تخریب اموال یا vandalism در همه جای دنیا، یک جرم محسوب می‌شود و ممکن است برای فردی که انجامش داده، عواقب زیاد قانونی به دنبال داشته باشد. در قانون مجازات اسلامی هم مجازات‌هایی برای این کار در نظر گرفته شده است. این اموال چه خصوصی باشند و چه عمومی (چیزهایی مثل تابلوهای خیابان‌ها، مبلمان شهری و…) دارای ارزش هستند و فرد تخریب‌کننده باید یا ارزش از دست رفته را جبران کند و یا مجازات قانونی را متحمل شود. به صورت کلی هر فعالیتی که منجر به آسیب یا تخریب یک مال شود (عمومی یا خصوصی) تخریب اموال محسوب می‌شود. فعالیت‌هایی از جمله قطع کردن درختان جنگل، نقاشی و گرافیتی روی ساختمان‌های ممنوع، از بین بردن تیرهای چراغ برق و … اما چطور می‌توان تخریب‌گر را مجازات کرد و مجازات مناسب این جرم چه چیزی است؟ در این مطلب جرم تخریب مال و مجازات‌های قانونی آن را در قانون کشورمان بررسی می‌کنیم و مثال‌هایی را هم برایتان شرح میدهیم.
می‌توانید با مراجعه به بخش مشاوره حقوقی در اپلیکیشن کارمنتو با مشاورین و متخصصان این حوزه در ارتباط باشید.
جرم تخریب اموال عمومی (دولتی)
یکی از انواع تخریب اموال، تخریب از نوع اموال دولتی است که البته چون جنبه عمومی دارد، از سوی قانون‌گذار قابل بخشش نخواهد بود. در ماده 683 قانون تعزیرات (مصوب در سال 1375) تخریب اموال دولتی در صورتی که توسط سه نفر یا بیشتر انجام شوند، ممکن است به محارب شناخته شدن آن‌ها منجر شده و در غیر این صورت، 2 تا 5 سال حبس برایشان به همراه خواهد داشت. از طرفی، اگر کسی به افراد عادی در صحن عمومی جامعه حمله یا تعرض کند و نظم عمومی را به هم بریزد، از 15 روز تا 6 ماه حبس خواهد شد. اما اموال دولتی چه چیزهایی هستند؟ همه اموالی که توسط وزارتخانه‌ها، موسسات و شرکتهای دولتی (یا از هر شکل قانونی دیگری) به تملک دولت درآمده باشند. از جمله:
- ساختمان‌های دولت
- اسناد و املاک تحت تملک دولت
- اسناد و املاک شهرداری
- معاملات و اموال نقدی دولت
- اتومبیل‌های دولتی
- اشیا و وسایل ادارات دولتی
جرم تخریب اموال شخصی
اما اگر اموال شخصی کسی مورد تهدید و آسیب قرار بگیرند چه؟ چطور می‌توان فرد آسیب‌زننده را مجازات کرد؟ اصل 22 قانون اساسی کشور ما، میگوید که اموال افراد باید برای حفظ نظم اجتماعی و اقتصادی، مورد حمایت باشند. در مواد 676 و 677 قانون مجازات اسلامی، اموال خصوصی افراد محترم شمرده شده و جان، مال، حقوق، مسکن اشخاص، حیثیت و آبروی انها ارزشمند هستند. اگر کسی نسبت به اموال خصوصی فرد دیگری، به عمد قصد ایجاد آسیب و تخریب داشته باشد، به شش ماه تا دو سال حبس محکوم خواهد شد. برخلاف اموال عمومی و دولتی، مجازات تخریب مال یک شخص قابل بخشش است و جنبه عمومی ندارد (دادستان در این شکایت به عنوان مدعی‌العموم ورود نخواهد کرد). به همین دلیل ممکن است مجازات ماده 676 در بعضی از موارد به سه ماه تا یک سال و نیم کاهش پیدا کند. این نکته مهم را هم نباید فراموش کنید که فرد متضرر، یک سال (بعد از وقوع جرم) وقت دارد شکایت کند و فرد تخریب‌گر را مورد تعقیب کیفری قرار بدهد. مصادیق تخریب مال شخصی می‌توانند این موارد باشند:
- تخریب ماشین: اگر کسی در حالت مصرف مشروبات الکلی و مست بودن، به خودرو فرد دیگری ضربه بزند به 80 ضربه شلاق، جریمه نقدی و البته حبس (طبق نظر قاضی) محکوم می‌شود.
- تخریب دیگر اموال منقول و غیرمنقول هر فرد
- تخریب اسناد تجاری و غیرتجاری متعلق به دیگری
- تخریب درختان باغ دیگری به جهت عدم مراقبت و آبیاری که از وظایف فرد متهم بوده است
- تخریب اصله درخت خرمای دیگری (با هر وسیلهای)
- تخریب و هتک حرمت به منازل و املاک دیگری
تخریب محیط زیست هم نوعی از تخریب مال است
در ماده 686 قانون مجازات اسلامی، تخریب محیط زیست هم عملی مجرمانه و دارای مجازات کیفری است. این ماده میگوید که هرکس درختان موضوع ماده یک قانون گسترش فضای سبز را با عمد و از روی علم، بر خلاف قانون مذکور قطع یا موجبات قطع شدنشان را فراهم کند، باید جزای نقدی از سیصد هزار تومان تا یک میلیون و هشتصد هزار تومان بپردازد، یا شش ماه تا سه سال حبس متحمل شود. صادرکنندگان اجازه قطع درخت در شهرها و روستاها، وزارت کشاورزی و منابع طبیعی هستند و بدون اجازه آن‌ها، نباید درختان را قطع کرد.
جرم تخریب اموال تاریخی و فرهنگی
اموال فرهنگی و میراث تاریخی هر کشوری، متعلق به همه مردم آن کشور است و خراب شدن یا دزدیده شدن بخشی از آن‌ها، از بزرگ تا کوچک، از نظر مالی و معنوی به همه آسیب خواهد رساند. با این وجود افرادِ عادی به عنوان شهروند، نمی‌توانند از تخریب‌گران این اموال شکایت کنند. جرمِ تخریب ابنیه و وسایل تاریخی و فرهنگی باید از طریق سازمان میراث فرهنگی و یک نماینده منتخب حقوقی، از طریق شکایت رسمی اثبات شود. این جرم‌ها عبارت‌اند از:
- ساخت‌وساز در حریم بناهای متعلق به میراث فرهنگی و تاریخی بدون مجوز سازمان میراث فرهنگی
- آسیب ناشی از ساخت‌وساز به بافت تاریخی
- قاچاق اشیا ارزشمند تاریخی به خارج از کشور
- تخریب عمدی بخشی از ابنیه تاریخی
- ساخت نمونه‌های تقلبی از اشیای تاریخی و کسب سود از فروششان
مجازات تخریب ابنیه تاریخی و اشیای ارزشمند فرهنگی کشور، در مواد 558 تا 569 قانون مجازات اسلامی آورده شده. در این مواد، مجازات‌هایی در نظر گرفته شده از جمله:
91 روز الی 6 ماه حبس برای فروش نمونه‌های تقلبی آثار تاریخی
یک تا ده سال حبس برای تخریب اموال تاریخی فرهنگی
یک تا پنج سال حبس برای سرقت آثار فرهنگی و تاریخی
یک تا سه سال برای تغییر بافت آثار تاریخی
بازگرداندن اموال، پرداخت جریمه و یک تا سه سال حبس برای قاچاق اموال تاریخی فرهنگی به خارج از کشور
حداکثر مجازات و ضبط ادوات حفاری برای حفاری غیرمجاز در محوطه بناهای تاریخی
شش ماه تا دو سال حبس برای تجاوز به زمینهای ثبتشده در آثار ملی
شش ماه تا دو سال حبس برای تعمیر یا تغییر بدون اجازه در اماکن تاریخی
بیشتر بخوانیم: 10 نکته طلایی در انعقاد قرارداد
ارکان اصلی جرم تخریب
جرم تخریب سه نوع رکن دارد:
رکن قانونی: بر اساس اصل 40 قانون اساسی
هیچکس نمیتواند اعمال حق خویش را وسیله اضرار به غیر قرار دهد و حیثیت، جان، مال، حقوق و مسکن اشخاص تحت حمایت اصل 22 قانون اساسی قرار دارد.
رکن مادی: جرم تخریب با ترک فعل برعکس نمیشود و محقق شدن آن منوط به وقوع فعل اولیه است.
رکن معنوی: در جرم تخریب، هنگامی مجرم بودن فرد محرز می‌شود که قانون‌گذار اطمینان پیدا کند این کار از روی عمد انجام شده و سهوی نبوده است.
نحوه اثبات جرم تخریب
به عنوان شاکی جرم تخریب مال، باید ادله و شواهدی برای اثبات این جرم داشته باشید. ادله اثبات این جرم عبارت‌اند از:
اقرار مرتکب: وقتی فردی به تخریب مال از روی قصد و عمد اعتراف کند، این اعتراف جرم را در دادگاه ثابت خواهد کرد.
شهادت شهود: اگر دو شاهد واجد شرایط و معتبر، به ارتکاب جرم توسط شخص تخریب‌گر شهادت بدهند، قانون‌گذار ادله را قبول میکند.
علم قاضی: شواهد و مدارکی که به عنوان شاکی به قاضی میدهید، می‌توانند اثبات‌کننده جرم فرد باشند. این شواهد می‌توانند تهدیدهای پیشین فرد تخریب‌گر، فیلم و عکس از دوربین‌های مداربسته و یا اثر انگشت و … باشند.
همچنین بدانیم: تحصیل مال نامشروع و جرایم آن
نحوه طرح شکایت کیفری جرم تخریب
فردی که اموال او توسط دیگری تخریب شده باشد و ضرری دیده باشد، می‌تواند از فرد تخریب‌گر شکایت کیفری کند، و البته وظیفه دارد به قانون و قانون‌گذار ثابت کند که این تخریب از عمد ایجاد شده است. اولین گام، تنظیم شکواییه است که باید توسط شاکی یا وکیل قانونی او علیه مرتکب تنظیم و به دادسرا تقدیم شود. دادسرا این شکواییه را برای انجام تحقیقات و اثبات جرم به دادگاه کیفری ارسال میکند. اگر طبق یکی از روشهایی که در بالا گفتیم، فرد شاکی بتواند به عنوان مدعی خصوصی، ادعای خودش را ثابت کند، تخریب‌کننده مجرم است و مجازات او را قاضی تعیین خواهد کرد. هرکس مال دیگری را تلف کند، به عنوان ضامن آن شناخته شده و باید مثل آن را تهیه کرده یا قیمت آن را بپردازد، در این مسئله، عمد و غیرعمد بودن تخریب هم تاثیرگذار نیست.
تخریب اموال دولتی و عمومی اما ابتدا در دادسرا و سپس در دادگاه محل وقوع جرم رسیدگی خواهد شد. این این نوع تخریب که جنبه عمومی دارد، خود دادستان یکی از شکات است و علیه فرد متهم اقدام خواهد کرد.
مرجع صالح برای رسیدگی به جرم تخریب
مرجع صالح برای رسیدگی به جرم تخریب، دادگاه کیفری 2 است و البته در موارد تخریب عمومی، دادگاه محل وقوع جرم. در جرائم عمومی دادستان به عنوان مدعی‌العموم، در نقش شاکی ظاهر می‌شود و از حقوق عمومی دفاع میکند.
مشاوره با کارمنتو
در پلتفرم کارمنتو، می‌توانید پاسخ سوالاتتان را در هر موردی که هستند و هرجای ایران که سکونت دارید بگیرید. مشاوران و کارشناسان حاضر در کارمنتو به صورت کاملا آنلاین، آماده مشاوره و همکاری با شما و رفع ابهام‌هایی هستند که درمورد فرایند حقوقی شکایت تخریب دارید. اگر مالی را به دلیل تخریب از دست داده‌اید یا به صورت کلی میخواهید فرایند شکایت کیفری در این مورد را بیشتر بشناسید و با آگاهی وارد آن شوید، می‌توانید با یک هزینه منطقی و بدون مراجعه به وکیل و دادگاه، پاسخ سوال خودتان را بگیرید و کار را هرچه زودتر شروع کنید. برای شروع فرایند مشاوره در کارمنتو، این‌جا کلیک کنید.
