مباحث حقوقی بسیار گسترده و پیچیده است و ورود به این وادی، کار دشواری به نظر می‌رسد. یکی از این مباحث، فروش مال غیر است. در نگاه اول تعریف آن ساده به نظر می‌رسد؛ اما این مفهوم، در تعریف حقوقی به چه معناست؟ در این مقاله سعی داریم ضمن تعریف این مفهوم، به بیان انواع آن، جرم بودن یا نبودن و مجازات آن بپردازیم.
می‌توانید با مراجعه به بخش مشاوره حقوقی در اپلیکیشن کارمنتو با مشاورین و متخصصان این حوزه در ارتباط باشید.
فروش مال غیر چیست؟
به انتقال اموال یک شخص، بدون اطلاع و اجازه او، فروش مال غیر گفته می‌شود. فرد مرتکب، خود را مالک اموال دیگران نشان داده و با نیت کلاهبرداری از مالک، خریدار را فریب می‌دهد و اقدام به فروش اموال می‌کند. این کار از نظر قانون جرم شناخته شده و شامل مجازات می‌شود.
ارکان تحقق جرم فروش مال غیر
سه رکن در تحقق جرم فروش مال غیر وجود دارد.
رکن قانونی
ماده ۲ قانون مجازات اسلامی، به قانونی بودن جرم و مجازات‌ها اشاره دارد؛ یعنی تا زمانی که قانون‌گذار، یک عمل را جرم تلقی نکند، مجازات شامل آن عمل نمی‌شود. فروش یا انتقال مال غیر، جرم محسوب شده و مجازات کلاهبرداری، شامل حال آن می‌گردد.
رکن معنوی
داشتن نیت و عمدی بودن انتقال مال غیر، از عناصر روانی جرم است. یعنی شخص با داشتن نیت، اقدام به فروش مال غیر کند. اگر اقدام او عمدی نباشد و سهوا اقدام به فروش کرده باشد، مجازات نمی‌شود.
رکن مادی
در فروش مال غیر، نیازی به حضور مالک اصلی در صحنه جرم نیست تا جرم اتفاق بیفتد. کافی است مجرم، خودش را جای مالک اصلی معرفی بکند و مال را بفروشد، آنگاه، جرم واقع می‌شود. از این رفتار مجرمانه و قولنامه‌ای که برای فروش مال تنظیم می‌شود، به عنوان ارکان مادی فروش مال غیر، یاد می‌شود.
اشخاص معامل یا متعامل در تحقق جرم فروش مال غیر
در فروش مال غیر، سه نفر دخیل هستند.
انتقال‌دهنده
شخص مرتکب که با علم به تعلق مال به دیگری، بدون کسب رضایت از او اقدام به فروش مال کرده است.
انتقال‌گیرنده
شخص خریدار که نسبت به عدم تعلق مال به انتقال‌دهنده آگاه بوده و اقدام به خرید مال کرده است.
مالک
صاحب مال که باید طی ده روز انتقال گیرنده را آگاه کند و گرنه خود نیز معاون جرم شناخته می‌شود.
مجازات فروش مال غیر
کسی که اقدام به فروش مال غیر کند، کلاهبردار محسوب شده و شامل مجازات کلاهبرداری می شود. این مجازات، شامل یک تا هفت سال حبس، پرداخت جزای نقدی برابر با ارزش مال و برگرداندن مال به صاحب آن است. به علت عمومی بودن جرم، حتی در صورت رضایت شاکی، مرتکب تحت پیگیری قانونی قرار خواهد گرفت. رضایت شاکی، فقط باعث تخفیف در مجازات خواهد شد. دو حالت از انواع مجازات وابسته به شرایط ارتکاب جرم از قرار زیر است:
- اگر مجرم، از کارکنان دولت باشد، به صورت مادام‌العمر از اشتغال به مشاغل دولتی محروم می‌شود.
- اگر انتقال گیرنده، نسبت به عدم مالکیت انتقال دهنده، آگاهی داشته باشد نیز مجرم شناخته می‌شود.
مراحل شکایت از مجرم
مراحل شکایت از مجرم به شرح زیر است:
در مرحله اول، باید مدارکی مانند سند مالکیت یا مبایعه نامه تهیه شود تا مشخص شود مال فروخته شده متعلق به مالک است.
در مرحله بعد، باید شواهد و مدارکی که نشان از انتقال مال می‌دهد جمع‌آوری شود و پس از آن اقدام به شکایت علیه انتقال دهنده صورت بگیرد. اگر مالی که به فروش رسیده، غیر منقول باشد، باید شکایت در دادگاهی صورت بگیرد که مال در آنجا قرار دارد. اما اگر مال منقول باشد، باید در محلی که شخص فروشنده سکونت دارد، شکایت انجام شود. (اموال منقول، اموالی هستند که قابل انتقال هستند و اموال غیر منقول مانند خانه و زمین، غیر قابل انتقال هستند).
پس از آن، با حضور شاکی در دفتر خدمات قضایی و پرداخت هزینه دادرسی، طرح شکایت انجام می‌شود. این دفتر، پرونده را به دادگاه ارجاع می‌دهد. در دادگاه نیز پرونده به یکی از شعب ارسال می گردد و پس از آن، تاریخ رسیدگی به پرونده مشخص می‌شود. این تاریخ از طریق پیامک به شاکی اعلام می‌گردد. او باید در زمان تعیین شده در دادگاه حضور پیدا کند و با ارائه مدارک، به دفاع از اظهارات خود بپردازد.
دفاع در برابر اتهام فروش مال غیر
شاکی و متهم هردو به دفاعیات خود می‌پردازند. شاکی با ارائه مدارک باید اثبات کند که مال، متعلق به او بوده و بدون اجازه وی انتقال اموال صورت گرفته است. متهم نیز باید اثبات کند که یا فروش، بدون اجازه انجام نشده است یا مدارک فرد شاکی جعلی است و مال، متعلق به خودش است و یا دلایلی را به دادگاه ارائه کند که اتهام وارده رد شود.
فروش مال غیر خودرو
خودرو در دسته اموال منقول قرار می‌گیرد. در این اموال، انتقال مال، باعث آسیب رساندن به آن نمی‌شود. اگر خریدار از عدم مالکیت خودرو به فروشنده اطلاع داشته باشد، معاون جرم شناخته می‌شود. مالک خودرو، تا یک ماه پس از اطلاع از فروش خودرو توسط فرد دیگر، باید مالکیت خود را به اطلاع خریدار برساند. اگر این کار را انجام ندهد، او نیز در این جرم شریک است.
فروش مال غیر در اموال مشاع
به مالی که دارای چند مالک باشد، مال مشاع گفته می‌شود. فروش مال مشاع دو نوع است.
- شریک، بدون اجازه و اطلاع شرکا، به میزان سهم خود، اقدام به فروش مال کند. در این صورت جرم محسوب نمی‌شود.
- شریک، علاوه بر سهم خود، اقدام به فروش سهم شرکای خود کند. این عمل فروش مال غیر محسوب و جرم شناخته می‌شود.
تفاوت فروش مال غیر با معامله فضولی
در معامله فضولی، فروشنده، بدون اجازه مالک اقدام به فروش اموال او می‌کند؛ اما خود را مالک معرفی نمی‌کند و قصد او ضرر رساندن به مالک نیست؛ بلکه گاهی می‌خواهد به او سود برساند. این معامله غیر نافذ است و اگر مالک موافقت نماید نافذ می‌شود. (منظور از عقد غیر نافذ، عقد غیر صحیحی است که نبود شرایط صحت، به اندازه‌ای نیست که باعث ابطال آن گردد. با این حال وجود نقص در این عقد، باعث عدم صحت آن است). در این معامله عدم اجازه مالک، نقص است و اگر مالک اجازه دهد این معامله نافذ می‌گردد.
مزایای شکایت فروش مال غیر توسط وکیل
شخص شاکی می‌تواند از طریق وکیل اقدام به شکایت کند و این کار مزایایی دارد.
- نیازی نیست شاکی در دادگاه حاضر شود. حتی در صورت رضایت، این کار توسط وکیل انجام می گردد.
- مدت زمان تایید جرم کمتر می‌شود.
- اگر فروش اموال توسط دلال صورت گرفته باشد، وکیل می‌تواند سایر اموال او را توقیف کند.
- توانایی وکیل، برای جبران ضرر موکل خود و محکومیت متهم بیشتر است.
کارمنتو راهگشای دعاوی فروش مال غیر
در این مقاله به بررسی فروش مال غیر پرداختیم. در هنگام مواجهه با چنین مسائلی مشورت با یک مشاور تخصصی باعث آسان‌تر شدن روند امور و عدم اشتباه در این زمینه‌ها خواهد بود. کارمنتو، اولین اپلیکیشن تخصصی در حوزه مشاوره کسب و کار، آماده پاسخگویی به سولات شما، در زمینه‌های مختلف فروش مال غیر است. مشاوران خبره این مجموعه، به صورت آنلاین و تلفنی به سوالات شما در حوزه‌های مختلف کاری پاسخ می‌گویند. شما می‌توانید بدون نگرانی حل مسائل خود را از کارمنتو بخواهید.
