رزومه کاملی دارید، مهارت‌هایتان از خیلی از همکارانتان بیشتر است، به تازگی یک دوره تخصصی را پشت سر گذاشته‌اید و مدرک تخصصی‌تان هم مرتبط است. با این حال بعد از جلسه مصاحبه، خبری از کارفرما نمی‌شنوید. بعضی اوقات با وجود این که همه شرایط را دارید، کسی گوی سبقت را از شما می‌رباید و در یک شرکت استخدام می‌شود که مصاحبه بهتری کرده است.
بعضی از شرکت‌ها با یک مصاحبه (حضوری یا آنلاین) نیرو را استخدام می‌کنند و بعضی‌ها چند مرحله مختلف دارند. با این حال شکی نیست که این مرحله، آخرین مرحله استخدام در یک سازمان است. در این جلسه نسبتا کوتاه، شما می‌توانید انتظارات کارفرما را بشنوید و انتظارات و شرایط خودتان را هم مطرح کنید. اما چگونه مصاحبه کنیم؟ این مطلب برای کسانی نوشته شده که می‌خواهند مصاحبه کردن را «یاد بگیرند» یا بعد از این، در مسیر شغلی‌شان مصاحبه‌های بهتری داشته باشند.
چگونه مصاحبه کنیم و شروع خوبی داشته باشیم؟
اگر فرد مضطربی هستید، احتمالا اولین لحظات شروع مصاحبه برای شما سخت‌ترین لحظات است. در این لحظات بهتر است کاری را بکنید که بیشترین تسلط را روی آن دارید: از خودتان حرف بزنید. خودتان را به اسم و فامیل معرفی کنید و چیزهایی درباره سوابق کاری‌تان بگویید (البته نه خیلی جزئی، ابتدا فقط دست روی کلیات بگذارید).
همچنین ابتدای مصاحبه، زمان خوبی است برای این که از کارفرما یا مدیر منابع انسانی (یا هر کسی که روبروی شما نشسته) درباره فرایند کلی مصاحبه بپرسید. مثلا این که قرار است چند دقیقه صحبت کنید؟ آیا مصاحبه دوم و سومی هم در کار است؟ سرفصل‌های این مصاحبه چه چیزهایی خواهند بود و… بعد از این که چند دقیقه ابتدایی را پشت سر گذاشتید، اضطرابتان خیلی خیلی کمتر خواهد شد و با تسلط بیشتری فرایند گفتگو را ادامه می‌دهید.
8 نکته مهم در هنگام مصاحبه
با رعایت این هشت نکته، می‌توانید مطمئن باشید که مصاحبه شما خوب پیش خواهد رفت.
- فضا را آنالیز کنید و مطابق با آن جلو بروید: در دقایق ابتدایی، خواهید فهمید که فضا چطور است. آیا مدیر و کارشناسان شوخ و سرحال هستند و دوست دارند جو سنگین را بشکنند؟ آیا فضا آن‌قدر رسمی است که حتی بلند خندیدن می‌تواند ذهنیت افراد حاضر در جلسه را به هم بزند؟ حسابی مراقب جو جلسه باشید و از آن به نفع خودتان استفاده کنید.
- قبل از پاسخ دادن به سوالات مصاحبه‌کننده، حتما فکر کنید: حتی اگر بارها قبل از جلسه به پاسخ این سوال‌ها فکر کرده‌اید، چند ثانیه فکر کنید، ذهنتان را مرتب کنید و بهترین پاسخ ممکن را به یاد بیاورید و شمرده آن را بگویید.
- صادق باشید: چگونه مصاحبه کنیم وقتی هیچ ایده‌ای درباره مسائل فنی که مطرح می‌شوند نداریم؟ بهتر است مهارت‌ها و توانایی‌هایتان را بیشتر از چیزی که هستند جلوه ندهید. صادق نبودن در ادامه کار به شدت به ضرر شما خواهد بود.
- یک لباس مناسب و آراسته اما راحت بپوشید: مهم است که در مصاحبه راحت بنشینید و بتوانید در صورت لزوم حتی جابجا شوید. لباسی که خیلی کوتاه، خیلی بلند یا خیلی تنگ است تمرکز شما را از روند مصاحبه دور خواهد کرد.
- اسم کامل مصاحبه‌کننده را بدانید: این کار علاوه بر این که شما را بر فضا مسلط می‌کند، به شخص روبرویتان این حس را می‌دهد که آگاه و با اطلاعات کامل وارد جلسه شده‌اید.
- نمونه کارهایتان را آماده داشته باشید: اگر لازم است که کارهایتان در یک پورتفولیو مشاهده شوند، لینک آن را آماده کنید. اگر چاپی هستند، آن‌ها را به صورت فیزیکی ببرید. خلاصه مهم است که آماده ارائه جنس کارتان به مصاحبه‌کننده باشید.
- قلم و کاغذ داشته باشید: یا آی‌پد، یا تبلت یا هر ابزار دیگری که به شما اجازه یادداشت برداشتن می‌دهد. یادداشت کردن روی گوشی جلوه جالبی ندارد، از طرفی به احتمال زیاد موقعیتی پیش خواهد آمد که لازم است چیزی را بنویسید.
- صریح باشید، اما بی‌ادب نه: درمورد شرایط درخواستی‌تان (مثلا حقوق یا ساعات کاری)، کاملا واضح صحبت کنید و هیچ چیز را به قضا و قدر نسپارید. با صحبت واضح، می‌توانید در همان مصاحبه اول تصمیم بگیرید که در سازمان ماندنی هستید یا نه.
نکات مهم قبل از مصاحبه
مهم است که قبل از مصاحبه هم حتما این به این چند مورد فکر کنید و از پیش، برایشان آماده باشید:
- مسیر رفتنتان به جلسه مصاحبه: چگونه مصاحبه کنیم وقتی در شهر شلوغی زندگی می‌کنیم که رسیدن به هر مقصدی در آن یعنی ترافیک احتمالی؟ یکی دو روز قبل از رفتن به مصاحبه‌تان، مسیر را چک و ترافیک را پیش‌بینی کنید. اگر می‌خواهید با حمل و نقل عمومی به مکان مصاحبه برسید هم زمان را محاسبه کنید تا سر وقت برسید.
- درمورد کمپانی تحقیق کنید: برای این که در جلسه مصاحبه مسلط‌تر باشید، حتما درمورد سازمان، شرایطش و حتی مدیریت سرچ کنید و نکات مفید را به یاد بسپارید.
- هدفتان را مشخص کنید: بد نیست بدانید که دقیقا چرا می‌خواهید این موقعیت شغلی را به دست بیاورید. حتی ممکن است مصاحبه‌کننده این را از شما بپرسد، اما حتی اگر این سوال را نکند دانستن جوابش به شما کمک زیادی می‌کند.
- سوالاتتان را مشخص (و ترجیحا یادداشت) کنید: هر سوالی که می‌خواهید بپرسید را یک جا یادداشت کنید تا یادتان نرود، و البته برای سناریوهای مختلف پاسخ هم آماده باشید.
- تمرین کنید: با اعضای خانواده یا دوستی که در جریانِ فضای کار است، یک مصاحبه تمرینی برگزار کنید. این دور آزمایشی می‌تواند شما را برای موقعیت‌های واقعی در مصاحبه آماده کند.
بعد از مصاحبه چه کارهایی را بکنیم؟
وقتی به این فکر می‌کنید که اصلا چگونه مصاحبه کنیم، باید به یاد داشته باشید که تاثیرات شما در جلسه مصاحبه، تنها به آن نیم ساعت (یا یک ساعت) محدود نمی‌شود. این‌ها، اقداماتی هستند که باید «بعد از جلسه مصاحبه» انجام بدهید تا همه چیز را تکمیل کنید:
- اطلاعات تماس را بگیرید و پیگیر نتیجه باشید: البته مودبانه و همراه با صبر. بعد از مصاحبه، باید از مدیران و کارشناسان بخواهید که قدم‌های بعدی را به شما بگویند. این کار را می‌توانید از طریق یک ایمیل کوتاه و دوستانه، یا سوال کوتاهی در انتهای خود جلسه بپرسید. مثلا به جای این که «بعد از این باید چه کار کنم؟»، بپرسید «فکر می‌کنید برای تصمیم نهایی چند روز زمان نیاز داشته باشید؟».
- از زمانی که در اختیارتان گذاشته شده تشکر کنید: از طریق مسیر ارتباطی که داشتید، یک یادداشت (کوتاه) تشکر بفرستید و از این که زمان گذاشتند و به شما گوش دادند، تشکر کنید. این کار کوچک اما مهربانانه، بر ذهنیت استخدام‌کننده تاثیر خواهد گذاشت.
- شبکه‌های اجتماعی سازمان را دنبال کنید: بعد از جلسه مصاحبه، در شبکه‌های اجتماعی سازمان را پیدا و فالو کنید. این کار علاوه بر این که اشتیاق شما را به همکاری نشان می‌دهد، باعث می‌شود ایده بهتری درباره فضای حضور در شرکت داشته باشید.
انواع روش‌های مصاحبه
همه مصاحبه‌ها یک هدف را دنبال می‌کنند، این که شما و توانایی‌هایتان را بسنجند و بعد، درمورد همکاری تصمیم نهایی را بگیرند. با این حال، روش‌های مصاحبه گوناگون‌اند. چگونه موقعیت را بسنجیم و چگونه مصاحبه کنیم که بهترین نتیجه را بگیریم؟ قدم اول، دانستن این است که دقیقا در چه نوع مصاحبه‌ای هستید. این‌ها، انواع مختلف مصاحبه شغلی‌اند:
- مصاحبه سنتی یا یک به یک: در این گونه مصاحبه‌ها شما به عنوان کاندیدای موقعیت شغلی، رو در روی یک نفر دیگر می‌نشینید و صحبت می‌کنید.
- مصاحبه گروهی: چند نفر به صورت همزمان برای یک یا چند موقعیت شغلی، مصاحبه می‌شوند. این شکل جلسات به کارفرما کمک می‌کنند که عملکرد هر کاندیدا را در قالب یک تیم هم ببیند.
- مصاحبه پنلی: یک گروه (متشکل از چند متخصص شرکت) با یک نفر برای گرفتن شغل مصاحبه می‌کنند و توانایی‌های مختلف او را می‌سنجند.
- مصاحبه آنلاین: در سالهای اخیر این شکل مصاحبه رواج زیادی پیدا کرده است. راه ارتباطی مصاحبه‌کننده و مصاحبه‌شونده، یک پلتفرم تماس آنلاین خواهد بود و همه ارتباطات در قالب آن انجام می‌شوند.
- مصاحبه رستورانی: در ایران، کمتر شرکتی این کار را می‌کند اما برای شرکت‌های خارج از کشور نسبتا معمول است. مدیر منابع انسانی، استاد دانشگاه یا مدیر شرکت یک قرار غذایی (معمولا نهار) با کاندیدا یا دانشجو می‌گذارد و درمورد موقعیت شغلی صحبت می‌کند. این شکل مصاحبه، کمی غیررسمی است.
- مصاحبه فنی: در بسیاری از شرکت‌ها بعد از مصاحبه اولیه، باید در یک مصاحبه فنی (که شکل آزمون دارد) هم شرکت کنید. در چنین مصاحبه‌هایی یک تسک معمولِ آن موقعیت شغلی به شما داده می‌شود تا انجام بدهید.
تاکتیک‌های تاثیرگذار مصاحبه
با استفاده از این چند تاکتیک، می‌توانید مصاحبه موفق‌تری داشته باشید:
- تاکید بر نقاط قوت: چه در حوزه مهارت نرم و چه مهارت‌های سخت تخصصی، حتما بر توانایی‌های متمایزتان تاکید کنید. مثلا پاسخ یک سوال را به زبان تخصصی بدهید یا مثالی از یک حل مسئله در گذشته بیان کنید.
- اهمیت به دغدغه‌های طرف مقابل: دقیق و صبورانه دغدغه‌ها و نگرانی‌های مدیریت را بشنوید و یادداشت کنید. منابع انسانی و مدیران باید بدانند که شما فقط شنونده نیستید.
- استفاده از پنج دقیقه طلایی: بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند که مدیران، در 5 دقیقه اول مصاحبه تصمیمشان را می‌گیرند و بقیه زمان را صرف تایید این تصمیم می‌کنند. در پنج دقیقه اول، به صورت فشرده اما تاثیرگذار خود و توانایی‌تان را معرفی کنید.
چند نکته مهم برای مصاحبه آنلاین
در فضای آنلاین چطور مصاحبه کنیم؟ واقعیت این است که یک مصاحبه غیرحضوری، درست به اندازه یک مصاحبه حضوری مهم است، اما می‌تواند از خیلی جهات راحت‌تر باشد. مثلا این که شما در آرامش خانه خودتان مصاحبه می‌کنید و می‌توانید همزمان با مصاحبه، به رزومه و ایمیلتان دسترسی داشته باشید، لینک رد و بدل کنید و… اگر تا به حال همه جلساتمان حضوری بوده و نمی‌دانیم چگونه مصاحبه کنیم، این چند نکته برای مصاحبه آنلاین، کارمان را راحت‌تر خواهند کرد:
- لباس مناسبی بپوشید: درست است که به صورت حضوری پیش مصاحبه‌کنندگان نمیروید، اما به هر حال این یک موقعیت کاری و رسمی است و باید به همین شکل با آن برخورد کرد. لباسی انتخاب کنید که در آن راحتید، اما لباس غیررسمی خانگی هم محسوب نمی‌شود.
- از ثبات اینترنت خود مطمئن شوید: همیشه نمی‌شود صد در صد تضمین کرد که اینترنت پایدار است، اما می‌توانید از سمت خودتان مشکلات را حل کنید. دقایقی قبل از مصاحبه وارد پلتفرم شوید، صدا و تصویر را چک کنید و جایی از خانه بنشینید که در آن معمولا اینترنت پرسرعت‌تر است.
- دقیق و کامل گوش بدهید: معمولا وقتی تنها در یک اتاق نشسته‌اید و طرف مقابل به صورت فیزیکی پیشتان نیست، ممکن است پرش حواس داشته باشید و تمرکزتان را از دست بدهید. برای جلوگیری از این موضوع، یک دفترچه یادداشت داشته باشید و نکات مهم را بنویسید.
20 سوال مهم که حتما باید در مصاحبه بپرسیم
بخش مهمی از این که چگونه مصاحبه کنیم، وابسته است به سوالاتی که می‌پرسیم. این چند سوال را در هنگام مصاحبه (البته بسته به موقعیت) بپرسید:
- مسئولیت‌های این موقعیت شغلی چه چیزهایی هستند؟
- یک کاندیدای ایدئال برای چنین موقعیتی، دقیقا چه ویژگیهایی دارد؟
- می‌توانید یک روز عادی کاری را برای من توصیف کنید؟
- در صورت استخدام شدن، باید به چه فردی گزارش کار بدهم؟
- بزرگ‌ترین چالش‌های سازمان در حال حاضر چه چیزهایی هستند؟
- نقش من در رفع این چالش‌ها دقیقا چیست؟
- آیا سازمان از آموزش و یادگیری در حین کار هم استقبال می‌کند؟
- مدل مدیریتی سازمان چیست؟
- ارزش‌ها و رفتارهای ویژه‌ای که در یک کارمند به دنبالشان هستید، چه چیزهایی هستند؟
- موفقیت و پیشرفت در سازمان شما، با چه معیارهایی سنجیده می‌شوند؟
- فرهنگ سازمان را به زبان ساده چطور توصیف می‌کنید؟
- بزرگ‌ترین چالش‌هایی که ممکن است با آن مواجه شوم، چه چیزهایی هستند؟
- آیا در شش ماه یا یک سال آینده، موقعیت شغلی من تغییر خاصی خواهد کرد؟
- آیا ساختار تیم‌ها در شش ماه یا یک سال آینده عوض خواهند شد؟
- در جلسات آینده قرار است چگونه مصاحبه کنیم؟
- تغییرات شرکت در سالهای اخیر چه چیزهایی بوده‌اند؟
- فرایند استخدام در شرکت شما چه مراحلی دارد؟
- دلیل بیشتر استعفاها در سازمان شما چیست؟
- قوانین پاداش در سازمان شما چه چیزهایی هستند؟
- نزدیکترین همکار من چه کسی خواهد بود؟
