شکواییه، در واقع همان شکایت نامه است که با استفاده از آن، از یک جرم شکایت می‌شود. طی شکواییه، از دادسرای تقاضای رسیدگی به جرم می‌شود. شکواییه با دادخواست تفاوت‌هایی نیز دارد. شکواییه در واقع اولین قدم در تشکیل یک پرونده کیفری است که افرادی که خود را قربانی یک جرم می‌دانند، آن را تنظیم نموده به مراجع قضایی می‌دهند. باید توجه داشت که شکواییه با دادخواست شباهت‌هایی دارد اما این دو در موارد و شرایط مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند. نوشتن شکواییه، شرایطی دارد که اولین شرط، این است که شاکی، به سن قانونی رسیده باشد. در غیر این صورت، ولی یا قیم او باید شکواییه را تنظیم و ثبت کند. شکواییه را می‌توان به دو صورت تنظیم کرد. می‌توان از برگه‌های فرم شکواییه که توسط قوه قضاییه تهیه و در دسترس افراد قرار می‌گیرند استفاده کرد. راه دوم، نوشتن و تنظیم آن توسط شاکی است. طبق ماده ۶۸ قانون آیین دادرسی کیفری، چهارچوب و اطلاعات خاصی باید هنگام تنظیم شکواییه ذکر شود که در ادامه در این مطلب آن‌ها را ذکر کرده‌ایم.
شکواییه چیست؟
هنگامی که شخصی، خود را قربانی و زیان دیده از یک جرم بداند، طبق قانون می‌تواند شکواییه تنظیم و به مراجع قضایی بفرستد. فرد تا زمانی که شکایت خود را ننویسد و آن را ثبت نکند، هیچگونه پیگیری برای احقاق حقوق او توسط مقامات قضایی انجام نمی‌شود. شکوائیه در واقع نوعی سند حقوقی است که آغاز اقامه یک دعوای کیفری است و توسط شاکی تهیه می‌شود. شکواییه در واقع یک فرم است که توسط قوه قضاییه تهیه و در اختیار افراد قرار داده می‌شود تا بتوانند شکایات خود را توسط این فرم ثبت کنند. در نهایت باید ذکر کنیم که دادخواهی در پرونده‌های کیفری، با تنظیم شکواییه توسط شاکی شروع می‌شود. طبق ماده ۶۸ قانون آیین دادرسی کیفری، شاکی، شخصا یا توسط وکیل خود می‌تواند شکایت کند.
شرایط ثبت شکواییه
برای تنظیم و ثبت شکواییه، یا همان شکایت نامه، فرد شاکی باید شرایطی را داشته باشد، که در مفاهیم قضایی، به آن داشتن اهلیت می‌گویند. زمانی که تعقیب یک جرم، تنها بسته به شکایت شخصی است که از وقوع جرم متضرر شده، فرد بزه دیده برای تنظیم شکایت، باید به سن قانونی ۱۸ سال رسیده باشد. در غیر این صورت، ولی یا قیم فرد شاکی باید شکایت نامه را تنظیم و ثبت کند.
مورد بعد، که از شرایط ثبت شکوائیه است، لزوم ثبت و رساندن آن به دست مقامات قضایی است. برخی جرایم تنها در صورتی قابل پیگیری که فرد زیان دیده از وقوع جرم، شکایت کند و جرم جنبه عمومی نداشته باشد. جرایمی مانند توهین، فحاشی، افترا و… از جمله این جرایم هستند که تنها با شکایت شاکی، قابل پیگیری هستند.
در جرایم عمومی و غیرقابل گذشت، تعقیب جرایم با اعلام و گزارش ضابطین دادگستری انجام می‌شود. ضابطین قوه قضاییه، همان ماموران نیروی انتظامی و در برخی موارد، نیروی مقاومت بسیج و سپاه پاسداران جمهوری اسلامی هستند.
چگونه باید شکواییه نوشت؟
در ماده ۶۸ قانون آیین دادرسی کیفری، یک چهارچوب کلی برای شکایت نامه و نحوه تنظیم آن ذکر شده است. در واقع تنظیم شکایت به دو صورت، در فرم شکواییه و یا در برگه معمولی انجام می‌شود. در برگه‌ای که به صورت فرم وجود دارد، شاکی باید کلیه اطلاعاتی که از او خواسته می‌شود را وارد کند. اما در برگه‌ای که به صورت معمولی است و به عنوان شکواییه نوشته می‌شود، اطلاعات که در ادامه ذکر می‌شوند، نوشتن‌شان، ضروری است.
- بخش اول : در این بخش، باید اطلاعات کامل و دقیق هویت شاکی و کسی که قصد شکایت از آن وجود دارد نوشته شود. هرگونه اطلاعاتی درباره‌ی مشتکی عنه، کمک کننده خواهد بود.
- نام و نام خانوادگی، نام پدر، شماره شناسنامه، شماره ملی
- شغل، میزان تحصیلات، وضعیت تاهل، تابعیت، مذهب، سن
- نشانی دقیق و در صورت امکان نشانی پیام نگار، شماره تلفن ثابت و همراه و کدپستی شاکی
- بخش دوم : در بخش دوم شکواییه، باید موضوع شکایت نوشته شود. باید توجه داشت که موضوع باید با دقت، صراحت و شفاف و بدون ایجاد ابهام نوشته شود و از توضیحات اضافی خودداری شود. در واقع باید در دقیق‌ترین و کوتاه‌ترین شکل ممکن، موضوع شکایت مطرح گردد.
- موضوع شکایت ، تاریخ و محل وقوع جرم
- ضرر و زیان وارده به مدعی و مورد مطالبه وی
- ادله وقوع جرم، اسامی، مشخصات و نشانی شهود و مطلعان در صورت امکان
- مشخصات و نشانی مشتکی عنه یا مظنون در صورت امکان
تفاوت شکواییه و دادخواست
شکواییه، شباهت زیادی با دادخواست دارد اما با هم متفاوت هستند و در مواقع متفاوتی نیز به کار گرفته می‌شوند. شباهت شکواییه و دادخواست در واقع این است که در هر دو، از دادگاه درخواستی می‌شود. اما تفاوت اصلی آن‌ها این است که دادخواست معمولا خطاب به دادگاه حقوقی، اما شکواییه خطاب به دادستان، نوشته می‌شود. در واقع، شکواییه برای شکایت از جرم استفاده می‌شود اما دادخواست برای دعوای حقوقی به کار گرفته می‌شود. دادخواست، به معنای دادخواهی کردن است و اصطلاحا، آغاز اقامه دعوا از سوی خواهان علیه است. دادخواست حتما به صورت فرم‌های چاپی تنظیم می‌شود. اما در امور کیفری، استفاده از فرم چاپی ضروری نیست و شکایت می‌تواند توسط شاکی روی یک کاغذ معمولی نوشته شود.
شاکی یا مدعی خصوصی
طبق ماده ۱۰ قانون آیین دادرسی کیفری، شاکی در واقع فرد زیان دیده‌ای است که درخواست رسیدگی و تعقیب کیفری مرتکب یا مرتکبان جرم را دارد. در واقع کسی که از وقوع بزه و جرمی، زیان ببیند، بزه دیده نامیده می‌شود. زمانی که بزه دیده، درخواست تعقیب مجرم را داشته باشد، شاکی نامیده می‌شود. زمانی که شاکی، زیانی که از وقوع جرم دیده را مطالبه کند، مدعی خصوصی نامیده می‌شود. به بیان دیگر اگر شاکی، درخواست جبران ضرر را داشته باشد، مدعی خصوصی نامیده می‌شود. لازم به ذکر است که شاکی، توانایی درخواست جبران هرگونه ضرر و زیان مادی و معنوی و حتی منافعی که ممکن الحصول ناشی از جرم را، مطالبه کند.
سخن پایانی
شکواییه، در واقع همان شکایت نامه است که توسط شاکی برای شکایت از زیانی که بواسطه وقوع جرم متحمل شده، تنظیم می‌شود. فردی که از جرم زیان دیده، در متن قانون، بزه دیده نامیده می‌شود. شخص بزه دیده‌ای که درخواست رسیدگی به جرم را دارد شاکی خوانده می‌شود. در نهایت، شخص شاکی که درخواست جبران ضرر دارد، مدعی خصوصی نامیده می‌شود. شکواییه را می‌توان به صورت فرم، پر کرد یا در یک برگه معمولی آن را نوشت. یکی از تفاوت‌های شکواییه با دادخواست، این است که شکواییه برای امور کیفری و دادخواست برای دعاوی حقوقی تنظیم می‌شوند. یکی از شرایط تنظیم شکواییه توسط شاکی، داشتن اهلیت است.
تنظیم شکواییه در کارمنتو
همانطور که پیش از این ذکر کردیم، از راه‌های مختلفی می‌توان شکواییه تنظیم کرد که البته هر کدام جزئیات خود را دارند. مجموعه کارمنتو، می‌تواند شما را در تنظیم شکواییه به ساده‌ترین روش، راهنمایی کنید. همچنین می‌توانید به ساده‌ترین شکل ممکن، از اپلیکیشن کارمنتو استفاده کنید و از مشاوران مجرب و خبره در زمینه‌های مختلف، مشاوره بگیرید. می‌توانید از این مجموعه در زمینه‌‌هایی مانند بازاریابی و فروش، تجارت و بازرگانی، امور مالی و مالیاتی، امور حقوقی و … مشاوره بگیرید.
