاران آن فراهم می‌شود. در صورتی که سرمایه این شرکت با کمبود مواجه شود باید مؤسسین آن تلاش کنند تا آن را به حد نصاب برسانند. در غیر این صورت ممکن است شرکت دچار ورشکستگی شود. از شرایط ورشکستگی این شرکت‌ها می‌توان به عدم توانایی شرکت در انجام فعالیت مد نظر، عدم توانایی شرکت در پرداخت بدهی‌ها، متحد شدن مجمع عمومی فوق العاده برای انحلال شرکت و در نهایت، تأیید ورشکستگی شرکت از سوی دادگاه اشاره کرد.
- مسئولیت محدود: برای این که حکم ورشکستگی شرکت‌های تضامنی یا مسئولیت محدود صادر شود باید عده‌ای از شرکای شرکت که سهامدار بیش از نصف شرکت هستند، درخواست دهند. مورد دیگر برای اعلام ورشکستگی شرکت‌های مسئولیت محدود این است که نیمی از سرمایه شرکت به هدر رفته و یکی از شرکا درخواست ورشکستگی دهد. در این صورت اگر سایر شرکا راضی نباشند، دادگاه سهم شریک خواستار را تعیین نموده و پس از وصول سهم وی، شراکت او از شرکت حذف می‌شود.
- شرکت تعاونی: ورشکستگی و اعلام آن در شرکت‌های تعاونی در شرایط خاصی امکان‌پذیر است. به این صورت که برای اعلام و صدور حکم ورشکستگی این شرکت‌ها باید مدیران شرکت این موضوع را اعلام کرده و درخواست صدور حکم را به دادگاه ارائه نمایند. درخواست یک یا چند تن از طلبکاران شرکت و تقاضای دادستان نیز از موارد دیگری است که می‌تواند منجر به اعلام ورشکستگی شرکت تعاونی شود.
اعلام ورشکستگی مغازه
مغازه‌داران نیز در برخی موارد با ورشکستگی روبرو می‌شوند. دلیل اصلی این که این کسب و کارها ورشکسته می‌شوند عبارت‌اند از: عدم وجود سرمایه کافی، به جریان انداختن ضعیف پول، عدم برنامه‌ریزی مناسب، بازاریابی ضعیف برای فروش محصولات، عدم توجه به نیاز مشتریان، رشد سریع و کنترل نشده و در نظر نگرفتن فعالیت‌های رقبا.
در این صورت ممکن است مغازه‌دار قادر به پرداخت بدی‌های خود نباشد و در شرایط حاد، اعلام نماید که ورشکست شده است. با تأیید ورشکستگی مغازه، مغازه‌دار از پرداخت مالیات و سود وام‌ها معاف شده و پرداخت بدهی‌ها نیز با نظر دادگاه انجام می‌شود.
مدارک مورد نیاز برای اعلام ورشکستگی
برای این که دعوی ورشکستگی کسب و کار و افراد حقیقی و حقوقی در دادگاه ثبت شده و به آن رسیدگی شود، نیاز به ارائه یک سری مدارک به دادگاه می‌باشد. مدارک لازم برای اعلام ورشکستگی عبارت‌اند از:
مدارک شناسایی شامل کارت ملی، شناسنامه و …
- صفحه کپی شده از حکم تأیید ورشکستگی
- کپی صفحات قرارداد ارفاقی
- درخواست استعلام
- کپی اسناد و مدارک مربوط به پرداخت دیون
- دادخواست مربوط به دعوی اعاده اعتبار ورشکستگی
- شماره پرونده حکم ورشکستگی (این شماره در دادنامه درج شده است)
- شهادت شهود
مراحل ثبت ورشکستگی
اعلام و ثبت ورشکستگی دارای مراحل مختلفی است. افراد برای اثبات ورشکستگی کسب و کار باید این مراحل را به صورت قانونی طی کرده و از طریق دادگاه، این موضوع را ثبت کنند. نکته قابل توجه در مورد اعلام و ثبت ورشکستگی این است که بر اساس ادعای خود فرد یا طلبکاران، نمی‌توان این موضوع را اثبات کرد. به همین دلیل دادگاه با بررسی شواهد و اسناد موجود، رأی به اعلام ورشکستگی و ثبت آن می‌دهد. از این رو مهم است که مراحل این کار، با دقت طی شده و در این مسیر از وکلا و مشاوران حاذق کمک گرفت.
با توجه به این که این مراحل دارای پیچیدگی‌های خاصی است می‌توانید از گروه مشاوران کارمنتو کمک بگیرید. این گروه دارای کارشناسان خبره و دانش آموخته‌ای است که شما را در تمامی این مراحل یاری خواهند داد.
عواقب اعلام ورشکستگی شرکت‌ها
شرکت‌هایی که ورشکسته شده‌اند و حکمی از دادگاه مبنی بر عدم توانایی آنها برای پرداخت بدهی‌ها صادر شده است، با عواقب جبران ناپذیری مواجه خواهند شد. عواقب اعلام ورشکستگی شرکت‌ها به شرح زیر هستند:
- مواجهه با محدودیت در طرح و دفاع از دعاوی: با این محدودیت، فرد قادر نخواهد بود در دعاوی شرکت کرده و طرف دعوا قرار گیرد. به این صورت که این فرد به عنوان محجور نمی‌تواند برای دعاوی مالی خود، دادخواستی تنظیم کرده و به دادگاه ارائه کند. همچنین نمی‌تواند در مقابل افرادی که علیه وی ادعایی دارند، اقامه دعوا نماید.
- سلب اعتبار: از مهمترین عواقب اعلام و تأیید ورشکستگی، سلب اعتبار از تاجر است. این در حالی است که اکثر مراودات تجاری و بازرگانی بر پایه اعتبار تجار شکل می‌گیرد. در این حالت در آینده، فرد ورشکسته هیچ گونه اعتباری نزد تجار و شرکا نداشته و احتمالاً نخواهد توانست وارد فعالیت‌های تجاری و اقتصادی شود.
- مواجهه با محرومیت‌های اجتماعی: محرومیت از حقوق اجتماعی را می‌توان به عنوان مصداق بارز عواقب اعلام ورشکستگی دانست، زیرا این عمل به عنوان یکی از مصادیق جرم شناخته می‌شود و طبق قانون، مجرم باید از یک سری حقوق اجتماعی محروم شود. از جمله این محرومیت‌ها می‌توان به محرومیت از نامزدی فرد در انتخابات، اشتغال به عنوان مدیر مسئول یا سردبیر در رسانه‌های اجتماعی، اشتغال در دستگاه‌های دولتی و … اشاره کرد.
- پلمپ اموال: پلمپ اموال و دارایی‌های شخص ورشکسته نیز از پیامدهایی است که گریبان گیر اشخاص حقیقی و حقوقی می‌شود که ورشکستگی خود را اعلام کنند.
نتیجه‌گیری
ورشکستگی کسب و کارها و شرکت‌ها به دلایل مختلفی اتفاق می‌افتد؛ اما آنچه در این میان از اهمیت بالایی برخوردار است، این است که در زمان مناسب و با توجه به شرایط موجود، اقدام به اعلام ورشکستگی کنید. در صورتی که اطلاعات کافی در این زمینه نداشته باشید قطعاً با چالش‌های بسیاری در این مسیر مواجه خواهید شد و چه بسا متحمل زیان‌های بیشتری شوید. به همین جهت توصیه می‌شود از گروه مشاوران کارمنتو که متشکل از وکلا و کارشناسان مجرب می‌باشد کمک بگیرید. با استفاده از خدمات این مرکز، مراحل کار را به صورت قانونی طی کنید. آسوده خاطر باشید که کارشناسان این مرکز تا انتهای مسیر با شما همراه خواهند بود.
