عدم حضور در دادگاه حقوقی، یکی از مسائلی است که ممکن است افراد با آن سرو کار داشته باشند. هنگامی که یک دادخواست به دادگاه ارائه می‌شود، زمان حضور طرفین در جلسه مشخص می‌گردد. بر این اساس لازم است خواهان و خوانده در مهلت مقرر در دادگاه حاضر شده و به دفاع از اظهارات خود بپردازند؛ اما ممکن است شرایطی ایجاد شود که طرفین نتوانند در دادگاه حضور یابند؛ در این صورت تکلیف صدور رای چگونه خواهد بود و عدم حضور چه عواقبی را در بر خواهد داشت؟ در این مقاله به بررسی عواقب حضور نیافتن در دادگاه می‌پردازیم.
آیا حضور در دادگاه حقوقی اجباری است؟
یکی از سوالاتی که ممکن است برای افراد در مواجهه با پرونده‌های حقوقی مطرح شود، لزوم حضور طرفین دعوا در دادگاه است. بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی، پس از ارائه دادخواست به دادگاه حقوقی، زمان رسیدگی آن در قالب ابلاغیه به طرفین دعوا اعلام می‌گردد. ممکن است در این ابلاغیه زمان و مکان حضور ذکر شده باشد که به آن احضاریه گفته می‌شود. بنابراین هریک از طرفین باید در دادگاه حاضر شوند و با ارائه اسناد و مدارک به دفاع از خود بپردازند. عدم حضور طرفین ممکن است تاثیرات حقوقی مهمی مانند صدور حکم غیابی داشته باشد؛ لذا حضور دو طرف دعوا در دادگاه اجباری است. البته افراد می‌توانند به جای خود وکیلی تعیین کرده و به جلسه دادگاه بفرستند یا با ارسال لایحه دفاعی شرایط عدم حضور را برای خود فراهم آورند.
شرایط عدم حضور در دادگاه حقوقی
طرفین دعوا می‌توانند اقدام به تعیین وکیل برای حضور در جلسه دادگاه نمایند؛ در این صورت به حضور خودشان در دادگاه نیازی نیست؛ جز در مواردی خاص مانند سوگند در دادگاه. شرط دیگر عدم حضور در دادگاه، تنظیم لایحه و تقدیم به دادگاه است که به وسیله آن طرفین می‌توانند توضیحات خود را به صورت مکتوب به دادگاه ارائه دهند. در این صورت دادگاه به استناد دفاعیات وکیل یا لایحه تقدیمی را را صادر کند؛ این رای غیابی نبوده و رای حضوری محسوب می‌شود.
علاوه‌بر این دو مورد، ممکن است طرفین برای عدم حضور در جلسه دادگاه حقوقی عذر موجهی داشته باشند که می‌توانند در دادگاه حاضر نشوند که در ادامه مقاله به آن می‌پردازیم.
عذر موجه عدم حضور در دادگاه حقوقی
اگر طرفین دعوا یا وکیل آن‌ها عذر موجهی داشته باشند، می‌توانند با ارائه لایحه عدم حضور دادگاه خواستار تجدید جلسه دادرسی شوند. اگر این شرایط از نظر دادگاه موجه باشد، به این درخواست رسیدگی خواهد شد. ماده ۴۱ قانون آیین دادرسی مدنی، مواردی را با عنوان عذر موجه عدم حضور وکیل در دادگاه ذکر کرده است. این دلایل درباره خواهان و خوانده نیز صدق می‌کند و اگر هریک از طرفین نتوانند در دادگاه حاضر شوند، جلسه رسیدگی تمدید می‌شود. این دلایل به شرح زیر است:
- فوت یکی از بستگان نسبی یا سببی تا درجه دوم از طبقه اول طرفین یا وکیل آن‌ها (قرابت نسبی به سه طبقه تقسیم می‌شود که هر طبقه نیز درجاتی دارد. طبقه اول پدر، مادر، فرزندان و نوه‌ها هستند و در طبقه دوم اجداد، خواهر، برادر و فرزندان آن‌ها قرار می‌گیرند. درجه اول از طبقه دوم شامل اجداد و برادر و خواهر است و فرزندان آن‌ها در درجه دوم قرار خواهند گرفت)
- بیماری هریک از طرفین یا وکیل به صورتی که حرکت کردن برای آن‌ها دشوار باشد.
- رخ دادن حوادثی مانند سیل، زلزله و هر رخدادی که خارج از اختیارات طرفین بوده است.
عدم حضور در دادگاه به دلیل کرونا
همان طور که اشاره کردیم، بیماری هرکدام از طرفین می‌توانند باعث عدم حضور آن‌ها در دادگاه شود. با توجه به شیوع ویروس کرونا از سال ۹۸ و خاص بودن و شدت واگیر آن، داشتن این بیماری، دلیل موجهی شناخته می‌شود و طرفین در صورت ابتلا به آن، نباید در دادگاه حاضر شوند.
آثار عدم حضور در دادگاه حقوقی
اگر طرفین دعوا، بدون رعایت هیچ کدام از شرایط عدم حضور و داشتن عذر موجه در دادگاه حاضر نشوند، حقوق آن‌ها تحت الشعاع قرار می‌گیرد. عدم حضور خوانده یا خواهان در دادگاه حقوقی، مانع صدور رای نیست و قاضی می‌تواند رای را به صورت غیابی صادر کند که ممکن است به ضرر آن‌ها تمام شود.
اگر خواهان در جلسه دادگاه حاضر نشود و نسبت به تعیین وکیل یا ارسال لایحه اقدامی نکند، ممکن است دادگاه، درخواست او را ابطال نماید و خواهان باید مجددا طرح دعوی کند.
همچنین عدم حضور شاهد در دادگاه حقوقی ممکن است منجر به جلب او شود. بر اساس ماده ۲۰۴ آیین دادرسی کیفری، «بازپرس به تشخیص خود یا با معرفی شاکی یا به تقاضای متهم و یا حسب اعلام مقامات ذی ربط، شخصی که حضور یا تحقیق از وی را برای روشن شدن موضوع ضروری تشخیص دهد، برابر مقررات احضار می‌کند».
تبصره ۱ این قانون بیان می‌کند: « در صورتی که شاهد یا مطلع برای عدم حضور خود عذر موجهی نداشته باشد جلب می شود. اما در صورتی که عذر موجهی داشته باشد و بازپرس آن عذر را بپذیرد، مجدداً احضار و در صورت عدم حضور جلب می شود.»
بر طبق تبصره ۲ نیز « درصورتی که دلیل پرونده منحصر به شهادت شهود و مطلعان نباشد، تحقیق از آنان می‌تواند به صورت الکترونیکی و با رعایت مقررات راجع به دادرسی الکترونیکی به عمل آید.»
عدم حضور در اولین جلسه دادگاه حقوقی
همان طور که پیش‌تر اشاره شد، عدم حضور طرفین عواقبی را به دنبال دارد. اگر طرفین نتوانند در دادگاه حاضر شوند، باید یا وکیل تعیین کرده یا برای تنظیم لایحه اقدام کنند و آن را در اولین جلسه دادگاه ارائه دهند. عدم حضور طرفین در اولین جلسه دادگاه حقوقی، ممکن است باعث صدور رای به ضرر آن‌ها شود.
کارمنتو، با شما در پرونده‌های حقوقی
هنگام طرح دعاوی حقوقی و تعیین جلسه دادگاه، حضور در جلسه، امری اجباری است. طرفین می‌توانند تحت شرایطی در جلسه دادگاه حاضر نشوند؛ اما در صورت عدم داشتن شرایط یا عذر موجه، حضور نیافتن در دادگاه امری غیر منطقی است و عواقبی را به دنبال خواهد داشت. در صورت مواجهه با اینگونه مسائل می‌توانید بدون نگرانی از کارمنتو کمک بگیرید. کارمنتو، پلتفرمی تخصصی مشاوره در مسائل حقوقی، دادگاهی، مالی و … است. مشاوران این مجموعه، به صورت ۲۴ ساعته آماده پاسخگویی به سوالات شما عزیزان هستند.
