نکاح موقت، نوعی عقد بوده که برای آن، مدت معین شده باشد. در نحوه انعقاد این نوع نکاح، شرایط خاصی ذکر شده که از جمله آن، می‌توان به لزوم تعیین مهر و مشخص بودن مدت، اشاره کرد. نکاح منقطع که به آن ازدواج موقت نیز می‌گویند نوعی عقد ازدواج محسوب می‌شود که در آن زوجین با یکدیگر برای مدت مشخصی و با مهریه مشخص که از قبل تعیین شده است، در زوجین همدیگر قرار می‌گیرند.
همچنین لازم به ذکر است بعد از مدت تعیین شده رابطه بین آنها منقضی می‌شود. اما عقد موقت نیز دارای شرایط مخصوص به خود است که عدم رعایت این قوانین سبب باطل شدن ازدواج موقت می‌شود. همچنین انعقاد نکاح موقت آثاری بر تکالیف مرد و زن بر جای می‌گذارد که در مواردی با نکاح دائم متفاوت است. به همین علت آشنایی با شرایط نکاح منقطع آثار و نحوه انعقاد نکاح منقطع برای صحت ازدواج امری ضروری محسوب می‌شود.
بنابراین در ادامه این مطلب قصد داریم که در مورد چگونگی ازدواج موقت، حکم ازدواج موقت و سایر موارد مشابه دیگر اشاره کنیم و به شرایط صیغه موقت بپردازیم. بنابراین اگر در مورد نکاح موقت سوالاتی دارید تا انتهای این مطلب همراه ما باشید تا به جواب سوالات خود برسید.
منظور از عقد ازدواج موقت
در پاسخ به سوال نکاح منقطع یعنی چه باید بگوییم که در فقه شیعه یکی از انواع عقد ازدواج، نکاح به صورت موقت است که به عبارت دیگر به آن صیغه موقت نیز گفته می‌شود. لازم به ذکر است که این نوع عقد برای مدت زمان و مهریه مشخص و معینی جاری می‌شود و زن و مرد را به زوجیت یکدیگر در می‌آورد. نکته حائز اهمیت این است که در زمان جاری شدن صیغه موقت، مهریه و مدت دقیق آن معلوم شود. چرا که در غیر این صورت عقد موقت صحیح نیست.
در مورد ضرورت عقد موقت باید بگوییم که برای اینکه این صیغه منعقد شود تنها کافی ست که زن و مرد حمله صیغه را بخوانند و بعد به ازدواج یکدیگر در می‌آیند و محرمیت بین آنها حاصل می‌شود. قابل ذکر است که جمله صیغه می‌تواند توسط مرد، زن و یا به نمایندگی از آنها توسط وکیل قرائت شود که با توجه به اینکه چه کسی آن را می‌خواند عبارت‌های آن نیز متفاوت خواهد بود. طبق نظر برخی از مراجع تقلید ترجمه فارسی آن را هم می‌توان خواند و مورد قبول است.
دیدگاه مذاهب اسلامی درباره ازدواج موقت
ازدواج موقت در قرآن و از دیدگاه مذاهب اسلامی به این صورت است که عالمان مسلمان در خصوص با مشروعیت ازدواج موقت اختلاف نظر دارند. به این صورت که ازدواج موقت از نظر شیعه مشروعیت داشته اما از نظر دیگر مذاهب از جمله اهل سنت این امر را جایز نمی‌دانند. آنان برای اثبات مشروعیت ازدواج موقت، به آیاتی از قرآن استناد می‌کنند. همچنین می‌گویند روایاتی پیامبر(ص) و امامان شیعه در مشروعیت ازدواج موقت نقل شده است. دیگر مذاهب و فرق اسلامی بر این باورند که ازدواج موقت در عصر پیامبر جایز بود؛ اما سپس حکم آن نسخ شده و حرام محسوب می‌شود.
ارکان ازدواج موقت
به طور کلی ارکان نکاح موقت دارای ۴ رکن کلی است که از جمله صیغه، مدت، مهر، دین است که در نکاح منقطع رعایت تمامی سزاژ اساسی، لازم است. همچنین شرایط و موانع شناخته شده برای مطلق نکاح است و منقطع نوعی از آن می باشد. ارکان و شرایط نکاح موقت به شرح زیر است:
- صیغه: عقد موقت محتاج ایجاب و قبول است و همچنین لفظ و شرایطی که در نکاح دائم گفته شده است.
- در دین: در متعه شرط است که اگر زوج مسلمان باشد زوجه هم مسلمان و یا اهل کتاب باشد ولی در نوع دائم مرد مسلمان نمی‌تواند با اهل کتاب ازدواج کند. زن مسلمان جایز نیست به غیر از مرد مسلمان ازدواج موقت کند.
- ذکر مدت: اولین تفاوت در موقت و غیر موقتی بودم نکاح این است که در ازدواج موقت در پایان مدت در صورت تمایل می‌توانند عقد را به صورت مجدد تمدید کنند و اگر مایل نبودند بدون طلاق از هم جدا شوند. ذکر مدت در نکاح منقطع جزء شرایط اساسی آن است و اگر ذکر نشود متعه منعقد نبوده و اصل عقد باطل است.
لازم به ذکر است که در ماده ۱۰۷۵ قانون جمهوری اسلامی ایران در تعریف عقد نکاح منقطع بر تعیین مدت تاکید کرده است و عدم آن نکاح منقطع نخواهد بود و دائم محسوب خواهد شد. در نوع دائم ذکر مدت نشده و بلکه خود صیغه انکحت و زوجیت بر دوام آنها با همدیگر دلالت دارد.
شرایط صحیح بودن عقد نکاح موقت
در این نوع از عقد، زوجین تنها برای مدت زمانی مشخص و معینی که طرفین، حین عقد، معلوم می‌کنند، به زوجیت یکدیگر درآمده و پس از انقضای مدت صیغه موقت، محرمیت و رابطه زوجیت نیز پایان پیدا میکند.
در واقع عقد موقت، برای اینکه صحیح باشد و آثار حقوقی لازم، یعنی محرمیت و زوجیت زن و مرد را بر جای بگذارد، نیازمند شرایطی است که در فقه شیعه و قانون مدنی، گفته شده است که به آن، شرایط عقد موقت گفته می‌شود. به صورت کلی این شرایط را می‌توان به شرایط عمومی و شرایط ازدواج موقت تقسیم بندی کرد. در ادامه به شرایط نکاح موقت می‌پردازیم که به شرح زیر است:
- زوجین قصد انجام عقد موقت را داشته باشند.
- هر ۲ نفر به عقد موقت رضایت کامل داشته باشند.
- مانعی برای عقد موقت زن و مرد وجود نداشته باشد. یعنی اینکه مثلا، زن در قید زوجیت مرد دیگری نبوده و در عده، از جمله عده طلاق رجعی و همچنین، عده وفات شوهر قبلی خود نبوده باشد.
- صیغه عقد موقت، با همان تشریفات شرعی و به همان الفاظی که در شرع، تعیین شده است ادا شود.
- نکاح موقت شفاهی نیز صحیح و معتبر محسوب می‌شود.
شرایط صیغه موقت اختصاصی نیز شامل موارد زیر می‌شود:
- بر اساس قانون مدنی، اولین شرط درست بودن ازدواج موقت، این است که حتما مدت زمان صیغه موقت به صورت واضح ذکر شود.
- دیگر شرایط نکاح متعه که در قانون مدنی برای صحیح بودن صیغه ازدواج موقت پیش بینی شده و شرط درست بودن عقد و ازدواج موقت خواهد بود، تعیین مهریه است.
انحلال و فسخ نکاح منقطع و موارد آن در ازدواج
مطابق با ماده ۱۱۲۰ قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران موارد انحلال ازدواج مورد پیش بینی قرار گرفته است. بر اساس این ماده عقد نکاح، به فسخ یا به طلاق یا به بذل مدت در عقد انقطاع، منحل خواهد شد. البته، در این ماده، اسباب انحلال عقد دائم و انحلال ازدواج موقت، با هم مورد اشاره قرار گرفته‌اند. لازم به ذکر است، موارد و روش‌های انحلال ازدواج موقت، با روش‌های انحلال نوع دائم، از جهاتی با همدیگر متفاوت است. بنابراین قوانین نکاح موقت در انحلال به شرح زیر است:
- بذل مدت در عقد موقت یا فسخ یک طرفه عقد موقت: یکی از روش‌های انحلال عقد موقت، آن است که مرد، باقیمانده مدت عقد موقت را به زن ببخشد و یا عقد موقت را فسخ یک طرفه کند.
- فوت یکی از زوجین: از دیگر روش‌های انحلال عقد موقت، فوت یکی از زوجین است.
- از دیگر روش های انحلال عقد موقت، انحلال آن به واسطه فسخ نکاح است. فسخ نکاح، صرفا، در شرایط پیش بینی شده در قانون، امکان پذیر است. عیوب مختص زن و مرد که در قانون مدنی، پیش بینی شده است.
- انقضای مدت نکاح موقت: یکی دیگر از روش‌های انحلال عقد موقت، انقضای مدت یا پایان یافتن مهلت آن است.
لازم به ذکر است که بهتر است در خصوص چنین مواردی برای کسب اطلاعات بیشتر با یک وکیل با تجربه در این حوزه مشورت کنید. مجموعه کارمنتو با تنوع خدمات خود و استفاده از جدیدتریم تکنولوژی‌های دنیا در خدمت شما کاربران گرامی برای پاسخ به سوالات حقوقی در اختیارتان قرار دارد.
با مشاوره حقوقی خانواده تلفنی آنلاین در کارمنتو می‌توانید از اقدامات پیش از ازدواج گرفته تا درخواست حضانت فرزند، مهریه، نفقه و … راهنمایی‌های لازم را دریافت نمایید.
تعیین مدت در ازدواج موقت
بیان کردیم که ازدواج به صورت موقت هر ۲ طرف باید به صورت توافقی مدت زمان معینی را مشخص کنند و از تفاوت نکاح موقت و دائم همان تعیین زمان مشخص است. لازم به ذکر است که مدت زمان ازدواج موقت به عهده طرفین است و می‌تواند برای مدتی کوتاه مانند چند روز یا برای مدت‌های بلندتر مثل چند ماه تا چند سال باشد. همچنین، مدت زمان عقد نکاح موقت بسته به توافق و قوانین قانونی مربوطه ممکن است متغیر باشد. به طور کلی مواردی که بیشتر در تعیین مدت زمان ازدواج موقت تاثیرگذارند، شامل عوامل فرهنگی، مذهبی و توافقات بین طرفین است.
تعیین مهریه و نفقه در ازدواج موقت
از قوانین نکاح منقطع مطالبه مهریه است. قابل ذکر این که در این نوع عقد مانند نوع دائم چه صیغه موقت در دفترخانه ثبت شده باشد و چه به ثبت نرسیده باشد، زن، حق گرفتن مهریه را به طور کامل دارد. در صورتی که زوج، از پرداخت مهریه سرباز زند، زوجه با در دست داشتن صیغه نامه می‌تواند از طریق دادگاه خانواده، برای طلب کردن مهریه، اقدام کند.
بنابراین، چنان چه عقد نکاحی برای مدت معین بدون ذکر مهر واقع شود، آن عقد بلااثر است و نمی‌توان بر آن شد که عقد مزبور دائم منعقد می‌شود؛ زیرا در عقد زناشویی برای مدت معین شده است و این امر منافات با نوع دائم دارد و تعیین و مطالبه مهریه حق زن در ازدواج موقت است.
آیا زوجین در ازدواج موقت از هم ارث می‌برند؟
براساس ماده ۹۴۰ قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران زن و شوهر در صورتی از یکدیگر ارث خواهند برد که نکاح آنها دائمی بوده و مانعی برای ارث بردن نیز وجود نداشته باشد. بنابراین یکی از شرایطی که زن و شوهر از هم ارث می‌برند، نکاح دائم یا صیغه دائم است. در نتیجه می‌توان اشاره کرد که در عقد نکاح موقت یا همان عقد موقت بین زوجین زن و مرد از یکدیگر ارث نمی‌برند. همچنین در صورت کسب اطلاعات بیشتر در مورد ارث، می‌توانید به مقاله ارث بردن فرزندان حاصل از ازدواج موقت نیز مراجعه کنید و در این مورد اطلاعات لازم خود را کسب کنید.
وضعیت عده در ازدواج موقت
اگر برای شما نیز این سوال مطرح است که آیا ازدواج موقت عده دارد؟ باید بگوییم که در ازدواج موقت، یا مدت زمان عده طلاق صیغه موقت و فوت همسر فعلی، با ازدواج دائم متفاوت است. بر اساس ماده ۱۱۵۲ قانون مدنی، مدت عده برای زن غیرباردار پس از تمام شدن مدت ازدواج موقت، فسخ آن یا بخشیدن مدت توسط شوهر، برابر با ۲ دوره عادت ماهانه است. اما اگر زن با اقتضای سن عادت ماهانه نداشته باشد، مدت عده برای او ۴۵ روز خواهد بود. اما اگر زن باردار باشد، مدت عده تا زمان وضع حمل است و او نیازی به عده ندارد.
در صورتی که زن یائسه باشد یا با همسر خود نزدیکی نکرده باشد، نیازی به عده ندارد و می‌تواند بلافاصله برای ازدواج مجدد اقدام کند. همچنین در صورت فوت همسر زوجه باید ۴ ماه و ۱۰ روز عده خود را نگه دارد، مگر این که باردار باشد که در این صورت مدت عده تا زمان وضع حمل است. البته اگر فاصله بین وضع حمل و مرگ شوهر کمتر از ۴ ماه و ۱۰ روز باشد، زن نیز باید این مدت را رعایت کند.
مذهب و تعدد زوجین در صیغه موقت
لازم است در خصوص مذهب و تعدد زوجین در صیغه موقت بیان کنیم که به طور کلی ازدواج زن با مرد غیرمسلمان، غیرممکن است. ازدواج مرد نیز با زن ناصبی و مشرک، غیرممکن ولی با اهل کتاب بلامانع است. همچنین در خصوص تعدد زوجین باید بدانید که مرد در ازدواج موقت محدودیت عددی ندارد و به هر میزان که بخواهد می‌تواند همسر موقت اختیار کند، برخلاف نوع دائم که به چهار همسر هم زمان محدود شده است و بیشتر از این میزان تعیین شده قادر نخواهد بود که برای خود همسر اختیار کند.
حقوق فرزندان حاصل از ازدواج موقت
از احکام نکاح موقت در خصوص حقوق فرزندان حاصل از ازدواج موقت این است که حالت ارث بردن فرزندان حاصل از چنین ازدواجی متفاوت است. در واقع اگر ثبت نکاح موقت به صورت قانونی انجام گرفته باشد، فرزندان مانند فرزندان در ازدواج دائم به رسمیت شناخته می‌شوند و از پدر خود ارث خواهند برد. در این صورت، پدر موظف است که هزینه نگهداری و نفقه فرزندان و زن را بپردازد و فرزندان نیز از پدر ارث می‌برند.
اما در صورتی که ازدواج موقت به صورت قانونی ثبت نشده باشد، اثبات این موضوع بسیار دشوار و در برخی موارد غیرممکن است. به عبارت دیگر، برای اینکه فرزندان ازدواج موقت حقوق خود را بگیرند، لازم است که این ازدواج به صورت رسمی ثبت شده باشد. در خصوص حضانت فرزندان در ازدواج موقت نیز نیاز است با مشاوران با تجربه صحبت کنید.
الزام ثبت صیغه موقت و قوانین آن
اصولا ثبت ازدواج موقت یا صیغه از نظر قانون امری الزامی نبوده و در نتیجه ضمانت اجرایی نیز برای عدم ثبت عقد موقت در قانون در نظر گرفته نشده است. با این حال در برخی موارد استثنایی نیز مطابق قانون حمایت خانواده، ثبت ازدواج موقت نیز اجباری بوده و بنابراین حکم قانون در این موارد، الزام به ثبت ازدواج موقت است.
مجازات امتناع زوج از عقد موقت در شرایط لزوم ثبت
حال که با معنی نکاح موقت چیست آشنا شده‌اید باید بگوییم که در این قسمت قصد داریم به مجازات امتناع زوج از عقد موقت در شرایط لزوم ثبت بپردازیم. باید بگوییم که بر اساس قانون، میزان مجازات عدم ثبت واقعه نکاح دائم، همچنین میزان مجازات عدم ثبت نکاح منقطع در شرایطی نظیر بارداری زن، شرط ضمن عقد مبنی بر ثبت عقد یا توافق طرفین بر ثبت عقد که ثبت آن ضروری بوده، حبس تعزیری درجه ۷، یعنی حبس از ۹۱ روز تا ۳ ماه یا جزای نقدی از ۲۴ میلیون تومان تا ۵۰ میلیون تومان است.
مدارک لازم جهت ثبت صیغه محرمیت
در نکاح متعه مدارکی نیاز است که جهت ثبت صیغه محرمیت باید ارائه شود. این مدارک شامل موارد زیر است:
- شناسنامه
- کارت ملی
- یک قطعه عکس 4×3 پرسنلی (که حداکثر مربوط به یک سال اخیر باشد)
- برای دختر باکره : حضور پدر یا اجازه نامه پدر و یا گواهی فوت پدر
- برای زن: طلاق نامه، گواهی پزشکی یا گواهی فوت همسر
حقوق زن در ازدواج موقت و صیغه
از جمله حقوق زن و در ازدواج موقت چه چیزی به زن تعلق می‌گیرد باید بگوییم که حقوق زن در عقد ازدواج موقت، حق دریافت مهریه و در برخی موارد مطالبه نفقه بوده و مرد نیز متقابلا حق دارد که به طور متعارف با زن رابطه زناشویی داشته باشد. مگر اینکه شرط عدم نزدیکی شده باشد. البته، در صورت بروز اختلاف در خصوص حقوق زن و مرد در صیغه موقت، ابتدا باید عقد موقت در دادگاه به اثبات برسد.
تفاوت ازدواج دائم و موقت
علاوه بر شرایط صحت عمومی قراردادها برای اینکه به شکل صحیح منعقد شود باید در آن مدت و مهریه مشخص شود. لازم به ذکر است که طرق انحلال نکاح در نوع دائم و موقت یکسان نبوده و طلاق اختصاص به نوع دائم و بذل مدت مختص به شرایط عقد موقت است. بنابراین، فرق این دو محرمیت متنوع است. همچنین از مهم ترین تفاوت‌ها می‌توان به موضوعاتی مانند لزوم تعیین مدت، تعیین مهریه، نفقه زن، نحوه جدایی زوجین، عده و ارث زوجین دانست که همگی تفاوت‌های میان این ۲ نوع ازدواج است.
تبدیل نکاح موقت به دائم
برای تبدیل عقد موقت به دائم، اگر مدت نکاح موقت تمام شده باشد، زوجین می‌توانند به راحتی مثل سایر افراد دیگر به محضر مراجعه کنند و برای ازدواج دائم اقدام کنند. اما در زمانی که اگر نکاح موقت هنوز به اتمام نرسیده باشد، برای تبدیل باید زوج مدت باقی مانده را به زوجه بذل کند و بعد از آن با مراجعه به محضر به ثبت دائم مبادرت کنند.
سخن پایانی
در این مطلب به موضوع ثبت نکاح موقت در چه مواردی الزامی است، نکاح موقت به چه معناست و سایر موارد مرتبط با نکاح موقت پرداختیم. به طور کلی می‌توان گفت که نکاح منقطع، نوعی عقد ازدواج است که برای آن، مدت معین شده باشد. در نحوه انعقاد این نوع نکاح، شرایط خاصی ذکر شده است. اگر شما نیز در این مورد نیاز به راهنمایی دارید، پیشنهاد ما به شما کمک از یک وکیل با تجربه است. مجموعه کارمنتو با داشتن امکاناتی که دارد می‌تواند یک گزینه مناسب برای راهنمایی در چنین حوزه‌هایی محسوب شود.
می‌توانید از مجموعه کارمنتو که یک پلتفرم جامع ویژه مشاور و کارفرما است و با بیش از 350 مشاور برتر کشور همکاری دارد، راهنمایی‌های مورد نیاز خود را دریافت کنید. در این مجموعه ارائه خدمات با معقول ترین قیمت صورت می‌گیرد. همچنین پشتیبانی به صورت 7 روز هفته و 24 ساعت، امکان چت آنلاین با پشتیبان، تنوع حوزه‌ها (11 حوزه و 31 زیرحوزه)، تنوع خدمات برای مشاوره حقوقی و انجام پروژه از دیگر مزیت‌های استفاده از این مجموعه است.
از طریق مشاوره کسب و کار تلفنی آنلاین در حوزه مد نظر خود بدون پرداخت هزینه تلفن و اینترنت و از طریق تماس امن، پاسخ سوالات خود را دریافت نمایید.
با کلیک روی لینک زیر و از طریق (منو خدمات مشاوره) حوزه مد نظر خود را انتخاب نمایید.
سوالات متداول درمورد ازدواج موقت
عقد نکاح موقت چیست؟
در جواب سوال نکاح منقطع چیست باید بگوییم که ازدواج موقت از نظر قوانين اسلامى يک نوع قراردادی است ميان زن و مرد بسته می‌شود و تفاوت آن با ازدواج دائم در محدود بودن مدت است. مرد و زنى كه ازدواج آنها با يكديگر بلامانع است با هم پيمان زناشويى مى‌بندند.
ازدواج موقت چه شرایطی دارد؟
نظر حقوق، شرایط لازم برای صیغه موقت شامل بلوغ، عقل، اختیار، عدم وجود موانع نکاح، تعیین مدت ازدواج، تعیین مهر معین و مشخص است.
چگونه ازدواج موقت را ثبت کنیم؟
شرایط و نحوه دریافت آن، به این صورت است که افراد متقاضی باید، با مدارک لازم برای اخذ آن از قرار شناسنامه، کارت ملی، طلاق نامه برای بانوان مطلقه، اجازه نامه پدر یا جد پدری یا گواهی فوت آنها در صورت فوت، برای بانوانی که دوشیزه هستند به یکی از دفاتر ثبت ازدواج و طلاق مراجعه کنند و پس از ثبت ازدواج، اقدام به اخذ گواهی کنند.
عده عقد موقت چقدر است؟
ماده ۱۱۵۲ قانون مدنی تعیین میکند که عده در عقد موقت دو طهر است، به این معنا که زن باید ۲ بار دوره عادت ماهیانه کامل را تجربه کند.
