احتمالا شما هم سازمان‌هایی را دیده‌اید که به عنوان ضمانت از کارمندان یا کارگران خودشان سفته می‌گیرند. حتی ممکن است به صورت مستقیم با قانون گرفتن سفته از کارمند مواجه شده باشید. بسیاری از کارمندها وقتی که برای استخدام شدن سفته امضا می‌کنند و حتی بعد از آن دقیقا نمی‌دانند که چرا این کار را کرده‌اند. با این که بیشتر سفته‌هایی که سازمان از کارمندان میگیرد تا آخرین روز کاری‌شان به دردی نمیخورند، اما قانون اخذ سفته از پرسنل ممکن است گاهی شما را وارد چالش‌های قانونی کند و از نظر مالی و روانی به شما ضربه بزند. بد نیست بدانید ک سفته در ذات خود یک نوع ضمانت است و معمولا کاربردی ندارد تا زمانی که آن ضمانت به شکلی شکسته شده یا مورد تهدید قرار بگیرد. در این مطلب می‌خواهیم چم و خم سفته‌های دریافتی در هنگام استخدام را بشناسیم و این مفهوم را به عنوان یک قانون سازمانی بررسی کنیم. همچنین به شما یاد می‌دهیم که در صورت لزوم امضای سفته، در متن آن به دنبال چه نکاتی بگردید. اگر در ابتدای مسیر استخدام شدن هستید، برایتان سوال پیش آمده که قانون اخذ سفته از پرسنل ضمانت اجرایی دارد یا نه، یا به صورت کلی می‌خواهید درمورد قانون سفته ضمانت حسن انجام کار اطلاعات به دست بیاورید، حتما این مطلب را تا انتها بخوانید.
می‌توانید با مراجعه به بخش مشاوره حقوقی در اپلیکیشن کارمنتو با مشاورین و متخصصان این حوزه در ارتباط باشید.
گرفتن چک و سفته از کارمند قانونی است؟
این مسئله برای خیلی‌ها پیش آمده: سازمان یا شرکتی را پیدا کرده‌اند که به حوزه کاری‌اش علاقه دارند و میخواهند در آن استخدام شوند. بعد از مصاحبه شغلی، همه چیز خوب پیش می‌رود اما وقت استخدام، سفته‌ای چند برابر حقوق از شما طلب می‌کنند. این‌جاست که برای هر کارمندی سوال می‌شود که به چه قیمتی استخدام می‌شود؟ اگر روزی در آینده این سفته به اجرا دربیاید باید چه کار کند؟ به عنوان حرف اول، بیایید بررسی کنیم که قانون اخذ سفته از پرسنل اجرایی است و آیا اصلا سفته گرفتن وجه قانونی دارد یا نه؟
در متن قانون کار، هیچ اشاره‌ای به سفته نشده است و هیچ‌کجای متن قانون، اسمی از سفته به عنوان حسن انجام کار نیامده است. بنابراین می‌توانیم بگوییم که شاید قانون سفته ضمانت حسن انجام کار باشد، که یک مسئله درون‌سازمانی است. این ضمانتنامهها در قالب چک یا سفته، در دعاوی قانونی بین کارگر و کارفرما ممکن است کاملا بلااستفاده باشند، مگر این‌که خود قرارداد طوری تنظیم شده باشد که به آن وجاهت قانونی بدهد. با این حساب، چرا کارفرما از کارگرانشان سفته می‌گیرند؟
قانون گرفتن سفته از کارمند در چه مواردی کاربرد دارد؟
قانون اخذ سفته از پرسنل چه مواقعی کاربرد دارد؟ چرا کارفرماها در بسیاری از شهرهای مختلف مبالغ مختلفی را از کارمند به عنوان ضمانت گرو می‌گیرند؟ علت این مسئله، اغلب جبران خسارت است. چند مورد از دلایل جبران خسارت با استفاده از سفته را بخوانیم:
تضمین اقتصادی: بسیاری از کارفرما دلیل اجرای قانون گرفتن سفته از کارمند را شرایط اقتصادی کشور می‌دانند. آنها میگویند که اگر کارگر در طول مدت کارش، اقدامی انجام بدهد که به سازمان یا وسایل و لوازم گران‌قیمت آن ضربه بخورد، باید چیزی وجود داشته باشد که خسارت مالی را جبران کند. چون در این وضعیت اقتصادی و گرانی قیمت‌ها ممکن است هرکسی نتواند خسارت را جبران کند.
تضمین برای حسن انجام کار: یکی از دیگر کاربردهای قانون اخذ سفته از پرسنل، ضمانت برای حُسن انجام کار است. این یعنی شما با امضا کردن یک سفته قابل وصول با مبلغی قابل توجه، ضمانتی مالی و واقعی می‌دهید که کار خودتان را به بهترین شکل انجام بدهید. از کار غیبت نکنید، به شرکت ضرر نزنید و…
تضمین اجرای قرارداد محرمانگی: قرارداد محرمانگی در بسیاری از شرکت‌ها اهمیتی حیاتی دارد، مثلا شرکتهایی که اطلاعات مهم و سِری دارند. اطلاعاتی که درز کردنشان به بیرون ممکن است به قیمت فروپاشی شرکت تمام شود. آژانس‌های تبلیغاتی، شرکتهای فعال در حوزه اطلاعات و ارتباطات، شرکتهای تحلیلگر داده و… از جمله این سازمان‌ها هستند. قانون اخذ سفته از پرسنل به کمک این شرکت‌ها میآید تا به صورت مالی از کارمندانشان ضمانت بگیرند که اطلاعات شرکت را سهوا یا عمدا جای دیگری فاش نخواهند کرد.
تضمین قرارداد کار: بعضی از سفته‌ها از کارگر یا کارمند گرفته می‌شوند که زودتر از موعد قرارداد کاری خود را نشکنند و سازمان را ترک نکنند. مثلا اگر قرارداد شما یک ساله است، نمی‌توانید پیش از اتمام آن شرکت را ترک کنید و سر کار نروید. اگر این کار را (که خلاف قرارداد است) انجام بدهید، کارفرما می‌تواند سفته را در دعوی حقوقی علیه شما به کار برود و ممکن است مجبور شوید مبلغ آن را بپردازید.
در هنگام دادن سفته باید به چه نکاتی توجه کنیم؟
قانون گرفتن سفته از کارمند شاید به نفع کارفرما باشد و بتواند برایش ضمانت و آرامش خیال به همراه داشته باشد، اما برای کارگر همیشه مثبت نیست. وقتی سفته‌ای به ارزش چند برابر حقوقتان امضا می‌کنید یعنی در عمل به دادن آن متعهد هستید (حتی بعضی از سازمان‌ها اقدام به گرفتن سفته سفید امضا از کارگر می‌کنند). در چنین موقعیتی باید با آگاهی کامل امضایتان را پای آن برگه بزنید یا در صورتی که شرایط به شدت به ضرر شما بود، بی‌خیال کار در آن سازمان خاص شوید. شناختن قانون اخذ سفته از پرسنل کار شما را در مراحل بعدی راحت میکند. در هنگام دادن سفته حتما به این چند نکته توجه کنید:
وجود مبلغ دقیق به عدد و حروف: چک کنید که رقم سفته حتما دقیقا مشخص باشد. چون اگر اینطور نباشد، کارفرما حق پیدا میکند حداکثر میزان اسمی سفته را از شما دریافت کند.
ارائه کپی: کارفرما باید حتما یک کپی از سفته را به شما بدهد (درست مانند قرارداد کار) و این حق شماست. اگر خبری از کپی سفته نیست، حتما آن را مطالبه کنید.
حسن انجام کار بدون تاریخ: قانون گرفتن سفته از کارمند درمورد سفته‌های حسن انجام کار، معمولا می‌گوید که در این نوع سفته‌ها نباید تاریخ وجود داشته باشد، و به جای تاریخ «ضمانت حسن انجام کار» نوشته شود. اگر کارفرما در سفته حسن انجام کار تاریخ نوشته، حتما درمورد آن سوال کنید.
مشخص بودن شرایط ضمانت: وقتی کارفرما برای یک نوع ضمانت (که در بالا انواعش را نوشتیم) از شما سفته میگیرد، باید شرایط آن را دقیقا مشخص کند. از کارفرما سوال کنید که در چه صورت ضمانت شکسته می‌شود (با جزئیات) و تمام آن را یادداشت کنید و در صورت امکان به امضای او هم برسانید.
قانون اخذ سفته از پرسنل برای کارفرمایان
اگر کارفرما هستید و می‌خواهید برای ضمانت حسن انجام کار از کارگر خود سفته بگیرید، باید در نوشتن آن دقت کنید که حقوق هیچ کدام از طرفین ضایع نشود. همان‌طور که گفتیم، به هیچ عنوان در قسمت تاریخ چیزی به جز این عبارت ننویسید «سفته بابت حسن انجام کار».
می‌توانید در ادامه این بخش یا زیر آن، شماره و تاریخ قرارداد کارگر را بیاورید.
یکی از قسمت‌های مهم قانون گرفتن سفته از کارمند این است که مشخص شود سفته برای چه کسی صادر شده، پس حتما در آن اسم دریافت‌کننده را قید کنید و در وجه حامل صادرش نکنید. اگر پیش از نوشتن سفته قرارداد را آماده کردهاید، شماره سفته را به آن اضافه کنید و سپس به امضای کارگر برسانید. همچنین مهم است که برای جلوگیری از تضییع حقوق کارگرتان، در قرارداد ذکر کنید که تحت چه شرایطی سفته را به اجرا خواهید گذاشت.
نحوه پس گرفتن سفته و یا چک از کارفرما
قانون گرفتن سفته از کارمند، جای شکایت برای کارگر و کارفرما دارد. قانون پس گرفتن یا آن‌طور که به صورت قانونی گفته می‌شود «استرداد سفته» شرایط و مراحل خاصی دارد که در این قسمت برایتان می‌نویسیم. معمولا پس از اتمام قرارداد و رفتن کارمند از آن شرکت یا واحد، کارفرما سفته را به او تحویل می‌دهد یا به شکلی از بین میبرد. اما اگر حاضر به پس دادن نشد، شما به عنوان کارگر حق دارید که اقدام قانونی کنید. ابتدا باید با ارسال اظهارنامه قانونی (از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی) اعلام کنید که همکاری شما پایان یافته و درخواست کنید که کارفرما سفته را (با اعلام شماره) به شما پس بدهد. بعد از این، اگر موفق نشدید باید دادخواست استرداد بدهید و البته شواهد و مدارکی را ارائه کنید: رسید سفته، شاهدان و ناظران و… بعد دادسرا به شما دستور الزام کارفرما به استرداد سفته را می‌دهد و از شرکت یا سازمان شما می‌خواهد که سفته را تحویل بدهد.
و در پایان
دادن یا گرفتن سفته، یک امر قانونی است و هر امر قانونی شما را در معرض یک وظیفه و حتی عواقب مختلف قرار می‌دهد. قانون اخذ سفته از پرسنل پیچیدگی‌های زیادی دارد. اگر می‌خواهید سفته‌ای امضا کنید که کمترین میزان دردسر را برایتان دارد و شما را راهی دادگاه و شکایت از کارفرما نکند، حتما باید مشاوره قانونی بگیرید. کارمنتو پلتفرمی است که در آن مشاوران و کارشناسان متخصص در زمینه‌های مختلف حضور دارند تا به سوالهای شما پاسخ بدهند. مشاوره در کارمنتو کاملا آنلاین است و در هر شهری که ساکن باشید، می‌توانید در زمانی بسیار کم به یک مشاور متخصص وصل شوید و پاسخ سوال‌هایتان را بگیرید، قانون گرفتن سفته از کارمند را با جزئیات بشناسید یا شیوه تنظیم سفته را از صفر تا صد بیاموزید.
