ارث در ازدواج موقت یکی از موضوعات مهم و چالش برانگیز است. ازدواج موقت یا صیغه، نوعی نکاح شرعی و قانونی در ایران است که بر اساس فقه شیعه شکل می‌گیرد. این نوع ازدواج با مدت معین و مهریه مشخص، منعقد می‌شود.
آیا همسر موقت از شریک خود ارث می‌برد؟ قوانین چه می‌گویند؟ این سؤال برای بسیاری از افراد ابهام ایجاد کرده است. برخلاف نکاح دائم، در ازدواج موقت شرایط متفاوتی برای ارث وجود دارد. این تفاوت‌ها بر حقوق طرفین تأثیر مستقیم می‌گذارد. شناخت دقیق این موضوع به تصمیم‌گیری بهتر کمک می‌کند. با توجه به آخرین تغییرات قانونی تا سال جاری، آگاهی از ارث در نکاح موقت ضروری است.
این مقاله شما را با جزئیات این موضوع آشنا می‌کند. از شرایط ارث‌بری همسر موقت تا موارد محرومیت از ارث، همه را بررسی خواهیم کرد. همچنین استثناهایی که ممکن است تغییراتی در شرایط آن ایجاد کنند، مرور می‌شوند. اگر درباره ارث در صیغه موقت سؤالی دارید، این مطلب پاسخگوی شماست.
کارمنتو، با خدمات 24 ساعته در 7 روز هفته و امکان مشاوره آنلاین تلفنی، آماده کمک به شماست. برای اطلاعات جامع و مشاوره تخصصی، به مطالعه مقاله ادامه دهید!
آیا همسر در عقد موقت ارث می‌برد؟ (در ازدواج موقت زن و شوهر از هم ارث میبرند؟)
یکی از سؤالات اصلی این است که آیا در ازدواج موقت، زن و شوهر از یکدیگر ارث میبرند؟ پاسخ کلی بر اساس قانون مدنی ایران خیر است. طبق ماده 940 قانون مدنی، توارث تنها در نکاح دائم برقرار می‌شود. این یعنی در نوع ازدواج، همسر موقت به‌صورت مستقیم از اموال شریک خود سهمی نمی‌برد. این قاعده ریشه در فقه شیعه دارد که نکاح موقت را از نظر برخی احکام از ازدواج دائم جدا می‌داند.
موقعیت‌های مختلف ارث برای همسر موقت:
در ارث در ازدواج موقت، قاعده کلی این است که همسر موقت از اموال شریک خود ارث نمی‌برد. اما برای روشن شدن موضوع، باید بررسی کرد چه مواردی ممکن است به همسر موقت برسد و آیا این موارد جزو ارث حساب می‌شوند یا خیر.
اولین مورد، مهریه است. مهریه‌ای که در عقد موقت تعیین شده، حق قانونی زن است و در صورت فوت مرد، از اموال او پرداخت می‌شود. این پرداخت از ترکه (اموال به‌جا مانده) انجام می‌گیرد، ولی جزو ارث بردن در ازدواج موقت نیست. مهریه یک دین بر عهده مرد است و اولویت آن از ارث وارثان دیگر بیشتر است. مثلاً اگر مهریه 50 میلیون تومان باشد و مرد فوت کند، این مبلغ قبل از تقسیم ارث به زن داده می‌شود، اما به‌عنوان ارث محسوب نمی‌شود.
دومین مورد، نفقه است، ولی در عقد موقت نفقه به زن تعلق نمی‌گیرد، مگر اینکه به‌صورت شرط در عقد ذکر شده باشد. اگر شرط نفقه وجود داشته باشد و مرد فوت کند، نفقه معوقه تا زمان فوت از اموالش پرداخت می‌شود. این هم مثل مهریه، یک تعهد مالی است و به ارث بری در ازدواج موقت ربطی ندارد.
سومین مورد، اموال منتقل‌شده در زمان حیات است. اگر مرد در طول عقد موقت مالی مثل خانه یا پول به زن هدیه کرده باشد (هبه)، این مال متعلق به زن است و نیازی به فوت و ارث ندارد. این انتقال هم خارج از قواعد توارث در عقد موقت انجام می‌شود.
آخرین و مهم‌ترین استثنا، وصیت است. اگر مرد یا زن در وصیت‌نامه خود بخشی از اموال را به همسر موقت اختصاص دهد، آن مال بعد از فوت به طرف مقابل می‌رسد. به‌طور مثال مرد می‌تواند تا یک‌سوم اموالش را به زن موقت وصیت کند. این انتقال به‌عنوان وصیت تملیکی شناخته می‌شود و نه ارث زن در ازدواج موقت. قانون مدنی (ماده 843) این حق را تا سقف یک‌سوم اموال بدون نیاز به تأیید ورثه تأیید می‌کند.
به‌طور خلاصه، در ارث در صیغه موقت، همسر موقت از اموال شریک به‌صورت مستقیم (مثل زمین، خانه یا پول نقد) ارث نمی‌برد، چون قانون توارث را به نکاح دائم محدود کرده است. اما مهریه، نفقه مشروط، هبه و وصیت راه‌هایی هستند که ممکن است مالی به همسر موقت برسد. این موارد به‌جای ارث، تعهدات یا انتقال‌های جداگانه حساب می‌شوند. مثلاً در سؤال آیا صیغه 99 ساله ارث می‌برد، پاسخ همچنان خیر است، چون مدت عقد تأثیری بر قواعد ارث ندارد.
ارث در صورت فوت یکی از طرفین در ازدواج موقت:
اگر یکی از طرفین در طول مدت عقد موقت فوت کند، همسر موقت از اموال او ارثی نمی‌برد. قانون مدنی صراحتاً بیان می‌کند که این موضوع در ازدواج موقت وجود ندارد. در صورت فوت مرد، زن از دارایی‌های او سهمی ندارد. این قاعده در صورت فوت زن نیز اعمال می‌شود و مرد از اموال او ارث نمی‌برد. این یکی از تفاوت‌های اساسی نکاح موقت با دائم است.
در چه صورت همسر در صیغه موقت مشمول ارث نمی‌شود و از ارث محروم می‌شود؟
محرومیت از ارث به شرایط مشخصی بستگی دارد که در قانون و فقه تعیین شده‌اند. در بیشتر موارد، همسر موقت به‌صورت پیش‌فرض از ارث محروم است. شناخت این شرایط و دلایل آن ضروری است.
بررسی شرایط محرومیت از ارث همسر موقت:
- عدم دائمی بودن عقد: قانون مدنی فقط زوجیت دائم را شرط وضعیت ارث در ازدواج می‌داند. عقد موقت به دلیل محدودیت زمانی این شرط را برآورده نمی‌کند.
- عدم امکان شرط‌گذاری برای ارث: حتی اگر طرفین بخواهند شرط ارث بگذارند، این شرط از نظر قانونی باطل است. قانون، تغییر قواعد ارث را مجاز نمی‌داند.
- موانع قانونی دیگر: مواردی مانند ارتداد یا قتل عمدی شریک، همسر موقت را از هرگونه ارث محروم می‌کند، اگرچه این موارد نادر هستند.
چرا همسر موقت ارث نمی‌برد؟
دلایل قانونی و فقهی متعددی این موضوع را توضیح می‌دهند. از نظر فقهی، نکاح موقت یک رابطه موقت تلقی می‌شود که هدف آن تشکیل خانواده دائمی نیست. به همین دلیل، احکامی مانند ارث در نکاح موقت به آن تعلق نمی‌گیرد. قانون مدنی نیز این دیدگاه را تأیید می‌کند. قانون صراحتاً توارث را به نکاح دائم محدود کرده است. این محدودیت برای حفظ تفاوت بین دو نوع ازدواج وضع شده و از نظر شرعی و قانونی پذیرفته است. درمورد این موضوع می‌توانید با مشاور حقوقی مشورت نمایید و اطلاعات دقیق‌تری به دست آورید.
با مشاوره حقوقی خانواده تلفنی آنلاین در کارمنتو می‌توانید از اقدامات پیش از ازدواج مانند شروط ضمن عقد گرفته تا درخواست حضانت فرزند، مهریه، نفقه، جهیزیه، ارث و … راهنمایی‌های لازم را دریافت نمایید.
موارد خاص و استثناها در مورد ارث در ازدواج موقت چیست؟
هرچند به‌طور کلی ارث در این مورد وجود ندارد، استثناهایی می‌توانند این قاعده را تغییر دهند. این موارد به توافقات خاص یا اقدامات قانونی بستگی دارند.
وقتی که توافقات خاصی در عقد موقت ذکر شده باشد:
در عقد موقت، طرفین نمی‌توانند مستقیماً شرط ارث بگذارند، زیرا این شرط باطل است. اما راه‌های غیرمستقیم برای انتقال مال وجود دارد. یکی از این روش‌ها وصیت است. اگر یکی از طرفین در وصیت‌نامه خود بخشی از اموال را به همسر موقت اختصاص دهد، این انتقال ممکن می‌شود. این وصیت تا سقف یک‌سوم اموال متوفی معتبر است و به ارث بری در این ازدواج وابسته نیست.
نمونه‌هایی از موارد خاص و توافقات:
- وصیت تملیکی: مرد می‌تواند در وصیت‌نامه خود، خانه‌ای را به زن موقت اختصاص دهد. این مال پس از فوت به او منتقل می‌شود.
- هبه یا بخشش در زمان حیات: اگر مرد در طول زندگی مالی را به همسر موقت هدیه کند، این مال متعلق به او خواهد بود و به ارث ارتباطی ندارد.
- توافقات مالی: برخی زوج‌ها توافق می‌کنند که به‌جای ارث، اموال خاصی در طول عقد منتقل شود.
این استثناها نشان می‌دهند که هرچند توارث در عقد موقت به‌صورت مستقیم ممکن نیست، راه‌های قانونی دیگری برای حمایت مالی وجود دارد.
سخن پایانی
ارث در ازدواج موقت به‌طور کلی وجود ندارد و همسر موقت از اموال شریک خود سهمی نمی‌برد. قانون مدنی و فقه شیعه این محدودیت را به دلیل موقت بودن عقد وضع کرده‌اند. شرایطی مانند عدم دائمی بودن نکاح و بطلان شرط ارث، محرومیت را قطعی می‌کنند. با این حال، استثناهایی مثل وصیت تملیکی می‌توانند راه‌حلی برای انتقال مال باشند. شناخت این قوانین به تصمیم‌گیری دقیق در این موضوع به شما کمک می‌کند.
کارمنتو، اولین پلتفرم تخصصی مشاوره با بیش از 350 مشاور، خدمات حقوقی حرفه‌ای ارائه می‌دهد. این مجموعه با امکان دریافت مشاوره در لحظه و فوری بر بستر voip، همراه شماست. برای سؤالات پیچیده درباره ارث در نکاح موقت، از مشاوره کارمنتو در هر جای ایران استفاده کنید. اطلاعات شما محرمانه می‌ماند و با معقول‌ترین قیمت به راه‌حل می‌رسید.
از طریق مشاوره کسب و کار تلفنی آنلاین در حوزه مد نظر خود بدون پرداخت هزینه تلفن و اینترنت و از طریق تماس امن، پاسخ سوالات خود را دریافت نمایید.
با کلیک روی لینک زیر و از طریق (منو خدمات مشاوره) حوزه مد نظر خود را انتخاب نمایید.
