این روزها پیمانکاران هم با شرکت‌های خصوصی کار می‌کنند و هم پروژه‌های دولتی و نیمه دولتی دارند. شرکت‌های پیمانکاری رده‌های مختلف و متفاوتی دارند و برای این که مناقصه‌ها و پروژه‌ها سر و سامان بگیرند و صلاحیت هر شرکت سنجیده شود، رتبه بندی یا گریدبندی انجام می‌شود. سامان معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری، شرکت‌های کشورمان را به پنج شاخه مختلف تقسیم کرده است: پیمانکاری، مشاوره، انبوه‌سازی، انفورماتیک و طراحی و ساخت EPC. فرایند گرفتن رتبه در هر شاخه، «اخذ رتبه» نام دارد که در این مطلب می‌خواهیم در مورد اخذ رتبه پیمانکاری صحبت کنیم. رتبه بندی هر شرکت پیمانکار، سطح اعتبار و صلاحیت آن را با یک معیار مشخص و کشوری میسنجد تا در مناقصه‌های بزرگ دولتی، جایگاه مشخصی داشته باشد. اگر می‌خواهید برای شرکتتان اخذ رتبه پیمانکاری انجام بدهید، حتما این راهنمای مفید را تا انتها بخوانید.
مفهوم رتبه پیمانکاری
برای اخذ رتبه پیمانکاری، ابتدا باید مفهوم این رتبه را بشناسیم. رتبه پیمانکاری معیاری است برای مشخص شدن جایگاه شرکت پیمانکاری در رقابت با دیگر شرکت‌ها. در جدول امتیاز بندی رتبه پیمانکاری، میتوان با دیدن رده هر شرکت توانمندی آن را در زمینههای اجرایی، علمی و مالی دید و با دیگران مقایسه کرد. درست مثل هر نوع رتبه‌بندی دیگری، با اخذ رتبه پیمانکاری بالا در واقع شرکت شناخته می‌شود و در پروژه‌های بزرگ دولتی و خصوصی، نظر افراد را به خود جلب می‌کند و در نهایت سرمایه‌گذاری بیشتری دریافت خواهد کرد.
با انجام رتبه‌بندی (که در بعضی از منابع ممکن است با اسم گریدبندی هم آن را بخوانید)، صلاحیت هر شرکت پیمانکاری دقیقا مشخص می‌شود و شرکا و بهره‌وران این شرکت‌ها می‌توانند همه چیز را به وضوح از ابتدا مشاهده کنند و حتی تضمینی برای کیفیت و کمیت پروژه‌هایشان به دست بیاورند.
منظور از اخذ رتبه 5 پیمانکاری چیست؟
رتبه‌های پیمانکاری پنج سطح یا درجه دارند که پایین‌ترینشان 5 است و به ترتیب کمتر شده و به 1 میرسند. سازمان‌ها و شرکت‌هایی که قصد اخذ این رتبه را دارند در مرحله اول فقط می‌توانند رتبه 5 را بگیرند. در صورت تمایل به ارتقا به رتبه‌ها 4، 3، 2 یا 1 هم باید ابتدا این رتبه را بگیرید و بعد به مرور بالا بروید.
هر شرکت می‌تواند تا دو رشته را برای فعالیت خود انتخاب کرده و برای هر دو آن‌ها رتبه 5 را بگیرد. اما در صورت گسترش فعالیتش، باید یکی از رشته‌ها به پایه بالاتری رسانده شده (از 4 تا 1) و سپس جا برای رشته جدید باز شود (به اصطلاح رشته جدید «رتبه‌دار» شود.). مثلا شرکتی که در دو رشته آب و نیرو رتبه 5 دارد، نمی‌تواند بدون ارتقا رتبه وارد حوزه نفت و گاز هم بشود.
شرایط اخذ رتبه پیمانکاری
تعیین رتبه پیمانکاری هر شرکت، به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ عواملی از جمله سوابق تحصیلی اعضا، رزومه کاری هیئت مدیره و پرسنل، سوابق کاری خود شرکت، سلامت حساب‌های بانکی و… به صورت کلی می‌توانیم بگوییم که هرچه نیروهای متخصص فنی و مهندسی در هیئت مدیره شرکت بیشتر باشند، رتبه آن شرکت بالاتر خواهد بود. بسیاری از کارشناسان توصیه می‌کنند برای داشتن یک رتبه بهتر، افرادی را وارد هیئت مدیره کنید که در رشته مرتبط با فعالیت سازمان «حداقل مدرک کارشناسی» را دارند، در رشته‌های مهندسی مربوط تحصیل کرده‌اند و یا سابقه مدیریتی داشته‌اند. همچنین رزومه پژوهشی اعضا هم بر رتبه پیمانکاری شرکت شما تاثیرگذار خواهد بود.
بعضی از شرایط اخذ رتبه پیمانکاری به صورت دقیق، این‌ها هستند:
- نبودن ممنوعیت‌های مقرر در اصول 49 و 141 قانون اساسی در اساسنامه شرکت
- نداشتن سو سابقه شرکت در فعالیت‌های پیمانکاری
- داشتن حداقل مدرک کارشناسی برای دو سوم اعضای هیئت مدیره
- دولتی نبودن اعضای هیئت مدیره
- سابقه کار و مدرک تحصیلی مرتبط برای افراد امتیازآور شرکت
- وجود شرایط اخذ امتیاز کامل برای افراد امتیازآور و مدیرعامل
مزایای اخذ رتبه پیمانکاری
وقتی برای شرکت خودتان رتبه پیمانکاری دریافت کنید، علاوه بر مشخص شدن جایگاهتان مزایای دیگری هم به دست می‌آورید. مزایایی از جمله:
- جلب اعتماد بیشتر از سوی کارفرمایان و سرمایهگذاران
- امکان برنامه‌ریزی برای سازمان با توجه به وضعیت کلی شرکت
- امکان قرارداد بستن و گرفتن پروژه از سازمان‌های دولتی
- امکان شرکت در مناقصه‌های مالی
- توسعه پروژه‌ها و کارها و امکان دریافت موارد تخصصی‌تر
- قابلیت همکاری با شرکت‌های بین‌المللی
مدارک مورد نیاز جهت اخذ رتبه پیمانکاری
برای گرفتن رتبه 5 پیمانکاری شرکت خودتان، باید این مدارک را جمع‌آوری کنید:
- شرکت سهامی خاص: اساسنامه شرکت/ اظهارنامه مالیاتی/ روزنامه رسمی تاسیس (و در صورت لزوم، آخرین تغییرات)
- شرکت با مسئولیت محدود: اساسنامه/ تقاضانامه شرکت/ روزنامه رسمی تاسیس (و در صورت لزوم، آخرین تغییرات)
- سند مالکیت یا اجاره‌نامه شرکت (طبق روزنامه رسمی)
- کپی شناسنامه و کارت ملی همه سهامداران و اعضای هیئت مدیره
- استعلام سابقه بیمه برای همه مهندسان
- گواهی کار مرتبط با رشته مورد درخواست از محل‌های پیشین کار برای همه مهندسان
- سربرگ رسمی شرکت
- مدرک لیسانس برای حداقل دو سوم اعضای هیئت مدیره
ارتقا رتبه پیمانکاری
بهتر کردن رتبه پیمانکاری یک شرکت (رساندن آن از 5 به 4 یا 3)، در واقع همان فرایند اخذ رتبه است، با همان مراحل. تنها چیزی که تفاوت دارد اعتبار و امتیاز بیشتر پروژه‌ها، کارکرد مالی و امتیاز بالاتر برای مهندسان شاغل در شرکت خواهد بود. فرمول ارتقا ساده است: هرچه شرکت پیمانکاری بهتر کار کند، امتیازش بالاتر خواهد رفت. برای ورود به پله‌های بالاتر باید صلاحیت، ظرفیت و توان اجرایی خود را ثابت کنید و البته امنیت و ایمنی کارمندان خود را هم تامین کرده باشید. شرکت‌ها باید امتیازهای هر بخش را کسب کنند (و به تایید رسمی برسانند) تا بتوانند در رتبه‌ها یک پله بالاتر بروند.
مثلا برای ارتقا از رتبه 5 به رتبه 4 باید کارگاه داشته باشید، ایمنی آن را تامین کنید، تاسیسات و تجهیزات مورد نظر را در محل نصب کنید و در مناقصات دولتی یا خصوثی هم شرکت کرده باشید (و البته موارد دیگری هم هستند). برای ارتقا رتبه پیمانکاری خود به یک مهندس با سابقه کار 5 و یک مهندس با سابقه کار 3 سال و یکی دو ماه زمان نیاز پیدا خواهید کرد.
تمدید رتبه پیمانکاری
مدت زمان اخذ رتبه معمولا دو سال است. بعد از سپری شدن این مدت و اتمام اعتبار گواهی، شرکت باید برای تمدید رتبه خود اقدام کند. تمدید رتبه شرایط خاص خودش را دارد که از بینشان می‌توانیم به این موارد اشاره کنیم:
- تغییر نکردن نوع شرکت (از نظر تغییر سهام)
- حضور نداشتن افراد امتیازآور شرکت به عنوان امتیازآور در سازمان‌های دیگر
- تغییر نکردن مدیر عامل و بیشتر افراد هیئت مدیره (جابجایی آن‌ها اشکالی ندارد)
- فعال بودن شرکت
- ثبت اطلاعات در سامانه ساجات (تشخیص صلاحیت) و داشتن پرونده در شرکت نظارت راهبردی ریاست جمهوری
ضمنا فراموش نکنید که هرچه ارزش ریالی پروژه‌های شرکت (تمام‌شده یا نیمه تمام) بیشتر باشد، شانس آن برای ارتقا یا تمدید رتبه بیشتر خواهد بود. این شاخص به ویژه در شرکت‌های باسابقه اهمیت خیلی زیادی دارد.
الزامات گرفتن گرید شرکت
شرکت پیمانکاری برای گرفتن گرید خود باید حتما این شرایط را داشته باشد:
- رعایت مقررات حفاظت فنی و بهداشتی در کارگاه (پیمانکار باید کاملا با قوانین مخصوص کارفرما در هماهنگی باشد)
- انجام عملیات تجهیز کارگاه در مدت زمان مشخص و مطابق با شرایط منطقه توسط پیمانکار
- حفاظت کامل فیزیکی
- بیمه بودن ساختمانها و تاسیسات موقت در برابر حوادث و بلایای طبیعی
شرایط مهندس برای اخذ رتبه 5 پیمانکاری
همان‌طور که گفتیم، حضور مهندسان در هیئت مدیره شرکت می‌تواند احتمال اخذ رتبه پیمانکاری را برایش بالا ببرد. برای اخذ رتبه 5 پیمانکاری هر مهندس باید یکی از شرایط زیر را داشته باشد تا بتواند تایید صلاحیت شود:
- حداقل 7 سال سابقه مستند بیمه (مرتبط با کار در شرکت رتبه‌دار)
- سابقه بیمه در پروژه‌های مرتبط با رشته مورد تقاضا
- حضور دو نفر مهندس با سابقه 3 سال مستند بیمه (مرتبط با کار در شرکت رتبه‌دار)پ
پس از تکمیل مدارک و داشتن شرایط بالا، مهندسان باید برای اخذ رتبه شرکت خود به سازمان برنامه و بودجه کشور مراجعه کرده و امتیازهایشان را ثبت کنند.
آیین نامه جدید رتبه های پیمانکاری
همه فعالیت‌های شرکت‌های پیمانکاری و اخذ رتبه‌هایشان تحت نظر سازمان برنامه و بودجه انجام میشوند. در وب سایت این سازمان، آیین‌نامه‌هایی منتشر می‌شود برای شرکت‌هایی که هر سال قصد ورود به این حوزه را دارند. هر آیین‌نامه ممک است به صورت فصلی یا سالانه تغییراتی را تجربه کند. مرداد سال 1401 بود که آیین‌نامه جدید در پرتال این سازمان قرار گرفت. با توجه به این آیین‌نامه، شرکت‌ها با 55 امتیاز و یک مهندس نمی‌توانند رتبه 5 بگیرند. طبق شرایط جدید، حداقل امتیاز برای دریافت رتبه پنج 600 امتیاز است (قابل اخذ با حضور یک مهندس 5 سال سابقه و یک مهندس 3 سال سابقه).
مشاوره اخذ رتبه با کارمنتو
برای اخذ رتبه شرکت پیمانکاری خودتان، باید ابتدا مدارک را جمع‌آوری کنید و مطمئن شوید که همه شرایط لازم را دارید. حضور یک کارشناس متخصص در کنارتان، هم فرایند گریدبندی را راحت‌تر و سریع‌تر می‌کند و هم از اشتباهات احتمالیتان پیشگیری خواهد کرد. در پلتفرم کارمنتو، مشاورانی را پیدا می‌کنید که تجربه مراحل اداری و مکاتبات لازم برای گریدبندی را دارند و می‌توانند به همه سوالات شما پاسخ بدهند. از هزینه دریافت رتبه 5 پیمانکاری تا چالش‌های مسیر ارتقا رتبه، هر سوالی که دارید را در کارمنتو مطرح کنید.
