چک یکی از مواردی است که پرداختها و رد و بدل شدن پول را در جهان مدرن ما به شدت ساده کرده است. به راحتی میتوان فرایندهای وقتگیر و طولانی حواله و جابجایی پول را با یک ورق چک تسهیل کرد. امروز میتوانیم بگوییم که حتی چک در بعضی از موارد جایگزین خود پول شده است. چنین ابزار مهمی در دنیای مالی، اصطلاحات حسابداری خاص خودش را دارد که صاحبان کسبوکار و دارندگان دسته چک باید تا حدودی آنها را بشناسند. یکی از این اصطلاحات «راس گیری» است که ممکن است گاهی آن را شنیده باشید. راس گیری در واقع نوعی محاسبه زمان است، برای وقتی که با چند تاریخ مختلف وصول چک روبرو باشید. در نگاه اول، این مفهوم به نظر پیچیده میرسد اما با توضیح و مثال، میتوانید آن را کاملا درک کنید. با دانستن این موضوع میتوانید از ضرر و اختلافات مالی در کسبوکار یا سازمان پیشگیری کنید و تسلط بیشتری بر فرایندهای پرداخت داشته باشید. در این مطلب موضوع راس گیری چک و شیوه محاسبه آن را بررسی میکنیم و با چند مثال، سعی میکنیم بهتر متوجهش بشویم.
راس گیری چک چیست؟
یکی از پرکاربردترین مفاهیم حسابداری در مورد چک، راس گیری است که در واقع به میانگین زمانی اشاره دارد. راس گیری در واقع عملیاتی است شامل گرفتن میانگین از تاریخ زمانی همه چکهایی که برای «یک فاکتور» ولی با «تاریخهای متفاوت» صادر شده است. همانطور که میدانید، چکهای متعدد برای برای خریدهای بزرگ داده میشوند. ممکن است یک خریدار، نتواند کل مبلغ فاکتورش را یک جا بپردازد و چند چک با تاریخهای متفاوتی به فروشنده بدهد. یا همچنین بسیاری از فروشندگان، کالا یا خدمتشان را به صورت قسطی ارائه میدهند و از خریداران تعداد زیادی چک میگیرند.
بعضی از این چکها پیش از زمان مقرر برای تسویه هستند و بعضی از برای بعد از آن. در این جاست که مفهوم راس گیری چک مطرح میشود و فروشنده میتواند تعیین کند که میانگین زمانی چکها با تاریخ مقرر (توافقشده) برابر هست یا خیر. همانطور که گفتیم اصل مفهوم راس گیری «میانگین» است. اگر میانگین زمانی چکهای خریدار بیشتر از تاریخ مقررشده برای پرداخت باشد، یا مبلغ آنها تغییر میکند و یا تاریخشان. این تغییر تاریخ و مبلغ برای رسیدن به یک میانگین زمانی درست است. در واقع فروشنده با انجام این محاسبات، راس چکهای دریافت شده خود را بررسی میکند.
نحوه راس گیری چک چگونه است؟
اگر صاحب کسبوکار هستید یا شرکتی دارید که مشتریان مختلف دارد، باید با راس گیری چک آشنا باشید. راس گیری در فروش اقساطی هم کاربرد زیادی دارد. در شرایط خرید و فروش اقساطی، فروشنده باید تاریخ و مبلغ اقساط را محاسبه کرده و راس قسطها را محاسبه کند. سپس چکها به تاریخ، محاسبه شده و داده شوند. گاهی افراد به صورت دستی و با فرمولهای موجود راس گیری میکنند و بعضیها هم از نرمافزار کمک میگیرند. یک فرمول قدیمی اما همیشگی برای راس گیری وجود دارد که نتایج آن هم دقیق هستند و برای کسبوکار میشود رویش حساب کرد. بیایید این فرمول را با هم بیشتر بشناسیم.
فرمول راس گیری چک
همانطور که گفتیم، یکی از روشهای محاسبه راس چک استفاده از نرمافزار است. اما نرمافزارها هم از همین فرمول کلاسیک استفاده میکنند. برای رقمهای اندک و چکهایی با تعداد کم، میتوانید خیلی راحت از این فرمول استفاده کنید:
- حاصل ضرب فاصله زمانی نقد چک در مبلغ چک
- جمع تمام اعداد بدست آمده از نتیجه ضرب (تک تک چکها)
- تقسیم حاصل جمع مرحله قبل بر جمع بدهی (شامل مبلغ همه چکها) و به دست آمدن زمان راس گیری چک
(اختلاف تاریخ با تاریخ سررسید* مبلغ چک) / کل مبلغ چک ها = راس گیری چک
نحوه انجام راس گیری چک با مثال
تصور کنید که در سازمانی کار میکنید که خریداران آن، با چک مبالغ خریدشان را تسویه میکنند. مقررات پرداخت در این شرکت حداکثر سه ماه است. این یعنی هر فاکتوری که صادر میشود، خریدار باید نهایتا تا سه ماه مبلغ آن را وصول کند. اگر در تاریخ 01/05/1401 یک خریدار در ازای فاکتورش به حسابداری شما 5 چک بدهد، باید تا 90 روز همه را وصول کنید. در چنین صورتی تاریخ چکها به این صورت خواهد بود:
- چک اول: مبلغ 4,000,000 ریال برای تاریخ 1400/5/15
- چک دوم: مبلغ 7,000,000 ریال برای تاریخ 1400/6/7
- چک سوم: مبلغ 15,000,000 ریال برای تاریخ 1400/7/7
- چک چهارم: مبلغ 4,000,000 ریال برای تاریخ 1400/8/20
- چک پنجم: مبلغ 10,000,000 ریال برای تاریخ 1400/9/24
اگر خریدار بخواهد کل مبلغ را پرداخت کند، باید راس چک را حساب کنید (به اصطلاح راس گیری چک انجام بدهید). اگر حاصل راس گیری یا تاریخ به دست آمده کمتر از مهلت 90 روزه بود، چکها قابل قبول هستند. اما اگر بیشتر از 90 روز باشد، خریدار باید تاریخ یا مبالغ را عوض کند. برای راس گیری باید فاصله روزهای چک را در مبلغ اول ضرب کنید:
- چک اول: 4*15000000=60000000
- چک دوم: 38*7000000=266000000
- چک سوم:68*15000000= 1035000000
- چک چهارم:112*4000000= 448000000
- چک پنجم: 146*10000000= 1460000000
و در پایان برای محاسبه راس چک، باید مجموع همه این اعداد بر مبلغ کل چکها تقسیم شود.
۳.۲۶۹.۰۰۰.۰۰۰ / ۴۰.۰۰۰.۰۰۰ = ۸۱.۷
این عدد (۸۱.۷) کمتر از ۹۰ است، پس میشود چکها را دریافت کرد. اگر عدد بیشتر از 90 بود، باید ارقام تغییر میکردند تا به شکلی پایینتر بیاید.
مشاوره راس گیری چک با کارمنتو
بسیاری از افراد دسته چک دارند و بر اصول اولیه مربوط به امضای آن مسلطاند. با این حال استفاده از چک در جریان اداره یک کسبوکار، با استفادههای شخصی متفاوت است و گاهی نیاز به مشاوره یک کارشناس کاربلد دارید. یکی از مواردی که ممکن است برای خیلیها دشوار باشد، راس گیری چک است. در پلتفرم کارمنتو میتوانید از مشاوره دهها کارشناس متخصصی بهرهمند شوید که به صورت آنلاین در وب سایت حاضر هستند و به همه شهرها، با یک قیمت بسیار منطقی مشاوره ارائه میدهند. مهم است که راس گیری چک به صورت دقیق انجام شود، در غیر این صورت کسبوکار آسیب میبیند. در هر شهری که هستید، میتوانید به صورت کاملا غیرحضوری سوالاتتان در مورد چک و راس گیری را از کارشناسان کارمنتو بپرسید.
